KINEZJOLOGIA

KINEZJOLOGIA

Dr Ida Wiszomirska

Dr Ida Wiszomirska

Warunki zaliczenia

Warunki zaliczenia

przedmiotu

przedmiotu

Ćwiczenia są obowiązkowe!

Ćwiczenia są obowiązkowe!

Na ćwiczenia studenci przychodzą przygotowani z bieżącego

Na ćwiczenia studenci przychodzą przygotowani z bieżącego

tematu i tematów poprzedzających go.

tematu i tematów poprzedzających go.

Wszelkie wątpliwości i trudności ze zrozumieniem różnych partii

Wszelkie wątpliwości i trudności ze zrozumieniem różnych partii

materiału studenci winni zgłaszać na początku zajęć.

materiału studenci winni zgłaszać na początku zajęć.

Warunek zaliczenia przedmiotu:

Warunek zaliczenia przedmiotu:

Obecność na ćwiczeniach oraz wykazanie się na zaliczeniach

Obecność na ćwiczeniach oraz wykazanie się na zaliczeniach

i egzaminie wiedzą z zakresu kinezjologii człowieka przynajmniej w

i egzaminie wiedzą z zakresu kinezjologii człowieka przynajmniej w

stopniu dostatecznym (

stopniu dostatecznym (

minimum 68% wymaganej wiedzy).

minimum 68% wymaganej wiedzy).

Egzamin:

Egzamin:

Egzamin pisemny po trzecim semestrze z materiału ćwiczeniowego i

Egzamin pisemny po trzecim semestrze z materiału ćwiczeniowego i

wykładowego.

wykładowego.

Ewentualne zwolnienia z egzaminu:

Ewentualne zwolnienia z egzaminu:

Studenci, którzy otrzymają ze wszystkich zaliczeń w semestrze ocenę

Studenci, którzy otrzymają ze wszystkich zaliczeń w semestrze ocenę

bardzo dobrą (5) lub dobrą z plusem (4+) mogą być zwolnieni z

bardzo dobrą (5) lub dobrą z plusem (4+) mogą być zwolnieni z

egzaminu.

egzaminu.

Studenci, którzy otrzymają ze wszystkich zaliczeń w semestrze ocenę

Studenci, którzy otrzymają ze wszystkich zaliczeń w semestrze ocenę

dobrą (4) mogą przystąpić do tzw. egzaminu „0”.

dobrą (4) mogą przystąpić do tzw. egzaminu „0”.

Kinezjologia

Kinezjologia

Z j. łac. kinesis – ruch,

Z j. łac. kinesis – ruch,

z gr. kinein –

z gr. kinein –

poruszać się (w ruchu)

poruszać się (w ruchu)

logos –nauka, czyli nauka o ruchu,

logos –nauka, czyli nauka o ruchu,

Kinezjologia w kształceniu

Kinezjologia w kształceniu

fizjoterapeutów stanowi uzupełnienie

fizjoterapeutów stanowi uzupełnienie

anatomii opisowej. Zajmuje się analizami

anatomii opisowej. Zajmuje się analizami

czynnościowymi ruchów prostych

czynnościowymi ruchów prostych

i złożonych, ale przede wszystkim

i złożonych, ale przede wszystkim

wyjaśnia mechanizmy sterowania

wyjaśnia mechanizmy sterowania

ruchem.

ruchem.

Ruch obok mowy jest

Ruch obok mowy jest

najpowszechniej

najpowszechniej

i najwszechstronniej

i najwszechstronniej

wykorzystywanym środkiem

wykorzystywanym środkiem

w kontakcie człowieka

w kontakcie człowieka

z otaczającym światem.

z otaczającym światem.

Co to jest motoryczność?

Co to jest motoryczność?

C

C

ałokształt zachowań, możliwości i

ałokształt zachowań, możliwości i

potrzeb ruchowych człowieka.

potrzeb ruchowych człowieka.

–

Główne cele związane z motorycznością

Główne cele związane z motorycznością

:

:

• Dążenie do zwiększenia skuteczności ruchów człowieka.

• Dążenie do zwiększenia skuteczności ruchów człowieka.

• Podniesienie efektywności nauczania ruchu.

• Podniesienie efektywności nauczania ruchu.

• Zastosowanie ruchu jako środka stymulacji rozwoju.

• Zastosowanie ruchu jako środka stymulacji rozwoju.

–

Podział motoryczności:

Podział motoryczności:

• Produkcyjna – związana z wytwarzaniem rzeczy i pracą

• Produkcyjna – związana z wytwarzaniem rzeczy i pracą

• Sportowa – służąca doskonaleniu ciała

• Sportowa – służąca doskonaleniu ciała

• Wyrazowa (ekspresyjna) – służąca przekazywaniu informacji

• Wyrazowa (ekspresyjna) – służąca przekazywaniu informacji

–

Możliwości wyćwiczenia stanu motorycznego zależą od:

Możliwości wyćwiczenia stanu motorycznego zależą od:

• wieku,

• wieku,

• płci,

• płci,

• predyspozycji kondycyjnych,

• predyspozycji kondycyjnych,

• predyspozycji kulturalnych (budowa ciała),

• predyspozycji kulturalnych (budowa ciała),

• uzdolnień ruchowych – są to właściwości wrodzone ujawniające

• uzdolnień ruchowych – są to właściwości wrodzone ujawniające

się w trakcie uczenia się w postaci łatwego przyswajania nowych

się w trakcie uczenia się w postaci łatwego przyswajania nowych

form ruchu.

form ruchu.

Sprawność fizyczna ogólna

Sprawność fizyczna ogólna

to określony poziom rozwoju, wykształcenie

to określony poziom rozwoju, wykształcenie

motoryczności, bądź tez ujętych

motoryczności, bądź tez ujętych

kompleksowo struktur ruchu.

kompleksowo struktur ruchu.

Sprawność ruchowa

Sprawność ruchowa

i fizyczna stanowią

i fizyczna stanowią

motoryczność i obrazują rezultaty rozwoju

motoryczność i obrazują rezultaty rozwoju

ontogenetycznego. W problematyce

ontogenetycznego. W problematyce

dotyczącej rozwoju fizycznego szczególnego

dotyczącej rozwoju fizycznego szczególnego

znaczenia nabierają zagadnienia dotyczące

znaczenia nabierają zagadnienia dotyczące

rozwoju motorycznego, gdyż rozwój ten

rozwoju motorycznego, gdyż rozwój ten

właśnie odzwierciedla szereg naszych

właśnie odzwierciedla szereg naszych

zachowań, zdolności i umiejętności.

zachowań, zdolności i umiejętności.

