Umowy międzynarodowe

(traktaty, konwencje, pakty,
porozumienia etc.)

Źródła do umów

1) Konwencja wiedeńska o prawie
traktatów (1969)
2) Konwencja wiedeńska o umowach
międzynarodowych między państwami
a organizacjami międzynarodowymi
(1986 – nie weszła w życie)
3) Konwencja wiedeńska o sukcesji
państw w odniesieniu do traktatów
(1978)

Umowa – pojęcie i
rodzaje



Definicja – art. 2 KWPT



Rodzaje:
1) prawotwórcze i umowy-kontrakty
2) bilateralne i multilateralne
3) otwarte, zamknięte, półotwarte
4) państwowe, rządowe, resortowe
5) ustne i pisemne
6) terminowe i bezterminowe

Forma



Klasycznie



Tytuł



Inwokacja



Intytulacja



Arenga



Narracja



Dyspozycja



Korroboracja



Postanowienia

końcowe



Współcześnie



Tytuł



(Preambuła)



Określenie stron



Dyspozycja



Postanowienia

końcowe

Procedura



Przygotowanie tekstu umowy



Wymiana not/rokowania



Głosowanie na konferencji międzynarodowej



Umocowanie tekstu umowy



Podpisanie



Parafowanie



Podpisanie ad referendum (warunkowe)



Wyrażenie zgody na związanie się umową



Tryb prosty (podpisanie, wymiana dokumentów)



Tryb złożony (ratyfikacja, przyjęcie,

zatwierdzenie)



Przystąpienie



Publikacja i rejestracja umowy (art. 102 KNZ)

Procedura w Polsce



Podstawy: konstytucja, ustawa o

umowach międzynarodowych z 2000 r.,

rozporządzenie RM w sprawie

wykonywania niektórych przepisów

ustawy o umowach międzynarodowych z

2000 r.



Podział kompetencji:

•

Zawieranie umowy – RM

•

Wyrażenie zgody na związanie RP umową:

•

Prezydent RP – ratyfikacja (art. 133 konstytucji)

•

RM – zatwierdzenie (art. 12 ustawy o umowach

międzynarodowych)

Procedura c.d.



Ratyfikacja:



w trybie art. 89 ust. 2 Konstytucji (i art. 12 ust. 2

UUM) – „umowy międzynarodowe, które przewidują

wymóg ratyfikacji albo ją dopuszczają, a szczególne

okoliczności to uzasadniają”



w trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji – za uprzednią

zgodą wyrażoną w ustawie



w trybie art. 90 ust. 2 Konstytucji – jw., umowy

przekazujące organizacji międzynarodowej

kompetencje należące do organów władzy

państwowej



w trybie art. 90 ust. 2 Konstytucji – za uprzednią

zgodą wyrażoną w referendum



Zatwierdzenie:



w trybie złożonym (dwa etapy: 1. uchwała o zgodzie

na podpisanie; 2. uchwała o zatwierdzeniu)



w trybie prostym – jedna uchwała: zgoda na

związanie dawana w momencie udzielana zgody na

podpisanie umowy;

Klauzule w umowach



Wejścia w życie



Ratyfikacyjne:



si omnes



ilościowa zwykła



ilościowa kwalifikowana (art. 110 KNZ)



Wzajemności



Narodowa



Największego uprzywilejowania (KNU)



Arbitrażowa/koncyliacyjna/sądowa



o prowizorycznym stosowaniu



Wypowiadająca

Obowiązywanie umów



Ratione temporae (w czasie)



Ratione loci (w przestrzeni)



Ratione personae (strony umowy)



Ratione materiae (przedmiot
umowy)

Ratione temporae



Wejście umowy w

życie

1)

Umowy proste –

określają termin

wejścia w życie

2)

Umowy złożone

– po zakończeniu

procedury

ratyfikacji



Lex retro non agit

(art. 28 KWPT)



Możliwość

czasowego

stosowania

umowy – między

przyjęciem

umowy a jej

wejściem w życie

Ratione loci



Całe terytorium państwa (art. 29
KWPT), ale…



Klauzula „kolonialna” –
umowa obowiązuje tylko na
terytorium metropolii a nie na
terytoriach zależnych

Ratione personae



Między państwami, które wyraziły
zgodę na związanie się umową,
ale:



Pacta in favorem tertii (art. 36
KWPT)



Pacta in detrimentum tertii (art.
35 KWPT)

Ratione materiae –
modyfikacja umowy



Zastrzeżenie do umowy (art. 19 KWPT)



Tylko do umowy wielostronnej



Kiedy niemożliwe?

