Edukacja zdrowotna

II rok Pielęgniarstwo - SPS

WYKŁAD

Modele zdrowia

• BIOMEDYCZNY MODEL ZDROWIA
• (medyczny) - stanowi podstawę

współczesnej medycyny. Jego założenia
zostały opisane m.in. przez F.Caprę
(1987r). Model ten ukształtował się pod
wpływem mechanistycznej teorii przyrody
(życia) Kartezjusza i nadal jest często
wykorzystywany w naukach medycznych.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Założenia biomedycznego modelu zdrowia:
• dualizm - podział na dwie odrębne sfery:

sferę ducha, na której skupiły się nauki
humanistyczne i sferę materii, którą zajęły
się nauki przyrodnicze

• świat materialny jest maszyną -

maszynami są także rośliny i zwierzęta (w
człowieku zamieszkuje rozumna dusza,
połączona z ciałem za pomocą szyszynki)

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• przyrodą rządzą prawa mechaniki - i

wszystko można wytłumaczyć w
kategoriach ruchu i układu
poszczególnych części,
najdoskonalszym modelem jest
mechanizm zegarowy. Ciało ludzkie
uważa za maszynę; człowiek chory =
źle zrobiony zegar, człowiek zdrowy =
dobrze zrobiony zegar.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Zadaniem lekarza w tym ujęciu

jest przywrócenie prawidłowego
funkcjonowania uszkodzonego
mechanizmu.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Zarzuty stawiane biomedycznemu

modelowi zdrowia:

• podział na duszę i ciało spowodował, że

lekarze zaczęli zajmować się głównie
ciałem, niedoceniając psychicznych,
społecznych i środowiskowych
uwarunkowań zdrowia i choroby,
nastąpił podział na lekarzy zajmujących
się ciałem i umysłem

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• ciałem człowieka (maszyny) złożonym z

różnych układów (części), zajmują się
różni specjaliści (w medycynie powstaje
wiele wąskich specjalizacji, pacjent nie
jest postrzegany jako integralna osoba)
(wg. Capry)

• koncentracja na chorobie, traktowanej

jako brak zdrowia

• bierna, przedmiotowa rola jednostki

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Nieuwzględnianie wpływu sytuacji

życiowej i czynników
środowiskowych na zdrowie

• „inżynieryjne” traktowanie

zdrowia zrodziło nadmierne
zainteresowanie technologią
medyczną, uważana za jedyna
drogę do lepszego zdrowia

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Korzyści:
• poznanie przyczyn wielu chorób
• opracowanie skutecznych metod

ich leczenia

• opracowanie nowych technologii

medycznych

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• I.Illich (krytyk kultury

współczesnej, autor słynnej
descholaryzacji, czyli likwidacji
szkoły jako instytucji)
skoncentrował się na społecznych
przejawach i konsekwencjach
biomedycznej koncepcji ciała i
zdrowia.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• I aspekt krytyki dotyczy

medykalizacji życia we współczesnym
zdrowym społeczeństwie. Illich
utrzymuje, że zagrożenie jakie
przynosi współczesna medycyna jest
analogiczne do zagrożenia jakie
przynosi rozmiar i intensywność
ruchu ulicznego.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• II aspekt jego krytyki odnosi się do

profesjonalizacji podejścia do ciała i
zdrowia. Illich uważa, że
społeczeństwo przekazało lekarzom
wyłącznie prawo do określenia, co
konstytuuje chorobę, kto jest lub
mógłby być chory i jak należy
postępować wobec takich ludzi.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Biolodzy i lekarze często wchodzą w

rolę wszechwiedzących, ekspertów,
traktują przy tym ciało coraz
częściej w kategoriach parametrów i
wskaźników, arbitralnie określają
kryteria i normy zdrowia,
wyznaczają jego skale i poziomy
(diagnostyczny imperializm)