Odkrycia natury ruchu

Odkrycia natury ruchu

Galen (ok. 130-ok. 200r.) lekarz rzymski

Galen (ok. 130-ok. 200r.) lekarz rzymski

omówił szczegóły budowy, kośćca, przebieg

omówił szczegóły budowy, kośćca, przebieg

i rolę ścięgien oraz opisał budowę mózgu,

i rolę ścięgien oraz opisał budowę mózgu,

rdzenia i nerwów.

rdzenia i nerwów.

Leonardo da Vinci (1452-1519) jako

Leonardo da Vinci (1452-1519) jako

pierwszy próbował rozstrzygnąć kwestię

pierwszy próbował rozstrzygnąć kwestię

podporządkowania ciała ludzkiego prawom

podporządkowania ciała ludzkiego prawom

mechaniki

mechaniki

Borelli G.A.(1608-1679), – prowadził

Borelli G.A.(1608-1679), – prowadził

badania nad klasyfikacją ruchów

badania nad klasyfikacją ruchów

lokomocyjnych zwierząt i człowieka oraz nad

lokomocyjnych zwierząt i człowieka oraz nad

określeniem położenia środka ciężkości ciała

określeniem położenia środka ciężkości ciała

Odkrycia natury ruchu

Odkrycia natury ruchu

H. Bayer i D. Schmith – teoria łańcuchów

H. Bayer i D. Schmith – teoria łańcuchów

zamkniętych

zamkniętych

Pawłow – teoria odruchów warunkowych

Pawłow – teoria odruchów warunkowych

R.S. Woodworth (koniec IX)– badania nad

R.S. Woodworth (koniec IX)– badania nad

zrozuminiem podstaw przejawiania się

zrozuminiem podstaw przejawiania się

umiejętności ruchowych

umiejętności ruchowych

E.L.Thorndike (1914) skoncentrował się na

E.L.Thorndike (1914) skoncentrował się na

procesach leżących u podstaw zjawiska

procesach leżących u podstaw zjawiska

uczenia się i innych zachowań

uczenia się i innych zachowań

N. A. Bernstein (1897-1966) – doprowadził

N. A. Bernstein (1897-1966) – doprowadził

do integracji wyobrażeń ruchowych z

do integracji wyobrażeń ruchowych z

danymi neurofizjologicznymi,

danymi neurofizjologicznymi,

neuropsychologicznymi i biomechanicznymi

neuropsychologicznymi i biomechanicznymi

w badaniach nad ruchami lokomocyjnymi

w badaniach nad ruchami lokomocyjnymi

Dyscypliny naukowe

Dyscypliny naukowe

podejmujące problematykę

podejmujące problematykę

sprawności fizycznej

sprawności fizycznej

i motoryczności

i motoryczności

Początkowo teoria wychowania

Początkowo teoria wychowania

fizycznego, później – nauki w.f., a

fizycznego, później – nauki w.f., a

następnie- nauki kultury fizycznej czy

następnie- nauki kultury fizycznej czy

też naukami o kulturze fizycznej

też naukami o kulturze fizycznej

Physical education, human

Physical education, human

movement, kinesiology, exercise and

movement, kinesiology, exercise and

sport science, movement scince

sport science, movement scince

W 1989 roku

W 1989 roku

American Academy of

American Academy of

Physical Education

Physical Education

zaproponowała

zaproponowała

nazwę

nazwę

kinezjologia

kinezjologia

(ang.

(ang.

kinesiology)

kinesiology)

jako obejmującą całość

jako obejmującą całość

interesującej nas dziedziny i

interesującej nas dziedziny i

wszystkich subdyscyplin zorientowane

wszystkich subdyscyplin zorientowane

na badanie i wykorzystanie aktywności

na badanie i wykorzystanie aktywności

ruchowej. Renson (1989) proponował

ruchowej. Renson (1989) proponował

nazwę

nazwę

kinantroplogia (ang.

kinantroplogia (ang.

Kinanthropology

Kinanthropology

z gr. kinein (w

z gr. kinein (w

ruchu), antrhropos (człowiek), logos

ruchu), antrhropos (człowiek), logos

(nauka)

(nauka)

Kinezjologia w fizjoterapii

Kinezjologia w fizjoterapii

Kinezjologia stanowi

Kinezjologia stanowi

uzupełnienie anatomii opisowej.

uzupełnienie anatomii opisowej.

Zajmuje się analizami

Zajmuje się analizami

czynnościowymi ruchów

czynnościowymi ruchów

prostych i złożonych, ale przede

prostych i złożonych, ale przede

wszystkim wyjaśnia mechanizmy

wszystkim wyjaśnia mechanizmy

sterowania ruchem.

sterowania ruchem.

Kinezjologia Edukacyjna

Kinezjologia Edukacyjna

Twórcą jest dr Paul Dennison, jest metodą wspierania

Twórcą jest dr Paul Dennison, jest metodą wspierania

naturalnego rozwoju człowieka, bez względu na jego

naturalnego rozwoju człowieka, bez względu na jego

wiek, poprzez różne ćwiczenia ruchowe. Autor

wiek, poprzez różne ćwiczenia ruchowe. Autor

stworzył metodę wspierającą proces uczenia.

stworzył metodę wspierającą proces uczenia.

Kinezjologia Edukacyjna wykorzystuje proste

Kinezjologia Edukacyjna wykorzystuje proste

ćwiczenia fizyczne opracowane w taki sposób aby

ćwiczenia fizyczne opracowane w taki sposób aby

zintegrować pracę ciała i umysłu. Gdy mózg jest w

zintegrować pracę ciała i umysłu. Gdy mózg jest w

stanie równowagi, ożywają naturalne mechanizmy,

stanie równowagi, ożywają naturalne mechanizmy,

przywracające harmonię funkcjonowania. Ćwiczenia

przywracające harmonię funkcjonowania. Ćwiczenia

Gimnanstyki Mózgu są wstępem do Kinezjologii

Gimnanstyki Mózgu są wstępem do Kinezjologii

Edukacyjnej. Składają się one z ruchów, które

Edukacyjnej. Składają się one z ruchów, które

wykonują dzieci w pierwszych latach życia

wykonują dzieci w pierwszych latach życia

niezbędnych dla rozwoju koordynacji oczu, uszu, rąk

niezbędnych dla rozwoju koordynacji oczu, uszu, rąk

i całego ciała. Dzięki ćwiczeniom Gimnastyki Mózgu

i całego ciała. Dzięki ćwiczeniom Gimnastyki Mózgu

wszystkie części mózgu włączają się i mogą ze sobą

wszystkie części mózgu włączają się i mogą ze sobą

współpracować.

współpracować.

