Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

1/6

Ergonomia i ochrona pracy - Projektow anie

PROJEKT – ETAP 2.
Ocena

uciążliwości wysiłku fizycznego metodą chronometrażowo-

tabelaryczną wg Lehmanna.

1. Wstęp

Do oceny uciążliwości wysiłku fizycznego metodą szacunkowo-tabelaryczną wg

Lehmanna brane są pod uwagę następujące składniki:
a) wydatek energetyczny

[kJ/8h], wyrażający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny)

wykonaną podczas czynności roboczych,

b)

wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej
pozycji ciała,

c)

powtarzalność ruchów, określającą uciążliwość pracy wywołaną jednostronnym
obciążeniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych
ruchów roboczych (np. na taśmie montażowej).
Sposób posługiwania się metodą jest następujący:

a)

opracować tabelę „fotografia dnia roboczego” wg wzoru podanego w tabeli A na str. 6,

b)

obliczyć wielkość wydatku energetycznego z tabel 1 i 2,

c)

ocenić kolejne składniki uciążliwości w skali punktowej wg tabel 4-6,

d)

podsumować oceny punktowe wg tabeli 3., w pisac je do tabeli B na str. 6.

e)

odczytać łączną uciążliwość danej pracy fizycznej z tabeli 6

Wydatek energetyczny metodą Lehmanna można oszacować dla prac średnio ciężkich

i ciężkich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych.

Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna:

a)

dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel,

b)

przerwy w pracy winny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej
pracownik te przerwy spędza,

c)

dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy przedzielone są
długimi przerwami.

2. Fotografia dnia roboczego

Przed przystąpieniem do oceny należy sporządzić zestawienie wszystkich czynności

roboczych wykonywanych przez pracownika w ciągu 8 godz. zmiany roboczej. Zestawienie
takie zwane jest fotogra

fią dnia roboczego (tab.8.).

Oznaczenia do tab.8.:

t

-

czas trwania danej czynności roboczej [min],

wa

-

wydatek energetyczny z uwagi na pozycję tułowia [kJ/min],

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

2/6

wb

-

wydatek energetyczny z uwagi na pracę kończyn [kJ/min],

wc

-

wydatek energetyc

zny na daną czynność roboczą [kJ], obliczony jako

wc = (wa+wb)* t

Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1. i tab.2.

Wielkość całkowitego wydatku energetycznego we [kJ/8h] obliczamy sumując

wydatki energetyczne wc dla wszystkich czynności w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej.
Obliczona wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie:

do

3500 kJ/8h - dla prac lekkich,

od 3500

do

6500 kJ/8h -

dla prac średnio ciężkich,

od 6500

do

10000 kJ/8h -

dla prac ciężkich.

Dla osób o przeci

ętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się

ok. 8400 kJ/8h dla mężczyzn, ok. 7100 kJ/8h dla kobiet, natomiast za zakres optymalny dla
obu płci 3300-6500 kJ/8h.
Tab. 1. Wydatek energetyczny wa z uwagi na pozycję tułowia.
Pozycja ciała

w

a

[kJ/min]

Siedząca

1,2

Klęcząca

2,1

Stojąca

2,5

Stojąca pochylona

4,2

Chodzenie

7,2-14,8

Chodzenie bez obciążenia po pochyłości 10

o

3,5/metr wzniesienia

Tab. 2. Wydatek energetyczny wb z uwagi na pracę kończyn.
Rodzaj pracy

w

b

[kJ/min]

Prace

palców dłoni i przedramienia

lekka
średnia
ciężka

1,2 - 2,5

2,5 - 3,8

3,8 - 5,2

Prace jednego ramienia

lekka
średnia
ciężka

3,0 - 5,0

5,0 - 7,2

7,2 - 9,3

Prace obu ramion

lekka
średnia
ciężka

6,3 - 8,4

8,4 -10,5

10,5-12,6

Praca całego ciała

lekka
średnia
ciężka
b.ciężka

10,5-16,8

16,8-25,1

25,1-35,6

35,6-48,2

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

3/6

3.

Ocena punktowa uciążliwości

Po obliczeniu wielkości wydatku energetycznego kolejne składniki wysiłku fizycznego

należy oszacować w skali punktowej:

Tab. 3.

Ocena łączna uciążliwości.

Składnik wysiłku

Ocena

punktowa

słowna

Wydatek energetyczny ................. kJ/8h

z tab.4.

Obciążenia statyczne

z tab.5.

Powtarzalność ruchów

z tab.6.

Σ ........pkt.

Wysiłek...................

(ocena słowna z Tab.7.)

Tab. 4. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej.

