Wykład 3

Podaż i determinanty podaży,

krzywe podaży

Podaż i determinanty podaży, krzywe
podaży



Definicja ogólna



Podaż danego dobra jest to ilość tego dobra
zaoferowana przez producentów do sprzedaży
po danej cenie w określonym czasie.



Jest to ilość, jaką producenci rzeczywiście są
gotowi dostarczyć na rynek, a nie jaką
chcieliby sprzedać.

Prawo podaży



wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny dobra 



rośnie (spada) ilość dostarczanych przez
producentów dóbr (przy założeniu caeteris
paribus).



Zależność pomiędzy ceną a podażą jest
jednokierunkowa.

Rysunek 1.
Typowa krzywa podaży

c

1

Q

1

Q

2

Cena

c

2

Podaż

Prawo podaży c.d.



Przy założeniu stałości innych czynników
wzrost ceny:



powoduje wzrost opłacalności produkcji,



motywuje producenta do zwiększania
rozmiarów podaży,



przyciąga nowych producentów do wejścia do
nowej branży.

Prawo podaży c.d.

Obniżenie ceny powoduje:



spadek opłacalności produkcji,



ograniczenie danej branży.

Kształt krzywej podaży jest efektem założenia, iż:



producenci dążą do osiągnięcia maksymalnych

zysków.

Krzywa podaży podlega działaniom prawa

malejących przychodów:



- w miarę wzrostu cen przyrosty podaży są

coraz mniejsze.

Prawo podaży c.d.

Poza-cenowe determinanty podaży



- koszty wytwarzania,



- postęp techniczny,



- rentowność dóbr substytucyjnych,



- podatki i subsydia,



- przewidywane zmiany cen,



- liczba przedsiębiorstw w branży,



- interwencja państwa,



- warunki klimatyczne.

Koszty produkcji (wytwarzania)

Zmiana kosztów produkcji spowodowana jest

najczęściej zmianami cen czynników produkcji:

1) wzrost ich poziomu prowadzi:
- do obniżenia opłacalności produkcji,
- ograniczenia ilość towarów oferowanych

przez producentów.



Krzywa podaży przesuwa się w górę.

2) spadek cen czynników produkcji:
- podnosi opłacalność produkcji,
- zwiększa podaż.



Krzywa podaży przesuwa się w dół.

Postęp techniczny

Wprowadzenie nowoczesnych technologii umożliwia:



- wytwarzanie dóbr przy mniejszych nakładach
czynników produkcji,



- obniżenie kosztów wytwarzania,



- wzrost zyskowności produkcji,



- osiąganie większej produkcji przy danych
zasobach,



- zaoferowanie większej ilości danego dobra na
rynku.



Krzywa podaży przesuwa się w dół.

Podatki i subsydia



Podatki (np. VAT) powodują takie same skutki
jak wzrost kosztów produkcji – spadek podaży.



Krzywa podaży przesuwa się w górę.



Subsydia (dopłaty) wywołują taki sam efekt
jak zmniejszenie kosztów produkcji.



Krzywa podaży przesuwa się w dół.

Przewidywanie cen



1. Przewidywany wzrost przyszłych cen
danego dobra może powodować zmniejszenie
aktualnej oferty rynkowej.



2. Przewidywanie spadku przyszłych cen może
zwiększyć aktualną ofertę rynkową.

Liczba przedsiębiorstw w branży

Zwiększenie liczby przedsiębiorstw w branży

powoduje:



wzrost podaży,



odpływ kapitału (zmniejszenie liczby
przedsiębiorstw) wywołuje spadek podaży.

Interwencja państwa



może wpływać na rozmiary produkcji.

Warunki klimatyczne



korzystne warunki klimatyczne przesuwają
krzywą podaży w dół (wzrost produkcji),



złe warunki klimatyczne przesuwają krzywą
podaży w górę (spadek wielkości produkcji).

