Pielęgnowanie chorego z

Pielęgnowanie chorego z

Chorobą Parkinsona

Chorobą Parkinsona

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Istota choroby

Istota choroby



Choroba Parkinsona jest przewlekłą,

Choroba Parkinsona jest przewlekłą,

postępującą zwyrodnieniową chorobą

postępującą zwyrodnieniową chorobą

ośrodkowego układu nerwowego (układu

ośrodkowego układu nerwowego (układu

pozapiramidowego)

pozapiramidowego)



Podstawową cechą patologiczna choroby

Podstawową cechą patologiczna choroby

jest stopniowe obumieranie neuronów

jest stopniowe obumieranie neuronów

znajdujących się w istocie czarnej

znajdujących się w istocie czarnej

(struktura jąder podstawy). Komórki te

(struktura jąder podstawy). Komórki te

produkują, gromadzą i wysyłają do

produkują, gromadzą i wysyłają do

prążkowia substancję chemiczną

prążkowia substancję chemiczną

dopaminę.

dopaminę.

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Neuroprzekaźniki

Neuroprzekaźniki

Dopamin
a

Acetylocholi
na

fizjologia

patologi
a

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Istota choroby

Istota choroby



Kaskada skomplikowanych

Kaskada skomplikowanych

zaburzeń biochemicznych i

zaburzeń biochemicznych i

patofizjologicznych

patofizjologicznych

doprowadzająca do zwyrodnienia

doprowadzająca do zwyrodnienia

i śmierci neuronów istoty

i śmierci neuronów istoty

czarnej.

czarnej.

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Odkrycie choroby

Odkrycie choroby



1817r. Angielski lekarz James

1817r. Angielski lekarz James

Parkinson

Parkinson



Publikacja „An Essay on the Shaking

Publikacja „An Essay on the Shaking

Palsy”

Palsy”



Dzień urodzin Parkinsona 11 kwietnia

Dzień urodzin Parkinsona 11 kwietnia

od kilku lat obchodzony jest na całym

od kilku lat obchodzony jest na całym

świecie jako Dzień Chorego na

świecie jako Dzień Chorego na

Chorobę Parkinsona

Chorobę Parkinsona

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Klasyczna triada objawów:

Klasyczna triada objawów:

Drżenie

spoczynkow

e

Spowolnieni

e ruchowe

Plastyczne

zwiększenie

napięcia

mięśniowego,

zwane sztywnością

mięśniową

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Drżenie

Drżenie

Ruchy mimowolne

Ruchy mimowolne



Powstają wskutek niezamierzonych skurczów

Powstają wskutek niezamierzonych skurczów

mięśni poprzecznie prążkowanych, są one

mięśni poprzecznie prążkowanych, są one

niecelowe, powstają niezależnie od woli i

niecelowe, powstają niezależnie od woli i

decyzji chorego i są trudne lub niemożliwe do

decyzji chorego i są trudne lub niemożliwe do

opanowania.

opanowania.



W chorobie Parkinsona charakterystyczne jest

W chorobie Parkinsona charakterystyczne jest

drżenie spoczynkowe , gdy ręce są podparte

drżenie spoczynkowe , gdy ręce są podparte

spoczywają na udach czy na stole – drżenie

spoczywają na udach czy na stole – drżenie

kciuka i pozostałych palców „kręcenie pigułek”

kciuka i pozostałych palców „kręcenie pigułek”

lub „liczenie pieniędzy”

lub „liczenie pieniędzy”



Może dotyczyć tez kończyn dolnych, drżenie

Może dotyczyć tez kończyn dolnych, drżenie

może być jednostronne, nasila się podczas

może być jednostronne, nasila się podczas

emocji, zdenerwowania, stresu, zmęczenia a

emocji, zdenerwowania, stresu, zmęczenia a

ustępuje lub zmniejsza się podczas

ustępuje lub zmniejsza się podczas

wykonywania ruchów czynnych

wykonywania ruchów czynnych

.