Wybrane aspekty

Wybrane aspekty

układu ruchu

układu ruchu

człowieka

człowieka

Tkanka Kostna

Tkanka Kostna

Unaczyniona tkanka

Unaczyniona tkanka

łączna (włókna

łączna (włókna

kolagenowe na nich

kolagenowe na nich

kryształy

kryształy

hydroksyapatytu wapnia)

hydroksyapatytu wapnia)

Osteoblasty – ułożone są

Osteoblasty – ułożone są

w formie tzw. osteonów

w formie tzw. osteonów

(systemów Haversa)

(systemów Haversa)

Osteony składają się z

Osteony składają się z

blaszek macierzy kostnej,

blaszek macierzy kostnej,

osteocytów i kanału

osteocytów i kanału

środkowego, a w nim

środkowego, a w nim

naczynia, nerwy oraz

naczynia, nerwy oraz

osteoklasty

osteoklasty

Rodzaje kości na podstawie

Rodzaje kości na podstawie

uporządkowania włókien

uporządkowania włókien

istota zbita – warstwa kości

istota zbita – warstwa kości

o utkaniu ścisłym (występuje

o utkaniu ścisłym (występuje

na powierzchni kości, trzon

na powierzchni kości, trzon

kości długiej)

kości długiej)

Istota gąbczasta – warstwa

Istota gąbczasta – warstwa

kości o utkaniu

kości o utkaniu

beleczkowatym (występuje

beleczkowatym (występuje

wewnątrz kości, nasady kości

wewnątrz kości, nasady kości

długich)

długich)

Istota zbita i gąbczasta

Istota zbita i gąbczasta

Istota zbita jest zagęszczoną istotą

Istota zbita jest zagęszczoną istotą

gąbczastą lub odwrotnie

gąbczastą lub odwrotnie

Istota gąbczasta tworzy w nasadach

Istota gąbczasta tworzy w nasadach

układ trajektorii (system blaszek i

układ trajektorii (system blaszek i

beleczek ułożony wachlarzowato,

beleczek ułożony wachlarzowato,

wskazujących na przebieg sił nacisku w

wskazujących na przebieg sił nacisku w

nasadzie).

nasadzie).

Układ trajektorii jest charakterystyczny

Układ trajektorii jest charakterystyczny

dla każdej nasady i dla każdej jest inny.

dla każdej nasady i dla każdej jest inny.

Nasada bliższa kości

Nasada bliższa kości

udowej

udowej

Układ beleczek

Układ beleczek

sprawia, że siła nacisku

sprawia, że siła nacisku

ulega rozłożeniu na

ulega rozłożeniu na

składową pionową i

składową pionową i

poziomą.

poziomą.

(hypomochriony)

(hypomochriony)

Kierunek przebiegu

Kierunek przebiegu

blaszek i beleczek jest

blaszek i beleczek jest

równoległy do kierunku

równoległy do kierunku

największego ciśnienia

największego ciśnienia

i rozciągania.

i rozciągania.

Zasada „maksimum-

Zasada „maksimum-

minimum” (siły belka)

minimum” (siły belka)

Trzon kości długiej

Trzon kości długiej

Trzon wygięty w kształcie C lub S

Trzon wygięty w kształcie C lub S

–

C – gdy kości poddane są działaniu

C – gdy kości poddane są działaniu

pojedynczego zespołu prostowniczo-

pojedynczego zespołu prostowniczo-

zginającego z przewagą zginania (kości

zginającego z przewagą zginania (kości

śródręcza i śródstopia)

śródręcza i śródstopia)

–

S –gdy na kość działają dwa odrębne

S –gdy na kość działają dwa odrębne

zespoły mięśniowe (kość udowa,

zespoły mięśniowe (kość udowa,

promieniowa i łokciowa, ramienna)

promieniowa i łokciowa, ramienna)

np. Obojczyk jest wygięty w wyniku silnego

np. Obojczyk jest wygięty w wyniku silnego

działania ciągnącego m. piersiowego

działania ciągnącego m. piersiowego

większego z przodu i czworobocznego z

większego z przodu i czworobocznego z

tyłu.

tyłu.

Budowa i kształt kości

Budowa i kształt kości

Przyczepy mięśniowe wywierają

Przyczepy mięśniowe wywierają

działanie „ciągnące” powodując

działanie „ciągnące” powodując

powstawanie przeróżnych wyniosłości

powstawanie przeróżnych wyniosłości

Zagłębienia powstają na skutek sił

Zagłębienia powstają na skutek sił

„uciskających” (przesuwające się

„uciskających” (przesuwające się

ścięgna)

ścięgna)

Budowa i kształt kości są dziedziczne

Budowa i kształt kości są dziedziczne

jednak czynność uzupełnia szczegóły

jednak czynność uzupełnia szczegóły

jej rzeźby. Kości modelowane są przez

jej rzeźby. Kości modelowane są przez

mięśnie, ścięgna i inne narządy.

mięśnie, ścięgna i inne narządy.

W ciągu całego życia trwa w

W ciągu całego życia trwa w

kości zjawisko budowy i

kości zjawisko budowy i

rozpadu, a gruczoły o

rozpadu, a gruczoły o

wydzielaniu wewnętrznym

wydzielaniu wewnętrznym

(tarczyca, gruczoły płciowe itp.)

(tarczyca, gruczoły płciowe itp.)

wpływają nie tylko na

wpływają nie tylko na

wzrastanie kości, ale również na

wzrastanie kości, ale również na

zachowanie jej zdatności

zachowanie jej zdatności

czynnościowej. (Bochenek

czynnościowej. (Bochenek

1990)

1990)

Właściwości biologiczne

Właściwości biologiczne

kości

kości

Kość ma zdolność regeneracji – okostna

Kość ma zdolność regeneracji – okostna

Kość można przeszczepiać

Kość można przeszczepiać

Kość jest plastyczna, ma zdolność

Kość jest plastyczna, ma zdolność

dostosowania się do warunków (w miejscach

dostosowania się do warunków (w miejscach

wzmożonego obciążenia może nastąpić

wzmożonego obciążenia może nastąpić

przyrost kości,

przyrost kości,

w miejscach małego obciążenia kość zanika).

w miejscach małego obciążenia kość zanika).

