•

Strona główna

•

Materiały

•

Mapa strony

GŁÓWNA

•

FORUM

•

MATERIAŁY

•

SZUKAJKA

•

KONTAKT

•

Strona Główna

•

Forum dyskusyjne

•

Blog

•

Grupy

•

Historia strony

•

Prace dnia

•

Reklama

•

Konktakt

•

Menu Główne

•

 Strona główna

•

 Materiały

•

 Forum

•

 Szukaj

•

 Kontakt

•

 Dodaj newsa

•

 Dodaj artykuł

Aktualnie online
· Gości online: 2 
 
· Użytkowników online: 1 

ksavi

 

 
· Łącznie użytkowników: 385 
· Najnowszy użytkownik: 

ksavi

 

Wyszukiwarka 

Szukaj materiałów w serwisie

 

Wszystkie

 

Szukaj

 

Polityka budżetowa Funkcje polityki budżetowej Polityka budżetowa (fiskalna) jest wyodrębniana 
podobnie jak polityka pieniężna - ze względu na specyfikę środków, którymi się posługuje, a nie 
finaln
Polityka budżetowa

Funkcje polityki budżetowej

Polityka budżetowa (fiskalna) jest wyodrębniana podobnie jak polityka pieniężna - ze
względu na specyfikę środków, którymi się posługuje, a nie finalnych celów, które są

wyznaczone w założeniach polityki
ekonomicznej państwa.  
 
Budżet państwa jest rocznym planem 
dochodów i wydatków oraz przychodów i 
rozchodów:  
(1) organów władzy państwowej, kontroli i 
ochrony prawa 
(2) sądów i trybunałów,  
(3) administracji rządowej.  
 
Budżet państwa jest uchwalany w formie 
ustawy budżetowej na okres roku 
kalendarzowego. 
Współcześnie budżet określa się jako „pewien 
zespół rachunków przedstawiających na okres 

jednego roku kalendarzowego wszelkie stałe wpływy i obciążenia państwa". Zaletą tej definicji 
jest podkreślenie wewnętrznej istoty budżetu. Rachunek w tym rozumieniu jest liczbowym opisem 
gospodarki finansowej państwa, umożliwiającym jej kształtowanie -i kontrolę.  
Gospodarka może być zrównoważona, ale może też przynosić deficyt lub nadwyżkę.  
Budżet jest także pewną prezentacją programu działania rządu, w którym ogólne cele polityczne i 
społecz-no-gospodarcze zostały przekształcone w konkretne, wyrażone liczbowo zamierzenia 
realizacyjne.  
Budżet jest więc zespołem narzędzi i środków służących do realizacji świadomie określanych 
zadań społeczno-gospodarczych państwa. 
Polityka budżetowa zajmuje się sposobami wykorzystania dochodów i wydatków publicznych w 
celu realizacji zadań stojących przed państwem. Z jednej strony, dochody i wydatki budżetowe są 
wykorzystywane do zapewnienia wykonania określonych usług publicznych oraz ochrony 
istniejących instytucji polityczno-ustrojowych, z drugiej zaś, w celu zapewnienia rozwoju i 
ochrony określonych dziedzin i form działalności gospodarczej oraz realizacji określonych 
przemian w gospodarce. 
Współcześnie wydatki i przychody budżetowe w wielu krajach osiągnęły taką skalę, że mają 
istotny wpływ na funkcjonowanie gospodarki, udział budżetu państwa w produkcie krajowym 
brutto jest uważany za ważny wskaźnik stopnia ingerencji państwa w gospodarkę.  
 
1) Funkcja alokacyjna 
 
Gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków przez państwo jest jednoznaczne z 
dokonywaniem zmian struktury wytwarzanego produktu społecznego. 
Treścią alokacyjnych zadań polityki budżetowej jest:  
- kształ-towanie podziału czynników wytwórczych między sektor prywatny i sektor publiczny  
- dalsza ich alokacja wewnątrz tych sektorów.  
W ramach sektora publicznego proces alokacji następuje przez bezpośrednie określenie wielkości 
środków przeznaczonych na konkretne zadania, co w konsekwencji przesądza o zakresie i formie 
wytwarzania poszczególnych rodzajów usług publicznych.  
W ramach sektora prywatnego proces alokacji budżetowej dokonuje się pośrednio, przez 
korygowanie cen dóbr, usług i czynników produkcji za pomocą dotacji (subsydiów) i podatków. 
Wprawdzie realizacji alokacyjnej funkcji polityki budżetowej służą zarówno dochody, jak i 
wydatki budżetowe, jednak zasadniczym odzwier-ciedleniem alokacji budżetowej jest wydatkowa 
strona budżetu, określająca zakres działalności sektora publicznego.  
Renesans koncepcji neoliberalnych w latach osiemdziesiątych spowodował jednak dążenie do 
ograniczenia, a przynajmniej zahamowania wzrostu roli sektora publicznego. Tendencję tę 
uzasadnia się tym, że ekspansja sektora publicznego powoduje nienadążanie wzrostu dochodów 
publicznych za wzrostem wydatków i stały brak równowagi finansowej w sektorze publicznym.  
Zdaniem przeciwników interwencjonizmu państwowego, sektor publiczny w wielu krajach 

osiągnął rozmiary zagrażające długookresowym możliwościom wzrostu gospodarcze-go, 
kontrolowanie zaś przez państwo wielkości sektora publicznego staje się coraz trudniejsze.  
W Polsce w ostatnich latach nastąpiły zmiany w strukturze wydatków budżetowych. Zakres 
alokacji środków na rzecz osób opłacanych bezpo-średnio z budżetu (sfera budżetowa) wzrósł 
ponad dwukrotnie. Tak znaczny wzrost wynikał przede wszystkim z potrzeby zbliżenia dochodów 
osób pracujących w sferze budżetowej do dochodów pracowników sfery pozabudżetowej oraz ze 
wzrostu wydatków na świadczenia społeczne. 
 