.

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Wzmożone napięcie

Wzmożone napięcie

mięśniowe

mięśniowe



Podczas wykonywania ruchów biernych np.

Podczas wykonywania ruchów biernych np.

zginania i prostowania kończyny, napotyka się

zginania i prostowania kończyny, napotyka się

stały opór na początku i pod koniec ruchu -

stały opór na początku i pod koniec ruchu -

objaw „rury ołowianej”

objaw „rury ołowianej”



Wstępna faza choroby: pociąganie nogi podczas

Wstępna faza choroby: pociąganie nogi podczas

chodzenia przy wyciągnięciu obu ramion przed

chodzenia przy wyciągnięciu obu ramion przed

siebie po stronie dotkniętej chorobą, kończyna

siebie po stronie dotkniętej chorobą, kończyna

nie prostuje się całkowicie, lecz pozostaje

nie prostuje się całkowicie, lecz pozostaje

zgięta w stawie łokciowym. Stała sztywność

zgięta w stawie łokciowym. Stała sztywność

mięśni szyi i karku jest odczuwana jako ból

mięśni szyi i karku jest odczuwana jako ból

głowy , natomiast sztywność mięsni kręgosłupa

głowy , natomiast sztywność mięsni kręgosłupa

powoduje bóle krzyża.

powoduje bóle krzyża.



Duża sztywność mięśni szyi i karku wywołuje

Duża sztywność mięśni szyi i karku wywołuje

powstanie tzw. objawu poduszki, kiedy to chory

powstanie tzw. objawu poduszki, kiedy to chory

utrzymuje uniesioną głowę nad poduszką

utrzymuje uniesioną głowę nad poduszką

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Spowolnienie ruchowe

Spowolnienie ruchowe

Bradykinezja

Bradykinezja

Wolny chód, powolne wstawanie z

Wolny chód, powolne wstawanie z

krzesła, łóżka, powolne ubieranie się,

krzesła, łóżka, powolne ubieranie się,



Zubożenie ruchowe, obejmuje

Zubożenie ruchowe, obejmuje

mruganie, ruchy mimiczne twarzy,

mruganie, ruchy mimiczne twarzy,

przełykanie śliny, zubożone

przełykanie śliny, zubożone

balansowanie kończynami podczas

balansowanie kończynami podczas

chodzenia, drobne ruchy tułowia, głowy,

chodzenia, drobne ruchy tułowia, głowy,

czy kończyn, które wykonujemy podczas

czy kończyn, które wykonujemy podczas

chodzenia, stania, siedzenia, leżenia

chodzenia, stania, siedzenia, leżenia

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Wygląd chorego

Wygląd chorego



Twarz maskowata, hipomimiczna, „twarz pokerzysty”

Twarz maskowata, hipomimiczna, „twarz pokerzysty”

Skóra tłusta, jakby lekko naoliwiona, nadmiar śliny która

Skóra tłusta, jakby lekko naoliwiona, nadmiar śliny która

może wyciekać kącikiem ust.

może wyciekać kącikiem ust.



Tułów pochylony nieco do przodu, nogi ugięte w

Tułów pochylony nieco do przodu, nogi ugięte w

kolanach, ręce przywiedzione do tułowia i nieco zgięte w

kolanach, ręce przywiedzione do tułowia i nieco zgięte w

stawach łokciowych.

stawach łokciowych.



Bradykinezja powoduje trudności w rozpoczynaniu ruchu

Bradykinezja powoduje trudności w rozpoczynaniu ruchu

dowolnego, kiedy następuje jakby moment zachwiania.

dowolnego, kiedy następuje jakby moment zachwiania.