Wydatek

energetyczny

[kJ/8h]

Ocena wydatku energetycznego

słowna

punktowa

do 1260

bardzo mały

0

1260 - 3350

mały

1 - 25

3350 - 6300

średni

25 - 50

6300 - 8400

duży

51 - 75

ponad 8400

bardzo duży

76 - 100

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

4/6

Tab. 5.

Ocena stopnia obciążenia statycznego.

Ocena stopnia

obciążenia statycznego

Pozycja ciała przy pracy

Przykłady

słownie

punkty

1-10

siedząca niewymuszona

większość prac biurowych

mały
1-30

11-20

stojąca niewymuszona z
możliwością okresowej
zmiany na siedzącą

ślusarz, stolarz

21-30

siedząca lub stojąca na
przemian z chodzeniem

nadzór techniczny,

bibliotekarz

31-40

siedząca wymuszona,
niepochylona bądź
nieznacznie pochylona

pisanie na maszynie,
obsługa pras
mechanicznych

średni
31-60

41-50

stojąca niewymuszona, bez
możliwości okresowej
zmiany pozycji na siedzącą

obsługa niektórych
obrabiarek, malowanie,

lakierowanie, praca

ekspedienta

51-60

stojąca wymuszona,
niepochylona z możliwością
okresowej zmiany pozycji
na siedzącą

motorniczy, suwnicowy

61-70

siedząca, wymuszona,
bardzo pochylona

szwaczka,

zegarmistrz

duży
61-90

71-80

stojąca wymuszona,
niepochylona bez
możliwości okresowej
zmiany pozycji

na siedzącą

piaskowanie, obsługa
niektórych obrabiarek

81-90

stojąca wymuszona,
pochylona, niezależnie od
możliwości zmieniania
pozycji

górnictwo, obróbka drewna

bardzo
duży
91-100

91-100

klęcząca, w przysiadzie i
inne nienaturalne pozycje

formowanie r

ęczne,

górnictwo, posadzki,
ślusarz samochodowy

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

5/6

Tab.

6. Ocena stopnia uciążliwości pracy fizycznej wskutek powtarzalności

ruchów.

Liczba powtórzeń ruchów

stereotypowych na zmianę roboczą

Stopień uciążliwości

Wywierana siła

do 100 N

ponad 100 N

słownie

w punktach

do 800

do 300

mały

1 - 30

800-1600

300 - 800

średni

31 - 60

ponad 1600

ponad 800

duży

61 - 100

Tab.

7. Ocena sumaryczna obciążenia pracą fizyczną w skali punktowej.

Ocena wysiłku

Ogólna

W punktach

Bardzo lekki

1 - 30

Lekki

31 - 70

Średni

71 - 120

Ciężki

121 - 190

Bardzo ciężki

191 - 300

4.

Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego

Po zakończeniu obliczeń należy określić:

a)

który ze składników obciążenia pracą fizyczną najbardziej przyczynia się do jej
uciążliwości,

b) wska

zać, które czynności robocze są najbardziej energochłonne i uciążliwe.

Należy zaproponować metody pracy i usprawnienia techniczno-organizacyjne zmierzające

do:

a) zmniejszenia wydatku energetycznego,

b)

ogólnego zmniejszenia uciążliwości pracy fizycznej na badanym stanowisku.

LITERATURA:
1. A.Hansen. Ergonomiczna analiza uciążliwości pracy. Wyd. ZW. W-wa 1977.
2. Praca zbiorowa. Medycyna Pracy. PZWL W-wa 1985.

3. J.V.G. Durnin, R.Passmore. Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, W-wa 1969.

4. G.Lehmann. Praktyczna fizjologia pracy. PWT, W-wa 1960.

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii

Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych

WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia

6/6

WZÓR OPRACOWANIA

Skład grupy:

Imię, nazwisko

Wydział, rok, grupa

Badanie uciążliwości wysiłku fizycznego metodą Lehmanna.
1. Nazwa stanowiska pracy:....................................................................................

2. Fotografia dnia roboczego
Pracownik: mężczyzna / kobieta

t

w

a

w

b

w

c

L.p.

Czynność

[min]

[kJ/min]

[kJ/min]

[kJ]

1. Przygotowanie stanowiska roboczego

15

2. ...........................................................

3. ...........................................................

... ...........................................................

SUMA:

Wydatek energetyczny

We=

3. Ocena punktowa składników wysiłku fizycznego (z tabel 3-5):

Składnik wysiłku

OCENA

Punktowa

Słowna

Wydatek energetyczny ................kJ/8h

Obciążenie statyczne

Powtarzalność ruchów

Ocena łączna: ∑ ........................ punktów

↓

Ocena słowna z tab. 7:

wysiłek: ..........................

4. Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego:
..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na stanowisku pracy

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

A

B