Kość pod względem fizycznym jest tworem

Kość pod względem fizycznym jest tworem

twardym, chociaż pod względem

twardym, chociaż pod względem

biologicznym jest masą plastyczną ulegającą

biologicznym jest masą plastyczną ulegającą

ustawicznej przemianie.

ustawicznej przemianie.

Okostna

Okostna

Błona włóknista silnie unaczyniona

Błona włóknista silnie unaczyniona

i unerwiona

i unerwiona

Zbudowana z dwóch warstw:

Zbudowana z dwóch warstw:

–

Zewnętrzną (włóknistą)

Zewnętrzną (włóknistą)

–

Wewnętrzną (rozrodczą)

Wewnętrzną (rozrodczą)

Funkcje okostnej

Funkcje okostnej

–

ochrania kość

ochrania kość

–

odżywia kość

odżywia kość

–

jest czynnikiem rozwoju i regeneracji kości

jest czynnikiem rozwoju i regeneracji kości

Szpik kostny

Szpik kostny

Wypełnia wnętrze jam szpikowych

Wypełnia wnętrze jam szpikowych

w trzonach kości długich i w jamkach

w trzonach kości długich i w jamkach

istoty gąbczastej

istoty gąbczastej

Jest silnie ukrwiony i miękki

Jest silnie ukrwiony i miękki

Występuje w dwóch postaciach

Występuje w dwóch postaciach

–

Szpik kostny żółty (komórki tłuszczowe

Szpik kostny żółty (komórki tłuszczowe

i młodociane postaci erytrocytów)

i młodociane postaci erytrocytów)

–

Szpik kostny czerwony (miejsce

Szpik kostny czerwony (miejsce

tworzenia erytrocytów i granulocytów)

tworzenia erytrocytów i granulocytów)

Tkanka łączna

Tkanka łączna

siateczkowata – zrąb szpiku

siateczkowata – zrąb szpiku

czerwonego i żółtego

czerwonego i żółtego

Osteoblasty

Osteoblasty

Osteoklasty

Osteoklasty

Erytroblasty

Erytroblasty

Mielocyty – granulocyty

Mielocyty – granulocyty

Komórki olbrzymie – płytki krwi

Komórki olbrzymie – płytki krwi

Komórki tłuszczowe

Komórki tłuszczowe

Wzrastanie kości

Wzrastanie kości

Kość rośnie na grubość przez przywarstwianie

Kość rośnie na grubość przez przywarstwianie

od okostnej dzięki działaniu komórek

od okostnej dzięki działaniu komórek

kościotwórczych, zjawisko to odbywa się

kościotwórczych, zjawisko to odbywa się

jednocześnie z niszczeniem (k. kościogubne)

jednocześnie z niszczeniem (k. kościogubne)

We wzrastaniu przeważa przywarstwianie nad

We wzrastaniu przeważa przywarstwianie nad

niszczeniem kości, dopiero w starości

niszczeniem kości, dopiero w starości

przeważają procesy resorpcyjne (beleczki

przeważają procesy resorpcyjne (beleczki

i warstewki kostne staja się rzadsze –

i warstewki kostne staja się rzadsze –

zrzeszotnienie kości –

zrzeszotnienie kości –

osteoporosis)

osteoporosis)

Kość rośnie na długość dzięki chrząstce

Kość rośnie na długość dzięki chrząstce

nasadowej.

nasadowej.

Fizyczne i biologiczne

Fizyczne i biologiczne

właściwości chrząstki

właściwości chrząstki

stawowej

stawowej

Gładkość

Gładkość

Odporność na tarcie

Odporność na tarcie

Warstwa ochronna dla końców kości

Warstwa ochronna dla końców kości

Podatność i zdolność do sprężystego

Podatność i zdolność do sprężystego

odkształcania się (amortyzacja)

odkształcania się (amortyzacja)

Chrząstka stawowa nie ma ochrzęstnej

Chrząstka stawowa nie ma ochrzęstnej

(nie mam możliwości regeneracji)

(nie mam możliwości regeneracji)

Kształt powierzchni stawowych jest

Kształt powierzchni stawowych jest

dziedziczny jednak dopiero pod wpływem

dziedziczny jednak dopiero pod wpływem

ruchu zostaje wymodelowana dokładna

ruchu zostaje wymodelowana dokładna

postać stawu.

postać stawu.

Nie ma swoich naczyń i nerwów

Nie ma swoich naczyń i nerwów

Z wiekiem traci swoją sprężystość i grubość

Z wiekiem traci swoją sprężystość i grubość

Torebka stawowa

Torebka stawowa

Błona włóknista

Błona włóknista

–

Przechodzi w okostną

Przechodzi w okostną

–

Zbudowana z mocnych pęczków włókien

Zbudowana z mocnych pęczków włókien

łącznotkankowych

łącznotkankowych

–

Wyróżniamy: więzadła torebkowe,

Wyróżniamy: więzadła torebkowe,

zewnątrztorebkowe, wewnątrztorebkowe

zewnątrztorebkowe, wewnątrztorebkowe

Błona maziowa

Błona maziowa

–

Zawiera włókna sprężyste i komórki

Zawiera włókna sprężyste i komórki

tłuszczowe

tłuszczowe

–

Może wytwarzać różne twory: fałdy, kosmki,

Może wytwarzać różne twory: fałdy, kosmki,

kaletki maziowe

kaletki maziowe

–

Jest silnie unerwiona

Jest silnie unerwiona

Maź stawowa

Maź stawowa

Wypełnia jamę stawową

Wypełnia jamę stawową

Jest to ciecz jasna, bladożółta i śliska,

Jest to ciecz jasna, bladożółta i śliska,

zawierająca mucynę

zawierająca mucynę

W stanach zapalnych błona maziowa może

W stanach zapalnych błona maziowa może

wydzielać duże ilości płynu surowiczego.

wydzielać duże ilości płynu surowiczego.