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• III aspekt krytyki dotyczy zjawiska

zbiurokratyzowania współczesnej
medycyny. Illich uważa, ze jest
praktykowana przez specjalistów,
którzy kontrolują ogromne
populacje za pomocą
biurokratycznych instytucji.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Jesteśmy w sytuacji, kiedy opieka

zdrowotna jest przekształcana w
zestandaryzowane punkty, a język
poprzez który ludzie mogliby
doświadczać swoich ciał zmienia
się w biurokratyczny żargon.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• W rezultacie biurokratyczna medycyna

konstruuje chorobę, zdrowie przez
wzmaganie stresu, przez
zwielokrotnianie zależności,
generowanie nowych przykrych
potrzeb, przez zmniejszanie poziomu
tolerancji na brak komfortu i ból, przez
zredukowanie swobody działania
jednostkom, które cierpią.

BIOMEDYCZNY MODEL

ZDROWIA

• Zgadzając się z zarzutami Capry i Illicha

należy stwierdzić, że rezygnacja z koncepcji
biomedycznej jest niemożliwa i niecelowa.
Przyczyniła się ona do zasadniczego postępu
medycyny (przyczyny, mechanizmy powstania
chorób, stworzenie możliwości ich eliminacji.
Przez wieki ciało było domeną biologów i
lekarzy, tak jakby nie było w żaden sposób
kształtowane przez społeczeństwo.

HOLISTYCZNE

PODEJŚCIE DO ZDROWIA

• wywodzi się z koncepcji holizmu (gr.

holos - cały, całkowity), czyli
„całościowości”.

• Termin ten odnosi się do poglądów,

kierunków filozoficznych i metod
ujmujących oraz wyjaśniających zjawiska
w sposób całościowy, przyjmując, że
niektóre przedmioty można określić tylko
w obrębie obejmującej je całości.

HOLISTYCZNE

PODEJŚCIE DO ZDROWIA

• Podejście holistyczne znalazło zastosowanie w

naukach przyrodniczych i społecznych.

• Podstawę teoretyczną holistycznego

pojmowania istoty zdrowia i choroby stanowi
ogólna teoria systemów, której twórcą jest L.
von Bertalanffy. Istotą tej teorii jest:
hierarchia systemów, z których każdy jest
jednocześnie częścią większego systemu i
zbiorem systemów podrzędnych, każdy system
stanowi jednocześnie całość i część.

HOLISTYCZNE

PODEJŚCIE DO ZDROWIA

• Człowiek jest zarówno samodzielną

jednostką o określonej konstrukcji
psychicznej i autonomii funkcjonalnej, jak
i elementem społeczeństwa oraz szeroko
pojętej przyrody. Podobnie uważał polski
lekarz Julian Aleksandrowicz. „Człowiek
to cos więcej niż suma komórek, tkanek i
narządów. Człowiek to także coś więcej
niż <<ciało>> i <<dusza>>.

HOLISTYCZNE

PODEJŚCIE DO ZDROWIA

• Człowiek pojmowany jako

dynamiczny system funkcjonujący
w sprzężeniu z innymi systemami,
poddany oddziaływaniu
środowiska przyrodniczego i
społecznego, i sam na nie
oddziałujący - to zupełnie nowa
jakość.

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• Holistyczne podejście do zdrowia można

rozpatrywać w dwóch aspektach:

• 1. Systemowego postrzegania świata

(„większej całości”), w którym zdrowie
człowieka rozpatrywane jest w kontekście
i w powiązaniu ze środowiskiem

• 2. Z perspektywy jednostki („mniejszej

całości”).

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• Stanowi to istotę społeczno-

ekologicznego modelu zdrowia, który jest
zapleczem teoretycznym dla współczesnej
promocji zdrowia i zakłada, że:

– istnieją skomplikowane powiązania

między człowiekiem i jego środowiskiem

– na zdrowie człowieka wpływa wiele

czynników

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

– Istnieje nierówny dostęp do

zdrowia (opieki zdrowotnej i
sprzyjającego zdrowiu stylu życia)
w zależności od cech położenia
społecznego (płeć, wiek,
wykształcenie, dochody).

