ZABURZENIA

ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE i POD

DYSOCJACYJNE i POD

POSTACIĄ SOMATYCZNĄ

POSTACIĄ SOMATYCZNĄ

F44 ZABURZENIA

DYSOCJACYJNE

F44.0 Amnezja dysocjacyjne
F44.1 Fuga dysocjacyjna
F44.2 Osłupienie (stupor) dysocjacyjne
F44.3 Trans i opętanie
F44.4 Dysocjacyjne zaburzenia ruchu
F44.5 Drgawki dysocjacyjne
F44.6 Dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia

zmysłowego

F45 ZABURZENIA WYSTĘPUJĄCE

POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ

F45.0 Zaburzenia somatyzacyjne
F45.2 Zaburzenie hipochondryczne
F45.3 Zaburzenia wegetatywne pod postacią

somatyczną

F45.4 Uporczywe bóle psychogenne

F44 ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

F44 ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

(KONWERSYJNE)

(KONWERSYJNE)



Wspólnym rysem jest całkowita

utrata normalnej

integracji

pomiędzy wspomnieniami przeszłości,

poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi i

kontrolą ruchów ciała



Ściśle związane w czasie z

urazowymi

wydarzeniami



Objawy są często w

wyobrażeniu pacjenta

odbiciem chorób somatycznych, jednak badania

lekarskie nie potwierdzają żadnej choroby

somatycznej czy neurologicznej



Utrata funkcji może być wyrazem potrzeb

psychologicznych pacjenta

F44.0 AMNEZJA DYSOCJACYJNA

F44.0 AMNEZJA DYSOCJACYJNA



Niepamięć

zazwyczaj ważnych świeżych wydarzeń, nie

spowodowana organicznym zaburzeniem psychicznych, zbyt duża, by
wytłumaczyć ją roztargnieniem albo zmęczeniem



Najczęściej dotyczy

wydarzeń urazowych

:

Np. Pacjent spowodował wypadek, w którym zginęli ludzie. Oskarżony.

Od 2 lat ma amnezje dotyczącą wypadku ale pamięta inne informacje
z tego okresu. Zaburzenia pamięci są wybiórcze. Nie pamięta rzeczy
obciążających go, ale nie symuluje, raczej ucieka w chorobę.



Zachowana zdolność

zapamiętywania nowych informacji



Zachowana pamięć informacji

obojętnych

emocjonalnie

F44.1 FUGA DYSOCJACYJNA

F44.1 FUGA DYSOCJACYJNA



Wykazuje wszystkie cechy amnezji dysocjacyjnej wraz

z pozornie celowymi podróżami poza swoim terenem



Pacjent na osobach z zewnątrz sprawia wrażenie

zupełnie zdrowej osoby, ale dla niego

okres ten

pokryty jest niepamięcią

Np.
Ktoś rozbija się samochodem, idzie w las, po kilku

godzinach puka gdzieś, nie wie co się stało. Nie

pamięta wypadku, ale pamięta, że w tym czasie z

kimś rozmawiał.



Prawdopodobnie w stanie fugi ujawnia się w pełni

nowa tożsamość

ale u chorego nie występuje

regularna zmiana między określonymi osobowościami

F44.2 OSŁUPIENIE DYSOCJACYJNE

F44.2 OSŁUPIENIE DYSOCJACYJNE

(STUPOR)

(STUPOR)



Głębokie

ograniczenie

lub

zupełny brak

ruchów dowolnych i brak normalnej reakcji na
bodźce zewnętrzne (światło, hałas, dotyk) – ten
objaw pozostał nam od zwierząt



Badania fizykalne

nie wykazują objawów

organicznych

, istnieją natomiast wyraźne

dowody uwarunkowania psychogennego w
postaci świeżych wydarzeń stresowych czy
sytuacji problemowej

F44.3 TRANS I OPĘTANIE

F44.3 TRANS I OPĘTANIE



Oznaczają zaburzenia cechujące się

przejściową utratą własnej tożsamości

i

pełnej orientacji co do otoczenia



Obejmują wyłącznie te

stany transu, które

są niezależne od woli

, niechciane i nie

zachodzą w sytuacjach akceptowanych ze
względów religijnych czy kulturowych

F44.4 DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

F44.4 DYSOCJACYJNE ZABURZENIA

RUCHU

RUCHU



Charakterystycznym objawem jest

utrata

zdolności do poruszania

całymi kończynami

lub ich częściami, może to przypominać porażenie

Np.
Pacjent trafia do nas po jakiś stresującym

wydarzeniu i nie może mówić, albo ma porażenie
jakiejś kończyny albo strony ciała (pacjentka z
porażeniem prawej strony następnego dnia
„zapomniała”, że to była prawa strona i miała
paraliż lewej strony)