Spełnia rolę odżywczą dla chrząstek

Spełnia rolę odżywczą dla chrząstek

stawowych

stawowych

Błona maziowa ma nieznaczną zdolność

Błona maziowa ma nieznaczną zdolność

wchłaniania (fenestracja)

wchłaniania (fenestracja)

Struktury pomocnicze

Struktury pomocnicze

Krążki, łąkotki, więzadła, obrąbki stawowe

Krążki, łąkotki, więzadła, obrąbki stawowe

Kaletki maziowe i „pochewki ścięgniste”

Kaletki maziowe i „pochewki ścięgniste”

mogą być uchyłkami torebki stawowej,

mogą być uchyłkami torebki stawowej,

zawierającymi maź, która wydzielana jest

zawierającymi maź, która wydzielana jest

w celu zmniejszenia tarcia ścięgien czy

w celu zmniejszenia tarcia ścięgien czy

powierzchni stawowych. Inne mogą

powierzchni stawowych. Inne mogą

występować między torebką a ścięgnami

występować między torebką a ścięgnami

– zmniejszając siłę nacisku ścięgna na

– zmniejszając siłę nacisku ścięgna na

staw.

staw.

Fałdy tkanki tłuszczowej maja znaczenie

Fałdy tkanki tłuszczowej maja znaczenie

przy rozprowadzaniu płynu maziowego.

przy rozprowadzaniu płynu maziowego.

Stabilność stawu

Stabilność stawu

Zależy od:

Zależy od:

–

Powierzchni stawowych

Powierzchni stawowych

–

Więzadeł i mięśni

Więzadeł i mięśni

Czynną stabilizację zapewniają mięśnie.

Czynną stabilizację zapewniają mięśnie.

Jeżeli zostaną porażone, szybko pojawi się

Jeżeli zostaną porażone, szybko pojawi się

zwiększone naprężenie więzadeł i wystąpi

zwiększone naprężenie więzadeł i wystąpi

zniekształcenie stawu. Budowa stawu jest

zniekształcenie stawu. Budowa stawu jest

wynikiem ewolucji, jaka odbyła się w celu

wynikiem ewolucji, jaka odbyła się w celu

możliwie najlepszego dostosowania jego

możliwie najlepszego dostosowania jego

kształtu do wykonywanej czynności.

kształtu do wykonywanej czynności.

Jest wyrazem kompromisu pomiędzy

Jest wyrazem kompromisu pomiędzy

ruchomością a stabilnością stawu.

ruchomością a stabilnością stawu.

Czynniki łączące kości w

Czynniki łączące kości w

stawie

stawie

Pociąganie mięśni

Pociąganie mięśni

Ciśnienie powietrza

Ciśnienie powietrza

Przyleganie

Przyleganie

Powłoki zewnętrzne

Powłoki zewnętrzne

Więzadła stawowe

Więzadła stawowe

Mechanika stawów

Mechanika stawów

Trzy kategorie

Trzy kategorie

ruchów:

ruchów:

–

Ślizganie

Ślizganie

(ruch wspólny

(ruch wspólny

wszystkim stawom)

wszystkim stawom)

–

Toczenie

Toczenie

–

Obracanie

Obracanie

(głowa kości

(głowa kości

promieniowej w na

promieniowej w na

główce kości ramiennej)

główce kości ramiennej)

Mechanika stawów

Mechanika stawów

Toczenie –

Toczenie –

w

w

początkowym

początkowym

stadium

stadium

zgięcia stawu

zgięcia stawu

kolanowego

kolanowego

lub w stawie

lub w stawie

skroniowo-

skroniowo-

żuchwowym

żuchwowym

Mechanika stawów

Mechanika stawów

Wszystkie ruchy są obustronne

Wszystkie ruchy są obustronne

(kończyna górna może poruszać się w

(kończyna górna może poruszać się w

stosunku do kręgosłupa i odwrotnie)

stosunku do kręgosłupa i odwrotnie)

Wyróżniamy zakres ruchu czynny i bierny

Wyróżniamy zakres ruchu czynny i bierny

danego stawu.

danego stawu.

Kość ramienna i udowa na swych obu

Kość ramienna i udowa na swych obu

końcach mają główki stawowe a kości

końcach mają główki stawowe a kości

przedramienia

przedramienia

i goleni - panewki.

i goleni - panewki.

Ruchomość stawów

Ruchomość stawów

Rozpatrywana jest obecnie w stosunku do

Rozpatrywana jest obecnie w stosunku do

położenia neutralnego, zwanego zerowym

położenia neutralnego, zwanego zerowym

wg metody SFTR zaproponowanej przez

wg metody SFTR zaproponowanej przez

Russa i Gerhardta.

Russa i Gerhardta.

Ruch określa się względem płaszczyzny

Ruch określa się względem płaszczyzny

strzałkowej, czołowej, poprzecznej - podczas

strzałkowej, czołowej, poprzecznej - podczas

rotacji (SCPR)

rotacji (SCPR)

W pierwszej kolejności występuje

W pierwszej kolejności występuje

prostowanie, odwodzenie, rotacja na

prostowanie, odwodzenie, rotacja na

zewnątrz (odwracanie), następnie położenie

zewnątrz (odwracanie), następnie położenie

neutralne, trzecie położenie końcowe.

neutralne, trzecie położenie końcowe.

Czynniki ograniczające

Czynniki ograniczające

ruchomość stawu

ruchomość stawu

Zjawisko ekonomiczne –

Zjawisko ekonomiczne –

oszczędzające pracę mięśni

oszczędzające pracę mięśni

Należą do nich następujące elementy:

Należą do nich następujące elementy:

–

kostne (kształt powierzchni stawowych)

kostne (kształt powierzchni stawowych)

–

chrząstkowe

chrząstkowe

–

więzadłowe oraz mięśnie

więzadłowe oraz mięśnie

Zjawisko polaryzacji stawów-

Zjawisko polaryzacji stawów-

ukierunkowania ruchów

ukierunkowania ruchów

Ankyloza - usztywnienie stawu

Ankyloza - usztywnienie stawu

Łańcuchy stawowe

Łańcuchy stawowe

Wyróżniamy 5 łańcuchów stawowych:

Wyróżniamy 5 łańcuchów stawowych:

–

Jeden szyjno-tułowiowy

Jeden szyjno-tułowiowy

–

Cztery kończynowe

Cztery kończynowe

Łańcuch kostno-stawowy wraz z

Łańcuch kostno-stawowy wraz z

obudowującym go zespołem

obudowującym go zespołem

wielomięśniowym nazywamy łańcuchem

wielomięśniowym nazywamy łańcuchem

kinematycznym.

kinematycznym.