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• Holistyczny (społeczno-ekologiczny)

model zdrowia przestawiany jest za
pomocą różnych form graficznych; jego
symbolem jest koło. Jednym z
najczęściej prezentowanych jest
Mandala zdrowia - model ekosystemu
człowieka, opracowany w
Departamencie Zdrowia Publicznego
Miasta Toronto.

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• W centrum tego modelu znajduje się

człowiek (jego ciało, dusza i rozum).
Najbliższym dla niego kręgiem jest
rodzina, która w największym stopniu
wpływa na zdrowie każdego z jej
członków, ich wartości, postawy wobec
zdrowia, zachowania oraz pośredniczy
między jednostką a instytucjami
społecznymi.

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• W kręgach pośrednich znajdują się

różnorodne grupy czynników wpływające
na zdrowie człowieka. Najszerszym
kręgiem jest biosfera i kultura.

• W innym modelu holistycznego podejścia

do zdrowia, jednostkę („mniejszą całość”)
z jej pięcioma wymiarami zdrowia, otacza
zdrowie społeczeństwa i zdrowe
środowiskowe.

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• Zdrowie społeczeństwa - są to normy kulturowe,

wartości i praktyki, które mogą być „zdrowe” i
„niezdrowe”. Trudno być zdrowym w „chorym”
społeczeństwie, które nie zaspokaja
podstawowych potrzeb biologicznych i
psychicznych jednostki. Np. w którym
ograniczona jest dostępność do żywności,
mieszkań, pracy, opieki zdrowotnej, dóbr
kulturalnych, rekreacji, lekceważone są prawa
człowieka, istnieje dyskryminacja grup
mniejszościowych

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• Zdrowie środowiskowe - które

zgodnie z definicja WHO „zawiera
te aspekty zdrowia człowieka,
łącznie z jakością życia, które są
zdeterminowane przez czynniki
fizyczne, chemiczne, biologiczne,
społeczne i psychiczne środowiska.

Społeczno-ekologiczny

model zdrowia

• Obejmuje też założenia teoretyczne i

praktykę w zakresie oceny, eliminacji i
zapobiegania obecności w środowisku
tych czynników, które mogą
oddziaływać negatywnie na zdrowie
obecnego i przyszłych pokoleń.

• Środowisko rozumiane jest tu szeroko,

jako środowisko życia, w domu, pracy
miejscach rekreacji.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Holistyczne podejście do zdrowia

nawiązuje do definicji WHO, w której
wyróżniono samopoczucie fizyczne,
psychiczne i społeczne. Podejście o
zakłada, że zdrowie człowieka stanowi
całość, złożona z kilku powiązanych ze
sobą i wzajemnych od siebie wymiarów.
Wymiary te to zdrowie: fizyczne,
psychiczne, społeczne, duchowe,
seksualne i prokreacyjne.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Zdrowie fizyczne - odnosi się do

ciała, biologicznego funkcjonowania
organizmu i jego poszczególnych
układów. Może oznaczać prawidłową
ich funkcję, albo poziom sprawności i
wydolności fizycznej, zdolność do
wykonywania codziennych czynności
bez nadmiernego zmęczenia.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Zdrowie psychiczne - trudne do

zdefiniowania, wyróżnia się dwa
jego komponenty:

– poznawczy, czyli zdrowie

umysłowe - zdolność do jasnego,
spójnego myślenia, uczenia się,
realizacji swego potencjału
intelektualnego

Zdrowie jednostki jako

„całość”

– Afektywny, czyli zdrowie emocjonalne,

które oznacza: zdolność do
kontrolowania emocji, rozpoznawania
ich, wyrażania w sposób adekwatny do
sytuacji, zapewniający poczucie
komfortu i akceptowany społecznie;
zdolność do radzenia sobie z
trudnościami, stresem, napięciem,
depresja i lękiem.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Zdrowie społeczne - jest różnie

definiowane. Oznacza: niezależność
(autonomię), jako cechę osób
dojrzałych społecznie; zdolność do
utrzymywania dobrych relacji
interpersonalnych i współpracy z
innymi ludźmi; akceptowanie
odpowiedzialności za siebie i innych.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Zdrowie duchowe - pojęcie wieloznaczne.