Próby, testy np. szybkie otwieranie i zamykanie dłoni,

Próby, testy np. szybkie otwieranie i zamykanie dłoni,

próba kolejnego dotykania czterema palcami do kciuka,

próba kolejnego dotykania czterema palcami do kciuka,

peg-board test (wkładanie określonej liczby koreczków

peg-board test (wkładanie określonej liczby koreczków

lub pionków w odpowiednią deseczkę z dziurkami na

lub pionków w odpowiednią deseczkę z dziurkami na

czas)

czas)

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Dodatkowe objawy

Dodatkowe objawy

parkinsonowskie

parkinsonowskie

Mikrografia

Mikrografia



Litery, sylaby i wyrazy stają się coraz

Litery, sylaby i wyrazy stają się coraz

bardziej nieczytelne, zmniejszają się

bardziej nieczytelne, zmniejszają się

zwłaszcza pod koniec zdania.

zwłaszcza pod koniec zdania.



Uwidacznia się drżenie ręki, czyniąc

Uwidacznia się drżenie ręki, czyniąc

pismo bardziej nieczytelnym (uwaga

pismo bardziej nieczytelnym (uwaga

podpis w banku)

podpis w banku)

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Dodatkowe objawy

Dodatkowe objawy

parkinsonowskie

parkinsonowskie

Zaburzenia chodu

Zaburzenia chodu

Zaburzenia mowy i połykania

Zaburzenia mowy i połykania

Zaburzenia czucia

Zaburzenia czucia

Zaburzenia depresyjne

Zaburzenia depresyjne

Zaburzenia czynności poznawczych

Zaburzenia czynności poznawczych

Zaburzenia psychotyczne

Zaburzenia psychotyczne

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Objawy związane z

Objawy związane z

działaniem leków

działaniem leków



on-of – zmiany sprawności

on-of – zmiany sprawności

ruchowej z dobrej on na of gorsza

ruchowej z dobrej on na of gorsza



no- on fluktuacje ruchowe w

no- on fluktuacje ruchowe w

momencie nie dzialania leku

momencie nie dzialania leku



yo-yo zespol objawow z bardzo

yo-yo zespol objawow z bardzo

szybka zmiana sprawnosci

szybka zmiana sprawnosci

ruchowej

ruchowej

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Skala Hoehn -Yahra

Skala Hoehn -Yahra

Stadium I

Stadium I

Stadium to trwa

Stadium to trwa

ok. 3 lat.

ok. 3 lat.

Objawy jednostronne, bez wyraźnego

Objawy jednostronne, bez wyraźnego

wpływu na codzienne funkcjonowanie

wpływu na codzienne funkcjonowanie

chorego i bez wyraźnego upośledzenia

chorego i bez wyraźnego upośledzenia

sprawności ruchowej,

sprawności ruchowej,

Stadium II

Stadium II

Stadium to trwa

Stadium to trwa

ok.3-4 lat.

ok.3-4 lat.

Objawy obustronne, ale znacznie

Objawy obustronne, ale znacznie

wyraźniejsze po tej stronie od której

wyraźniejsze po tej stronie od której

zaczęła się choroba. Można już

zaczęła się choroba. Można już

zaobserwować wszystkie typowe objawy:

zaobserwować wszystkie typowe objawy:

hipomimię, hipofonię, przodopochylenie,

hipomimię, hipofonię, przodopochylenie,

wolniejszy chód, upośledzenie

wolniejszy chód, upośledzenie

współruchów. Sprawność ruchowa jest

współruchów. Sprawność ruchowa jest

gorsza.

gorsza.

Stadium III

Stadium III

Stadium to może

Stadium to może

trwać wiele lat

trwać wiele lat

Wyraźne obawy obustronne z

Wyraźne obawy obustronne z

zaburzeniami odruchów podstawnych.

zaburzeniami odruchów podstawnych.

Chory nadal jest niezależny w życiu

Chory nadal jest niezależny w życiu

codziennym, ale wiele czynności

codziennym, ale wiele czynności

wykonuje już wolniej i z trudnością.

wykonuje już wolniej i z trudnością.

Typowa sylwetka i chód parkinsonowski.

Typowa sylwetka i chód parkinsonowski.

