SOCJOLOGIA

SOCJOLOGIA

WYKŁAD 2

WYKŁAD 2

Człowiek w społeczeństwie

Interakcje – socjalizacja –

kontrola społeczna

WYŻSZA SZKOŁA

INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA

z siedzibą w RZESZOWIE

dr Andrzej Rozmus

Interakcje społeczne

Interakcje

Interakcje

- podstawowy proces

- podstawowy proces

społeczny utrzymujący istnienie

społeczny utrzymujący istnienie

społeczeństwa

społeczeństwa

Działania społeczne a zachowania

Działania społeczne a zachowania

Interakcja jest takim działaniem
społecznym, które wynika z
orientowania się na innych ludzi i jest
odpowiedzią na ich zachowania i
działania

Interakcja jest takim działaniem
społecznym, które wynika z
orientowania się na innych ludzi i jest
odpowiedzią na ich zachowania i
działania

Aktorzy społeczni

Aktorzy społeczni

Interakcje społeczne wg
klasyków socjologii

Wszystkie te powiązania między

Wszystkie te powiązania między

jedną jednostką

jedną jednostką

a drugą, chwilowe bądź trwałe,

a drugą, chwilowe bądź trwałe,

świadome bądź nieświadome, błahe

świadome bądź nieświadome, błahe

lub znaczące, wiążą nas

lub znaczące, wiążą nas

nieustannie ze sobą wzajem.

nieustannie ze sobą wzajem.

Odnajdujemy tu wzajemne

Odnajdujemy tu wzajemne

oddziaływania elementów, które są

oddziaływania elementów, które są

przyczyną trwałości i elastyczności,

przyczyną trwałości i elastyczności,

kolorytu i wartości wyrazistego, a

kolorytu i wartości wyrazistego, a

zarazem zagadkowego życia

zarazem zagadkowego życia

społeczeństwa.

społeczeństwa.

G. Simml

Interakcja jako komunikacja
symboliczna

Człowiek jest istotą, która

Człowiek jest istotą, która

potrafi tworzyć symbole

potrafi tworzyć symbole

Zachowania symboliczne, m.in..:

Zachowania symboliczne, m.in..:

wypowiedzi słowne, strój, wygląd

wypowiedzi słowne, strój, wygląd

zewnętrzny, mina, ton głosu, pozycja

zewnętrzny, mina, ton głosu, pozycja

ciała

ciała

Warunek komunikacji:

Warunek komunikacji:

zachowania

zachowania

symboliczne muszą mieć wspólne dla

symboliczne muszą mieć wspólne dla

uczestników znaczenie

uczestników znaczenie

Znaczenie komunikatów

s

s

ł

ł

o

o

w

w

a

a

m

m

ó

ó

w

w

i

i

o

o

n

n

e

e

s

s

ł

ł

o

o

w

w

a

a

p

p

i

i

s

s

a

a

n

n

e

e

t

t

o

o

n

n

g

g

ł

ł

o

o

s

s

u

u

,

,

w

w

e

e

s

s

t

t

c

c

h

h

n

n

i

i

e

e

n

n

i

i

a

a

,

,

g

g

e

e

s

s

t

t

y

y

,

,

r

r

u

u

c

c

h

h

y

y

,

,

w

w

y

y

g

g

l

l

ą

ą

d

d

,

,

k

k

r

r

z

z

y

y

k

k

,

,

j

j

a

a

k

k

o

o

ś

ś

ć

ć

w

w

o

o

k

k

a

a

l

l

n

n

a

a

,

,

e

e

k

k

s

s

p

p

r

r

e

e

s

s

j

j

a

a

m

m

i

i

m

m

i

i

c

c

z

z

n

n

a

a

,

,

w

w

y

y

s

s

o

o

k

k

o

o

ś

ś

ć

ć

g

g

ł

ł

o

o

s

s

u

u

d

d

o

o

t

t

y

y

k

k

7%

38%

55%

werbalne

niewerbalne

ustne

inne

Interakcja symboliczna

Odczytywanie znaczenia zachowań

Odczytywanie znaczenia zachowań

drugiej osoby

drugiej osoby

Przekazywanie informacji, jak samemu

Przekazywanie informacji, jak samemu

zamierza się postąpić

zamierza się postąpić

Przekazywanie informacji, jak chcemy,

Przekazywanie informacji, jak chcemy,

żeby druga osoba postąpiła

żeby druga osoba postąpiła

Teoria dramaturgiczna
Goffmana

Cały świat jest sceną, a wszyscy

Cały świat jest sceną, a wszyscy

ludzie jedynie aktorami

ludzie jedynie aktorami

Szekspir

Występ

Występ

Scena

Scena

Kulisy

Kulisy

Dekoracja

Dekoracja

Fasada

Fasada





definicja sytuacji

definicja sytuacji

Cel występów wg Goffmana

1. Chęć wywarcia odpowiedniego

1. Chęć wywarcia odpowiedniego

wrażenia

wrażenia

2. Budowanie poczucia własnej wartości

2. Budowanie poczucia własnej wartości

3. Potrzeba społecznej akceptacji

3. Potrzeba społecznej akceptacji

Celem wszystkich występów jest

definiowanie sytuacji. Istotną częścią tego

procesu jest definiowanie przez jednostkę

samej siebie

i narzucanie tej definicji obserwatorom.