2) Funkcja redystrybucyjna  
 
Redystrybucyjna funkcja polityki budżetowej polega na świadomym oddziaływaniu przez 
państwo na ostateczny podział dochodów indywidual-nych.  
Niezależnie od tego, jak kształtuje się podział dochodów pierwotnych, państwo przez politykę 
redukowania (podatki) i uzupełniania (pieniężne transfery socjalne) dochodów indywidualnych 
może wpływać na kształ-towanie podziału dochodów w społeczeństwie. 
W praktyce polityki budżetowej można wyróżnić trzy płaszczyzny oddziaływania budżetu na 
podział dochodów w społeczeństwie. 
1. bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych za pomocą systemu podatków i pieniężnych 
transferów socjalnych, obejmujących różne świadczenia społeczne, będące przedmiotem 
zainteresowania polityki społecznej. 
2. bezpłatne (lub częściowo tylko odpłatne) zaspokajanie pewnych potrzeb poprzez wykonywanie 
przez sektor publiczny określonych usług społecznych (oświata, ochrona zdrowia itd.). 
Świadczenia te nie zmieniają podziału dochodów pieniężnych, niemniej jednak przez 
uniezależnienie stopnia zaspokojenia pewnych potrzeb od dochodu pieniężnego przyczyniają się 
do zmniejszania realnych różnic w standardzie życia. (płaszczyzna o bardziej pośrednim 
charakterze) 
3. oddziaływanie na warunki, w jakich się kształtuje pierwotna dystrybucja dochodów (np. 
wydatki na szkolenie zawodowe). Przedmiotem oddziaływania w tym wypadku jest nie 
redystrybucja dochodów pieniężnych, lecz kształtowanie warunków rynkowego podziału 
dochodów. (o najbardziej pośrednim wpływie na podział dochodów ). 
 
Zarówno bezpłatne zaspokajanie przez państwo określonych potrzeb, jak i długookresowe 
oddziaływania na warunki rynkowego podziału dochodów mogą odgrywać istotną rolę w 
niwelowaniu zróżnicowania stopy życiowej w społeczeństwie, a tym samym ograniczać potrzebę 
bezpośredniego korygowania podziału dochodów pieniężnych. Jednak tylko pierwsza płaszczyzna 
oddziaływania, a więc bezpośrednie korygowanie podziału dochodów pieniężnych za pomocą 
podatków oraz transferów socjalnych, ma decydujące znaczenie w dystrybucji dochodów i jest 
właściwym przedmiotem redystrybucyjnej funkcji polityki budżetowej. 
 
Instrumenty polityki gospodarczej 
 
PODATEK – podstawowy instrument polityki gospodarczej, jest to: 

 „dokonywane przez władzę publiczną przymusowe pobranie, którego podstawowym celem jest 

pokrycie obciążeń publicznych, 
repartycja zaś uwzględnia zdolności podatkowe obywateli".  

 jest publicznoprawnym, nieodpłatnym, przymusowym oraz bezzwrotnym świadczeniem 

pieniężnym na rzecz skarbu państwa lub 
miny.  
 
Podstawowym celem podatku jest konieczność zapewnienia środków finansowych na pokrycie 
wydatków publicznych.  
Redystrybucyjna funkcja podatków to przede wszystkim wykorzystanie opodatkowania jako 
narzędzia makroekonomicznego kształtowania popytu.  
Działania służące temu celowi mogą przybierać postać zarówno uznaniowego manewrowania 
poziomem obciążeń, stosownie do zmian w poziomie aktywności gos-podarczej, jak i dążenia do 

takiego ukształtowania systemu podatkowego, aby mógł on samoczynnie reagować na zmiany 
koniunktury gospodarczej. 
Interwencja władz publicznych w postaci pobierania podatków jest spowodowana także potrzebą 
osiągania celów społecznych.  
Władze państwowe, wychodzące z założenia, że dystrybucja dochodów ukształtowana przez 
działanie mechanizmów rynkowych jest nadmiernie zróżnicowana, dokonują jej korekty przez 
opodatkowanie dochodów oraz majątku.  
 
Opodatkowanie to może mieć charakter: 
- stały (ryczałt),  
- liniowy (w stałej proporcji do dochodu),  
- degresywny  
- progresywny.  
 
 
 
dochód brutto 
 
Zdecydo-wanie najczęściej stosowana jest formuła progresywna, przyczyniająca się niekiedy do 
znacznego spłaszczenia dochodów. 
W działaniach zmierzających do osiągnięcia celów społecznych podatki, są wykorzystywane 
również jako narzędzia oddziaływania na strukturę konsumpcji przez selektywne zróżnicowanie 
podatku wliczanego do wybranych produktów.  
Jest to uzasadnione względami natury zdrowotnej (zniechęcanie do niepożądanej konsumpcji 
tytoniu czy alkoholu przez stosowanie wysokiego podatku od wartości dodanej) albo też dążeniem 
uwzględniania w cenie dodatkowych kosztów - poza kosztami producenta - ponoszonych przez 
społeczeństwo w związku z produkcją i konsumpcją tych produktów (np. zanieczyszczanie 
środowiska naturalnego).  
Podstawowe zadania, jakie może spełniać podatek, są realizowane przez system podatkowy - jest 
to zespół podatków pobieranych danym państwie.  
 
Podatki pośrednie w systemie podatkowym to:  
- podatek od towarów i usług (VAT),  
- podatek akcyzowy  
- podatek od gier  
Służą przede wszystkim osiąganiu celów fiskalnych, w związku z czym są stosunkowo pewnym i 
wydajnym źródłem dochodów publicznych. Wynika to ze sposobu ich poboru, a w przypadku 
podatku VAT z możliwości pobierania go w każdej fazie cyklu produkcyjno-handlowego, aż po 
ostatecznego nabywcę towarów i usług. Analizując możliwości wpływania podatków pośrednich 
na gospodarkę, trzeba wskazać na ich oddziaływanie inflacyjne w razie podnoszenia stawek oraz 
ewentualność pojawienia się bariery popytu. 
 
3) Funkcja stabilizacyjna 
 
Stabilizacyjna funkcja polityki budżetowej polega na wykorzystywaniu dochodów i wydatków 
budżetowych do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych:  
- wysokiego stopnia wykorzystania potencjału wy-twórczego (ograniczenie bezrobocia),  
- stabilności ogólnego poziomu cen,  
- wysokiego, zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego  
- stabilności bilansu płatniczego.  
 
Koncepcja świadomego wykorzystywania dochodów i wydatków budżetowych z trudem torowała 
sobie drogę do praktyki polityki gospodarczej. Decydujący wpływ na jej rozwój wywarła teoria 
J.M. Keynesa. Podważając tradycyjne poglądy na rolę oszczędności, podatku, kredytu i budżetu 
państwa, stworzyła ona nowe przesłanki polityki gospodarczej, zgodnie z którymi państwo 

oddziałuje na ukształtowanie na odpowiednim poziomie popytu efektywnego, przy uwzględnieniu 
wy-stępujących skłonności do konsumpcji i inwestowania. 
Przyjęcie rozmiarów globalnego popytu za podstawowy czynnik wyznaczający perspektywy 
wzrostu dochodu było też podstawą key-nesowskiej koncepcji interwencji państwa w przebieg 
procesów gospodar-czych za pomocą narzędzi budżetowych.  
Gdy istniejący popyt ogranicza działalność gospodarczą do poziomu nie zapewniającego 
wykorzysta-nia potencjału wytwórczego, polityka gospodarcza powinna stymu-lować wzrost 
popytu.  
Osiąga się to przez zmniejszanie przychodów budżetu (obniżkę podatków) oraz zwiększanie 
wydatków budżetu (z jednoczesnym dopuszczeniem do wystąpienia deficytu budżetowego). 
Prowadzi to do wzrostu konsumpcji i inwestycji, działanie zaś efektu mnożnikowego powoduje 
dodatkowy wzrost wydatków ludności.  
 