F44.5 DRGAWKI DYSOCJACYJNE

F44.5 DRGAWKI DYSOCJACYJNE



Mogą bardzo

przypominać napady

padaczkowe

pod względem charakteru drgawek,

jednak rzadko zdarza się przygryzienie języka,
uszkodzenie ciała w wyniku upadku, czy
nieświadome oddanie moczu



Świadomość może być zachowana lub zaburzona
tak, jak w osłupieniu dysocjacyjnym lub w transie



Najpierw diagnostyka pod kątem napadu
padaczkowego

F44.6 DYSOCJACYJNE ZNIECZULENIA

F44.6 DYSOCJACYJNE ZNIECZULENIA

I UTRATA CZUCIA ZMYSŁOWEGO

I UTRATA CZUCIA ZMYSŁOWEGO



Granice znieczulonych obszarów wiążą się raczej z

wyobrażeniami pacjenta

o funkcjonowaniu ciała,

aniżeli z wiedzą medyczną (np. ubytek poszczególnych
rodzajów czucia, które nie znajdują odbicia w
uszkodzeniu nerwów obwodowych)



Rzadko

dochodzi do

całkowitej utraty

wzroku i

słuchu



Od aury w migrenie różni się tym, że pacjenci
zachowują się bardziej

spektakularnie

, np. krzyczą,

że tracą wzrok, są bardziej histeryczni

F45 ZABURZENIA WYSTĘPUJĄCE

F45 ZABURZENIA WYSTĘPUJĄCE

POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ

POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ



Powtarzające się występowanie

objawów

somatycznych

z uporczywym domaganiem

się badań lekarskich, pomimo

negatywnych

ich wyników i zapewnień lekarzy, że
dolegliwości nie mają podłoża somatycznego



Jeśli współistnieją jakieś choroby somatyczne,

to nie wyjaśniają one charakteru i nasilenia
objawów, ani przygnębienia i obaw o własne
zdrowie

F45.0 ZABURZENIE SOMATYZACYJNE

F45.0 ZABURZENIE SOMATYZACYJNE



Pacjent skarży się na

szereg dolegliwości fizycznych

, które ujawniają się

przed 30 r.ż

.

i są przedmiotem

licznych zabiegów

fizycznych.

Dolegliwości obejmują wiele narządów, nie poddają się dowolnej kontroli i
nie można ich wyjaśnić znanymi przyczynami fizycznymi.

Objawy bólowe

dotyczą przynajmniej 4 różnych miejsc: głowa, żołądek, plecy, stawy, ręce,
nogi, odbyt, pierś oraz

czynności fizjologicznych

jak: stosunek seksualny,

menstruacja, wydalanie moczu.



Mogą też wystąpić niektóre objawy przypominające konwersję, które nie
ograniczają się do bólu, np.

porażenie, ślepota

czy

brak wrażeń

dotykowych.



Konsekwencją są niepotrzebne zabiegi chirurgiczne i interwencje medyczne.
Od konwersji różnią się tym, że pacjent doświadcza nie jednego, ale

wielu

objawów.



Objawy występują najczęściej z

prawej strony ciała

, co świadczy o

zaangażowaniu lewej, werbalnej półkuli mózgowej



Utrzymują się

co najmniej 2 lata

Objawy najczęściej

Objawy najczęściej

przyczyniające się do

przyczyniające się do

rozpoznania:

rozpoznania:



zmęczenie



omdlenia



palpitacje serca



zaburzenia
miesiączkowania



mdłości



wzdęcia i niestrawność



bóle pleców



bóle stawów lub
kończyn



zawroty głowy



bóle w klatce
piersiowej



bóle brzucha



bóle głowy



problemy seksualne



bezsenność



biegunki lub zaparcia



trudności w
oddychaniu

F45.2 ZABURZENIE

F45.2 ZABURZENIE

HIPOCHONDRYCZNE

HIPOCHONDRYCZNE



Oznacza

przekonanie o cierpieniu

na poważną chorobę lub ciągłe

obawy przed zachorowaniem, mimo zapewnień o braku powodów do
niepokoju.