E. Goffman

Procedury interakcji

Korzystanie z zasobów wiedzy

Korzystanie z zasobów wiedzy

potocznej

potocznej

Nieświadome korzystanie z

Nieświadome korzystanie z

procedur

procedur

Zakłócenia rutynowego

Zakłócenia rutynowego

przebiegu interakcji

przebiegu interakcji

Kierowca: Złapałem gumę.

Kierowca: Złapałem gumę.

Wulkanizator: Co to znaczy, że złapał Pan

Wulkanizator: Co to znaczy, że złapał Pan

gumę?

gumę?

Kierowca: Jak to co to znaczy?? Co za

Kierowca: Jak to co to znaczy?? Co za

pytanie!

pytanie!

Student: Wie pan, mam trudności z tym

Student: Wie pan, mam trudności z tym

materiałem.

materiałem.

Wykładowca: Nie, nie wiem.

Wykładowca: Nie, nie wiem.

Student: Wie pan, ten materiał jest taki,

Student: Wie pan, ten materiał jest taki,

taki abstrakcyjny...

taki abstrakcyjny...

Wykładowca: Nie, nie wiem

Wykładowca: Nie, nie wiem

Student: No cóż, to ja... Może przyjdę

Student: No cóż, to ja... Może przyjdę

kiedy indziej.

kiedy indziej.

Socjalizacja

Socjalizacja

– nauczyć się żyć

– nauczyć się żyć

Socjalizacja

Nasza struktura biologiczna nie

Nasza struktura biologiczna nie

zapewnia nam człowieczeństwa

zapewnia nam człowieczeństwa

Najbardziej podstawowe ludzkie

Najbardziej podstawowe ludzkie

zdolności, takie jak rozróżnianie

zdolności, takie jak rozróżnianie

dźwięków, rozumienie i

dźwięków, rozumienie i

posługiwanie się gestami,

posługiwanie się gestami,

chodzenie, mówienie, reagowanie

chodzenie, mówienie, reagowanie

na innych ludzi,

na innych ludzi,

są w znacznym

są w znacznym

stopniu wyuczone

stopniu wyuczone

.

.

Socjalizacja

Socjalizacja

to złożony, wielostronny

to złożony, wielostronny

proces uczenia się, dzięki któremu

proces uczenia się, dzięki któremu

człowiek, istota biologiczna, staje się

człowiek, istota biologiczna, staje się

istotą społeczną, członkiem określonego

istotą społeczną, członkiem określonego

społeczeństwa i reprezentantem

społeczeństwa i reprezentantem

określonej kultury.

określonej kultury.

Zadania socjalizacji

W toku socjalizacji człowiek

W toku socjalizacji człowiek

poznaje

poznaje

i przyswaja sobie:

i przyswaja sobie:

Umiejętności

Umiejętności

Normy i wzory zachowań

Normy i wzory zachowań

Wartości

Wartości

Umiejętności posługiwania się

Umiejętności posługiwania się

rozmaitymi przedmiotami

rozmaitymi przedmiotami

Mechanizmy socjalizacji

Socjalizacji opiera się na trzech

Socjalizacji opiera się na trzech

mechanizmach:

mechanizmach:

1. Wzmacnianie

1. Wzmacnianie

2. Naśladowanie

2. Naśladowanie

3. Przekaz symboliczny

3. Przekaz symboliczny

Proces socjalizacji

Zasady socjalizacji

1. Wczesna socjalizacja ma znacznie

1. Wczesna socjalizacja ma znacznie

większy wpływ na formowanie się naszych

większy wpływ na formowanie się naszych

ludzkich cech aniżeli późniejsza.

ludzkich cech aniżeli późniejsza.

2. Interakcja z osobami ważnymi - takimi,

2. Interakcja z osobami ważnymi - takimi,

z którymi nawiązujemy związek

z którymi nawiązujemy związek

emocjonalny – ma na nas o wiele większy

emocjonalny – ma na nas o wiele większy

wpływ aniżeli z pozostałymi ludźmi.

wpływ aniżeli z pozostałymi ludźmi.

