Elektrony najbardziej

zewnętrznych

powłok decydują o:

Elektrony najbardziej

zewnętrznych

powłok decydują o:

Okresowość konfiguracji tych

właśnie elektronów pociąga za

sobą okresowość właściwości

chemicznych

i

fizycznych

pierwiastków

Okresowość konfiguracji tych

właśnie elektronów pociąga za

sobą okresowość właściwości

chemicznych

i

fizycznych

pierwiastków

właściwościach

chemicznych
bardzo wielu

własnościach

fizycznych

właściwościach

chemicznych
bardzo wielu

własnościach

fizycznych

Dymitra MENDELEJEWA

Dymitra MENDELEJEWA

w roku

1869

przez

w roku

1869

przez

Lothara

MEYERA

Lothara

MEYERA

w roku

1870

przez

w roku

1870

przez

własności

chemiczne i fizyczne

pierwiastków

zmieniają się okresowo,

w miarę wzrostu

masy atomowej

własności

chemiczne i fizyczne

pierwiastków

zmieniają się okresowo,

w miarę wzrostu

masy atomowej

wg Mendelejewa

wg Mendelejewa

Okre

s

Grupa

I

—

R

2

O

Grupa

II

—

RO

Grupa

III

—

R

2

O

3

Grupa

IV

RH

4

RO

2

Grupa

V

RH

3

R

2

O

5

Grupa

VI

RH

2

RO

3

Grupa

VII

RH

R

2

O

7

Grupa VIII

—

RO

4

1

H=1

2

Li=7

Be=9,

4

B=11

C=12

N=14

O=16

F=19

3

Na=23

Mg=2

4

Al=27,3

Si=28

P=31 S=32

Cl=35,5

4

K=39

Ca=40

— =44

Ti=48

V=51

Cr=52

Mn=55

Fe=56,

Co=59
Ni=59,

Cu=63

5

(As=63

)

Zn=65

— =68

— =72

As=75

Se=78

Br=80

6

Rb=85

Sr=87

?Yt=88

Zr=90

Mo=94

Mo=96

— =100

Ru=104,

Rh=104
Pd=106,

Ag=108

7

Ag=108

Cd=12

In=113

Sn=118

Sb=122

Te=125

J=127

8

Cs=133 Ba=13

7

—

?Ce=140

—

—

—

— — — — —

9

(— )

—

?Di=138

—

—

—

—

10

—

—

?Er=178 ?La=180

Ta=182

W=184

—

Os=195,

Ir=197
Pt=198,

Au=199

11

(Au=19

9)

Hg=20

0

Tl=204

Pb=207

Bi=208 —

—

12

—

—

—

Th=231

—

U=240

—

— — — — —

Tablica pierwiastków chemicznych Mendelejewa z 1869

roku

Zasługą Mendelejewa przy

opracowaniu układu

okresowego było:

WYJĄTKI !!!

 18 Ar

M-39,9 g/mol

- 19 K

M -39,1 g/mol

27 Co

M-58,9 g/mol

- 28 Ni

M-58,7 g/mol

52 Te

M-127,6 g/mol

- 53 I

M -126,9 g/mol

pozostawienie kilku pustych miejsc

poprawienie wartości kilku mas atomowych

uwzględnienie

kilku

nielicznych

wyjątków

od

reguły

wzrastających

mas

atomowych

M

uranu

M

indu

M

ceru

Ti = 50

Zr = 90

? = 180

V = 51

Nb = 94

Ta = 182

Cr = 52

Mo = 96

W = 186

Mn = 55

Rh

=

104,4

Pt

=

197,4

Fe = 56

Ru

=

104,4

Ir = 198

Ni =

Co = 59

Pd

=

106,6

Os = 199

H = 1

Cu = 63,4

Ag = 108 Hr = 200

Be = 9,4

Mg = 24

Zn = 65,2

Cd = 112

B = 11

Al = 27

? = 68

U = 116

Au = 197

C = 12

Si = 28

? = 70

Sn = 118

N = 14

P = 31

As = 75

Sb = 122 Bi = 210

O = 16

S = 32

Se = 79

Te

=

128?