Wyróżniamy łańcuch otwarte i zamknięte.

Wyróżniamy łańcuch otwarte i zamknięte.

Komórka mięśniowa

Komórka mięśniowa

Mięsień poprzecznie prążkowany zbudowany

Mięsień poprzecznie prążkowany zbudowany

jest z wielu tysięcy komórek mięśniowych

jest z wielu tysięcy komórek mięśniowych

tworzących pęczki

tworzących pęczki

Jest wielojądrzastą komórką, cylindryczną na

Jest wielojądrzastą komórką, cylindryczną na

przekroju poprzecznym. Otoczona jest

przekroju poprzecznym. Otoczona jest

sarkolemą – pobudliwą błona komórkową.

sarkolemą – pobudliwą błona komórkową.

Wnętrze komórki wypełnia sarkoplazma i

Wnętrze komórki wypełnia sarkoplazma i

pęczki włókienek mięśniowych.

pęczki włókienek mięśniowych.

Włókienko mięśniowe czyli miofibryla ma

Włókienko mięśniowe czyli miofibryla ma

odcinki o większym i mniejszym współczynniku

odcinki o większym i mniejszym współczynniku

załamania światła (anizotropowe, izotropowe)

załamania światła (anizotropowe, izotropowe)

Mechanizm ślizgowy skurczu - fizjologia

Mechanizm ślizgowy skurczu - fizjologia

Mięśnie poprzecznie

Mięśnie poprzecznie

prążkowane - szkieletowe

prążkowane - szkieletowe

Pęczki mięśniowe

Pęczki mięśniowe

Włókna w pęczku

Włókna w pęczku

spajane są śródmięsną

spajane są śródmięsną

Pęczki wiąże omięsna

Pęczki wiąże omięsna

Całość narządu otacza

Całość narządu otacza

włóknista błona

włóknista błona

-namięsna

-namięsna

Namięsną pokrywa

Namięsną pokrywa

powięź

powięź

Skurcze mięśni

Skurcze mięśni

Pojedynczy bodziec o sile progowej

Pojedynczy bodziec o sile progowej

lub większej od progowej depolaryzuje

lub większej od progowej depolaryzuje

błonę komórkową mięśnia po której

błonę komórkową mięśnia po której

następuje skurcz całej komórki

następuje skurcz całej komórki

Komórka odpowiada na bodziec

Komórka odpowiada na bodziec

zgodnie z prawem

zgodnie z prawem

„wszystko albo nic”

„wszystko albo nic”

Wyróżnia się dwa rodzaje

Wyróżnia się dwa rodzaje

pojedynczych skurczów mięśni

pojedynczych skurczów mięśni

szkieletowych: izotoniczne,

szkieletowych: izotoniczne,

izometryczne – połaczenie tych

izometryczne – połaczenie tych

skurczów to skurcz auksotoniczny

skurczów to skurcz auksotoniczny

Skurcze mięśni

Skurcze mięśni

Mięsień nie rozciągnięty kurczy się z

Mięsień nie rozciągnięty kurczy się z

mała siła.

mała siła.

Każdy mięsień ma optymalną długość

Każdy mięsień ma optymalną długość

rozciągnięcia przy którym kurczy się

rozciągnięcia przy którym kurczy się

z maksymalna siła.

z maksymalna siła.

Słabe bodźce pobudzają do skurczu

Słabe bodźce pobudzają do skurczu

tylko część komórek mięśniowych.

tylko część komórek mięśniowych.

Pobudzenie wszystkich komórek

Pobudzenie wszystkich komórek

mięśniowych wywołuje skurcz

mięśniowych wywołuje skurcz

maksymalny.

maksymalny.

Jednostka motoryczna

Jednostka motoryczna

Komórki mięśni poprzecznie

Komórki mięśni poprzecznie

prążkowanych szkieletowych są

prążkowanych szkieletowych są

unerwione przez komórki nerwowe

unerwione przez komórki nerwowe

skupione w jądrach ruchowych pnia

skupione w jądrach ruchowych pnia

mózgu i rdzenia kręgowego.

mózgu i rdzenia kręgowego.

Jedna komórka nerwowa, jej wypustka

Jedna komórka nerwowa, jej wypustka

biegnąca do mięśnia i wszystkie

biegnąca do mięśnia i wszystkie

komórki mięśniowe przez nią

komórki mięśniowe przez nią

unerwiane stanowią jednostkę

unerwiane stanowią jednostkę

motoryczną.

motoryczną.

Siła skurczu mięśnia

Siła skurczu mięśnia

Zależy od:

Zależy od:

–

liczby jednostek motorycznych

liczby jednostek motorycznych

biorących udział w skurczu

biorących udział w skurczu

–

częstotliwości z jaka poszczególne

częstotliwości z jaka poszczególne

jednostki motoryczne są pobudzane

jednostki motoryczne są pobudzane

–

stopnia rozciągnięcia mięśnia przed

stopnia rozciągnięcia mięśnia przed

skurczem

skurczem

Układ włókien mięśniowych

Układ włókien mięśniowych

względem ścięgna

względem ścięgna

a.

a.

m. wrzecionowaty

m. wrzecionowaty

b.

b.

m. dwugłowy

m. dwugłowy

c.

c.

m. dwubrzuścowy

m. dwubrzuścowy

d.

d.

m. płaski

m. płaski

e.

e.

m. ze smugami

m. ze smugami

ścięgnistymi

ścięgnistymi

f.

f.

m. półpierzasty

m. półpierzasty

g.

g.

m. pierzasty

m. pierzasty

Siła rozwijana przez mięsień jest
proporcjonalna do powierzchni przekroju
poprzecznego przebiegu włókien
mięśniowych

.

