Teorie osobowości

Przygotował: Marcin
Prochalski

Osobowość



Termin wieloznacznie rozumiany i

różnorodnie definiowany



Zespół cech wzajemnie wpływających

na siebie, które manifestowane są

poprzez ludzkie zachowania



Osobowość to nieskomplikowana

całość operująca w obszarze pola

psychologicznego (Kurt Lewin)

16 cech osobowości

Skrytość

Otwartość

Niska inteligencja

Wysoka inteligencja

Uczuciowość

Stabilność emocjonalna

Uległość

Władczość

Powaga

Beztroska

Oportunizm

Sumienność

Lękliwość

Brawura

Oschłość

Wrażliwość

Ufność

Podejrzliwość

Praktyczność

Wyobraźnia

Prostolinijność

Spryt

Pewność siebie

Nieśmiałość

Konserwatyzm

Nowatorstwo

Zależność od grupy

Samowystarczalność

Impulsywność

Powściągliwość

Swoboda

Napięcie

Psychoanalityczna koncepcja
osobowości Freuda



Zygmunt Freud przedstawił koncepcję

psychoanalizy. Jej badawczy aspekt miał na

celu umożliwienie opisania struktury ludzkiej

psychiki i zrozumienia mechanizmów

kierujących rozwojem człowieka i

funkcjonowaniem jego osobowości.

Zainteresowanie Freuda wzbudzał także

proces tworzenia przez człowieka środowiska

społecznego i wzajemne oddziaływanie tego

środowiska na procesy psychiczne człowieka.

Badał on także zagadnienia kulturowe i

społeczne dotyczące jednostki ludzkiej.

Założenia psychoanalizy
Freuda:



Założenie, dotyczące organizacji osobowości

mówiło, że składa się ona z trzech struktur, w

znacznym stopniu od siebie niezależnych:



Id jest strukturą osobowości odpowiedzialną za instynkty

wrodzone kierujące zachowaniem człowieka – zasada

przyjemności



Ego jest częścią osobowości, którą człowiek eksponuje

na zewnątrz. To struktura nabyta i skonstruowana w

oparciu o doświadczenie, co sprawia, że może się także

wraz z nabywaniem doświadczenia rozwijać – zasada

realizmu



Superego jest swoistym sumieniem, które czuwa nad

przestrzeganiem kodeksu moralnego i w razie potrzeby

wypiera ze świadomości treści, które są z nim niezgodne

– zasada dobra i zła



Założenie mówiące, że kultura, która

stanowi warunek uczłowieczenia jednostki,

ogranicza jej samorealizację. Według Freuda

konflikt między kulturą a jednostką jest

stały. Skutkiem tego jest konflikt

motywacyjny zmuszający jednostkę do

nieustannego dokonywania wyboru między

zachowaniem stymulowanym przez popędy

a tym, które jest narzucane przez normy

kulturowe.



Założenie dotyczące rozwoju

osobowości głosi, że człowiek dojrzewa

nie tylko biologicznie, ale też rozwija się

psychicznie. To jak człowiek przechodzi

te fazy, ma wpływ na kształtowanie jego

osobowości. A ponieważ podczas tego

procesu napotykamy na wiele trudności,

może to zniekształcić naszą osobowość.

Konstytucjonalna koncepcja
osobowości Kretschmera



System Kretschmera dąży do
wykrycia trwałych powiązań między
pewnymi zespołami cech cielesnych
czy konstytucjonalnych a kilkoma
grupami właściwości psychicznych i
psychopatologicznych

4 zasadnicze typy konstytucji ciała
wg Kretschmera:

Dysplastyczny (typ ciała odbiegający od trzech wyróżnionych)



Typom sylwetki odpowiadają podstawowe
typy osobowości:



Pyknicznemu => cyklotymiczny (człowiek o
skłonnościach do okresowych zmian nastroju)



Astenicznemu => schizotymiczny (osoba
charakteryzująca się oschłością uczuciową,
wyniosłością, odgradzaniem się od otoczenia,
nieufnością, drażliwością)



Atletycznemu => iksotymiczny („lepki”)



Nie ma związku między typami budowy
ciała a rasą, jednak w pewnych rasach
jeden z typów może przeważać

Wskaźnik typów Myersa-
Griggsa (MBTI)

Jednostki:

E-
Ekstrawertyczne

I-Introwertyczne

S- Poznawcze

N- Intuicyjne

T- Myślące

F- Uczuciowe

P- Obserwujące

J- Oceniające

Model wielkiej piątki

Składniki:



Ekstrawersja – towarzyskość, rozmowność,

asertywność.