F = 19

Cl = 35,5

Br = 80

J = 127

Li = 7

Na = 23

K = 39

Rb = 85,4

Cs = 133 Tl = 204

Ca = 40

Sr = 87,6

Ba = 137 Pb = 202

? = 45

Ce = 92

?Er = 56

La = 94

?Yt = 60

Di = 95

?In

=

75,6

Th = 118

Tablica pierwiastków chemicznych
Mendelejewa – 1969 rok

I A

VI IIA

1s

1

H

Wodór

II A

II I A

I VA

VA

VI A

VI IA

2

He

Hel

2s

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

2p

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3s

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

II IB

IVB

VB

VI B

VI IB

VII IB

VI II B

VI II B

I B

II B

3p

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4s

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

3d

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

4p

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5s

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

4d

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

5p

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

J od

54

Xe

Ksenon

6s

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

5d

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

6p

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7s

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

6d

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

*

Lantanowce

4f

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

5f

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

CHARAKTER TLENKU

zasadowy

zasadowy

amfoteryczny

amfoteryczny

kwasowy

gazy szlachetne

WYJĄTKI !!!

1

5

6

7

8

9

10

11 12

13 14 15 16 17

3 4

2

18

Z

Nazwa

wg

Mendeje

wa

Nazwa

Rok

progno

zy

Rok

odkryci

a

Kraj

odkryci

a

31

Ekaglin

Gal

1871

1875

Francja

21

Ekabor

Skand

1871

1879

Szwecja

32 Ekakrzem German

1871

1886

Niemcy

91

Protakt
yn

1871

1918

Niemcy,
Anglia

75

Ren

1871

1925

Niemcy

43

Technet

1871

1937

Włochy

87

Frans

1871

1939

Francja

84

Polon

1889

1898

Francja

Prognozy D.I. Mendelejewa z roku

1871 i 1889

i odkrycia nowych pierwiastków

chemicznych

własności

chemiczne i fizyczne

pierwiastków

zmieniają się

okresowo,

w miarę wzrostu

liczby atomowej

własności

chemiczne i fizyczne

pierwiastków

zmieniają się

okresowo,

w miarę wzrostu

liczby atomowej

Dopiero w 1997 roku IUPAC

przyjęła ostateczne nazwy tych

pierwiastków:

104
Ruthefordium

Rf
(ruterford)

(Ruterford) –
1969r.

105 Dubnium

Db (dubn)

(Dubn) – 1970 r.

106
Seaborgium

Sg (siborg) (Seaborg) –

1974r.

107 Bohrium

Bh
(borium)

(Bohrn) – 1984r.

108 Hassium

Hs
(hassium)

(Has) – 1984r.

109
Meitnerium

Mt
(meitner)

(Meitner) –
1982r.

Pierwiastki od 104 do 109 otrzymano

sztucznie w ilościach niewielu szybko

rozpadających się atomów, dlatego ich

dokładne właściwości nie są dotychczas

poznane

1

18

1

1

H

Wodór

2

13 14

15 16 17

2

He

Hel

2

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

J od

54

Xe

Ksenon

6

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

*

Lantanowce

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

metale półmetale niemetale niemetale: gazy szlachetne

Układ okresowy pierwiastków

I A

VIIIA

2

13 14 15 16 17

1s

1

H

Wodór

I IA

II IA

IVA

VA

VIA

VII A

2

He

Hel

2s

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

2p

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

3s

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

II IB

IVB

VB

VIB

VI IB

VI II B

VII IB

VI II B

IB

II B

3p

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4s

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

3d

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

4p

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5s

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

4d

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

5p

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

J od

54

Xe

Ksenon

6s

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

5d

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

6p

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7s

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

6d

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

*

Lantanowce

4f

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

5f

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

18

1

1

2

3

4

5

6

7

Pierwiastki w układzie

okresowym

ułożone są w:

—18 grupach

— 7 okresach

Pierwiastki w układzie

okresowym

ułożone są w:

—18 grupach

— 7 okresach

1

18

1

1

H

Wodór

2

13 14

15

16 17

2

He

Hel

2

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

J od

54

Xe

Ksenon

6

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

*

Lantanowce

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

metale półmetale niemetale niemetale: gazy szlachetne

Pierwiastki znajdujące się w tych samych

grupach mają:

analogiczną konfigurację

zewnętrznych powłok

elektronowych

analogiczną konfigurację

zewnętrznych powłok

elektronowych

wykazują wiele podobieństw we

właściwościach fizycznych i

chemicznych

bloku

s

bloku

s

bloku p

bloku p

bloku d

tzw.

zewnątrzprzejściowe

bloku d

tzw.

zewnątrzprzejściowe

bloku f

tzw.

wewnątrzprzejściowe

bloku f

tzw.

