24.04.21

1

Wykład IV

Wykład IV

Ośrodkowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe

24.04.21

2

Pod względem anatomicznym

Pod względem anatomicznym

możemy w układzie nerwowym

możemy w układzie nerwowym

odróżnić:

odróżnić:



układ nerwowy ośrodkowy

układ nerwowy ośrodkowy

-systema

-systema

nervosum centrale,

nervosum centrale,



układ nerwowy obwodowy

układ nerwowy obwodowy

-systema

-systema

nervosum periphericum

nervosum periphericum

i

i



układ nerwowy autonomiczny

układ nerwowy autonomiczny

-systema nervosum autonomicum

-systema nervosum autonomicum

24.04.21

3

OUN

OUN

Ośrodkowy układ nerwowy tworzy

Ośrodkowy układ nerwowy tworzy

wyższy stopień sprawności polegający

wyższy stopień sprawności polegający

na jego zdolności do scalania różnych

na jego zdolności do scalania różnych

czynności organizmu, dzięki czemu

czynności organizmu, dzięki czemu

ustrój przedstawia się

ustrój przedstawia się

jako całość

jako całość

(zintegrowana) w odniesieniu do

(zintegrowana) w odniesieniu do

otaczającego świata.

otaczającego świata.

24.04.21

4

OUN

OUN

Najwyższym stopniem sprawności

Najwyższym stopniem sprawności

ośrodkowego układu nerwowego jest jego

ośrodkowego układu nerwowego jest jego

zdolność do tworzenia

zdolność do tworzenia

wyobrażeń

wyobrażeń

i

i

zdawania

zdawania

sobie sprawy z własnej jaźni

sobie sprawy z własnej jaźni

. Dzięki tej

. Dzięki tej

sprawności układ nerwowy staje się podłożem

sprawności układ nerwowy staje się podłożem

czynności umysłowych. Sprawność tę

czynności umysłowych. Sprawność tę

nazywamy kojarzeniem

nazywamy kojarzeniem

-associatio.

-associatio.

24.04.21

5

OUN

OUN



Do ośrodkowego układu nerwowego

Do ośrodkowego układu nerwowego

(OUN) zalicza się:

(OUN) zalicza się:



A) mózgowie i

A) mózgowie i



B) rdzeń kręgowy

B) rdzeń kręgowy

24.04.21

6

Mózgowie człowieka jest

Mózgowie człowieka jest

najbardziej rozwinięte i wyróżnia

najbardziej rozwinięte i wyróżnia

się następującymi cechami

się następującymi cechami



Przewaga rozwoju mózgowia nad

Przewaga rozwoju mózgowia nad

rdzeniem kręgowym ( stosunek masy

rdzeniem kręgowym ( stosunek masy

43/1)

43/1)



Najwyższy wskaźnik masy mózgowia do

Najwyższy wskaźnik masy mózgowia do

masy ciała

masy ciała



Przewaga rozwoju mózgu nad pniem

Przewaga rozwoju mózgu nad pniem

mózgu i największy rozwój płata

mózgu i największy rozwój płata

czołowego

czołowego



Największe pofałdowanie kory mózgowej

Największe pofałdowanie kory mózgowej

24.04.21

7

Średnia masa mózgu

Średnia masa mózgu

mężczyzna 1400 g

mężczyzna 1400 g

kobieta 1270 g

kobieta 1270 g



Za najniższą masę mózgu

Za najniższą masę mózgu

człowieka sprawnego

człowieka sprawnego

psychicznie przyjmuje się

psychicznie przyjmuje się

1000 g

1000 g

24.04.21

8

Cewa nerwowa powstaje z

Cewa nerwowa powstaje z

ektodermy

ektodermy



Tworząc trzy

Tworząc trzy

rozszerzenia

rozszerzenia

zwane

zwane

pęcherzykami

pęcherzykami

mózgowymi

mózgowymi

24.04.21

9

24.04.21

10

Ogólny podział mózgowia

Ogólny podział mózgowia



Tyłomózgowie

Tyłomózgowie



Śródmózgowie

Śródmózgowie



Przodomózgowie

Przodomózgowie

24.04.21

11



Tyłomózgowie wypełnia tylny dół

Tyłomózgowie wypełnia tylny dół

czaszki i dzieli się na

czaszki i dzieli się na



Rdzeń przedłużony

Rdzeń przedłużony



Najniższy odcinek mózgowia

Najniższy odcinek mózgowia

przechodzący na rdzeń kręgowy

przechodzący na rdzeń kręgowy



Most leży powyżej rdzenia

Most leży powyżej rdzenia

przedłużonego tworząc szerokie

przedłużonego tworząc szerokie

uwypuklenie. Są tam ośrodki

uwypuklenie. Są tam ośrodki

oddychania i krążenia krwi. Oraz jądra

oddychania i krążenia krwi. Oraz jądra

nerwów czaszkowych (V-XII)

nerwów czaszkowych (V-XII)