Kryteria zdrowia duchowego (eksperci z
promocji zdrowia): zdolność do dawania i
brania, okazywanie ciepła,
bezwarunkowa miłość, poczucie sensu i
celu życia, uznawanie czynników
transcendentnych, wewnętrzna siła i
spokój, pozytywne nastawienie,
otwartość na przeżycia duchowe

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Zdrowie seksualne - wg. WHO to zespół

biologicznych, emocjonalnych, intelektualnych i
społecznych aspektów życia seksualnego,
ważnych dla pozytywnego rozwoju osobowości,
komunikacji i miłości. Oznacza też wolność od
przymusu i przemocy seksualnej, ochronę przed
nią oraz odpowiednie rozwiązywanie
problemów związanych z życiem seksualnym.
Powinno uwzględniać potrzeby w zakresie życia
seksualnego - nie tylko poradnictwo i
zapobieganie.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Z seksualnością wiąże się zdrowie

prokreacyjne - stan pełnego dobrostanu
w aspekcie fizycznym, psychicznym i
społecznym, a nie wyłącznie brak
choroby lub niedomagań związanych z
układem rozrodczym oraz jego
funkcjami i procesami we wszystkich
okresach życia.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Zdrowie publiczne - wg.

D.Achesona, jest to nauka i sztuka
zapobiegania chorobom,
przedłużania życia i promowania
zdrowia poprzez organizację
zbiorowych wysiłków
społeczeństwa”.

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• Zdrowie publiczne wg. Winslowa to

„nauka i sztuka zapobiegania
chorobom, przedłużania życia oraz
promowania zdrowia psychicznego i
fizycznego, poprzez zorganizowany
wysiłek społeczeństwa na rzecz
zdrowego środowiska, kontrolę chorób
zakaźnych i niezakaźnych,

Zdrowie jednostki jako

„całość”

• nauczanie zasad zachowania zdrowia,

organizację pomocy medycznej i
pielęgniarskiej służącej wczesnemu
diagnozowaniu i leczeniu chorób oraz
rozwijanie mechanizmów społecznych,
zapewniających każdej jednostce
warunki życia wystarczające dla
utrzymania zdrowia”

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Został opracowany w końcu lat 70.

XX w. przez socjologa medycyny
Aarona Antonovsy’ego. Model ten
opisuje i wyjaśnia uwarunkowania
i mechanizmy osiągania zdrowia.

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Podejście patogenetyczne - przeważa w

tradycyjnym biomedycznym modelu

zdrowia, którego istotą jest założenie, że

stanem normalnym organizmu człowieka

jest homeostaza i porządek. Po

naruszeniu homeostazy uruchamiają się

mechanizmy regulacyjne

(neuropsychologiczne, immunologiczne,
endokrynologiczne) , aby ją przywrócić.

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Powoduje to: podział ludzi na dwie

kategorie: zdrowych (z niezaburzoną
homeostazą) i chorych (dewiantów);
koncentracja na przyczynach chorób i
czynnikach ich ryzyka oraz na
poszczególnych jednostkach chorobowych,
pomijanie pozamedycznych przyczyn
chorób; założenie, ze stresory są zawsze
szkodliwe dla zdrowia i należy je
eliminować

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Podejście salutogenetyczne - zakłada,

że stanem normalnym organizmu
człowieka jest nieuporządkowanie,
stan zaburzonej homeostazy,
dokonujące się pod wpływem
ciągłych zmian wewnętrznych i
zewnętrznych. Jest tu także miejsce
dla porządku - system otwarty.

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Człowiek przemieszcza się w swoim życiu

na kontinuum (linii) rozciągającym się
między dwoma wyimaginowanymi
biegunami (krańcami).