wewnątrzprzejściowe

I A

VI I IA

1s

1

H

Wodór

I I A

I I I A

I VA

VA

VI A

VI I A

2

He

Hel

2s

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

2p

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3s

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

I I I B

I VB

VB

VI B

VI I B

VI I I B

VI I I B

VI I I B

I B

I I B

3p

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4s

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

3d

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

4p

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5s

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

4d

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

5p

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

J od

54

Xe

Ksenon

6s

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

5d

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

6p

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7s

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

6d

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

*

Lantanowce

4f

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

5f

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

blok d

blok d

blok s

blok p

blok f

1

3

5

6 7

9

8

10 11 12

13 14 15 16

4

17

18

2

IA

6

VIB

5

VB

4

IVB

3

IIIB

13

IIIA

1

0

VIIIB

7

VIIB

14

IVA

12

IIB

11

IB

18

VIIIA

17

VIIA

16

VIA

15

VA

8

9

blok p

blok s

blok s

blok f

blok d

2

3

4

5

6

7

1

blok d

2

IIA

Pierwiastki bloku s

elektrony walencyjne na podpoziomie s

(dwie pierwsze grupy)

Pierwiastki bloku s

elektrony walencyjne na podpoziomie s

(dwie pierwsze grupy)

1 – grupa litowców

(potasowców,

metali

alkalicznych)

Li, Na, K, Rb, Cs, F –

– konfiguracja ns

1

2 – grupa berylowców

(wapniowców,

metali

ziem

alkalicznych)

Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra

–

– konfiguracja ns

2

Pierwiastki bloku p

elektrony walencyjne na

podpoziomie p

Pierwiastki bloku p

elektrony walencyjne na

podpoziomie p

13 – grupa borowce

(glinowce)

B, Al, Ga, In, Tl –

– konfiguracja ns

2

p

1

14 – grupa węglowce

C, Si, Ge, Sn, Pb

–

– konfiguracja ns

2

p

2

15 – grupa azotowce

N, F, As, Sb, Bi–

– konfiguracja ns

2

p

3

16 – grupa tlenowce

(siarkowce)

O, S, Se, Te, Po –

– konfiguracja ns

2

p

4

17 – grupa fluorowce

(chlorowce)

F, Cl, Br, I, At –

– konfiguracja ns

2

p

5

18 – grupa helowce

(gazy

szlachetne)

He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn

–

– konfiguracja ns

2

p

6

Pierwiastki bloku d

– rozbudowujące

podpowłokę (n-1)d

Pierwiastki bloku d

–

rozbudowujące

podpowłokę (n-1)d

3 – grupa

skandowce

Sc, Y, La, Ac –

– konfiguracja (n-1)d

1

ns

2

4 – grupa

tytanowce

Ti, Zr, Hf –

– konfiguracja (n-1)d

2

ns

2

5 – grupa

wanadowce

V, Nb, Ta –

– konfiguracja (n-1)d

3

ns

2

; (n-1)d

4

ns

1

6 – grupa

chromowce

Cr, Mo, W –

– konfiguracja (n-1)d

4

ns

2

; (n-1)d

5

ns

1

7 – grupa

manganowce

Mn, Tc, Re –

– konfiguracja (n-1)d

5

ns

2

; (n-1)d

6

ns

1

8 – Fe, Ru, Os

– konfiguracja (n-1)d

6

ns

2

; (n-1)d

7

ns

1

9 – Co, Rh, Ir

– konfiguracja (n-1)d

7

ns

2

; (n-1)d

8

ns

1

10 – Ni, Pd, Pt

– konfiguracja (n-1)d

8

ns

2

(n-1)d

9

ns

1

; (n-

1)d

10

11 – grupa

miedziowce

Cu, Ag, Au –

– konfiguracja (n-1)d

10

ns

1

12 – grupa

cynkowce

Zn, Cd, Hg –

– konfiguracja (n-1)d

10

ns

2

IA

VIIIA

1s

1

H

Wodór

IIA

IIIA

IVA

VA

VIA

VIIA

2

He

Hel

2s

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

2p

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3s

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

IIIB

IVB

VB

VIB

VIIB

VIIIB

VIIIB

VIIIB

IB

IIB

3p

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4s

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

3d

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

4p

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5s

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

4d

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

5p

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

Jod

54

Xe

Ksenon

6s

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

5d

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

6p

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7s

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

6d

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

WYJĄTKI !!!