Móżdżek leży ku tyłowi od rdzenia

Móżdżek leży ku tyłowi od rdzenia

przedłużonego i mostu

przedłużonego i mostu

24.04.21

12

Móżdżek jest konieczny do

Móżdżek jest konieczny do

koordynacji ruchów i utrzymania

koordynacji ruchów i utrzymania

równowagi

równowagi



Móżdżek składa się z nieparzystej

Móżdżek składa się z nieparzystej

części środkowej, zwanej

części środkowej, zwanej

r o b a k i e m

r o b a k i e m

i parzystych

i parzystych

p ó ł k u l m ó ż d ż k u

p ó ł k u l m ó ż d ż k u



Jest połączony z sąsiednimi częściami

Jest połączony z sąsiednimi częściami

mózgu za pomocą

mózgu za pomocą

konarów móżdżku

konarów móżdżku

1.

1.

Dolnych

Dolnych

2.

2.

Środkowych

Środkowych

3.

3.

Górnych

Górnych

24.04.21

13

Śródmózgowie

Śródmózgowie

składa się z:

składa się z:



Konarów mózgu tworząc przedłużenie mostu. Jest tam

Konarów mózgu tworząc przedłużenie mostu. Jest tam

skupisko istoty czarnej pokrywy śródmózgowia

skupisko istoty czarnej pokrywy śródmózgowia



Znajdują się tam dwie pary wzgórków

Znajdują się tam dwie pary wzgórków



Górne będące podkorowym ośrodkiem wzroku

Górne będące podkorowym ośrodkiem wzroku



Dolne należące do układu dróg słuchowych

Dolne należące do układu dróg słuchowych

24.04.21

14

Przodomózgowie

Przodomózgowie



Bardzo rozwinięte zajmuje przedni

Bardzo rozwinięte zajmuje przedni

jak i środkowy dół czaszkowy

jak i środkowy dół czaszkowy



Wyróżnia się w nim

Wyróżnia się w nim



Podwzgórze

Podwzgórze



Półkule mózgu

Półkule mózgu

24.04.21

15

Podwzgórze jest widoczne na

Podwzgórze jest widoczne na

powierzchni brzusznej mózgowia

powierzchni brzusznej mózgowia

Wyróżnia się w nim

Wyróżnia się w nim



Ciała suteczkowate

Ciała suteczkowate



Guz popielaty

Guz popielaty



Skrzyżowanie wzrokowe

Skrzyżowanie wzrokowe

Odpowiada za regulację czynności

Odpowiada za regulację czynności

narządów wewnętrznych i przemiany

narządów wewnętrznych i przemiany

chemiczne ustroju

chemiczne ustroju

24.04.21

16

Wzgórze

Wzgórze



Znajduje się na stronie grzbietowej

Znajduje się na stronie grzbietowej

mózgowia i jest pokryte przez

mózgowia i jest pokryte przez

półkule mózgu.

półkule mózgu.



Składa się z szeregu jąder, które

Składa się z szeregu jąder, które

pośredniczą w przekazywaniu

pośredniczą w przekazywaniu

impulsów czuciowych ( czucie

impulsów czuciowych ( czucie

skórne, głębokie, wzrok, słuch) do

skórne, głębokie, wzrok, słuch) do

kory mózgowej

kory mózgowej

24.04.21

17

Nadwzgórze

Nadwzgórze



Znajduje się

Znajduje się

powyżej

powyżej

wzgórza

wzgórza

Składa się z:

Składa się z:



Szyszynki

Szyszynki



Uzdeczki

Uzdeczki

24.04.21

18

Półkule mózgu

Półkule mózgu

wyróżniamy w nich

wyróżniamy w nich



Korę mózgu ( istotę szarą)

Korę mózgu ( istotę szarą)