• Zdrowie <--------------->choroba
• pełne, idealne poważna,
• zagrażająca życiu

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Pomiędzy biegunami kontinuum są różne

stany pośrednie względnego zdrowia lub
choroby. Poziom zdrowia to miejsce na
kontinuum w danym czasie. Można je określić
obiektywnie (np. w badaniu lekarskim) i
subiektywnie z perspektywy pacjenta. Ze
względu na stałą zmienność tego miejsca
należy zajmować się całą populacją - ludźmi w
każdym pkt. kontinuum (a nie jak w podejściu
patogenetycznym ludźmi chorymi).

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Uogólnione zasoby odpornościowe -

stanowią bufory dla czynników ryzyka,
umożliwiają uniknięcie stresorów i
usprawnienie procesu radzenia sobie z
wymaganiami. Do zasobów tych należą:
właściwości człowieka - cechy biologiczne
(genetyczne, konstytucjonalne i
psychiczne, mi.in. poczucie tożsamości,
sprawstwa, kontroli, wiedza, inteligencja)

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• cechy środowiska fizycznego

(naturalnego i wytworzonego przez
człowieka)

• czynniki społeczno-kulturowe - wsparcie

społeczne, stabilność kulturowa, religia,
opieka zdrowotna)

• warunki materialne, pozycja zawodowa
• Zasoby te sprzyjają ochronie zdrowia i

procesom zdrowienia.

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Poczucie koherencji (centralne

pojęcie salutogenezy) - jest to
„globalna orientacja człowieka,
wyrażająca stopień, w jakim człowiek
ma dominujące, trwałe, choć
dynamiczne poczucie pewności, że
wymagania te są dla niego
wyzwaniem wartym wysiłku i
zaangażowania.

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Poczucie koherencji (ang. sense of

coherence - SOC) składa się z trzech
komponentów:

• 1. Zrozumiałość - odbieranie przez

człowieka napływających informacji jako
uporządkowanych, ustrukturalizowanych,
jasnych i spójnych, dzięki czemu ma
poczucie, ze może je pojąć, ocenić,
zrozumieć (aspekt poznawczy)

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• 2. Zaradność - stopień, w jakim dostępne

zasoby są postrzegane przez człowieka jako
wystarczające, aby sprostać wymaganiom
stawianym przez otoczenie. Jest to
przekonanie, że może w razie potrzeby
skorzystać z tych zasobów (własnych i
zewnętrznych), wie do kogo zwrócić się o
pomoc, nie czuje się więc bezradny
(składnik poznawczo-instrumentalny)

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• 3. Sensowność - stopień, w jakim

człowiek czuje, że życie ma sens, że
przynajmniej część wymagań i
problemów warta jest wysiłków,
poświęcenia i zaangażowania. Dzięki
temu podejmuje wyzwania, poszukuje w
nich sensu i robi wszystko, aby radzić
sobie i rozwiązywać problemy (składnik
motywacyjno-emocjonalny).

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Poczucie koherencji wpływa pozytywnie na

zdrowie i radzenie sobie ze stresem.

• Im silniejsze jest poczucie koherencji, tym

ludzie mają większą szansę na przesuwanie
się w kierunku bieguna „zdrowie”, gdyż:

• 1. Łatwiej im unikać zagrożeń i

niebezpieczeństw, częściej podejmują
zachowania prozdrowotne i unikają zachowań
ryzykownych, lepiej dbają o własne zdrowie

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• 2. Oceniają bodźce, których nie da się

uniknąć, nie jako zagrożenia i
niebezpieczeństwa, lecz jako wyzwania
warte zainwestowania energii i
sytuacje, którymi można kierować,

• 3. Traktują zasoby odpornościowe jako

„potencjały”, są gotowi i chętni do ich
wykorzystania, wytrwale szukają
sposobów poradzenia sobie.