W razie potrzeby hamowania nadmiernie „gorącej" koniunktury, a także konieczności 
przeciwdziałania wzrostowi inflacji, trzeba dążyć do zwiększania przychodów budżetu oraz 
ograniczania wydatków, co przyczynia się do zmniejszenia konsumpcji i inwestycji, obniżenia 
poziomu zatrudnienia i produkcji oraz hamowania wzrostu cen. 
Za najbardziej skuteczne narzędzie polityki budżetowej uważa się zmiany w obciążeniach 
podatkowych w zależności od sytuacji koniunkturalnej. 
 
Instrumenty podatkowe mogą pobudzać wzrost gospodarczy. Można nań oddziaływać przez  
- pomniejszanie podatku od wartości dodanej o kwotę przypadającą na inwestycje,  
- odliczanie kosztów inwestycji od podlegającego opodatkowaniu dochodu osób fizycznych i 
spółek,  
- ulgi podatkowe związane z eksportem, stymulujące rozwój gałęzi produkujących na eksport. 
 
Polityka fiskalna może być także skutecznym środkiem regulowania popytu konsumpcyjnego.  
 
Gdy bieżący popyt konsumpcyjny przewyższa podaż towarów na rynku, powstaje nierównowaga 
typu inflacyjnego, wywołująca wzrost cen. Przy niemożności przywrócenia równowagi przez 
szybki wzrost podaży towarów skutecznym rozwiązaniem będzie ograni-czenie siły nabywczej za 
pomocą zwiększenia obciążenia podatkami bezpośrednimi (podatek dochodowy) lub pośrednimi 
(głównie podatek od wartości dodanej).  
Bardziej skutecznie działa podatek od wartości do-danej - zmiany stawki powodują bowiem 
natychmiastową zmianę cen detalicznych. 
 
Zdaniem przedstawicieli orientacji propodażowej (tzw. ekonomiki podaży), przy niskim, bliskim 
zera opodatkowaniu produkt społeczny jest niski, gdyż państwo nie jest w stanie dostarczać w 
odpowiednim rozmiarze podstawowych dóbr publicznych niezbędnych do prawidłowego 
funkcjonowania systemu gospodarczego (m.in. bezpieczeństwo publiczne, wymiar 
sprawiedliwości).  
W miarę wzrostu opodatkowania rośnie również podaż dóbr publicznych, stwarzając bardziej 
korzystne warunki rozwoju działalności gospodarczej.  
Początkowo pozytywne skutki rosnącej podaży podstawowych dóbr publicznych przewyższają 
negatywne skutki oddziaływania wzrostu podatków na bodźce do pracy, oszczędzania i 
inwestowania.  
 
Dalszy wzrost opodatkowania pociąga za sobą coraz mniejszy przyrost wydajności, związany ze 
wzrostem podaży dóbr publicznych, natomiast w coraz większym zakresie ujawniają się ujemne 
skutki osłabienia bodźców do pracy, oszczędzania i inwestowania. Tak więc przy pewnym 
poziomie obciążeń podatkowych poziom produktu społecznego osiąga maksimum   dalszy 
wzrost stopy opodatkowania pociąga za sobą jego spadek. Podobna zależność występuje między 
poziomem opodatkowania a wielkością dochodów budżetowych.  
Wielkość dochodów budżetowych jest iloczynem stopy opodatkowania i podstawy wymiaru 
podatku.  

Graficzną prezentacją tej zależności jest tzw. krzywa Laffera.  
 
 
Rys. Krzywa Laftera 
Przychody z tytułu podatków 
 
 
Stopa opodatkowania (%)  
 
dochody 
budżetu 
Rys Realna krzywa Laffera 
Stopa opodatkowania (%)  
 
Pasywna polityka budżetowa jest oparta na założeniu, że określone elementy dochodów i 
wydatków budżetowych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji 
gospodarczej w celu wyzwalania impulsów kompensujących, będących przeciwwagą wahań 
koniunktury.  
Ta forma polityki budżetowej opiera się na koncepcji działania automatycznych stabilizatorów. 
 
Automatyczne stabilizatory oddziałują na popyt globalny. Uruchamianie ich nie wymaga żadnych 
decyzji, natomiast moment „wejścia do akcji" oraz siła działania stabilizatorów wynika niemal 
wyłącznie z rozwoju sytuacji gospodarczej.  
 
Mechanizm ich działania to: gdy spadają dochody brutto ludności, rośnie bezrobocie. 
Elastyczność systemu podatkowego (wynikająca z progresywnego charakteru stawek 
podatkowych) sprawia, że wpływy podatkowe maleją jeszcze szybciej - coraz mniejsza część 
dochodów ludności w postaci podatków trafia do budżetu.  
Dochód pozostający do dyspozycji, będący podstawą wydatków na zakup dóbr i usług, zmniejsza 
się wolniej niż dochody brutto, w rezultacie spadek popytu globalnego jest mniejszy, niż 
wynikałoby to z rozmiarów pierwotnego spadku dochodów brutto. 
W okresie ożywienia gospodarczego. Elastyczność systemu podatkowego sprawia, że wzrost 
dochodu pozostającego do dyspozycji następuje wolniej niż wzrost produktu społecznego; 
wskutek tego zatrudnienie i produkcja także rosną relatywnie wolniej. 
Po stronie dochodów budżetowych automatyczny efekt stabilizujący wiąże się ze stosowaniem 
podatków wymierzanych od tych podstaw opodatkowania, które zmieniają się zależnie od 
poziomu aktywności gospodarczej, a więc przede wszystkim podatków od dochodów indywidual-
nych i od zysków, podatków pośrednich od sprzedaży. Po stronie wydatków budżetowych zaś 
elastyczność wobec zmian w poziomie produktu społecznego cechuje zasiłki z tytułu bezrobocia, 
pomoc społeczną i subsydia dla rolnictwa. 
 
Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury prowadzi do określonych zmian salda 
budżetu państwa. W okresie ekspansji automatyczne stabilizatory wywołują tendencję do 
powstawania nadwyżki budżetowej (czy też do zmniejszania się deficytu), a w okresie recesji 
przyczyniają się do powstania (czy też powiększania) deficytu budżetowego. 
 
Podstawowa zaleta stabilizatorów, którą jest szybkość reakcji na cykliczne wahania popytu, może 
sugerować, że pasywna polityka budżetowa powinna być skuteczną formą budżetowego 
reagowania na zmiany sytuacji koniunkturalnej. Dodatkowym argumentem przeciwników 
interwencjonizmu państwowego jest samoczynny charakter automatycznej stabilizacji, 
upodabniający ją do naturalnych mechanizmów rynkowych.  
Słabości automatycznych stabilizatorów: 
1. mechaniczny charakter ich reakcji na zmiany popytu globalnego. Wobec zakłóceń natury 
strukturalnej są one bezradne, nie są też w stanie stworzyć bodźców do zmiany istniejącej sytuacji 
gospodarczej. Ich funkcją jest obrona istniejącego poziomu aktywności gospodarczej przez obronę 

wyjściowych rozmiarów popytu globalnego, niezależnie od tego, czy popyt ten ustabilizował się 
na poziomie zapewniającym wysokie zatrudnienie, czy też nie.  
2. ich działanie zmniejsza skalę problemów wynikających ze zbyt szybkiego spadku lub wzrostu 
popytu globalnego, ale nie można po nich oczekiwać działania, którego celem byłby powrót do 
pożądanego poziomu popytu globalnego. Wynika to z samej natury ich działania, w 
przeciwieństwie bowiem do polityki świadomych wydatków państwa, nie tworzą one dochodów 
w czasie recesji (dokładniej: nie tworzą nowego popytu), lecz hamują jedynie spadek już 
istniejących. 
 
W związku z tym zwolennicy aktywnej ingerencji państwa w procesy gospodarcze przypisują 
stabilizatorom ograniczoną rolę w polityce budżetowej. Przedstawiciele tego nurtu w 
automatycznych stabilizatorach widzą tylko pierwszą linię obrony przed cyklicznymi wahaniami 
koniunktury, wymagającą korygującego i uzupełniającego wsparcia ze strony aktywnej 
(dyskrecjonalnej) polityki budżetowej. 
 
Aktywna polityka budżetowa ma miejsce wówczas, gdy rząd stosuje wybrane środki w celu 
przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczania 
bezrobocia. Polityka ta wymaga wprowadzania zmian legislacyjnych w programach budżetowych. 
 
Podstawowymi rodzajami aktywnych posunięć z zakresu polityki budżetowej są: 
1) zmiany stawek podatków, 
2) zmiany podziału transferów z budżetu państwa (np. zwiększenie subwencji rządu dla władz 
lokalnych z tytułu ich udziału w  
ponoszeniu ciężarów lokalnej pomocy społecznej), 
3) zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne. 
 
Prowadzenie polityki aktywnej jest zadaniem złożonym i niełatwym. Powstanie zakłóceń w 
funkcjonowaniu gospodarki jest procesem przechodzącym różne stadia; działania podejmowane w 
ramach aktywnej polityki budżetowej i mające na celu neutralizację tych zakłóceń zaczynają 
dawać efekty dopiero po upływie pewnego czasu.  
W związku z tym efekty te mogą wystąpić już w innych warunkach i - w razie zmiany sytuacji 
koniunkturalnej - spowodować destabilizację gospodarki. Opóźnienia w reakcji polityki 
budżetowej na zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki wynikają z różnych obiektywnych 
przyczyn.  
 
W związku z tym okres, jaki upływa od powstania zakłócenia do wystąpienia wszystkich efektów 
działań podjętych w ramach polityki budżetowej, może być podzielony na kilka faz: 
- fazę rozpoznania - obejmującą okres od powstania zakłócenia do jego ujawnienia się w danych 
sprawozdawczych, umożliwiających ocenę sytuacji, a więc okres potrzebny do analizy sytuacji i 
oceny, czy podejmowanie działań w ramach polityki budżetowej jest niezbędne (głównym 
elementem tej fazy jest prognozowanie i programowanie rozwoju sytuacji gospodarczej), 
- fazę decyzyjną - obejmującą ustalenie form i zakresu niezbędnych zmian w polityce budżetowej 
(wybór instrumentów oddziaływania, określenie skutków projektowanych zmian), 
- fazę instrumentalną - obejmującą postępowanie administracyjne i legislacyjne związane z 
realizacją zamierzonych zmian w polityce budżetowej. 
 
Pełny cykl reakcji polityki budżetowej na zakłócenia koniunkturalne obejmuje również okres, jaki 
upływa między uruchomieniem działania instrumentów a efektem w postaci wpływu tego 
działania na zmianę globalnego popytu. 
Charakterystyczną cechą opóźnień w reakcji polityki budżetowej na wahania koniunkturalne jest 
to, że opóźnienia te nie są jednakowe w każdej fazie cyklu koniunkturalnego. 
 
Wymienione cechy aktywnej polityki budżetowej sprawiają, iż w długofalowym ujęciu kryje ona 
w sobie pewne ryzyko: że inter-wencja, zamiast przyczynić się do złagodzenia cyklicznych 
wahań, bę-dzie źródłem tendencji inflacyjnych.  

Z tego powodu przeciwnicy dyskrec-jonalnej polityki budżetowej kwestionują przydatność 
instrumentów budżetowych jako narzędzia makroekonomicznego regulowania procesów 
gospodarczych. Twierdzą oni, że system automatycznych stabiliza-torów jest mniej szkodliwy niż 
działania administracji państwowej.  
 
Deficyt budżetowy 
 
Wspominaliśmy już, że jedna z głównych idei keynesowskich podstaw interwencjonizmu 
państwowego opierała się na założeniu, że budżet państwa nie musi być zrównoważony, 
umożliwia to bowiem prowadzenie aktywnej polityki antycyklicznej.  
W razie pogorszenia się koniunktury gospodarczej, spadku produkcji i wzrostu bezrobocia 
państwo, zwiększając wydatki budżetowe, może oddziaływać na wzrost popytu globalnego, 
redukcję skali bezrobocia oraz wzrost produkcji.  
Natomiast w razie pojawienia się presji inflacyjnej, przy wysokim poziomie wykorzystania mocy 
produkcyjnych, zmniejszając wydatki budżetowe państwo może ograniczyć popyt globalny. 
W latach siedemdziesiątych coraz większego znaczenia w teorii polityki gospodarczej zaczęły 
nabierać neoklasyczne i liberalne nurty myśli ekonomicznej, które kwestionowały istotne punkty 
teorii keynesowskiej.  
Krytyka objęła m.in. celowość i praktyczną, skuteczność wykorzystania deficytu budżetowego 
jako narzędzia polityki stabilizacyjnej. Główny zarzut przedstawicieli tych nurtów polegał na tym, 
że jest to polityka skierowana na usuwanie symptomów, a nie rzeczywistych przyczyn 
kryzysowych zjawisk w gos-podarce; przyczyną tą bowiem jest nie koniunkturalnie niski popyt, 
lecz strukturalne osłabienie bodźców do inwestowania, związane z pogor-szeniem rentowności 
inwestycji i wzrostem ryzyka inwestycyjnego. 
 