Wszystkie pierwiastki

przejściowe

zachowują

podobieństwo chemiczne w

kierunku poziomym

Wszystkie pierwiastki

przejściowe

zachowują

podobieństwo chemiczne w

kierunku poziomym

Pierwiastki

bloku

f

–

rozbudowujące podpowłokę (n-
2)f

Pierwiastki

bloku

f

–

rozbudowujące podpowłokę (n-
2)f

lantanowce – od Ce do Lu

aktynowce – od Th do Lr

lantanowce

–

od Ce do Lu

aktynowce

–

od Th do Lr

*

Lantanowce

4f

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

5f

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

W układzie okresowym

rozróżniamy

7 okresów:

W układzie okresowym

rozróżniamy

7 okresów:

1

H i He

2

8 pierwiastków – od Li do Ne

3

8 pierwiastków – od Na do Ar

4

18 pierwiastków – od K do Kr

5

18 pierwiastków – od Rb do Xe

6

32 pierwiastki – od Cs do Rn
(

zawiera pierwiastki

wewnątrzprzejściowe)

7

niedokończony – od Fr do Mt

liczby

koordynacyjnej

tj.

liczby

jonów

przeciwnego

znaku otaczających w

najbliższym

sąsiedztwie dany jon

liczby

koordynacyjnej

tj.

liczby

jonów

przeciwnego

znaku otaczających w

najbliższym

sąsiedztwie dany jon

Promienie jonowe w

kryształach zależą od:

Promienie jonowe w

kryształach zależą od:

typu wiązania chemicznego

typu wiązania chemicznego

natury chemicznej otaczających je jonów

natury chemicznej otaczających je jonów

Promienie jonowe

Grupa 1

w grupach promienie wzrastają w dół

kolumny

(zwiększa się liczba powłok

elektronowych)

w grupach

promienie wzrastają w dół

kolumny

(zwiększa się liczba powłok

elektronowych)

Zależność wielkości jonu od

położenia pierwiastka w układzie

okresowym

Zależność wielkości jonu od

położenia

pierwiastka w układzie

okresowym

Li

+

— 0,78A

Na

+

— 0,98A

K

+

— 1,33A

Rb

+

— 1,49A

Cs

+

— 1,65A

Grupa 17

Promienie jonowe

Promienie jonowe – grupa

11 –

blok d

Grupa 11

F

–

— 1,35A

Cl

–

— 1,81A

Br

–

— 1,96A

I

–

— 2,20A

Cu

+

— 0,96A

Ag

+

— 1,13A

Au

+

— 1,37A

Promienie jonowe – grupa 11
– blok d

Grupa 11

— zmniejszanie się

promienia jonowego wraz

ze wzrostem liczby

porządkowej

— zmniejszanie się

promienia jonowego wraz

ze wzrostem liczby

porządkowej

jony lantanowców

(pierwiastków

ziem rzadkich)

i aktynowców

wykazują:

jony lantanowców

(pierwiastków

ziem rzadkich)

i

aktynowców

wykazują:

Jony niektórych pierwiastków leżących

po przekątnej tablicy Mendelejewa

mają zbliżone rozmiary

3 Li

+

- 0,78A

12 Mg

2+

-

0,78A

21 Sc

3+

- 0,83A 40 Zr

4+

- 0,87A

Li

Sc

Mg

Zr

Li

+

- 0,78A

Mg

2+

- 0,78A

Sc

3+

- 0,83A

Zr

4+

- 0,87A

19

K

+

– 1,33 A

20

Ca

2+

–

1,06 A

21

Sc

3+

– 0,83A

22

Ti

4+

–

0,64 A

23

V

5+

– 0,4 A

24

Cr

6+

–

0,35A

19

K

+

– 1,33 A

20

Ca

2+

–

1,06 A

21

Sc

3+

– 0,83A

22

Ti

4+

–

0,64 A

23

V

5+

– 0,4 A

24

Cr

6+

–

0,35A

w okresach -

zmniejszenie promienia

kationów

ze wzrostem liczby

porządkowej

rozmiary anionów powiększają

się

przy

przejściu

od

tlenowców do fluorowców

S

2-

–1,74A S

0

– 1,06A S

6+

– 0,34A

aniony

są na ogół większe od

atomów i kationów, gdyż

zawierają więcej elektronów

Promienie kowalencyjne atomów

zmieniają się w układzie okresowym w

podobny sposób jak promienie jonów

— w grupach – wzrastają z góry do dołu kolumny
— w okresach – zmniejszają się z lewej strony układu
w prawo

Zmiany promienia atomowego

w obrębie układu okresowego

Ze względu na:

Ze względu na:

— zmniejszenie się promieni w

okresach

— zwiększenie się promieni w

grupach

Zmiana objętości atomów

w układzie okresowym

potencjał jonizacyjny – energia

potrzebna do oderwania

z pojedynczego atomu

najluźniej związanego

elektronu























e

A

E

A

e

A

E

A

2

2

1























e

A

E

A

e

A

E

A

2

2

1

1

2

E

E 

1

2

E

E 

W ramach jednego okresu

energia jonizacji

rośnie wraz ze

wzrostem liczby atomowej

Na Mg Al Si P S Cl Ar
496 738 578 787 1010

995 1255

1521

kJ/mol

W ramach jednej grupy

energia jonizacji

zmniejsza się

wraz

ze

wzrostem

liczby

atomowej

Li Na K Rb
Cs

520 496

419 403

316

kJ/mol

Wielkość energii jonizacji

zależy od:

wielkości atomów — mierzonej

odległością

zewnętrznego

elektronu od przyciągającego

go jądra

budowy powłoki, z której

elektron jest usuwany

skuteczności ekranowania tego

ładunku

przez

pozostałe

elektrony

ładunku jądra

energia uwalniana

po przyłączeniu

elektronu

do elektrycznie

obojętnego atomu

energia

uwalniana

po przyłączeniu

elektronu

do elektrycznie

obojętnego atomu

2

2

1

E

X

e

X

E

X

e

X























2

2

1

E

X

e

X

E

X

e

X























wielkość powinowactwa

elektronowego zależy od tych

samych czynników co i energia

jonizacji

uwolniona energia

jest miarą siły

wiązania między atomem a

dodatkowym elektronem

powinowactwo elektronowe jest

charakterystyczne wyłącznie dla

pierwiastków tworzących

proste jony

ujemne

im mniejszy atom - tym silniej

wiąże przyłączony elektron,

gdyż elektron

ten znajduje się bliżej jądra

największe powinowactwo

elektronowe mają pierwiastki o niemal

całkowicie zapełnionych powłokach

elektronowych

największe powinowactwo

elektronowe

mają pierwiastki o niemal

całkowicie zapełnionych powłokach

elektronowych

litowce

(pierwiastki

o największym promieniu

atomowym)

najmniejsze wartości

powinowactwa

elektronowego

dążność

atomów do

przyłączania

elektronów

dążność

atomów do

przyłączania

elektronów

Liczby

w skali Paulinga

określają

względną

zdolność atomu

do przechodzenia

w stan ujemny

podczas

tworzenia się

wiązania

chemicznego

między atomami

i

zawarte są między

0,6-4,0

Liczby

w skali Paulinga

określają

względną

zdolność atomu

do przechodzenia

w

stan ujemny

podczas

tworzenia się

wiązania

chemicznego

między atomami

i

zawarte są między

0,6-4,0

Grupa 1

Elektroujemność wg Paulinga

w

miarę

wzrostu

promienia

atomowego

(liczby atomowej) maleje

tendencja do przyłączenia

elektronów

ZMIANA

ELEKTROUJEMNOŚCI

Elektroujemność wg

Paulinga

Grupa 2

Grupa 17

Elektroujemność wg

Paulinga

Grupa 2

Grupa 17

Elektroujemność wg Paulinga

Grupa

Elektroujemność wg Paulinga

Grupa

Elektroujemność wg

Paulinga

elektroujemność jest tym
większa

im więcej elektronów

zawiera warstwa

zewnętrzna

ZMIANA

ELEKTROUJEMNOŚCI

Elektroujemność wg Paulinga

Okres III

Elektroujemność wg Paulinga

Okres I

Elektroujemność wg Paulinga

Okres III

Elektroujemność wg Paulinga

Okres I

Zmiana elektroujemności w

zależności

od liczby atomowej

Zmiany elektroujemności

w układzie okresowym

Elektroujemność

pozwala określić

polarność wiązania

chemicznego

i jego odporność na

działanie

czynników chemicznych

— rodzaju atomów tworzących wiązanie
— krotności wiązania
— obecności niewiążących par elektronowych i
pustych orbitali
— stopnia zjonizowania wiązania
— stopnia utlenienia pierwiastka (ze wzrostem
stopnia utlenienia
wzrasta charakter
niemetaliczny)

Elektroujemność wiązania

zależy od:

liczba oddawanych lub

przyjmowanych elektronów

w procesie tworzenia

wiązania chemicznego

liczba wiązań tworzonych

przez atom danego

pierwiastka z innymi

atomami w zawiązku

chemicznym

liczba orbitali atomu

zaangażowanych w

tworzeniu wiązań

chemicznych

Stopnie utlenienia

pierwiastków dawnych grup głównych

Grupa

Powłoka

walencyj

na

Stopień

utlenienia

Przykłady związków

1

s

1

+1

Na

2

O, NaCl,

NaOH

2

s

2

+2

CaO, CaCl

2

, CaF

2

13

s

2

p

1

+3

Al

2

O

3

, Al(OH)