Pacjenci rozpamiętują czynności swojego organizmu takie jak np.
pocenie się i zamartwiają błahymi objawami jak katar czy chrypa.
Często

odwiedzają i zmieniają lekarzy

specjalistów. Dużo w nich

złości i zniechęcenia oraz podważania kompetencji lekarza. Pacjent nie
chce uwierzyć, ze nie cierpi na nic poważnego.



Częściej u mężczyzn; najczęściej w wieku młodzieńczym, średnim i po
60.; uwarunkowane kulturowo.



Najczęściej u osób unikających konfrontacji z problemem, pojawiają się
w sytuacjach stresujących – pacjenci sami się diagnozują i „nakręcają”



„syndrom studenta medycyny”

Hipochondrię rozpoznaje się

drogą eliminacji poszczególnych

zaburzeń:



choroby somatyczne



zaburzenia lękowe uogólnione, OCD, fobia

przed chorobą



zaburzenia somatyzacyjne



brak psychotycznych zaburzeń cielesnych

To co pozostaje to HIPOCHONDRIA.

HIPOCHONDRIA.

DYSMORFICZNE ZABURZENIA

CIAŁA

(DYSMORFOBIA) (F45.2)



Polega na

wyolbrzymianiu nieznacznych braków urody

i całkowitej koncentracji na nich (nie mylić z anoreksją), tak,

że troska o wygląd staje się problemem klinicznym.



W

skrajnych przypadkach

następuje

unikanie wszelkich

kontaktów

społecznych, niewychodzenie z domu, depresja,

samobójstwo, operacje plastyczne.



Zaczynają się przeważnie w

okresie młodzieńczym

i

mogą trwać przez cale życie. Częściej u kobiet.

Uwarunkowane kulturowo (dziewczynki bulimiczki w Afryce).



Wykluczamy

anoreksję, bulimię, depresję, OCD, fobię

społeczną.

F45.3 ZABURZENIA WEGETATYWNE

WYSTĘPUJĄCE POD POSTACIĄ

SOMATYCZNĄ



Pacjent opisuje

objawy tak, jakby były spowodowane

przez fizyczną chorobę

całego układu lub narządu (np.

układ krążenia, przewód pokarmowy)



Występują objawy

pobudzenia układu

autonomicznego:

przyspieszona praca serca, poty,

zaczerwienienie, drżenie + towarzyszący lęk i poczucie

zagrożenia chorobą somatyczną



Pojawiają się też skargi odnoszące się do dolegliwości

związanych z określonym narządem lub układem:

wędrujące bóle, uczucie ciężaru, ściskania, wzdęcia



Pojawiają się w sytuacjach stresujących

F45.5 UPORCZYWE BÓLE

PSYCHOGENNE



Główny objaw to

ból w jednej lub kilku częściach ciała

,

który powoduje pogorszenie samopoczucia lub
niepełnosprawność.



Bólu nie można wyjaśnić w pełni chorobami somatycznymi. Na
jego pojawienie się oraz nasilenie mają wpływ

czynniki

psychiczne –

konflikty emocjonalne lub problemy

psychospołeczne



Trudna diagnostyka, ponieważ badanie neurologiczne nie jest w
stanie wykluczyć



W następstwie bólu zazwyczaj wzrasta

zainteresowanie

pacjentem

i opieka nad nim

Zaburzenia somatoformiczne

różnicujemy od:



symulowania

– dowolna kontrola objawów, może wprowadzać

się w stan chorobowy, czerpanie korzyści dzięki objawom



wtórnych korzyści

– zyski z posiadania nienormalnych

objawów, np. zainteresowanie ze strony rodziny, osoby nie

symulujące tez mogą czerpać takie korzyści, mimo, że nie udają

objawów



zaburzeń psychosomatycznych

– różnią się

somatoformicznych tym, że występuje przyczyna fizyczna, która

może uzasadniać objaw psychosomatyczny, ale nie wyjaśnia

somatoformicznego



zaburzenia pozorowane (zespół Munchhausena)

–

pacjent świadomie wytwarza objawy choroby, nie na skutek lęku,

ale manipulacji fizjologicznej, celem jest wyłącznie zwrócenie

uwagi lekarzy



nierozpoznana choroba fizyczna

– przykład z

dysmorfobią twarzy

Kryteria różnicującej diagnozy

objawów wskazujących na chorobę

fizyczną

zaburzenia

Czy objaw

można

wyjaśnić

znanym

mechanizme

m fizycznym?