Zobowiązując się do utrzymania wysokiego stanu aktywności gospodarczej, państwo przyczynia 
się do usztywnienia istniejących struktur, stymulowanie zaś popytu globalnego daje niewielkie 
efekty, nie zwiększające w sposób odczuwalny skłonności do inwestowania. Finansowanie 
deficytu budżetowego, z jednej strony, prowadzi do nasilenia presji inflacyjnej w gospodarce, z 
drugiej zaś, ogranicza dostępny w przyszłości potencjał produkcyjny i wywołuje w długim okresie 
przemiany strukturalne, ograniczające możliwości wzrostu gospodarczego. 
 
Wiąże się z tym silnie akcentowany przez przedstawicieli nurtów neoklasycznych tzw. efekt 
wypychania (crowding out effect) inwestycji i wydatków prywatnych. Zdaniem przedstawicieli 
tych nurtów, podstawową konsekwencją deficytu budżetowego jest wzrost zapotrzebowania rządu 
na kredyt.  
Z kolei wzrost popytu na rynku kapitałowym prowadzi do wzrostu stopy procentowej. W tej 
sytuacji reakcją sektora prywatnego jest odkładanie popytu na inwestycje (w wyniku wzrostu 
atrakcyjności bankowych lokat kapitałowych) lub spadek popytu konsumpcyjnego. Oznacza to, że 
dodatkowy popyt, uruchomiony ewentualnie przez rosnące wydatki budżetowe, jest 
neutralizowany spadkiem aktywności gospodarczej sektora prywatnego. 
 
Wymienione argumenty przedstawicieli neoklasycznych nurtów myśli ekonomicznej spotykają się 
z wieloma kontrargumentami neokeynesistów, zdaniem których zrównoważony budżet wcale nie 
jest tożsamy ze zrównoważoną, gospodarką, której właściwym wyznacznikiem jest zgodność 
między globalnym popytem a globalną podażą.  
Dlatego też fetyszyzowanie zrównoważonego budżetu może w określonych warunkach 
przyczyniać się do wydłużenia recesji lub do przegrzania koniunktury. W myśl tego rozumowania, 
polityka ekonomiczna może czasem wymagać istnienia deficytu, a czasem nadwyżki budżetowej.  
 
Problemu tego nie można jednak rozpatrywać w oderwaniu od istniejącej koniunktury 
gospodarczej. W czasie załamania koniunktury deficyt budżetowy odzwierciedla przede 
wszystkim skutki pogorszenia się sytuacji gospodarczej. Toteż przy wysokim stopniu 
niewykorzystania mocy produkcyjnych i ogólnym spadku aktywności gospodarczej wzrost 
deficytu budżetowego pozwala, zdaniem neokeynesistów, skompensować spadek popytu 

globalnego, chociaż zazwyczaj jest to okupione wzrostem wskaźnika inflacji. Natomiast 
rozstrzygnięcie dylematu: wzrost inflacji czy utrzymanie poziomu aktywności gospodarczej jest 
już decyzją polityczną, przy której uwzględnia się zwykle także preferencje pozaekonomiczne. 
 
Kolejna wątpliwość co do zalet zrównoważonego budżetu dotyczy tego, że kwestii budżetowej nie 
można rozpatrywać w oderwaniu od charakteru stosowanej polityki monetarnej. Praktyczna 
realizacja polityki gospodarczej może wymagać, by jednemu rodzajowi polityki pieniężnej 
towarzyszyła polityka budżetowa cechująca się deficytem, innemu zaś, w innych okolicznościach 
- nadwyżką budżetową.Spór między neokeynesistami i neoliberałami jest więc w istocie rzeczy 
sporem między zwolennikami aktywnej polityki gospodarczej, posługującej się również 
instrumentami budżetowymi, a mającymi znacznie większą wiarę w samosterujące mechanizmy 
rynkowe przeciwnikami systematycznej ingerencji państwa w przebieg procesów gospodarczych. 
 
Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych w większości wysoko rozwiniętych 
krajów zasadniczy wpływ na politykę budżetową wywierały koncepcje monetarystyczne. 
Pierwszoplanowym celem polityki gospodarczej stała się walka z inflacją, a nie wzrost 
gospodarczy i walka z bezrobociem, natomiast podstawową płaszczyzną oddziaływań - polityka 
pieniężna, której podporządkowano politykę budżetową.  
 
W takiej sytuacji rządy tych państw podjęły działania zmierzające do redukcji i stopniowej 
likwidacji deficytu budżetowego. 
 
((Podstawowych przyczyn utrzymywania się deficytu budżetowego należy upatrywać w spadku 
produkcji przemysłowej, który spowodował zasadnicze ograniczenie dochodów z podatków, we 
wzroście wydatków budżetowych (ochrona socjalna, płace pracowników sfery budżetowej), w 
nieskuteczności egzekwowania należności budżetu państwa od sektora prywatnego i w 
rozszerzaniu się tzw. szarej strefy w gospodarce. 
Wydaje się, że działania ukierunkowane niemal wyłącznie na ograniczanie wydatków 
budżetowych są nieskuteczne. Dalsze ich zmniejszanie może spowodować pogłębianie się zapaści 
cywilizacyjnej w sferze społecznej (w ochronie zdrowia, oświacie), a także zachwianie nadziei na 
stworzenie warunków trwałego wzrostu, w następstwie tego zaś przekreślenie szansy na 
zrównoważenie budżetu w przyszłości.)) 
 
Jeśli w krajach należących do Unii Europejskiej wprowadzona zostanie wspólna waluta, a co za 
tym idzie także wspólna polityka pieniężna, to polityka budżetowa pozostanie praktycznie 
jedynym ważnym mechanizmem makroekonomicznej polityki poszczególnych krajów-członków 
UE. Indywidualizacja polityki budżetowej jest wymuszana przez poważne zróżnicowanie sytuacji 
społeczno-ekonomicznej krajów europejskich, w tym w tak istotnej dziedzinie, jak sytuacja na 
rynku pracy. 
 