Skala Hoehn -Yahra

Skala Hoehn -Yahra

Stadium IV

Stadium IV

Stadium to

Stadium to

może trwać

może trwać

wiele lat

wiele lat

Upośledzenie sprawności ruchowej

Upośledzenie sprawności ruchowej

znacznego stopnia. Chory jest

znacznego stopnia. Chory jest

zależny od innych osób, wymaga

zależny od innych osób, wymaga

pomocy przy wielu czynnościach

pomocy przy wielu czynnościach

dnia codziennego. Zachowane jest

dnia codziennego. Zachowane jest

samodzielne stanie i chodzenie,

samodzielne stanie i chodzenie,

lecz wskutek zaburzeń chodu i

lecz wskutek zaburzeń chodu i

postawy często występują upadki

postawy często występują upadki

.

.

Stadium V

Stadium V

Stadium to może

Stadium to może

trwać wiele lat

trwać wiele lat

Chory prawie całkowicie zależny

Chory prawie całkowicie zależny

od otoczenia , przeważnie siedzi

od otoczenia , przeważnie siedzi

lub leży , chód możliwy tylko z

lub leży , chód możliwy tylko z

bardzo dużą pomocą jednej lub

bardzo dużą pomocą jednej lub

dwóch osób.

dwóch osób.

Następstwa braku

Następstwa braku

odpowiedniej ilości ruchu i

odpowiedniej ilości ruchu i

aktywności fizycznej

aktywności fizycznej



Obniżenie przemiany materii i gorsza biosynteza

Obniżenie przemiany materii i gorsza biosynteza

białek mięśniowych,

białek mięśniowych,



Zanik mięsni, zmniejszenie masy i siły mięsni,

Zanik mięsni, zmniejszenie masy i siły mięsni,



Przewaga procesów katabolicznych w układzie

Przewaga procesów katabolicznych w układzie

kostnym, zwiększone wydalania wapnia, fosforu i

kostnym, zwiększone wydalania wapnia, fosforu i

innych związków czego następstwem może być

innych związków czego następstwem może być

osteoporoza oraz zwiększona łamliwość kości

osteoporoza oraz zwiększona łamliwość kości



Zmniejszenie odporności swoistej i nieswoistej

Zmniejszenie odporności swoistej i nieswoistej

organizmu

organizmu



Spadek wydolności fizycznej , pogarszanie

Spadek wydolności fizycznej , pogarszanie

sprawności układu oddechowego i układu

sprawności układu oddechowego i układu

krążenia,

krążenia,



Większa podatność na infekcje i zakażenie.

Większa podatność na infekcje i zakażenie.

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Formy aktywności fizycznej

Formy aktywności fizycznej



Spacery (codzienne)

Spacery (codzienne)



Jogging

Jogging



Jazda na rowerze,

Jazda na rowerze,



Pływanie

Pływanie



Praca w ogródku

Praca w ogródku



Gimnastyka

Gimnastyka

(rytm wysiłku i odpoczynku, systematyczność)

(rytm wysiłku i odpoczynku, systematyczność)

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Rehabilitacja chorych i

Rehabilitacja chorych i

pielęgnacja

pielęgnacja

Stadium I

Stadium I

Cele

Cele



Promocja zdrowia , utrzymanie sprawności ogólnej, siły

Promocja zdrowia , utrzymanie sprawności ogólnej, siły

mięśniowej

mięśniowej



Edukacja chorych i opiekunów na temat choroby i zapobiegania

Edukacja chorych i opiekunów na temat choroby i zapobiegania

powikłaniom,

powikłaniom,



Ćwiczenie zachowań na przyszłość.

Ćwiczenie zachowań na przyszłość.

