UŻYTKOWANIE
MASZYN I URZĄDZEŃ
WYKŁAD VI
I. ROLA CZŁOWIEKA W
UŻYTKOWANIU URZĄDZEŃ I
MASZYN
• WPROWADZENIE
• pojęcie użytkowania: wykorzystanie obiektu
technicznego zgodnie z jego przeznaczeniem
i właściwościami funkcjonalnymi w celu
zaspokojenia potrzeb ludzkich
• urządzenia i maszyny wykorzystuje się w:
– produkcji (należy uwzględnić pracę ludzką)
– usługach
WYDAJNOŚĆ PRACY
• wydajność pracy kształtują:
– czynnik ludzki (sprawność pracownika)
– kwalifikacje pracownika
– wydajność rzeczowych środków produkcji (maszyn)
• naturalne właściwości organizmu ludzkiego
określają maksymalny czas i intensywność pracy
• zdolność człowieka do pracy określają czynniki
endogeniczne (stan jego sił fizycznych i
umysłowych)
PRAWIDŁOWE
UŻYTKOWANIE MASZYN
• czynniki kształtujące prawidłowe użytkowanie i
efektywność pracy:
– kwalifikacje pracowników(przygotowanie do
zawodu)
– doświadczenie zdobyte w danym zawodzie
– zdolności i chęć do pracy
• naturalne cechy i możliwości pracowników nie
są jednakowe (człowiek potrafi się dostosować
do różnych warunków pracy)
WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWE
MASZYN
• podczas pracy maszyn różne rodzaje energii są
przetwarzane na pracę mechaniczną oraz występują
siły wzajemnego oddziaływania elementów maszyny
• oddziaływania te mogą być:
– chwilowe
– krótko- lub długotrwałe
– cykliczne
– okresowe
– ciągłe
• obciążenia ciągłe: występują podczas
pokonywania oporów chwilowych (hamowanie
pojazdu, uruchomienie maszyny pod obciążeniem)
• obciążenie krótkotrwałe: występują wskutek
zwiększonej siły wiatru działającej na urządzenie
(pokonywanie oporów powietrza przez pojazd
samochodowy)
• obciążenia długotrwałe: występuje podczas
całego okresu użytkowania urządzenia
(obciążenia urządzenia własnym ciężarem)
V. RODZAJE PRACY MASZYN
• ciągła
• z planowymi przerwami
• z wymuszonymi (losowymi) przestojami
• funkcjonowanie urządzeń w różnych
warunkach określa się:
– opisem matematycznym
– modelem urządzeń (modele uproszczone) jako
podstawowe
VI. OCENA UŻYTKOWANIA
URZĄDZEŃ
• ocenę użytkowania urządzeń kształtują
wielkości pochodne zwane parametrami:
– technologiczny (wydajność urządzenia, czas
trwania przerw technologicznych)
– funkcjonalny (czas funkcjonowania urządzenia,
eksploatacyjne zużycie energii, niezawodność)
– eksploatacyjny (przewidywany czas
eksploatacji, normy międzyobsługowe,
pracochłonność
VI. OCENA UŻYTKOWANIA
URZĄDZEŃ c.d.
– ekonomiczny (utrzymanie zestawu maszyn,
koszty poszczególnych rodzajów obsługi,
aromatyzacja, koszty zakupu części
zamiennych, wartość środków obrotowych,
koszty utrzymania pracowników)
– prakselogiczno-socjologiczny (liczebność
załogi, termiczny wykonania zadań, przeciętne
zarobki i wydatki, czas przeznaczony na
odpoczynek i regenerację, wydajność
pracowników)
VII. CHARAKTERYSTYKI
MASZYN
• duża liczba parametrów, a także względy
praktyczne zmuszają do wyszukiwania i
stosowania wielkości zintegrowanych (zwane
charakterystykami maszyn) obiektów technicznych
• są to zależności między wielkościami, dla których
określa się wartości znamionowe pracy maszyn w
różnych warunkach użytkowania
• wartość znamionowa maszyny jest wyznaczana dla
danego urządzenia przez konstruktora (tabliczka
znamionowa)
VIII. SKUTECZNOŚĆ
DZIAŁANIA MASZYNY
• ze względu na potrzeby użytkownika
najważniejszą właściwością urządzenia lub
maszyny to skuteczność działania
(efektywność działania)
• definicja skuteczność działania: wg PN-
93/N-50191-02-0 to zdolność obiektu
technicznego do wykonania żądanego
wytworu (świadczenie usługi) zgodnie z
założonymi charakterystykami ilościowymi i
jakościowymi.
VIII. SKUTECZNOŚĆ
DZIAŁANIA MASZYNY c.d.
• skuteczność działania zależy od zdolności do działania i
gotowości obiektu
• wg PN-93/N-50191-02-04 zdolność do działania to
zdolność obiektu technicznego do wykonania
wymaganego wytworu zgodnie z danymi
charakterystykami ilościowymi w danych warunkach
wewnętrznych
• gotowość (dyspozycyjność) wg PN-93/N-50191-02-05
to zdolność obiektu do utrzymania się w stanie
umożliwiającym wykonanie żądanego wytworu w danych
warunkach w danej chwili lub w danym przedziale czasu
VIII. SKUTECZNOŚĆ
DZIAŁANIA MASZYNY c.d.
• właściwość ta zależy od:
– nieuszkadzalności
– obsługiwalności
– zapewnienia środków obsługi
• wymagane środki zewnętrzne, inne
niż środki obsługi, nie wpływają na
gotowość obiektu
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