 
Regulowanie rynku pracy  
 
Cele: 
1. osiąganie równowagi wewnętrznej – stabilność cen, pełne zatrudnienie 
2. osiąganie równowagi zewnętrznej – równowaga ta występuje gdy jest zrównoważony bilans 
obrotów bieżących, czyli nie ma znacznego deficytu i znacznej nadwyżki.  
 
Polityka zatrudnienia i jej funkcje 
 
Polityka zatrudnienia - czynne oddziaływanie władz państwowych na rynek pracy pod kątem 
potrzeb gospodarki kraju oraz godzenia interesów pracodawców i robotników. Jej początki 
wywodzą się ze znanych w XIX w. oddziaływań ustawodawczych w ramach tzw. polityki pracy, a 
jej rozwój to lata 30-te.  
Polityka zatrudnienia służy osiąganiu równowagi zewnętrznej. 

Traktowanie zagadnień warunków pracy jako podstawowych w polityce ekonomicznej sprawiło, 
że jej formą instytucjonalną stały się Inspekcje Pracy. Dały one podstawę do rozwoju publicznych 
służb zatrudnienia. Rola i zadania tych służb z czasem rozszerzyły się na różne formy 
pośrednictwa pracy i promocji zatrudnienia. 
Istotne znaczenie miało powstanie w 1919 r. Międzynarodowej Orga-nizacji Pracy (MOP). Za 
pomocą konwencji i zaleceń oddziałuje ona na politykę zatrudnienia. 
Dynamiczny rozwój badań i oceny rynku pracy w obecnym kształcie trwa od lat 
międzywojennych, kiedy to sformułowano kryteria klasyfikacji ludności według wieku, z 
wyodrębnieniem wieku produkcyjnego. Osoby w tej grupie wieku dzielono na zatrudnionych, 
bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo. Klasyfikacja ta umożliwiała określenie zasobów siły 
roboczej, czyli podaży pracy. 
 
Bezrobocie – sytuacja, w której ludzie którzy chcą pracować nie mogą znależć pracy. 
Kryteria te są dość trudne do interpretacji, co powoduje, że granice między bezrobociem a 
nieaktywnością zawodową są mało ostre. Z tego powodu często mamy do czynienia z 
niedoszacowaniem wielkości bezrobocia oraz z nieporównywalnymi wielkościami, ilustrującymi 
jego skalę. 
Według wymienionych wyżej zasad do grupy pracujących mogą być zaliczone osoby o statusie 
biernych zawodowo, np. emeryci, a do kategorii biernych zawodowo lub bezrobotnych - osoby 
wykonujące pracę zarobkową.W grupie biernych zawodowo znajdują się osoby , które: 
- nie muszą pracować  
- nie chcą pracować  
- przeszły na emeryturę  
- czasowo porzuciły pracę (np. aby wychowywać dzieci lub podnosić kwa-lifikacje). 
 
Najczęściej wyróżnia się bezrobocie: frykcyjne, strukturalne, wynikające z nieefektywnego 
popytu, klasyczne lub płacowe oraz ukryte. 
 
Bezrobocie frykcyjne - polega na równoległym występowaniu bezrobocia i wolnych miejsc pracy, 
powstaje w wyniku terytorialnego lub zawodowego niedopasowania podaży siły roboczej do 
popytu. Wiąże się ono z ruchliwością pracowników (zmianą miejsca pracy, przechodzeniem na 
emeryturę czy z wchodzeniem na rynek pracy ludzi wkraczających w wiek produkcyjny) i nie 
może być całkowicie wyeliminowane. Zmianom miejsca pracy towarzyszą dobrowolne przerwy w 
pracy lub trudności ze znalezieniem odpowiedniego nowego zajęcia. Część bezrobocia 
frykcyjnego powstaje też w związku z przekwalifikowy-waniem się pracujących. 
 
Bezrobocie strukturalne jest rezultatem niedostosowania liczby osób poszukujących pracy i 
wolnych miejsc pracy w całej gospodarce oraz w przekroju regionalnym, kwalifikacyjnym lub 
gałęziowym. Towarzyszy rozwojowi społeczno--ekonomicznemu, zwłaszcza zaś wprowadzaniu 
innowacji techniczno-or-ganizacyjnych, oszczędzających pracę ludzką, lub zmianom 
konkurencyjności gałęzi przemysł. 
 
Bezrobocie nieefektywnego popytu - którego przyczyną jest niedostateczny popyt na pewne 
dobra. Określa je różnica między liczbą osób poszukujących pracy a liczbą wolnych miejsc pracy. 
Niektórzy ekonomiści łączą powstanie bezrobocia z wymuszaniem przez silne związki zawodowe 
zbyt wysokiego poziomu płac realnych. Powstałe na tym tle bezrobocie jest nazywane 
klasycznym lub płacowym  
 
Bezrobocie ukryte - utożsamiane z przerostami zatrudnienia. Wynikają one zarówno z 
nadmiernego, jak i nieracjonalnego zatrudnienia. Bezrobocie ukryte przejawia się w: 
- nieuzasadnionym ekonomicznie zatrudnianiu kobiet (i mężczyzn), - sztucznym skracaniu czasu 
pracy, 
- niewykorzystaniu czasu pracy, 
- „przeludnieniu" administracji państwowej, 
- rozbudowie sił bezpieczeństwa ponad rozsądne rozmiary, 

- wydłużeniu okresu kształcenia w szkołach dla niepracujących.  
Bezrobocie ukryte obejmuje także zniechęconych poszukiwaniem pracy.  
 
Polityka pełnego zatrudnienia 
 
Pełne zatrudnienie to:  
- sytuacja, w której każdy człowiek zdolny do pracy i chcący pracować może znaleźć pracę w 
stosunkowo krótkim czasie i na warunkach regulowanych przepisami prawa pracy.  
- grupa ludzi, dla których praca jest niezbędna.  
Można też spotkać pogląd, że istotne znaczenie ma możliwość nie tylko otrzymania pracy, lecz 
także wyboru zawodu i miejsca pracy. Polityce pełnego zatrudnienia towarzyszyło często 
powstawanie przerostów zatrudnienia, będących formą bezrobocia ukrytego (zwanego też 
bezrobociem w miejscu pracy). Zjawisko to występuje nie tylko przy obfitości rąk do pracy, lecz 
także przy ogólnym ich deficycie. 
Za granicę pełnego zatrudnienia można uznać stopę bezrobocia równą 4,5-5% poszukujących 
pracy w stosunku do ogółu zatrudnionych. 
 