Zalecenia:

Zalecenia:



Codzienna aktywność fizyczna , ćwiczenie chodzenia długie kroki,

Codzienna aktywność fizyczna , ćwiczenie chodzenia długie kroki,

różnorodny teren, wchodzenie i schodzenie z krawężnika, przez

różnorodny teren, wchodzenie i schodzenie z krawężnika, przez

przeszkody, ćwiczenie wyprostowanej pozycji ciała ( w lustrze)

przeszkody, ćwiczenie wyprostowanej pozycji ciała ( w lustrze)



Ograniczenie mikrografii, ćwiczenie pisania dużych liter,

Ograniczenie mikrografii, ćwiczenie pisania dużych liter,

ćwiczenie wstawania z krzeseł, przysiady, wchodzenie po

ćwiczenie wstawania z krzeseł, przysiady, wchodzenie po

schodach,

schodach,



Ćwiczenie wstawania, obracania, siadania na brzegu łóżka

Ćwiczenie wstawania, obracania, siadania na brzegu łóżka

Rehabilitacja i pielęgnacja

Rehabilitacja i pielęgnacja

Stadium II

Stadium II



Ćwiczenie strategii ruchowych – ukierunkowanych na

Ćwiczenie strategii ruchowych – ukierunkowanych na

bradykizezję i dyskinezy w kontekście codziennych

bradykizezję i dyskinezy w kontekście codziennych

czynności

czynności



Uczenie jak monitorować działanie leków

Uczenie jak monitorować działanie leków



Edukacja cd.

Edukacja cd.



Ocena otoczenia i modyfikacja w celu zapobiegania

Ocena otoczenia i modyfikacja w celu zapobiegania

upadkom i poprawienia swobody ruchów

upadkom i poprawienia swobody ruchów

Zalecenia:

Zalecenia:



Jw.

Jw.



Zorganizowanie domu tak aby zapobiegać upadkom

Zorganizowanie domu tak aby zapobiegać upadkom

(unikanie otwartych przestrzeni, usunięcie kabli,

(unikanie otwartych przestrzeni, usunięcie kabli,

dywaników, minimalizacja śliskości i nierówności

dywaników, minimalizacja śliskości i nierówności

powierzchni, zainstalowanie poręczy)

powierzchni, zainstalowanie poręczy)

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Rehabilitacja i pielęgnacja

Rehabilitacja i pielęgnacja

Stadium III

Stadium III



Uczenie chorych i opiekunów w jaki sposób

Uczenie chorych i opiekunów w jaki sposób

rozpoznawać i reagować na okres „on” i „off” cyklu

rozpoznawać i reagować na okres „on” i „off” cyklu

lekowego

lekowego

Zalecenie:

Zalecenie:

Prowadzenie dziennika upadków, ćwiczenia

Prowadzenie dziennika upadków, ćwiczenia

rozciągające mięśnie, ćwiczenie strategii mających

rozciągające mięśnie, ćwiczenie strategii mających

na celu przezwyciężenia spowolnienia, niestabilności

na celu przezwyciężenia spowolnienia, niestabilności

podczas chodzenia, poruszania się wokół łożka,

podczas chodzenia, poruszania się wokół łożka,

odwracania się chwytania i manipulowania

odwracania się chwytania i manipulowania

przedmiotami oraz pisania.

przedmiotami oraz pisania.

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Stadium IV

Stadium IV



Uczenie opiekuna jak zapobiegać i radzić sobie z hipokinezją, i

Uczenie opiekuna jak zapobiegać i radzić sobie z hipokinezją, i

dyskinezami przy codziennych czynnościach

dyskinezami przy codziennych czynnościach



Uczenie chorego im opiekuna jak radzić sobie przy upadku

Uczenie chorego im opiekuna jak radzić sobie przy upadku



Kontrolować dawkowanie i monitorowanie leków

Kontrolować dawkowanie i monitorowanie leków



Ćwiczenie sprawność, wytrzymałość, siłę mięśniową i

Ćwiczenie sprawność, wytrzymałość, siłę mięśniową i

rozciągliwości mięsni.

rozciągliwości mięsni.



Zapobieganie wtórnym zmianom mięśniowo-szkieletowym.

Zapobieganie wtórnym zmianom mięśniowo-szkieletowym.

