Teorie menedżerskie

Dr Bogusława Ziółkowska

1.

Właściciele są pozbawieni kontroli nad
korporacją i przejmują ją menedżerowie
(tzw. rewolucja menedżerska)

2.

Kontrolę przejmują inwestorzy
instytucjonalni i rynek kapitałowy.



Maksymalizacja zysku nie jest jedynym

głównym celem większości przedsiębiorstw

funkcjonujących w praktyce gospodarczej



W rzeczywistości przedsiębiorstwa nie

śledzą kosztów i przychodów krańcowych ze

względu na skalę produkcji



W korporacjach występuje rozproszenie

własności i dlatego trudno tu zidentyfikować

przedsiębiorcę



Istnienie wielkich korporacji powoduje, że

funkcjonują one w oligopolistycznych

strukturach rynkowych, mogą oddziaływać

na cenę i nie muszą już maksymalizować

zysku.



Osobowa struktura własności
przedsiębiorstw jest nietrwała stąd
kontrola akcjonariuszy nad
menedżerami jest utrudniona (tzw.
rozdział własności i kontroli)



Oddzielenie własności od zarządzania
sprawia, że menedżerowie realizują
swoje cele a nie cele właścicieli



Maksymalizacja sprzedaży



Maksymalizacja korzyści



Maksymalizacja wzrostu



„wiązka celów”

Koszty transakcyjne to koszty związane z

funkcjonowaniem systemu rynkowego,
czyli koszty:

1.

Poszukiwania dostawcy /odbiorcy

2.

Informacji

3.

Negocjacji

4.

Ustalanie warunków kontraktu

5.

Decyzji

6.

Odroczenia kontraktu

7.

Wykonania kontraktu

Firmy są tworzone dlatego, że dzięki

wewnętrznej koordynacji w zakresie
alokacji zasobów mogą zmniejszyć koszty
transakcyjne:



Jeśli koszty koordynacji przez ceny są
wyższe niż koszty koordynacji przez
przedsiębiorcę tworzenie firmy na rynku
jest uzasadnione.



Jeśli koszty zarządzania
przedsiębiorstwem są wyższe lub równe
kosztom koordynacji przez ceny
przedsiębiorstwo nie będzie funkcjonować.



Przedsiębiorstwa dążą do osiągnięcia

zysków zadawalających a nie do ich

maksymalizacji (tzw. ograniczona

racjonalność),



Sposób zorganizowania przedsiębiorstwa

jest wynikiem kompromisu zawartego

pomiędzy ludźmi, którzy je tworzą, ich

interesami i celami, a nie wynika z

poszukiwań rozwiązania optymalnego



Uczestnicy organizacji (pracownicy,

menedżerowie) kierują się w swoich

działaniach przede wszystkim korzyścią

osobistą (oportunizm)



Stopień niepewności transakcji



Częstotliwość zawierania transakcji
(typowe, nietypowe)



Specyfika aktywów ( im większa
unikatowość kombinacji aktywów, ich
niepowtarzalność – tym większe ryzyko
wystąpienia oportunizmu)

Lp.

Ograniczona

racjonalność

Oportunizm

Specyfika

aktywów

Charakter

procesu

kontraktowan

ia

1.

0

+

+

Planowanie

2.

+

0

+

Obietnica

3.

+

+

0

Konkurencja

4.

+

+

+

Zarządzanie

0 – wskazany czynnik nie występuje
+ - czynnik oddziałuje na proces
kontraktowania

W przypadku tego procesu

kontraktowania strony dysponują pełną
informacją, co daje im możliwość
przewidywania skutków kontraktu.
Aktywa jednej lub obu stron są
specyficzne czyli możliwe do
wykorzystania dla ograniczonej liczy
sytuacji a to może wpłynąć na
występowanie zachowań
oportunistycznych z drugiej strony. W
takiej sytuacji kontrakt musi być bardzo
precyzyjny.

W tym przypadku rzeczą najważniejszą

jest brak oportunizmu. Występowanie
ograniczonej racjonalności oraz
specyficznych aktywów jest niwelowane
zaufaniem stron kontraktu. Nawet jeśli
w kontrakcie wstąpią jakieś
niedopatrzenia wynikające z braku
informacji i niepewności to i tak strony
dojdą do porozumienia gdyż działają w
dobrej wierze.

W tym przypadku występuje ograniczona

racjonalność i zagrożenie
oportunizmem, ale aktywa są typowe i
w każdej chwili można zastąpić
dotychczasowego kontrahenta kimś
innym, nie występuje zatem groźba
uzależnienia od dostawcy/odbiorcy. Jest
to typowa sytuacja dla konkurencyjnych
rynków teorii neoklasycznej.

Jest to sytuacja najbardziej niebezpieczna

i niepewna gdyż wszystkie czynniki
występują jednocześni. Racjonalne
planowanie staje się niemożliwe,
obietnica może zostać złamana a
specyfika aktywów uzależnia całkowicie
strony od siebie. W tym przypadku
nieodzowne jest utworzenie
przedsiębiorstwa gdyż mechanizm
rynkowy niesie zbyt dużą ilość zagrożeń
i koordynacja działań przez rynek jest
zbyt kosztowna.

Przedsiębiorstwo składa się z kontraktów,

jakie zawiera organizator z
właścicielami czynników produkcji po
to, aby uzyskać kontrolę nad zasobami
tworzącymi firmę.

Przedsiębiorca jest uważany za

„kontraktora” czyli tego, kto organizuje
przedsiębiorstwo i zawiera kontrakty
tworząc przez to niepowtarzalne
połączenie, specyficzną kombinację
czynników produkcji czyli firmę.

Przedsiębiorstwo , w świetle tej teorii, jest

rynkowym węzłem kontraktów, jest
rynkiem.

Typy kontraktów:



Prosty kontrakt deterministyczny
(kontrakt zamknięty)



Kontrakt uwarunkowany sytuacyjnie



Kontrakt stały



Kontrakt stały renegocjowany



Kontrakt niezamknięty (niedookreślony)



PRYNCYPAŁ – strona zlecająca
działanie we własnym interesie
(pracodawca)



AGENT – strona wykonująca kontrakt
(pracownik)

Pomiędzy pryncypałem i agentem

występuje asymetria ryzyka i asymetria
informacji.



Agent z reguły preferuje mniejsze
ryzyko, które zapewnia mu
bezpieczeństwo zatrudnienia i stałość
dochodów z pracy.



Pryncypał wybiera wyższe ryzyko, które
jest ceną większego zysku.



Agent angażuje się w wykonywanie
powierzonych mu zadań co daje mu
przewagę informacyjną nad
pryncypałem, która może
wykorzystywać na swoją korzyść.



Możliwości monitorowania agenta przez
pryncypała są ograniczone i są źródłem
kosztów.

W świetle agencyjnej teorii

przedsiębiorstwa występowanie
pryncypała i agenta warunkuje
funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Agent
i pryncypał są na siebie zdani ale ich pole
interesów wspólnych jest ograniczone a
także maja przeciwstawne cele.

Problem konfliktu interesów nasila się w

relacji menedżer – właściciel.

Teoria agencji stara się wskazać bodźce,

które oddziałują na postępowanie i
zachowanie agenta a także rozpoznać
jaką rolę odgrywają w osiąganiu wyniku
firmy.