Główne problemy racjonalnego zatrudnienia sprowadzają się do: 
- metod określania celów tej polityki i kolejności ich realizo-wania, 
- podziału zadań między poszczególne podmioty polityki społecznej i gospodarczej, 
- doboru odpowiednich instrumentów. 
Realizacja polityki racjonalnego (optymalnego) zatrudnienia wymaga określenia relacji między 
jego aspektami ekonomicznymi i społecznymi, wzajemnie się dopełniającymi.  
Procesom racjonalizacji zatrudnienia w gospodarce polskiej towarzyszą, niestety, różne zjawiska 
negatywne, zwłaszcza zaś wzrost bezrobocia strukturalnego, frustracje związane z koniecznością 
poszukiwania pracy, zmiany zawodu, miejsca pracy, pozycji zawodowej itp. 
 
Polityka zatrudnienia a polityka kształcenia 
 
Polityka zatrudnienia wymaga ścisłego powiązania z polityką kształ-cenia. Szybki rozwój 
nowoczesnej techniki i technologii, a w następstwie tego zmiany wymagań stawianych 
pracownikom, pociągają za sobą konieczność prowadzenia różnych systemów szkoleń 
zawodowych.  
 
Polityka zatrudnienia powinna dostarczać systemowi kształcenia informacji o pożą-danych 
zmianach w kierunkach szkolenia zawodowego. Aktywne kształ-towanie struktury podaży siły 
roboczej według kwalifikacji zawodowych jest jedną z form instrumentacji polityki zatrudnienia. 
Zapotrzebowanie na pracowników o określonych kwalifikacjach powinno być zaspokajane przez 
szkolnictwo ogólne i zawodowe. 
 
W dyskusjach nad rozwojem szkolnictwa można wyróżnić dwa stanowiska: 
- kształcenie przyszłych kadr w ramach wąskich specjalizacji, co umożliwia szybką adaptację w 
miejscu pracy; 
- kształcenie przyszłych kadr w sposób bardziej ogólny i wszechstronny w celu zapewnienia 
szerokich możliwości 
dostosowawczych związanych z przyszłą pracą.  
 
Wprawdzie okres szkolenia i okres adaptacyjny tak wyszkolonych osób w miejscu pracy jest 
wówczas dłuższy, ale lepiej dostosowują się oni do zmieniających się wymogów rynku pracy. 
Inicjatywa prowadzenia szkoleń może wychodzić zarówno od jednostek gospodarczych, jak i od 
organizacji zajmujących się prowadzeniem szkoleń. 
 
Niedostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku jest powodowane nie tylko dynamicznym 
rozwojem nowoczesnych technologii i metod produkcji, lecz także niedostosowaniem szkolnictwa 
zawodowego do chłonności lokalnych i regionalnych rynków pracy. W Polsce ten problem jest 

bardzo dotkliwy. Trudną sytuację młodzieży na rynku pracy tłumaczy się właśnie 
niedostosowaniem kierunków kształcenia do potrzeb praktyki gospodarczej.  
W ogólnej liczbie bezrobotnych absolwenci szkół ponadpodstawowych stanowią 3,6%, a stopa 
bezrobocia wśród młodzieży jest dwukrotnie wyższa od stopy bezrobocia ogółem. 
 
Za główne zadania w zakresie modernizacji polskiego systemu kształcenia i doskonalenia 
zawodowego uważa się: 
- zmniejszenie rekrutacji do szkół przygotowujących kandydatów do zawodów nieatrakcyjnych, 
na które jest mały popyt, 
- poprawę elastyczności kształcenia w zakresie czasu nauki, organizacji systemu szkolnego oraz 
treści nauczania, 
- rozszerzenie profilu kształcenia i ograniczenie liczby specjalności,  
- zmianę organizacji i treści kształcenia dorosłych. 
 
Koncepcje teoretyczne i założenia regulacji rynku pracy 
W krajach rozwiniętych rynek pracy funkcjonuje z dużymi zakłóceniami, oddalającymi go od 
teoretycznego modelu rynku pracy przy doskonałej konkurencji, w którym wielkość zatrudnienia 
jest funkcją płac, mechanizm rynkowy zapewnia automatycznie optymalne zatrudnienie, 
bezrobocie zaś ma charakter frykcyjny lub dobrowolny. Model ten opiera się na nastę-pujących 
założeniach: 
- na rynku pracy występuje pełna konkurencja i nie ma żadnych przeszkód w dostępie do niego, 
- oferowana na rynku praca ma homogeniczny charakter, tzn. przedstawia jednakową 
produktywność, 
- istnieje pełna informacja dotycząca obecnej i przyszłej sytuacji (np. dotycząca wolnych miejsc 
pracy i wysokości wynagrodzenia), 
- siła robocza jest w pełni mobilna (dotyczy to mobilności sektorowej, przestrzennej, zawodowej). 
Podstawą klasycznej koncepcji rynku pracy są trzy główne hipotezy:  
1) podaż zawsze tworzy odpowiedni popyt, 
2) krańcowa użyteczność określa podaż siły roboczej, 
3) krańcowa produktywność determinuje popyt na siłę roboczą. 
 
W tym modelu równowaga na rynku siły roboczej jest osiągana na poziomie płac realnych, 
zrównujących podaż z popytem; wszelkie bariery i ograniczenia w działaniu mechanizmów 
rynkowych powodują utrzymywanie się bezrobocia.  
Zwolennicy doktryn liberalnych, przyjmujący takie założenia, byli i są negatywnie nastawieni do 
działalności związków zawodowych i ingerencji państwa. 
 
 
Rys. Rynek pracy w ujęciu klasycznym 
 
 
Odmiennie przedstwiają się koncepcje pracy i polityki zatrudnienia w teorii J.M. Keynesa, 
uważał, on że bezrobocie ma charakter nie tyle dobrowolny, ile przymusowy i że elastyczność 
płac jest ograniczona. O łącznej wielkości zatrudnienia decydują, zdaniem Keynesa, skłonność do 
konsumpcji i stopa nowych inwestycji, przy danej zaś skłonności do konsumpcji zatrudnienie 
może wzrastać wyłącznie jednocześnie z inwestycjami.  
 
Keynesa nie interesują procesy wzrostu podaży siły roboczej czy też wzrostu jej wyposażenia 
kapitałowego, istotne są dla niego:  
- bieżąca sytuacja (ilość i kwalifikacje siły roboczej),  
- poziom techniki i technologii,  
- gusty konsumentów,  
- struktura społeczna. 
 