•

Zakazane

•

Tylko określone zastrzeżenia

•

Sprzeczne z celem i przedmiotem



Sprzeciw wobec zastrzeżenia



Zwykły (umowa wchodzi w życie, ale między

państwem zastrzeżenia a państwem sprzeciwu nie

stosuje się postanowień, których zastrzeżenie

dotyczy)



Kwalifikowany (umowa nie wchodzi w życie między

państwem zgłaszającym zastrzeżenie a

zgłaszającym sprzeciw)

Nieważność umowy
(skutek ab initio i ex
tunc)

Przyczyny

Nieważność

bezwzględna

Nieważność

względna

Przymus wobec

państwa

Przymus wobec

przedstawiciela

państwa

Sprzeczność

z normą

ius cogens

Przyczyny

związane

z naruszeniem

prawa wewn.

Wady

oświadczenia

woli

Przekroczenie

kompetencji

Przekroczenie

pełnomocnictw

Istotny błąd

Podstęp

Przekupstwo

Wygaśnięcie (skutek ex
nunc)

Przyczyny

Przewidziane

w umowie

Inne

przyczyny

Termin

Warunek

Wypowiedzenie

Actus

contrarius

Immposiblum

nemo tenetur

Niezgodność

z ius cogens

Pogwałcenie przez

jedną ze stron

Rebus

sic stantibus

Zawieszenie stosowania
umowy



w całości lub w części



Przyczyny:



Umowa przewiduje określone sytuacje



Pogwałcenie umowy przez kontrahenta



Czasowa niemożność wykonania
umowy



Rebus sic stantibus



Za zgodą stron

Interpretacja umów
międzynarodowych



Rodzaje:

•

Autentyczna

•

Sądowa

•

Doktrynalna

•

Urzędowa



Zasady interpretacji:



podstawa: w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym

znaczeniem, w świetle jej przedmiotu i celu



pomocniczo: prace przygotowawcze i

okoliczności, w których umowa została zawarta –

gdy interpretacja rodzi wątpliwości lub prowadzi

do rezultatu absurdalnego lub nierozsądnego

Konwencja wiedeńska o
sukcesji państw w
odniesieniu do traktatów
(1978r.)



odpowiedź na dekolonizację i powstawanie nowych

państw



Sukcesja – zastąpienie jednego państwa przez inne

państwo w zakresie odpowiedzialności za

międzynarodowe stosunki terytorium

•

Obligatoryjna - zjednoczenie, rozpad państwa i secesja

(zasada kontynuacji ipso iure)

•

Fakultatywna - nowo powstałe państwa niepodległe –

zasady:



Umowy wielostronne:

•

Teoria prawa wyboru

•

Teoria tabula rasa



ale ograniczenia: zasada trwałości granic/zobowiązania

zlokalizowane terytorialnie/ius cogens



Umowy dwustronne:

•

Umowa obowiązuje, jeżeli obydwie strony wyrażą na to

zgodę („prawo do namysłu”)

Kazus I

Na konferencji międzynarodowej
państwa obecne i biorące udział
w głosowaniu przyjęły tekst
traktatu większością 51% głosów.

Czy było to zgodne z
postanowieniami KWPT?

Kazus II

Państwa X i Y zawarły umowę w
przedmiocie „eliminacji” narodu
C, mieszkającego na terytoriach
pogranicznych obydwu państw.

Jaki jest status takiej umowy w
świetle PMP?

Kazus III

Państwa A i B zawarły umowę o

współpracy. Przedstawiciel państwa B

został przekupiony. Po kilku latach

okoliczności zmieniły się, a na państwie

A spoczęły większe obowiązki. Państwo

A notyfikowało państwu B, że przekupiło

przedstawiciela tego państwa i dlatego

umowa jest nieważna.

Czy umowa jest ważna?

Kazus IV

Państwa A i B zawarły, z zastrzeżeniem

ratyfikacji, umowę o utworzeniu

rezerwatu przyrody na obszarze

przygranicznym między tymi państwami.

Po podpisaniu umowy państwa

notyfikowały sobie wzajemnie zamiar

ratyfikacji. Jednocześnie, na tym

obszarze państwo B uruchomiło zakład

przemysłowy emitujący toksyczne

substancje.

Czy państwo B ma obowiązek ratyfikacji?

Czy może uruchomić na terenach

rezerwatu zakład przemysłowy?