Narządy pomocnicze

Narządy pomocnicze

mięśni

mięśni

Powięzie

Powięzie

Kaletki maziowe

Kaletki maziowe

Pochewki ścięgien

Pochewki ścięgien

Bloczki mięśni

Bloczki mięśni

Trzeszczki

Trzeszczki

Czynność mięśni

Czynność mięśni

Mięśnie układu

Mięśnie układu

szkieletowego pracują

szkieletowego pracują

na zasadzie dźwigni

na zasadzie dźwigni

–

Jednostronnych (oba

Jednostronnych (oba

ramiona sił leżą po

ramiona sił leżą po

tej samej stronie

tej samej stronie

punktu podparcia)

punktu podparcia)

–

Dwustronne (punkt

Dwustronne (punkt

podparcia leży

podparcia leży

pomiędzy punktem

pomiędzy punktem

przyłożenia siły

przyłożenia siły

mięśniowej, a

mięśniowej, a

punktem przyłożenia

punktem przyłożenia

siły oporu)

siły oporu)

Dźwignia jednostronna III

Dźwignia jednostronna III

rodzaju

rodzaju

Oś obrotu znajduje

Oś obrotu znajduje

się

się

w stawie łokciowym

w stawie łokciowym

Obie siły tj. siła

Obie siły tj. siła

mięśnia i siła

mięśnia i siła

zewnętrzna jaka

zewnętrzna jaka

stanowi ciężar

stanowi ciężar

przedramienia i ręki

przedramienia i ręki

leżą po tej samej

leżą po tej samej

stronie osi obrotu.

stronie osi obrotu.

oś obrotu

F

r

Czynność mięśni

Czynność mięśni

Podstawową czynnością mięśni jest

Podstawową czynnością mięśni jest

rozwijanie siły (Wilkie)

rozwijanie siły (Wilkie)

Mięśnie mogą działać:

Mięśnie mogą działać:

–

Statycznie (stabilizuje, napina torebkę

Statycznie (stabilizuje, napina torebkę

stawową)

stawową)

Dynamicznie

Dynamicznie

–

działanie koncentryczne

działanie koncentryczne

–

działanie ekscentryczne

działanie ekscentryczne

Czynność mięśni

Czynność mięśni

Mięśnie działające podczas określonego

Mięśnie działające podczas określonego

ruchu możemy podzielić na:

ruchu możemy podzielić na:

–

Agonistów

Agonistów

–

Synergistów

Synergistów

–

Antagonistów

Antagonistów

Dany mięsień może działać jako agonista

Dany mięsień może działać jako agonista

podczas wykonywania danego ruchu,

podczas wykonywania danego ruchu,

będąc antagonistą w innym, a synergistą

będąc antagonistą w innym, a synergistą

jeszcze innego ruchu.

jeszcze innego ruchu.

Synaptologia – nauka o

Synaptologia – nauka o

synapsach

synapsach

Przez synapsy kontaktują się sąsiadujące ze

Przez synapsy kontaktują się sąsiadujące ze

sobą neurony.

sobą neurony.

Impuls bioelektryczny jest zbyt słaby, by

Impuls bioelektryczny jest zbyt słaby, by

przejść przez szczelinę synaptyczną. Nadejście

przejść przez szczelinę synaptyczną. Nadejście

impulsu uwalnia jedynie z części

impulsu uwalnia jedynie z części

presynaptycznej określona ilość mediatora.

presynaptycznej określona ilość mediatora.

Przesuwa się on przez szczelinę przekazując

Przesuwa się on przez szczelinę przekazując

impuls do części postsynaptycznej, do której

impuls do części postsynaptycznej, do której

przenika, ulegając

przenika, ulegając

w niej następnie rozpadowi i wchłonięciu.

w niej następnie rozpadowi i wchłonięciu.

Substancje przekaźnikowe to acetylocholina,

Substancje przekaźnikowe to acetylocholina,

noradrenalina, adrenalina, dopamina

noradrenalina, adrenalina, dopamina

i serotonina

i serotonina

sterowanie

sterowanie

Układ nerwowy

Układ nerwowy

Podstawową jednostką anatomiczno-

Podstawową jednostką anatomiczno-

czynnościową układu nerwowego jest

czynnościową układu nerwowego jest

komórka nerwowa, zwana też neuronem.

komórka nerwowa, zwana też neuronem.

Cechami czynnościowymi neuronów są;

Cechami czynnościowymi neuronów są;

pobudliwość i przewodnictwo

pobudliwość i przewodnictwo

,

,

umożliwiające im spełnianie zasadniczej

umożliwiające im spełnianie zasadniczej

funkcji – przekazywania informacji

funkcji – przekazywania informacji

zakodowanej

zakodowanej

w postaci impulsów nerwowych

w postaci impulsów nerwowych

.

.

Przewodzenie impulsów nerwowych jest

Przewodzenie impulsów nerwowych jest

związane z procesami elektrochemicznymi

związane z procesami elektrochemicznymi

zachodzącymi w ich błonie komórkowej.

zachodzącymi w ich błonie komórkowej.

Czynność ośrodkowego

Czynność ośrodkowego

układu nerwowego

układu nerwowego

Odbieranie bodźców

Odbieranie bodźców

(reception)

(reception)

ze

ze

środowiska zewnętrznego i

środowiska zewnętrznego i

wewnętrznego organizmu

wewnętrznego organizmu

Adekwatne reagowanie

Adekwatne reagowanie

(adequate

(adequate

response)

response)

na odbierane bodźce

na odbierane bodźce

Przechowywanie śladów po

Przechowywanie śladów po

bodźcach, czyli ich zapamiętywanie

bodźcach, czyli ich zapamiętywanie

(memorization

(memorization

)

)

Uszkodzenie neuronu

Uszkodzenie neuronu

Powoduje ustanie wykonywanej przez

Powoduje ustanie wykonywanej przez

niego czynności.

niego czynności.

Istnieje wprawdzie możliwość

Istnieje wprawdzie możliwość

wykształcenia czynności zastępczych, ale

wykształcenia czynności zastępczych, ale

stanowią one tylko częściowa

stanowią one tylko częściowa

rekompensatę.

rekompensatę.

Zdolność regeneracji maja neurony

Zdolność regeneracji maja neurony

w obwodowym układzie nerwowym.

w obwodowym układzie nerwowym.