3

,

AlCl

3

14

s

2

p

2

–4, +2,
+4

–4 do

+4

CH

4

, CO, Na

2

CO

3

w związkach

organicznych

15

s

2

p

3

–3, +3,
+5

NH

3

, N

2

O

3

, NaNO

3

16

s

2

p

4

–2, +4,
+6

H

2

S, SO

2

, H

2

SO

4

17

s

2

p

5

od –1 do
+7

HCl, HClO

3

,

HClO

4

18

s

2

p

6

0

wszystkie występują na

+2

stopniu

utlenienia

występują

na

–1

stopniu

utlenienia

w

niektórych

połączeniach organicznych

występują

na

0

stopniu

utlenienia w karbonylkach

oraz na

zmiennych

stopniach

utlenienia

w praktyce chemicznej

najbardziej istotna jest

okresowość właściwości

chemicznych rozumiana jako

zdolność pierwiastków

do tworzenia określonych

związków

w praktyce chemicznej

najbardziej istotna jest

okresowość właściwości

chemicznych rozumiana jako

zdolność pierwiastków

do tworzenia określonych

związków

WODORKI dawnych grup głównych

WODORKI dawnych grup głównych

I (1)

II

(2)

III

(3)

IV

(14)

V

(15)

VI

(16)

VII

(17)

LiH BeH

2

B

2

H

6

CH

4

NH

3

H

2

O

HF

NaO

H

MgH

2

(AlH

3

)

x

SiH

4

PH

3

H

2

S

HCl

KH

CaH

2

Ga

2

H

6

GeH

4

AsH

3

H

2

Se

HBr

RbH SrH

2

InH

3

SnH

4

SbH

3

H

2

Te

HI

CsH BaH

2

TlH

3

PbH

4

BiH

3

H

2

Po

HAt

Wodorki pierwiastków II okresu

LiH, BeH

2

, B

2

H

6

, CH

4

,

NH

3

, H

2

O, HF

jonowe jonowe niepolarny atomowe atomowe spolaryzowane

Be

Be

Be

H

H

H

H

H

H

H

H

Be

Be

Be

Be

H

H

H

H

H

H

H

H

Be











OH

H

O

H

H

2

2











OH

H

O

H

H

2

2

H

H

H

H

H

H

B

B

Wiele prawidłowości można

zaobserwować w szeregu połączeń

pierwiastków dawnych grup głównych z

tlenem

Na

2

O

Mg

O

Al

2

O

3

SiO

2

P

2

O

5

SO

3

Cl

2

O

7

wiązania

jonowe

przeważa

charakter

jonowy

wiązanie

kowalencyjne

silnie

spolaryzowane

wiązania

kowalencyjne

ciała stałe o wysokich

temperaturach topnienia

wysoka

temperatura

topienia ze

względu na

trójwymiarową

ciągłą strukturę

bardzo niskie

temperatury

topnienia

charakter
zasadowy

amfoterycz

ny

słabo kwasowy

kwasowy

umiarkowany silnie

bardzo silnie

NaOH

NaOH

Mg(OH)

2

Mg(OH)

2

Al

2

O

3

.

nH

2

O

Al(OH)

3

i

AlO

2

H

istnieją

Al

2

O

3

.

nH

2

O

Al(OH)

3

i

AlO

2

H

istnieją

HClO

4

HClO

4

H

3

PO

4

H

3

PO

4

H

2

SO

4

H

2

SO

4

SiO

2

.

nH

2

O

KOH

KOH

Ca(OH)

2

Ca(OH)

2

Ga

2

O

3

.

nH

2

O

Ga(OH)

3

i

GaO

2

H

istnieją

Ga

2

O

3

.

nH

2

O

Ga(OH)

3

i

GaO

2

H

istnieją

nie wyodrębniony

nie wyodrębniony

H

3

AsO

4

H

3

AsO

4

H

2

SeO

4

H

2

SeO

4

GeO

2

.