Rysunek 2. Przesunięcie krzywej
podaży



Wzrost podaży – przesunięcie krzywej z S

1

S

1

do S

2

S

2



Spadek podaży – przesunięcie krzywej z S

1

S

1

do S

3

S

3

Podaż i cena a czynnik czasu



Reakcja podaży na zmianę czynników ją
określających wymaga czasu.

Wyróżniamy trzy sytuacje:



okres ultrakrótki,



okres krótki,



okres długi.

Rysunek 3. Podaż w różnych okresach

Podaż w różnych okresach



W okresie ultrakrótkim podaż jest stała –

cena jest funkcją popytu.



W okresie krótkim:

– procesy dostosowawcze podaży dokonują się

w ramach istniejącego potencjału wytwórczego

przez lepsze jego wykorzystanie,

- podaż może wzrosnąć w ramach możliwości

produkcyjnych.



W okresie długim:

- zdolności produkcyjne zwiększają się na

skutek inwestycji,

- istnieją największe możliwości wzrostu podaży.

Wykład 4

Cena równowagi rynkowej.

Rola cen w gospodarce.

Model konkurencji doskonałej.

Cena równowagi rynkowej



Gra popytu i podaży to istota mechanizmu rynkowego.



Wynikiem kształtowania się relacji popytu i podaży
jest cena.



Cena jest czynnikiem współokreślającym wielkość
popytu i podaży.

Cena jest:



sygnałem kierowanym w stronę producentów i
nabywców,



skłania do podjęcia przez strony odpowiednich decyzji,



instrumentem przywracania równowagi.

Punkt przecięcia się krzywej popytu i krzywej podaży

wyznacza cenę równowagi rynkowej.

Cena równowagi rynkowej:



oczyszcza rynek – przy tej cenie nie występują
na rynku nadwyżki popytu lub podaży,



wielkość dóbr oferowanych do sprzedaży na
rynku jest równa dokładnie wielkości popytu
zgłaszanego przez nabywców,



ilość dóbr dostarczanych na rynek równa się
ilości dóbr pożądanych. Ilość ta nazywa się
ilością równowagi.

Cena rzeczywista a cena
równowagi rynkowej.



Cena wyższa od ceny równowagi rynkowej –
nadwyżka dobra- popyt mniejszy od podaży.

Sytuacja korzystna dla nabywcy:



konkurencja między sprzedawcami prowadzi
do spadku ceny,



wzrasta popyt i spada ceny,



ustawiczne występowanie procesów
dostosowawczych.

Cena rzeczywista a cena
równowagi rynkowej.



Cena niższa od ceny równowagi rynkowej –
niedobór dobra – popyt większy od podaży.

Sytuacja korzystna dla producenta:



konkurencja między kupującymi doprowadzi
do wzrostu ceny,



spadek popytu i wzrost podaży,



ustawiczne występowanie procesów
dostosowawczych.

Rysunek 3.
Cena równowagi rynkowej

Rysunek 4.
Przesuwanie się krzywej popytu

Rysunek 5.
Przesuwanie się krzywej podaży

Równoczesne przesunięcia krzywych
popytu i podaży a cena równowagi



Przesunięcia krzywych popytu i podaży mogą
przebiegać równocześnie.

Rysunek 5.

Równoczesne przesuwanie się krzywych popytu i podaży

Cena jest instrumentem
przywracania równowagi w
gospodarce rynkowej

.



Istota rynku polega na wahaniu cen i ilości.



Wahania cen i ilości są mechanizmem
dostosowującym strukturę produkcji do
struktury społecznego dostosowania.

Zależność wahania cen i ilości od
kształtu krzywych - model
pajęczynowy



Jeżeli nachylenie krzywej podaży jest większe
od nachylenia krzywej popytu występują
tłumione wahania cen i ilości oferowanych
produktów (wahania zmniejszające się,



Rys 6 a. Tłumione wahania cen i ilości



Jeżeli nachylenie krzywej podaży jest mniejsze
niż nachylenie krzywej popytu występują
wybuchowe wahania cen i ilości (zwiększają
się).