Wstrząs rdzeniowy

Wstrząs rdzeniowy

Występuje - po całkowitym przerwaniu

Występuje - po całkowitym przerwaniu

ciągłości rdzenia kręgowego

ciągłości rdzenia kręgowego

Objawia się zniesieniem wszystkich

Objawia się zniesieniem wszystkich

odruchów rdzeniowych poniżej miejsca

odruchów rdzeniowych poniżej miejsca

uszkodzenia

uszkodzenia

Występuje odruch Babińskiego

Występuje odruch Babińskiego

Po kilku tygodniach odruchy stopniowo

Po kilku tygodniach odruchy stopniowo

się nasilają i dochodzi do wzmożenia

się nasilają i dochodzi do wzmożenia

odruchów

odruchów

(hyperreflexia

(hyperreflexia

)

)

Odruchy

Odruchy

(reflex)

(reflex)

Jest to odpowiedź efektora wywołana przez

Jest to odpowiedź efektora wywołana przez

bodziec działający na receptor i wyzwolona

bodziec działający na receptor i wyzwolona

za pośrednictwem układu nerwowego.

za pośrednictwem układu nerwowego.

Wyróżniamy odruchy:

Wyróżniamy odruchy:

–

bezwarunkowe – wrodzone (drogi wykształcone

bezwarunkowe – wrodzone (drogi wykształcone

w rozwoju filogenetycznym) – zawsze taka

w rozwoju filogenetycznym) – zawsze taka

sama odpowiedź na ten sam bodziec

sama odpowiedź na ten sam bodziec

–

warunkowe – nabyte (nowe połączenia

warunkowe – nabyte (nowe połączenia

wykształcone rozwoju ontogenetycznym) –duża

wykształcone rozwoju ontogenetycznym) –duża

zmienność odpowiedzi na bodźce

zmienność odpowiedzi na bodźce

Łuk odruchowy

Łuk odruchowy

Jest to droga jaką przebywa impuls

Jest to droga jaką przebywa impuls

nerwowy od receptora do efektora.

nerwowy od receptora do efektora.

Wyróżniamy 5 głównych części:

Wyróżniamy 5 głównych części:

–

receptor

receptor

–

aferentne włókno nerwowe

aferentne włókno nerwowe

(dośrodkowego)

(dośrodkowego)

–

ośrodek nerwowy

ośrodek nerwowy

–

eferentne włókno nerwowe (odśrodkowe)

eferentne włókno nerwowe (odśrodkowe)

–

Efektor

Efektor

Dalsze wiadomości na ten temat na wykładzie 10.

Dalsze wiadomości na ten temat na wykładzie 10.

Odruchy

Odruchy

Monosynaptyczny (miotatyczny –

Monosynaptyczny (miotatyczny –

własny mięśnia) – odruch na

własny mięśnia) – odruch na

rozciąganie

rozciąganie

1.

1.

Odruch z mięśnia dwugłowego

Odruch z mięśnia dwugłowego

2.

2.

Odruch z mięśnia trójgłowego

Odruch z mięśnia trójgłowego

3.

3.

Odruch z mięśnia czworogłowego

Odruch z mięśnia czworogłowego

(kolanowy)

(kolanowy)

4.

4.

Odruch z mięśnia trójgłowego łydki

Odruch z mięśnia trójgłowego łydki

(ze ścięgna piętowego)

(ze ścięgna piętowego)

Odruchy własne

Odruchy własne

Krótkie uderzenie w ścięgno jednego

Krótkie uderzenie w ścięgno jednego

mięśnia np. ścięgno mięśnia

mięśnia np. ścięgno mięśnia

czworogłowego uda, powoduje

czworogłowego uda, powoduje

krótkotrwałe rozciągnięcie tego mięśnia.

krótkotrwałe rozciągnięcie tego mięśnia.

Wrzeciona nerwowo-mięśniowe reagują

Wrzeciona nerwowo-mięśniowe reagują

natychmiast na rozciągnięcie i wysyłają

natychmiast na rozciągnięcie i wysyłają

odpowiednie impulsy przez komórki

odpowiednie impulsy przez komórki

przedniego rogu z powrotem do mięśnia.

przedniego rogu z powrotem do mięśnia.

Następuje krótkotrwały skurcz.

Następuje krótkotrwały skurcz.

Odruch ten ma znaczenie diagnostyczne

Odruch ten ma znaczenie diagnostyczne

w przypadku poszukiwania

w przypadku poszukiwania

umiejscowienia zmian chorobowych

umiejscowienia zmian chorobowych

Odruch

Odruch

zginania

zginania

Odruch obronny i ucieczkowy

Odruch obronny i ucieczkowy

Polisynaptyczny

Polisynaptyczny

Jeśli staniemy stopą na ostry

Jeśli staniemy stopą na ostry

kamień

kamień

Następuje uniesienie kończyny

Następuje uniesienie kończyny

dolnej

dolnej

Druga kończyna staje się

Druga kończyna staje się

podporową

podporową

Musimy wyrównać

Musimy wyrównać

przemieszczenie masy ciała

przemieszczenie masy ciała

aby utrzymać równowagę

aby utrzymać równowagę

Konieczna jest do tego procesu

Konieczna jest do tego procesu

niezliczona liczba przełączeń

niezliczona liczba przełączeń

wewnątrz rdzenia kręgowego

wewnątrz rdzenia kręgowego

Wszystko to trwa ułamek

Wszystko to trwa ułamek

sekundy

sekundy

Dopiero później następuje

Dopiero później następuje

uświadomienie sobie bólu

uświadomienie sobie bólu

Czucie

Czucie

W zależności od receptorów

W zależności od receptorów

wyspecjalizowanych w odbieraniu

wyspecjalizowanych w odbieraniu

bodźców czucie dzieli się na:

bodźców czucie dzieli się na:

–

teleceptywne

teleceptywne

–

eksteroceptywne

eksteroceptywne

–

prioprioceptywne

prioprioceptywne

–

interoceptywne

interoceptywne

Drogi nerwowe

Drogi nerwowe

Rzutowe czyli projekcyjne (wstępujące -

Rzutowe czyli projekcyjne (wstępujące -

czuciowe i zstępujące-ruchowe)

czuciowe i zstępujące-ruchowe)

Spoidłowe czyli komisuralne – łączące

Spoidłowe czyli komisuralne – łączące

struktury w przeciwnych półkulach

struktury w przeciwnych półkulach

mózgu lub w przeciwnych połowach

mózgu lub w przeciwnych połowach

rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego

Kojarzeniowe czyli asocjacyjne – łączące

Kojarzeniowe czyli asocjacyjne – łączące

struktury w obrębie tej samej półkuli lub

struktury w obrębie tej samej półkuli lub

tej samej połowy rdzenia kręgowego

tej samej połowy rdzenia kręgowego