Zalecenia

Zalecenia



Ćwiczenie chodzenia co najmniej 100 m dziennie, długie kroki

Ćwiczenie chodzenia co najmniej 100 m dziennie, długie kroki

strategie koncentracji, planowania w myślach, pokonywanie

strategie koncentracji, planowania w myślach, pokonywanie

przeszkód, stosowanie balkonika, innych środków pomocniczych

przeszkód, stosowanie balkonika, innych środków pomocniczych



J.w.

J.w.

Rehabilitacja i pielęgnacja

Rehabilitacja i pielęgnacja

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Stadium V

Stadium V



Utrzymanie aktywności ruchowej na możliwym poziomie,

Utrzymanie aktywności ruchowej na możliwym poziomie,

poprawa komfortu i jakości życia

poprawa komfortu i jakości życia



Zapobieganie upadkom,

Zapobieganie upadkom,



Stosowanie strategii ruchowych

Stosowanie strategii ruchowych

Zalecenia:

Zalecenia:



Chodzenie, stanie pod nadzorem opiekuna,

Chodzenie, stanie pod nadzorem opiekuna,



Środki pomocnicze (wózek, balkonik)

Środki pomocnicze (wózek, balkonik)



Edukacja w zakresie podnoszenia i przemieszczania chorego

Edukacja w zakresie podnoszenia i przemieszczania chorego



Opieka pielęgniarska nad chorym długotrwale

Opieka pielęgniarska nad chorym długotrwale

unieruchomionym.

unieruchomionym.

Rehabilitacja i pielęgnacja

Rehabilitacja i pielęgnacja

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Wsparcie opiekuna

Wsparcie opiekuna

Sytuacja opiekuna

Sytuacja opiekuna



Rozkład dnia (i noc) dostosowane do potrzeb chorego,

Rozkład dnia (i noc) dostosowane do potrzeb chorego,



Zaburzenia we własnym życiu (załatwianiu spraw,

Zaburzenia we własnym życiu (załatwianiu spraw,

wyjazdach)

wyjazdach)



Zaangażowanie finansowe (leki, sprzęt

Zaangażowanie finansowe (leki, sprzęt

rehabilitacyjny, specjaliści)

rehabilitacyjny, specjaliści)



Zmęczenie ,stres, niedobór snu,

Zmęczenie ,stres, niedobór snu,



Zniechęcenie, drażliwość, wybuchy gniewu, depresja,

Zniechęcenie, drażliwość, wybuchy gniewu, depresja,

rozpacz, żal, obwinianie się

rozpacz, żal, obwinianie się



Zaburzenia wegetatywne, nasilenie objawów

Zaburzenia wegetatywne, nasilenie objawów

dotychczasowych chorób

dotychczasowych chorób

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Zalecenia dla opiekuna:

Zalecenia dla opiekuna:



Planować wolny czas dla siebie,

Planować wolny czas dla siebie,



Zadbać o właściwe odżywianie, ruch,

Zadbać o właściwe odżywianie, ruch,



Uprawiać hobby, kontynuować

Uprawiać hobby, kontynuować

zainteresowania,

zainteresowania,



Utrzymywać kontakty towarzyskie,

Utrzymywać kontakty towarzyskie,



Zachować poczucie humoru.

Zachować poczucie humoru.

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska

Kierunki działań

Kierunki działań

-podsumowanie

-podsumowanie

Edukacja chorego i opiekuna

Utrzymanie i umacnianie zdrowia
(wzmacnianie istniejącego potencjału)

Stosowanie strategii radzenia sobie z
objawami choroby

Ćwiczenie tych strategii gdy względnie
dobry stan zdrowia jest jeszcze
zachowany

Gimnastyka i relaksacja

Wsparcie chorego i opiekuna

Opieka nad opiekunem, doradztwo, nauka
relaksacji i pomoc w zorganizowaniu sobie
życia

Fragmenty z wykładu: opracowała Ewa
Kadalska