Ćwiczenia nr 5

21.11.2010 r.

Tematyka zajęć

Strona podmiotowa przestępstwa:
1. Formy winy umyślnej (zamiar bezpośredni,

zamiar ewentualny)

2. Formy winy nieumyślnej (lekkomyślność,

niedbalstwo)

3. Dodatkowe cechy nieumyślności.

Przestępstwa kierunkowe

Formy popełnienia przestępstwa
Formy sprawstwa (sprawstwo, współsprawstwo,

sprawstwo kierownicze)

Strona podmiotowa

przestępstwa

Obejmuje zjawiska psychiczne jakie

muszą towarzyszyć stronie

przedmiotowej, czyli

zewnętrznemu zachowaniu się

sprawcy, i które wyrażają stosunek

psychiczny sprawcy do czynu.

Formy winy umyślnej

Art. 9 § 1 k.k. – umyślne popełnienie

czynu zabronionego zachodzi wtedy,

gdy sprawca miał zamiar jego

popełnienia.

Zamiar ten może wystąpić w dwóch

odmianach: jako zamiar bezpośredni

(dolus directus) lub jako zamiar

ewentualny (dolus eventualis)

Zamiar bezpośredni

Zachodzi wtedy, gdy sprawca chce popełnić czyn

zabroniony.

Zamiar bezpośredni nagły (dolus directus repentinus) –

decyzja o popełnieniu czynu zabronionego
podejmowana jest w krótkim czasie, bez
szczegółowych przemyśleń.

Zamiar bezpośredni przemyślany (dolus directus

praemeditatus) – powstaje w wyniku trwającego jakiś
czas kształtowania się decyzji, często połączonego ze
stworzeniem dokładnego planu przestępstwa.

Zamiar ewentualny

Zachodzi wtedy, gdy sprawca

możliwość popełnienia czynu

zabronionego przewiduje i na to

się godzi.

Dodatkowe cechy umyślności/

Przestępstwa kierunkowe

• Cel (np. cel przywłaszczenia – art. 278

k.k., cel zmuszenia – art. 224 § 2 k.k.)

• Motyw lub pobudka działania (art. 194

k.k., art. 150 k.k.)

• „Wiedza” o określonym fakcie (art. 238

k.k.)

Przestępstwa znamienne celem, motywem

lub pobudką określa się w nauce prawa
karnego jako przestępstwa kierunkowe.

Formy winy nieumyślnej

Art. 9 § 2 k.k. – nieumyślne popełnienie

czynu zabronionego zachodzi na skutek
niezachowania ostrożności wymaganej w
danych okolicznościach.

Sprawca narusza mniej lub bardziej

sformalizowane zasady ostrożności, a
ponadto zachodzi związek przyczynowy
między tym naruszeniem, a końcowym
rezultatem w postaci czynu zabronionego.

Formy winy nieumyślnej

Lekkomyślność – polega na tym, że

sprawca świadomie naruszając zasady
ostrożności, możliwość popełnienia
czynu zabronionego przewiduje, lecz
przypuszcza, że go uniknie.

Niedbalstwo – polega na tym, że

sprawca możliwości popełnienia czynu
zabronionego nie przewiduje, chociaż
może ją przewidzieć.

Wina mieszana

(kombinowana)

Art. 9 § 3 k.k. (culpa dolo exorta) –

mieszany charakter winy polega na
tym, że część znamion przestępstwa
objęta jest zamiarem sprawcy, a
druga część tylko winą nieumyślną.

Dotyczy to tylko przestępstw

umyślnych kwalifikowanych przez
określone następstwo.

Formy sprawstwa

• Sprawstwo
• Współsprawstwo
• Sprawstwo kierownicze

Sprawstwo

• Osobiste wypełnienie znamion

czynu zabronionego

• Działanie pojedynczej osoby

Współsprawstwo

• Polega na wykonaniu przestępstwa z

inną osobą (osobami).

Działania dwóch lub więcej osób:

- objęte są porozumieniem (element

subiektywny)

- są pewnym działaniem wspólnym,

składają się na pewną całość
wypełniającą znamiona określonego
przestępstwa (element obiektywny)

Sprawstwo kierownicze

• Sprawstwo kierownicze sensu stricto – jego istotą

jest podporządkowanie wykonawców sprawcy

kierowniczemu, które może wprawdzie wynikać z

formalnego podporządkowania, ale może też

łączyć się z uznaniem autorytetu osoby kierującej

lub jej przewagi intelektualnej albo też faktycznej

władzy w ramach organizacji przestępczej.

• Sprawstwo kierownicze w formie polecenia

wykonania czynu zabronionego – polega na

wydaniu polecenia wykonania czynu

zabronionego przez wykorzystanie uzależnienia

wykonawcy od polecającego.