UŻYTKOWANIE

MASZYN I URZĄDZEŃ

WYKŁAD VI

I. ROLA CZŁOWIEKA W

UŻYTKOWANIU URZĄDZEŃ I

MASZYN

• WPROWADZENIE

• pojęcie użytkowania: wykorzystanie obiektu

technicznego zgodnie z jego przeznaczeniem
i właściwościami funkcjonalnymi w celu
zaspokojenia potrzeb ludzkich

• urządzenia i maszyny wykorzystuje się w:

– produkcji (należy uwzględnić pracę ludzką)

– usługach

WYDAJNOŚĆ PRACY

• wydajność pracy kształtują:

– czynnik ludzki (sprawność pracownika)
– kwalifikacje pracownika
– wydajność rzeczowych środków produkcji (maszyn)

• naturalne właściwości organizmu ludzkiego

określają maksymalny czas i intensywność pracy

• zdolność człowieka do pracy określają czynniki

endogeniczne (stan jego sił fizycznych i
umysłowych)

PRAWIDŁOWE

UŻYTKOWANIE MASZYN

• czynniki kształtujące prawidłowe użytkowanie i

efektywność pracy:

– kwalifikacje pracowników(przygotowanie do

zawodu)

– doświadczenie zdobyte w danym zawodzie

– zdolności i chęć do pracy

• naturalne cechy i możliwości pracowników nie

są jednakowe (człowiek potrafi się dostosować
do różnych warunków pracy)

WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWE

MASZYN

• podczas pracy maszyn różne rodzaje energii są

przetwarzane na pracę mechaniczną oraz występują
siły wzajemnego oddziaływania elementów maszyny

• oddziaływania te mogą być:

– chwilowe
– krótko- lub długotrwałe
– cykliczne
– okresowe
– ciągłe

• obciążenia ciągłe: występują podczas

pokonywania oporów chwilowych (hamowanie
pojazdu, uruchomienie maszyny pod obciążeniem)

• obciążenie krótkotrwałe: występują wskutek

zwiększonej siły wiatru działającej na urządzenie
(pokonywanie oporów powietrza przez pojazd
samochodowy)

• obciążenia długotrwałe: występuje podczas

całego okresu użytkowania urządzenia
(obciążenia urządzenia własnym ciężarem)

V. RODZAJE PRACY MASZYN

• ciągła

• z planowymi przerwami

• z wymuszonymi (losowymi) przestojami

• funkcjonowanie urządzeń w różnych

warunkach określa się:

– opisem matematycznym

– modelem urządzeń (modele uproszczone) jako

podstawowe

VI. OCENA UŻYTKOWANIA

URZĄDZEŃ

• ocenę użytkowania urządzeń kształtują

wielkości pochodne zwane parametrami:

– technologiczny (wydajność urządzenia, czas

trwania przerw technologicznych)

– funkcjonalny (czas funkcjonowania urządzenia,

eksploatacyjne zużycie energii, niezawodność)

– eksploatacyjny (przewidywany czas

eksploatacji, normy międzyobsługowe,
pracochłonność

VI. OCENA UŻYTKOWANIA

URZĄDZEŃ c.d.

– ekonomiczny (utrzymanie zestawu maszyn,

koszty poszczególnych rodzajów obsługi,
aromatyzacja, koszty zakupu części
zamiennych, wartość środków obrotowych,
koszty utrzymania pracowników)

– prakselogiczno-socjologiczny (liczebność

załogi, termiczny wykonania zadań, przeciętne
zarobki i wydatki, czas przeznaczony na
odpoczynek i regenerację, wydajność
pracowników)

VII. CHARAKTERYSTYKI

MASZYN

• duża liczba parametrów, a także względy

praktyczne zmuszają do wyszukiwania i
stosowania wielkości zintegrowanych (zwane
charakterystykami maszyn) obiektów technicznych

• są to zależności między wielkościami, dla których

określa się wartości znamionowe pracy maszyn w
różnych warunkach użytkowania

• wartość znamionowa maszyny jest wyznaczana dla

danego urządzenia przez konstruktora (tabliczka
znamionowa)

VIII. SKUTECZNOŚĆ

DZIAŁANIA MASZYNY

• ze względu na potrzeby użytkownika

najważniejszą właściwością urządzenia lub
maszyny to skuteczność działania
(efektywność działania)

• definicja skuteczność działania: wg PN-

93/N-50191-02-0 to zdolność obiektu
technicznego do wykonania żądanego
wytworu (świadczenie usługi) zgodnie z
założonymi charakterystykami ilościowymi i
jakościowymi.

VIII. SKUTECZNOŚĆ

DZIAŁANIA MASZYNY c.d.

• skuteczność działania zależy od zdolności do działania i

gotowości obiektu

• wg PN-93/N-50191-02-04 zdolność do działania to

zdolność obiektu technicznego do wykonania
wymaganego wytworu zgodnie z danymi
charakterystykami ilościowymi w danych warunkach
wewnętrznych

• gotowość (dyspozycyjność) wg PN-93/N-50191-02-05

to zdolność obiektu do utrzymania się w stanie
umożliwiającym wykonanie żądanego wytworu w danych
warunkach w danej chwili lub w danym przedziale czasu

VIII. SKUTECZNOŚĆ

DZIAŁANIA MASZYNY c.d.

• właściwość ta zależy od:

– nieuszkadzalności

– obsługiwalności

– zapewnienia środków obsługi

• wymagane środki zewnętrzne, inne

niż środki obsługi, nie wpływają na
gotowość obiektu

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