Koszty produkcji

w długim okresie

Opracowano na podstawie M. Rekowski

W krótkim okresie czasu produkcja

odbywa się w ramach dawnej wielkości
zakładu produkcyjnego i technologii. Dlatego
część kosztów produkcji jest stała.

W długim okresie czasu wszystkie

rodzaje kosztów ulegają zmianie. Istota
kosztów w długim okresie wiąże się
horyzontem planowania, wybór producenta
polega na określeniu najkorzystniejszych
rozmiarów przedsiębiorstwa z uwagi na koszty
produkcji.

Koszty produkcji w długim

okresie

Z analizy dotychczasowej wynika, że

krzywa kosztów przeciętnych przybiera kształt
litery U lub V.

W związku z tym racjonalnie postępujący

producent powinien zwiększyć nakład kapitału i
zmieniać aparat wytwórczy w chwili gdy krzywa
kosztów przeciętnych zaczyna wzrastać, to jest
w punkcie minimum kosztów.

Gdyby producent zmieniał kombinację

czynników wytwórczych zawsze gdy krzywa
kosztów przeciętnych osiąga swoje minimum
wówczas krzywa ta w długim okresie byłaby
płaska. Jednakże w długim okresie pojawiają się
korzyści skali produkcji, czyli efekty związane z
rozmiarami przedsiębiorstwa.

W modelu analizy w długim okresie
przyjmujemy następujące założenia:

1) rozpatrujemy

dwuczynnikową

funkcję

produkcji K, L,

2) produkcja odbywa się w trzech zakładach

różnej wielkości,

3) dane są kapitały zakładów K

3

> K

2

> K

1

(duży, średni, mały).

Długookresowa

krzywa

kosztu

przeciętnego spada wraz ze zwiększeniem się
rozmiarów produkcji. Jednak po przekroczeniu
pewnej wielkości koszty przeciętne zaczynają
wzrastać.

Oznacza

to,

że

minimum

kosztu

przeciętnego KCP każdej następnej co do
wielkości firmy znajduje się powyżej kosztu
długookresowego.

Zwiększanie

produkcji

na

drodze

powiększania rozmiarów ma sens ekonomiczny
tylko do momentu zrównania się minimum
kosztu krótkiego okresu dla danej wielkości
zakładu z minimum kosztu długookresowego.
Dalsze

powiększanie

produkcji

jest

nieekonomiczne.

KC

Kp

c

KC

1

KPC

1

KC

2

KPC

2

KC

3

KPC

3

Q

Q

KS

1

KS

2

KS

3

Koszty marginalne w długim
okresie

Krótkookresowe krzywe KM przecinają

zawsze długookresową KM przy takich
rozmiarach produkcji, dla których krzywe KCP
(kosztu całkowitego przeciętnego) są styczne
z długookresową krzywą KCP.

Na lewo od tego punktu jakakolwiek

krótkookresowa krzywa kosztów marginalnych
znajduje się poniżej długookresowej krzywej
KM, na prawo od tego punktu krótkookresowa
krzywa KM znajduje się powyżej krzywej KM
w długim okresie. Co także uwidoczniono na
rysunku.

Czynniki zaliczane do sprzyjających
obniżce kosztów w długim okresie
czasu to:

• oszczędności wynikające ze specjalizacji
produkcji,

• oszczędności na kosztach transportu,
• oszczędności na kosztach transakcji,
• korzyści konstrukcji dużych rozmiarów,
• racjonalizacja organizacji pracy,
specjalizacja technologiczna.

Czynniki negatywne, podwyższające
koszt to:

• nieelastyczność reakcji na informację z
rynku,

• ograniczona efektywność systemu
zarządzania,

• techniczne warunki pracy (1 maszyna –
określona powierzchnia, 2 maszyny – więcej
niż 2 x powierzchnia).

q1

Niekorzyści
dyzekonomia

Ilość wyrobów

Korzyści skali

Przeciętny

koszt

ATC

1

ATC

2

ATC

3

ATC

4

ATC

5

ATC

6

LRAC

Dyzekonomie skali mogą pojawić się w

związku problemami komunikowania się w
większych firmach.

Tutaj firma osiąga korzyści skali na

swych

pierwszych

czterech

krótkookresowych
krzywych przeciętnych kosztów całkowitych.

Długookresowa krzywa kosztów

przeciętnych odchyla się w górę przy
poziomie produkcji wynoszącym q1, przy
dalszym zwiększeniu skali
produkcji pojawiają się dyzekonomie skali.

Indywidualne różnice przebiegu
długookresowych krzywych kosztów
przeciętnych

Poziom produkcji
minimalizujący koszty

q

1

0

LAC

D

łu

g

o

o

k

re

so

w

y

k

o

sz

t

p

rz

e

ci

ę

tn

y

Firmy

działające

w

gałęziach

przemysłu, w których występują niewielkie
korzyści skali - np. w branży usług - będą
miały długookresowe krzywe kosztów
przeciętnych o kształcie podobnym do
krzywej z wykresu.

poziom produkcji
minimalizujący
koszty

LAC

q

1

q

2

0

D

łu

g

o

o

kr

e

so

w

y

k

o

sz

t

p

rz

e

ci

ę

tn

y

Firmy, różnej wielkości, działające w

gałęziach przemysłu, w których występują
trwałe korzyści skali np. w przemyśle
odzieżowym, będą miały długookresowe
krzywe kosztów przeciętnych o kształcie
podobnym do krzywej z wykresu. W
zakresie produkcji q

1

-> q

2

firmy większe

nie mają żadnej przewagi nad małymi co
do poziomu kosztu produkcji.

LAC

0

D

łu

g

o

o

k

re

so

w

y

k

o

sz

t

p

rz

e

ci

ę

tn

y

Firmy działające w przemysłach o

znacznych

korzyściach

skali

np.

elektrownie, mogą stwierdzić, że ich
długookresowe

krzywe

kosztów

przeciętnych są trwale nachylone w dół,
jak na wykresie.