Ugodowość – życzliwość, gotowość do

współpracy, ufność



Sumienność – odpowiedzialność, niezawodność,

wytrwałość, dążenie do osiągnięć.



Stabilność emocjonalna – opanowanie, zapał,

poczucie bezpieczeństwa (biegun dodatni) w

opozycji do napięcia, nerwowości, przygnębienia i

niepewności (biegun ujemny).



Otwartość na doświadczenia – wyobraźnia, zmysł

artystyczny, intelekt.

Model sześciu typów osobowości



Zidentyfikowano sześć dodatkowych atrybutów

osobowości, które można wykorzystać do

wyjaśnienia i przewidywania zachowań w

organizacji.



Są to:



umiejscowienie kontroli,



autorytaryzm,



makiawelizm,



samokontrola,



skłonność do ryzyka



osobowość typu A

Podstawowe atrybuty
osobowości

Umiejscowienie kontroli



Niektórzy ludzie sądzą, że sami kształtują

swój los. Inni zaś uważają się za pionki w

grze, są przekonani, że to, co im się

przytrafia jest sprawą szczęścia lub

zrządzenia losu. W pierwszym przypadku

mamy do czynienia z wewnętrznym

umiejscowieniem kontroli. Każdy jest panem

swojego losu, nic nie dzieje się z zewnątrz.

Osoby uważające się za pionki natomiast to

zewnętrzne umiejscowienie kontroli.

Uważają ze ich życiem kierują inni.

Autorytaryzm



Przekonanie o konieczności istnienia

różnic statusu i władzy pomiędzy

członkami organizacji. Osoby, które są

skrajnie autorytarne wykazują

sztywność umysłową, osądzają innych,

są przesadnie układne wobec

przełożonych i lekceważą podwładnych,

na zmiany reagują niechęcią i obawą.

Makiawelizm



Nazwa pochodzi od nazwiska Niccola

Machiavellego autora dzieła o zdobywaniu i

wykorzystaniu władzy. Jednostka posiadająca

silne skłonności makiawelistyczne posługuje

się manipulacją, zachowuje dystans

emocjonalny i wierzy, że cel uświęca środki.

Z makiawelizmem zgodna jest zasada

„Posługuj się tym, co jest skuteczne”. Ludzie

o mocnych tendencjach makiawelistycznych

częściej angażują się w zachowania etycznie

podejrzane.

Samokontrola



Osoby o znacznym stopniu samokontroli są wrażliwe

na sygnały, impulsy z zewnątrz i umieją dopasować

swoje zachowanie do różnych sytuacji. Są to

pewnego rodzaju kameleony zdolne ukryć swoje

prawdziwe oblicze i dostosować się do otoczenia.

Natomiast ludzie o niewielkim stopniu samokontroli

są konsekwentni. Bez względu na sytuacje ujawniają

swoje prawdziwe JA ( skłonności i postawy). Badania

ujawniają, że znaczy stopień samokontroli sprawia,

iż zwracamy większą uwagę na zachowania innych i

jesteśmy bardziej skłonni do kompromisów

Skłonność do ryzyka



Jednostki o dużej skłonności do ryzyka
szybciej podejmują decyzje i
potrzebują mniej informacji, aby
dokonać wyboru. Fakt ten może zostać
wykorzystany przez menedżerów,
wyznaczając pracownikom o dużej
skłonności do ryzyka szczególne
zadania

Typ osobowości A



Charakteryzuje się on nieustannym dążeniem do

coraz większych osiągnięć w coraz krótszym czasie.

Są one niecierpliwe, nie umieją odpoczywać i żyją

na świecie narzucanych sobie terminów. Takie

cechy szczególnie są cenione w Ameryce Północnej,

ponieważ są one kojarzone z ambicją i

powodzeniem w zdobywaniu dóbr materialnych. Dla

takich osób ważniejsza jest ilość, niż jakość. Na

stanowiskach kierowniczych wykazują się

zaangażowaniem, pracując do późna, niekiedy

podejmują błędne decyzje, ponieważ podejmują je

zbyt szybko. Korzystają z wcześniejszych

doświadczeń, ale wykazują się również twórczością