Jądra podkorowe ( największe

Jądra podkorowe ( największe

ciało

ciało

prążkowane

prążkowane

)

)



Istotę białą ( włókna nerwowe)

Istotę białą ( włókna nerwowe)

24.04.21

19

Kora mózgowa

Kora mózgowa



Jest najmłodszą rozwojowo częścią

Jest najmłodszą rozwojowo częścią

ośrodkowego układu nerwowego i

ośrodkowego układu nerwowego i

miejscem najbardziej wyrafinowanych

miejscem najbardziej wyrafinowanych

procesów nerwowo-myślowych,

procesów nerwowo-myślowych,

charakteryzuje się najwyższym poziomem

charakteryzuje się najwyższym poziomem

integracji

integracji



Na powierzchni półkul tworzy

Na powierzchni półkul tworzy

bruzdy,

bruzdy,



Które ograniczają

Które ograniczają

zakręty mózgu

zakręty mózgu

, a te

, a te

tworzą większe elementy zwane

tworzą większe elementy zwane

płatami

płatami

mózgu

mózgu

24.04.21

20

Na powierzchni

Na powierzchni

zewnętrznej półkul

zewnętrznej półkul

wyróżniamy płaty

wyróżniamy płaty



Czołowy

Czołowy



Ciemieniowy

Ciemieniowy



Skroniowy

Skroniowy



Potyliczny

Potyliczny

24.04.21

21

24.04.21

22

Wyróżniamy dwie bruzdy

Wyróżniamy dwie bruzdy



Środkową

Środkową

, oddziela płat czołowy od

, oddziela płat czołowy od

ciemieniowego

ciemieniowego



Boczną

Boczną

, oddziela płat czołowy od

, oddziela płat czołowy od

skroniowego

skroniowego



Obie półkule mózgu rozdziela biegnąca

Obie półkule mózgu rozdziela biegnąca

w płaszczyźnie pośrodkowej

w płaszczyźnie pośrodkowej

szczelina

szczelina

podłużna mózgu

podłużna mózgu



W głębi niej znajduje się

W głębi niej znajduje się

ciało

ciało

modzelowate

modzelowate

będące największym

będące największym

spoidłem mózgu łączącym obie półkule

spoidłem mózgu łączącym obie półkule

24.04.21

23

24.04.21

24

Całe

Całe

mózgowie

mózgowie

podobnie jak

podobnie jak

rdzeń kręgowy

rdzeń kręgowy

jest pokryte

jest pokryte

błonami łącznotkankowymi zwanymi

błonami łącznotkankowymi zwanymi

oponami

oponami

Wyróżniamy oponę

Wyróżniamy oponę



Twardą

Twardą



Pajęczynówkę

Pajęczynówkę



Oponę miękką

Oponę miękką

24.04.21

25

Komory mózgowia

Komory mózgowia



Komora boczna - półkule mózgu

Komora boczna - półkule mózgu



Komora trzecia – wzgórze, podwzgórze

Komora trzecia – wzgórze, podwzgórze

Jest połączona z komorą czwartą

Jest połączona z komorą czwartą

wodociągiem mózgu

wodociągiem mózgu



Komora czwarta- tyłomózgowie

Komora czwarta- tyłomózgowie

Z komory czwartej przez otwory

Z komory czwartej przez otwory

parzyste i otwór nieparzysty płyn

parzyste i otwór nieparzysty płyn

wydostaje się do jamy

wydostaje się do jamy

podpajęczynówkowej oddzielającej

podpajęczynówkowej oddzielającej

oponę miękką od pajęczynówki

oponę miękką od pajęczynówki

24.04.21

26

24.04.21

27

Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy



Rozpoczyna się od obwodu rdzenia

Rozpoczyna się od obwodu rdzenia

przedłużonego mózgowia i kończy

przedłużonego mózgowia i kończy

stożkiem rdzeniowym który

stożkiem rdzeniowym który

wytwarza nić końcową

wytwarza nić końcową



Długość rdzenia 40-45m cm

Długość rdzenia 40-45m cm



Grubość 8-14 mm

Grubość 8-14 mm



Biegnie w kanale kręgowym

Biegnie w kanale kręgowym

kręgosłupa

kręgosłupa

24.04.21

28

Wyróżniamy w rdzeniu

Wyróżniamy w rdzeniu

zgrubienie

zgrubienie



Szyjne

Szyjne



Lędźwiowe

Lędźwiowe

Korzenie

Korzenie