Rys. 6b. Wybuchowe wahania cen i ilości.

Zależność wahania cen i ilości od
kształtu krzywych – model
pajęczynowy



Popyt może zareagować na zmianę ceny
prawie natychmiast.



Reakcja podaży na zmianę ceny wymaga
czasu.



Bieżący popyt jest funkcją bieżącej ceny:

Pp

t

= f(c

t

)



Bieżąca podaż jest funkcją ceny z
poprzedniego okresu

Pd

t

= f(c

t

- 1)

Zależność wahania cen i ilości od
kształtu krzywych – model
pajęczynowy



Zmiany równowagi rynkowej wywołują
również czynniki poza cenowe.



W gospodarce realnej na rynku danego dobra
występują najczęściej jednoczesne zmiany
popytu i podaży.



W warunkach wolnego rynku zmiana
parametrów rynkowych (ceny, popyt, podaż)
wywołuje określone procesy adaptacyjne i
samoczynne zrównoważenie rynku.

Model konkurencji doskonałej



Konkurencja doskonała – model rynku, na
którym występuje wielu nabywców i wielu
sprzedawców, a żaden z nich nie ma wpływu
na cenę, popyt i podaż.



Uczestnicy rynku doskonale konkurencyjnego
napotykają poziomą krzywą popytu – bez
względu na to, ile dane przedsiębiorstwo
sprzedaje, uzyskuje dokładnie cenę rynkową.

Model konkurencji doskonałej



Jeżeli przedsiębiorstwo podniosłoby cenę
powyżej ceny rynkowej, to niczego by nie
sprzedało, ponieważ nabywcy wybraliby
innego producenta, którego produkt jest
równie dobry i tańszy.



Jeżeli przedsiębiorstwo może sprzedać
dowolną ilość danego dobra przy cenie
rynkowej, to ustalenie ceny poniżej ceny
rynkowej nie ma sensu.

Model konkurencji doskonałej



został stworzony przez ekonomistów dla
celów czysto ekonomicznych,



bazuje na założeniach skrajnych, oderwanych
od rzeczywistości,



stanowi swego rodzaju punkt odniesienia,



niedościgły ideał,



wykorzystywany do porównań wszelkich
odchyleń i różnic.

Warunki istnienia konkurencji

doskonałej:



w gałęzi musi działać wiele przedsiębiorstw, aby ich udział w
gałęzi był znikomy,



przedsiębiorstwa muszą wytwarzać możliwie jednorodny
produkt (zasada nie działa w przypadku dóbr wysoko
przetworzonych),



nabywcy mają pełną lub prawie pełną informację o
sprzedawanych w gałęzi wolnokonkurencyjnej produktach i
zakładają, iż są one identyczne,



musi istnieć swoboda wejścia/wyjścia w danej
wolnokonkurencyjnej gałęzi:

- swoboda wejścia: w momencie, gdy powstaje zmowa

cenowa (podnoszenie ceny) do gałęzi wolnokonkurencyjnej
napływają nowi producenci – cena powraca do poziomu
rynkowego,

- swoboda wyjścia: w momencie, gdy przedsiębiorstwa w

gałęzi wolnokonkurencyjnej ponoszą straty, a część z nich
może zostać zlikwidowana.

Model konkurencji doskonałej



Cechą charakterystyczną podmiotu
wytwórczego działającego w warunkach
konkurencji doskonałej jest pozioma krzywa
popytu.



W warunkach konkurencji doskonałej podaż
pochodzi z wielkiej liczby przedsiębiorstw.



Żadne z nich nie jest w stanie samodzielnie
wpłynąć na poziom ceny.



Cena zależy od rynkowych sił podaży i
popytu.