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Rozwój poczucia koherencji zaczyna się

we wczesnym dzieciństwie i ustala się
na poziomie określonym dla danego
człowieka we wczesnej dorosłości (ok.
30 r.ż.), po osiągnięciu pewnej
stabilizacji życiowej. Rozwój ten
dokonuje się pod wpływem
doświadczeń życiowych, wśród których
szczególnie ważne są trzy właściwości:

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Spójność doświadczeń (stałość,

konsekwencja) - układanie się ich
w spójną, logiczną całość, tradycja
rodzinna, brak zaskakujących
zdarzeń życiowych - sprzyja
kształtowaniu się komponentu
zrozumiałości

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Równowaga między przeciążeniem a

niedociążeniem - kształtuje poczucie
zaradności, gdy stawiane wymagania
odpowiadają możliwościom człowieka;
negatywne skutki - wysoki poziom
wymagań, niedostatek bodźców, który
powoduje nudę i pustkę; korzystniejsze
lekkie przeciążenie - sprzyja
odkrywaniu własnych talentów

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Udział w podejmowaniu decyzji -

stymuluje rozwój poczucia sensowności.
Aktywne uczestnictwo jednostki w
kreowaniu rzeczywistości, w decydowaniu
w sprawach dla niej ważnych,
akceptowaniu swojej roli w wykonywaniu
zadań, rozwijają poczucie
odpowiedzialności, a widoczne efekty
własnych decyzji kształtują przekonanie o
sensie działania.

Model salutogenezy

A.Antonovsky’ego

• Koncepcja salutogenezy może stanowić

podstawę teoretyczną dla edukacji
zdrowotnej, w tym szczególnie
ukierunkowanej na rozwijanie
umiejętności życiowych. Edukacja ta
może wspierać kształtowanie zasobów
odpornościowych oraz poszczególnych
komponentów poczucia koherencji.

Mierniki zdrowia

• Wyróżnia się dwa kryteria podziału tych

mierników:

• 1. Mierniki zdrowia w zależności od tego , kto

dokonuje oceny zdrowia:

• a. obiektywne, , które mogą być zmierzone,

wyrażone w jednostkach, liczbach. Należą do
nich np. wskaźniki medyczne (dotyczące
występowania objawów chorób i pomiaru
różnych funkcji organizmu, np. pomiar ciśnienie
tętniczego krwi, stężenia cholesterolu),

Mierniki zdrowia

• a także wskaźniki antropologiczne (np.

prawidłowość masy ciała) i sprawności
fizycznej;

• subiektywne - gdy oceny różnych aspektów

zdrowia dokonują sami ludzie, a nie
profesjonaliści (wprowadzenie tych
wskaźników wynika z definicji zdrowia WHO -
samopoczucie); opisanie zdrowia i
samopoczucia z perspektywy samych
zainteresowanych.

Mierniki zdrowia

• 2. Mierniki zdrowia w zależności od

„znaku”:

• pozytywne - określają prawidłowość i

sprawność funkcjonowania całego
organizmu lub poszczególnych układów,
np. sprawność i wydolność fizyczna,
poczucie zadowolenia z życia, dobra
jakość życia

Mierniki zdrowia

• Negatywne - mierzą natężenie zgonów,

chorób, urazów, niepełnosprawności,
inwalidztwa oraz czynników ich ryzyka
(np. zachowań ryzykownych dla
zdrowia). Wyraża się je w postaci
współczynników; najczęściej
wykorzystywane w ocenie zdrowia
zbiorowości.

Mierniki zdrowia

• Wymienione mierniki mogą być

wykorzystywane w różnych
„konstelacjach” w zależności od celu, w
ocenie stanu zdrowia:

• jednostki - najczęściej dokonuje jej się

w celu diagnozowania ewentualnych
zaburzeń i chorób lub w orzecznictwie
lekarskim do wykonywania określonej
pracy, uprawiania sportu

Mierniki zdrowia

• zbiorowości - społeczeństwa (narodu) i

różnych kategorii społecznych, np. dzieci,
młodzieży, kobiet, osób starszych. Zdrowie
społeczności jest pojęciem abstrakcyjnym i nie
jest prostą sumą jej członków. W ocenie stanu
zdrowia zbiorowości wykorzystuje się różne
wskaźniki: negatywne, pozytywne, płodność
kobiet, przyrost naturalny, jakość życia, a
także determinanty zdrowia: wskaźniki
społeczno-ekonomiczne, zachowania
zdrowotne, stan zanieczyszczenia środowiska.