Przednie

Przednie



Tylne

Tylne

Tworzą 31 par nerwów rdzeniowych

Tworzą 31 par nerwów rdzeniowych

24.04.21

29

Odcinek

Odcinek

rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego

łączący się z korzeniem jednej pary

łączący się z korzeniem jednej pary

nerwów nazywamy

nerwów nazywamy

neuromerem

neuromerem

Wyróżniamy 31 segmentów rdzenia

Wyróżniamy 31 segmentów rdzenia

Szyjne - 8

Szyjne - 8

Piersiowe - 12

Piersiowe - 12

Lędźwiowe - 5

Lędźwiowe - 5

Krzyżowe - 5

Krzyżowe - 5

Guziczny - 1

Guziczny - 1

24.04.21

30

Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy

Na przekroju

Na przekroju

poprzecznym

poprzecznym

rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego

widoczna jest

widoczna jest

leżąca

leżąca

wewnętrznie

wewnętrznie

istota szara

istota szara

otoczona ze

otoczona ze

wszystkich stron

wszystkich stron

istotą białą

istotą białą

24.04.21

31

Istota szara na przekroju

Istota szara na przekroju

tworzy literę H

tworzy literę H

i wytwarza

i wytwarza



Rogi

Rogi

przednie

przednie



Rogi tylne

Rogi tylne



Rogi przednie,

Rogi przednie,

jądra ruchowe

jądra ruchowe

zlokalizowane

zlokalizowane

główne w

główne w

zgrubieniach

zgrubieniach

szyjnym i

szyjnym i

lędźwiowym

lędźwiowym



Rogi tylne,

Rogi tylne,

przekazują

przekazują

impulsy czuciowe

impulsy czuciowe

24.04.21

32

Istota biała rdzenia

Istota biała rdzenia

tworzy sznury

tworzy sznury



Tylny

Tylny



Boczny

Boczny



Przedni

Przedni

Włókna nerwowe tej

Włókna nerwowe tej

istoty tworzą

istoty tworzą

drogi

drogi

nerwowe

nerwowe

rdzenia

rdzenia

kręgowego

kręgowego



Drogi własne ( odruchy)

Drogi własne ( odruchy)



Drogi rdzeniowo-mózgowe

Drogi rdzeniowo-mózgowe

(czucie głębokie)

(czucie głębokie)



Drogi mózgowo-rdzeniowe

Drogi mózgowo-rdzeniowe

( ruchy dowolne)

( ruchy dowolne)

24.04.21

33

24.04.21

34

24.04.21

35

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe



Ich jądra znajdują się w mózgowiu

Ich jądra znajdują się w mózgowiu

przechodzą przez otwory na

przechodzą przez otwory na

podstawie czaszki lub oczodole

podstawie czaszki lub oczodole



Oznacza się je liczbami rzymskimi

Oznacza się je liczbami rzymskimi

24.04.21

36

W zależności od pełnionej

W zależności od pełnionej

funkcji możemy je podzielić na

funkcji możemy je podzielić na

grupy

grupy



Nerwów czuciowych I, II,

Nerwów czuciowych I, II,

VIII

VIII



Nerwów ruchowych- III,

Nerwów ruchowych- III,

IV, VI, XI, XII

IV, VI, XI, XII



Nerwów mieszanych – V,

Nerwów mieszanych – V,

VII, IX, X

VII, IX, X



Nerwów

Nerwów

przywspółczulnych- III,

przywspółczulnych- III,

VII, IX, X

VII, IX, X

24.04.21

37

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe



I - nerw węchowy

I - nerw węchowy



II - nerw wzrokowy

II - nerw wzrokowy



III - nerw okoruchowy

III - nerw okoruchowy



IV - nerw bloczkowy

IV - nerw bloczkowy



V – nerw trójdzielny

V – nerw trójdzielny



VI - nerw odwodzący

VI - nerw odwodzący



VII - nerw twarzowy

VII - nerw twarzowy



VIII – nerw

VIII – nerw

przedsionkowo-

przedsionkowo-

ślimakowy

ślimakowy



IX - nerw językowo-

IX - nerw językowo-

gardłowy

gardłowy



X - nerw błędny

X - nerw błędny



XI - nerw

XI - nerw

dodatkowy

dodatkowy



XII – nerw

XII – nerw

podjęzykowy

podjęzykowy

24.04.21

38



koniec

koniec