nH

2

O

pierwiastki przejściowe

mają częściowo

zapełnione

podpowłoki d lub f

pierwiastki przejściowe

mają częściowo

zapełnione

podpowłoki d lub f

I A

VI I IA

1s

1

H

Wodór

I I A

I I I A

I VA

VA

VI A

VI I A

2

He

Hel

2s

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

2p

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3s

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

I I I B

I VB

VB

VI B

VI I B

VI I I B

VI I I B

VI I I B

I B

I I B

3p

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4s

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

3d

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

4p

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5s

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

4d

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

5p

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

J od

54

Xe

Ksenon

6s

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

5d

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

6p

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7s

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

6d

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

*

Lantanowce

4f

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

5f

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

blok d

blok d

blok s

blok p

blok f

1

3

5

6 7

9

8

10 11 12

13 14 15 16

4

17

18

2

wszystkie są

metalami
praktyczne wszystkie stanowią

twarde, wytrzymałe, trudno

topliwe i wysokowrzące metale,

dobrze przewodzące ciepło i

elektryczność

Istnieje

66

pierwiastków

przejściowych. Pierwiastki

do liczby atomowej 104

mają pewne wspólne

właściwości:

liczne

metale

przejściowe

są

dostatecznie

elektrododatnie,

by

roztwarzać się w kwasach mineralnych;

nieliczne są „szlachetne” tj. mają tak

wysokie potencjały elektrodowe, że nie

ulegają działaniu prostych kwasów

z

bardzo

nielicznymi

wyjątkami

wykazują zmienną wartościowość oraz

tworzą barwne jony i związki na

jednym, a nawet wszystkich stopniach

utlenienia

ze względu na częściowo zapełnione

podpowłoki elektronowe przynajmniej

niektóre związki metali przejściowych

są paramagnetyczne

Pierwiastki występujące w

największych ilościach we

wszechświecie

L.p

.

Nazwa

%

masy

1.

wodó

r

73,0

2.

hel

25,0

3.

tlen

0,78

4.

węgiel 0,3

5.

żelazo

0,16

6.

neon

0,12

7.

azot

0,094

8.

krzem

0,07

9.

magn
ez

0,05

10. siarka

0,04

11. argon

0,018

12. nikiel

0,0086

13. wapń

0,0059

14. glin

0,005

15. sód

0,003

Razem:
99,6545

Pierwiastki występujące w

największych ilościach w

zewnętrznych warstwach ziemi

L.p

.

Nazwa

%

masy

1.

tlen

45,0

2.

krzem

27,0

3.

glin

8,22

4.

żelazo

6,14

5.

wapń

4,62

6.

magne
z

2,74

7.

sód

2,3

8.

potas

1,82

9.

wodór

0,9

10. tytan

0,63

11. chlor

0,19

12. fosfor

0,11

13. mangan 0,105
14. fluor

0,054

15. siarka

0,04

Razem:
99, 869

Spośród

88

naturalnych pierwiastków

chemicznych tylko

9

należy do grupy

pierwiastków pospolitych:

Razem: 98,60%

tlen 49,5%

krzem 25,3%

glin 7,5%

żelazo 5,08%

wapń 3,39%

sód 2,63%

potas 2,4%

magnez 1,93%

wodór 0,87%

tlen

krzem

glin

żelazo

wapń

sód K

Mg

Pierwiastki występujące w

największych

ilościach na słońcu

L.p

.

Nazwa

%

masy

1.

wodó

r

70,0

2.

hel

28,0

3.

tlen

0,8

4.

węgiel 0,3

5.

żelazo

0,14

6.

azot

0,1

7.

krzem

0,09

8.

magn
ez

0,07

9.

neon

0,05

10. siarka

0,04

11. nikiel

0,009

12. wapń

0,062

13. glin

0,006

14. sód

0,0035

15. argon

0,003

Razem:
99,6277

Pierwiastki występujące w

największych ilościach w

organizmie człowieka

L.p

.

Nazwa

%

masy

1.

tlen

65,0

2.

węgie

l

18,0

3.

wodó

r

10,0

4.

azot

3,0

5.

wapń

1,5

6.

fosfo

r

1,0

7.

siarka

0,25

8.

potas

0,2

9.

sód

0,15

10. chlor

0,15

11. magn

ez

0,05

12. żelazo

0,0057

13. cynk

0,0033

14. rubid

0,0017

15. stront

0,0002

Razem:
99,3109

Organizmy roślinne i zwierzęce

składają się

z tych samych

podstawowych

pierwiastków chemicznych

(Lavoisier – XVIII)

C

H

O

N

P

oraz

takic

h

jak:

Ca

K

Na

Mg

Cl

pozostałe

pierwiastki

występują

w organizmach

w

ilościach

śladowych

:

F

I

Fe

Mg

Zn

Cu

Co

Poszczególne pierwiastki biorą udział

w budowie i funkcji ustroju żywego np.:

O

składnik wody,

H

składnik wody i związków

organicznych,

C

składnik związków

organicznych,

N

składnik aminokwasów, zasad

purynowych i pirymidynowych,

Fe

składnik Hb i katalizatorów

reakcji oddychania

Co

składnik witaminy B

12

Przeważającą część masy

organizmów żywych stanowi woda:

MIEJSCE

WYSTĘPOWANIA:

ślina - 99,5%

sok żołądkowy - 97%

krew - 79%

serce - 79%

jelita - 77%

mięśnie

- 76%

skóra - 72%

chrząstki - 55%

dentyna zębów - 10%

WIEK:

kilkumiesięczny embrion - 97%

3 miesięczny płód - 94%

noworodek

- 66%

człowiek dorosły - 63-72%

1

18

1s

1

H

Wodór

2

13 14

15 16 17

2

He

Hel

2s

3

Li

Lit

4

Be

Beryl

2p

5

B

Bor

6

C

Węgiel

7

N

Azot

8

O

Tlen

9

F

Fluor

10

Ne

Neon

3s

11

Na

Sód

12

Mg

Magnez

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

3p

13

Al

Glin

14

Si

Krzem

15

P

Fosfor

16

S

Siarka

17

Cl

Chlor

18

Ar

Argon

4s

19

K

Potas

20

Ca

Wapń

3d

21

Sc

Skand

22

Ti

Tytan

23

V

Wanad

24

Cr

Chrom

25

Mn

Mangan

26

Fe

Żelazo

27

Co

Kobalt

28

Ni

Nikiel

29

Cu

Miedź

30

Zn

Cynk

4p

31

Ga

Gal

32

Ge

German

33

As

Arsen

34

Se

Selen

35

Br

Brom

36

Kr

Krypton

5s

37

Rb

Rubid

38

Sr

Stront

4d

39

Y

Itr

40

Zr

Cyrkon

41

Nb

Niob

42

Mo

Molibden

43

Tc

Technet

44

Ru

Ruten

45

Rh

Rod

46

Pd

Pallad

47

Ag

Srebro

48

Cd

Kadm

5p

49

In

Ind

50

Sn

Cyna

51

Sb

Antymon

52

Te

Tellur

53

I

J od

54

Xe

Ksenon

6s

55

Cs

Cez

56

Ba

Bar

5d

*

72

Hf

Hafn

73

Ta

Tantal

74

W

Wolfram

75

Re

Ren

76

Os

Osm

77

Ir

Iryd

78

Pt

Platyna

79

Au

Złoto

80

Hg

Rtęć

6p

81

Tl

Tal

82

Pb

Ołów

83

Bi

Bizmut

84

Po

Polon

85

At

Astat

86

Rn

Radon

7s

87

Fr

Frans

88

Ra

Rad

6d

**

104

Rf

Rutherford

105

Db

Dubn

106

Sg

Seaborg

107

Bh

Bohr

108

Hs

Has

109

Mt

Meitner

110

Uun

111

Uuu

112

Uub

*

Lantanowce

4f

57

La

Lantan

58

Ce

Cer

59

Pr

Prazeodym

60

Nd

Neodym

61

Pm

Promet

62

Sm

Samar

63

Eu

Europ

64

Gd

Gadolin

65

Tb

Terb

66

Dy

Dyspoz

67

Ho

Holm

68

Er

Erb

69

Tm

Tul

70

Yb

Iterb

71

Lu

Lutet

**

Aktynowce

5f

89

Ac

Aktyn

90

Th

Tor

91

Pa

Protaktyn

92

U

Uran

93

Np

Neptun

94

Pu

Pluton

95

Am

Ameryk

96

Cm

Kiur

97

Bk

Bekerel

98

Cf

Kaliforn

99

Es

Einstein

100

Fm

Ferm

101

Md

Mendelew

102

No

Nobel

103

Lr

Lorens

CHARAKTER TLENKU

zasadowy

zasadowy

amfoteryczny

amfoteryczny

kwasowy

gazy szlachetne

Układ z możliwością modyfikacji

IA

6

VIB

5

VB

4

IVB

3

IIIB

13

IIIA

1

0

VIIIB

7

VIIB

14

IVA

12

IIB

11

IB

18

VIIIA

17

VIIA

16

VIA

15

VA

8

9

blok p

blok s

blok s

blok f

blok d

2

3

4

5

6

7

1

blok d

2

IIA