3. Interakcja w grupach pierwotnych jest

3. Interakcja w grupach pierwotnych jest

znacznie ważniejsza w kształtowaniu

znacznie ważniejsza w kształtowaniu

osobowości aniżeli kontakty w grupach

osobowości aniżeli kontakty w grupach

wtórnych.

wtórnych.

4. Długotrwałe związki z innymi ludźmi

4. Długotrwałe związki z innymi ludźmi

mają większy wpływ na naszą osobowość

mają większy wpływ na naszą osobowość

aniżeli krótkie i przypadkowe.

aniżeli krótkie i przypadkowe.

Rodzaje socjalizacji

1.

1.

Socjalizacja pierwotna

Socjalizacja pierwotna

– człowiek przechodzi ją w

– człowiek przechodzi ją w

dzieciństwie

dzieciństwie

2.

2.

Socjalizacja wtórna

Socjalizacja wtórna

– wprowadza człowieka w

– wprowadza człowieka w

poszczególne segmenty życia

poszczególne segmenty życia

3.

3.

Resocjalizacja

Resocjalizacja

– przebudowa osobowości i

– przebudowa osobowości i

zmiana tożsamości

zmiana tożsamości

Rola społeczna

Zbiór praw i obowiązków
wiążących każdego, kto zajmuje
daną pozycję społeczną, bez
względu na cechy osobiste.

Elementy konstruowania roli:

•zachowania nakazane
•zachowania zakazane
•margines swobody

Role przypisane i osiągane

Role przypisane i osiągane

Pozycja a rola społeczna

Partnerzy roli

Kontrola społeczna

Kontrola społeczna

– granice wolności

– granice wolności

Kontrola społeczna

Kontrola społeczna w najszerszym
znaczeniu to wszelkie mechanizmy
uruchamiające, a niekiedy i
wymuszające współdziałanie, które
utrzymuje porządek społeczny

Instytucjonalizacja

Instytucjonalizacja

: utrwalanie

: utrwalanie

wzorów działań

wzorów działań

i reguł zachowań ludzkich

i reguł zachowań ludzkich

Socjalizacja

Socjalizacja

Mechanizmy kontroli zewnętrznej

Mechanizmy kontroli zewnętrznej

– kary i nagrody

– kary i nagrody

Kontrola formalna -
nieformalna

Kontrola formalna

Kontrola formalna

to wszystko, co

zapisane jest w regulaminach
poszczególnych organizacji i stowarzyszeń,
a przede wszystkim w państwowych
kodeksach prawnych

„

„

Aby system wartości umacniać i

Aby system wartości umacniać i

przekazywać, ludzi obdarza się

przekazywać, ludzi obdarza się

kuksańcami, zastrasza, wtrąca do

kuksańcami, zastrasza, wtrąca do

więzień, zsyła do obozów

więzień, zsyła do obozów

koncentracyjnych, wabi pochlebstwami,

koncentracyjnych, wabi pochlebstwami,

przekupuje, czci jako bohaterów,

przekupuje, czci jako bohaterów,

zachęca do czytania gazet, stawia pod

zachęca do czytania gazet, stawia pod

ścianą i rozstrzeliwuje, a czasami nawet

ścianą i rozstrzeliwuje, a czasami nawet

uczy socjologii”.

uczy socjologii”.

B. Moore

Kontrola nieformalna

Kontrola nieformalna

to wszystkie wzory

zachowań przekazywane w stosunkach
osobistych i wszystkie reakcje i sankcje
stosowane spontanicznie i na zasadzie
zwyczaju

Który z trzech odcinków: A, B czy
C jest najbardziej zbliżony
długością do odcinka X?

Konformizm

Konformizm to dostosowanie własnego
zachowania
i sposobu myślenia do zachowania i
myślenia innych członków danej
zbiorowości

„

„

Drogowskaz” w postępowaniu

Drogowskaz” w postępowaniu

Obawa przed karą

Obawa przed karą

Chęć akceptacji

Chęć akceptacji

Powody dostosowywania

własnego zachowania do

zachowania innych

Wzmocnienie konformizmu

Kiedy sytuacja jest niejasna

Kiedy sytuacja jest kryzysowa

Kiedy inni ludzie są ekspertami

Dziewięćdziesiąt dziewięć procent ludzi
na świecie to głupcy,
a reszta narażona jest na ogromne
ryzyko zarażenia się

-

Thornton Wilder

Opieranie się
konformizmowi

Zdobądź informację

Opieraj się na doświadczeniu

Kształtuj własne poglądy

Tak, z pewnością musimy się trzymać
razem albo niezawodnie będziemy wisieć
oddzielnie

-

Benjamin Franklin

Dziękuję za uwagę

!

koniec