Czy objaw ma

związek z

przyczynami

psychicznymi?

Czy objaw jest

dowolnie

kontrolowany?

Czy cel jest

oczywisty?

KONWERSJA

Nigdy

Zawsze

Nigdy

Czasami

SYMULOWANIE

Czasami

Czasami

Zawsze

Zawsze

ZABURZENIA

PSYCHOSOMATY

CZ

Zawsze

Zawsze

Nigdy

Czasami

ZABURZENIA

POZOROWANE

Czasami

Zawsze

Zawsze

Nigdy

NIEROZPOZNAN

E CHOROBY

FIZYCZNE

Czasami

Czasami

Nigdy

Nigdy

Podatność na zaburzenia

somatoformiczne:



5 % wszystkich pacjentów niepsychotycznych



Wszystkie okresy rozwojowe, najrzadziej u osób
starszych i dzieci



Częściej u kobiet



Dziedziczność zaburzeń somatyzacyjnych i ich
współwystępowanie z depresją, alkoholizmem i
antyspołecznymi zaburzeniami osobowości

ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE

Brak zmian morfologicznych w

tkankach

Występują zmiany

morfologiczne

Zaburzenia czynnościowe

Choroby psychosomatyczne

Nudności i wymioty
Bulimia
Jadłowstręt psychiczny – anoreksja
Zaparcia
Omdlenia psychogenne
Bóle, kłucia serca
Kaszel psychogenny
Świąd psychogenny
Nadmierne pocenie się
Moczenie się
Zanieczyszczanie kałem
Częste oddawanie moczu
Zatrzymanie moczu
Drżenia, niedowłady
Bóle głowy i innych części ciała
Bezgłos, jąkanie się
Zawroty głowy

Choroba wrzodowa
Wrzodziejące zapalenie jelit
Jelito drażliwe
Migrena
Nadciśnienie samoistne
Alergiczny nieżyt nosa
Astma
Atopowe zapalenie skóry
Łysienie plackowate
Cukrzyca
Nadczynność tarczycy
Reumatoidalne zapalenie stawów
Zespoły bólowe kręgosłupa
Otyłość psychogenna

Nowotwory

MODEL RODZINY, W KTÓREJ WYSTĘPUJĄ

ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE WG

MINUCHINA



UWIKŁANIE – słabe zróżnicowanie interpersonalne, duża ingerencja

jednych członków rodziny w myśli, uczucia i działania innych. Słabo

zaznaczone granice pomiędzy podsystemami rodzinnymi. Koalicje.

Sytuacja typu: mnie jest bardzo dobrze, kiedy innym jest dobrze, dziecko

myśli: mogę być szczęśliwe, kiedy mam jest szczęśliwa.



NADOPIEKUŃCZOŚĆ – dużo lęku o dziecko, często w rodzinach z

dramatyczną przeszłością; poronienie, śmierć w wyniku choroby, wypadku.



MAŁA TOLERANCJA KONFLIKTÓW – są unikane jako niebezpieczne,

więc się ich nie rozwiązuje. Skutek: konflikty narastają i wybuchają.



SZTYWNOŚĆ – niechęć do podejmowania zmian. Wartości rodzinne

sztywne, nie podlegające dyskusji.



WŁĄCZANIE DZIECKA W KONFLIKT RODZICIELSKI – dziecko pełni rolę

bezpiecznika w konfliktach rodzicielskich albo występuje omijanie

problemów małżeńskich przez zajmowanie się chorym dzieckiem.

LECZENIE

LECZENIE



Podstawowa metoda – PSYCHOTERAPIA



Farmakoterapia konieczna u osób z dużym

dyskomfortem, nasilonym lękiem, które
znacznie zaburzają funkcjonowanie



Leki stosowane w leczeniu nerwic:

przeciwdepresyjne i anksjolityczne
(przeciwlękowe)