Uznając zasadniczą rolę efektywnego popytu w kształtowaniu rozmiarów zatrudnienia, Keynes 

odrzucił prawo rynków Saya wskazując, że równowaga gospodarcza jest możliwa także przy 
niepełnym zatrudnieniu. Oznaczało to uznanie przymusowego charakteru bezrobocia i 
podważenie skuteczności mechanizmów rynkowych w stwarzaniu tendencji do pełnego 
zatrudnienia. 
Opartą na zaleceniach Keynesa politykę zatrudnienia charakteryzuje aktywność państwa, tj. jego 
pośrednie i bezpośrednie działania w celu zwiększenia liczby miejsc pracy i produkcji. Na 
szczególną uwagę w walce z bezrobociem zasługują proponowane przez Keynesa roboty 
publiczne. 
Wzrost zatrudnienia przy robotach publicznych powoduje „mnożenie się zatrudnienia w całej 
gospodarce, bowiem wzrost funduszu płac i popytu konsumpcyjnego pociąga za sobą kolejne 
przyrosty zatrudnienia w gałęziach dóbr konsump-cyjnych.  
Ilościowym ujęciem tego zjawiska jest mnożnik zatrudnienia - relacja między całkowitym 
wzrostem zatrudnienia a wzrostem zatrudnienia przy robotach publicznych. 
Jest ona określona - podobnie jak w mechanizmie mnożnika inwestycyjnego - przez krańcową 
stopę konsumpcji. 
 
We współczesnej doktrynie neoliberalnej istotną rolę odgrywa koncepcja tzw. „naturalnej" stopy 
bezrobocia, opracowana przez M. Friedmana i E.S. Phelpsa.  
Koncepcja ta opiera się na przyjęciu tezy o długookresowej stabilności gospodarki rynkowej 
opartej na swobodnym działaniu przedsiębiorstw.  
„Naturalna" stopa bezrobocia – to „odsetek siły roboczej obejmujący bezrobotnych w warunkach 
równowagi na rynku pracy. Są oni dobrowolnie bezrobotni, gdyż nie chcą podjąć pracy przy płacy 
realnej zapewniającej równowagę".  
 
Zwolennicy doktryny liberalnej uważają, że do wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia - ponad 
poziom stopy „naturalnej" - przyczyniają się różne zakłócenia na rynku pracy, związane z:  
- niepełną informacją,  
- ograniczoną mobilnością siły roboczej,  
- różnymi formami ingerencji publicznej, a zwłaszcza działalnością związków zawodowych. 
 
Rozmiary bezrobocia wiązano także z inflacją. Próbą określenia współzależności między stopą 
bezrobocia a stopą inflacji jest krzywa Phillipsa - wyższej stopie bezrobocia odpowiada niższy 
poziom inflacji, i odwrotnie.  
 
Wystąpienie zjawiska stagflacji (równoczesny wzrost inflacji i bez-robocia) w wielu krajach pod 
koniec lat sześćdziesiątych podważyło wiarygodność krzywej Phillipsa, a zwłaszcza interpretacji 
tej krzywej mówiącej o substytucyjności inflacji i bezrobocia.  
 
Monetaryści nadali krzywej Phillipsa nową interpretację. Twierdzą, że wymienialność między 
inflacją i bezrobociem ma charakter krótkookresowy, który wynika z nieprzewidzianej inflacji. 
Natomiast w długim okresie nie ma alternatywy inflacja-bezrobocie, bowiem stopę bezrobocia 
wyznaczają czynniki realne, a nie pieniężne. Dla każdej oczekiwanej stopy inflacji istnieje jeden 
kształt krzywej Phillipsa: kolejne zmiany stopy inflacji powodują przesunięcie tzw. 
krótkookresowej krzywej w górę  
 
Rys. Krzywa Phillipsa a różne poziomy inflacji 
 
 
Stopa bezrobocia (%) 
 
 
W okresie analizowanym przez Phillipsa można wprawdzie zauważyć współzależność między 
inflacją a bezrobociem, ale w wyjaśnianiu tego zjawiska trzeba uwzględnić dynamiczny rozwój 
sektora nieprodukcyjnego, który stwarzając nowe miejsca pracy, wywołuje silniejsze efekty 
popytowe niż podażowe, w rezultacie zaś - przyspieszenie procesów inflacyjnych. Analizy 

statystyczne przeprowadzane w różnych okresach w celu weryfikacji hipotez Phillipsa wykazały 
niezbyt wysoką korelację inflacji i bezrobocia w ujęciach długookresowych, a nawet tendencje 
sprzeczne z tą hipotezą. 
 
„Nowa mikroekonomia bezrobocia" - zajmuje się szczegółową analizą funkcjonowania rynku 
pracy. Przyjmuje ona założenia ekonomii neoklasycznej dotyczące doskonałej konkurencji, 
giętkości cen i płac, pełnego zatrudnienia, z wyjątkiem tezy, że podmioty gospodarcze mają dobre 
informacje o wszystkich cenach.  
Według tej teorii mechanizm konkurencji nie powoduje bezrobocia, lecz wywołuje jedynie 
trudności z zapewnieniem przepływu informacji o rynku pracy w gospodarce konkurencyjnej. W 
ramach „nowej mikroekonomii" rozwinęły się teorie poszukiwania pracy, bezwarunkowej umowy 
o pracę i inwestowania w człowieka 
 
Rola państwa według tych teorii ma się koncentrować wokół: 
- realizacji funkcji podmiotu gospodarczego, czyli pracodawcy w sektorze publicznym, który 
zalicza się do rynku pierwotnego, 
- polepszania warunków pracy w sektorze wtórnym przez angażowanie środków publicznych, a 
także tworzenie długookresowych strategii pełnego zatrudnienia, 
- subsydiowania płac w ramach aktywnych środków zwalczania bezrobocia, 
- tworzenia i realizacji programów antydyskryminacyjnych, chroniących interesy 
„pokrzywdzonych" na rynku pracy. 
Jako reakcja na słabości dominujących teorii w wyjaśnianiu charakteru bezrobocia, szczególnie w 
latach osiemdziesiątych, pojawia się hipoteza histerezy. 
 
Histereza - słowo pochodzenia greckiego - oznacza dosłownie pozostawanie w tyle. Oznacza 
zjawisko polegające na tym, że zmiany parametrów charak-teryzujących stan pewnego układu 
wywołane zmianami czynników zewnętrznych zależą od poprzednich stanów układu. 
 
Hipoteza histerezy przeniesiona na grunt życia gospodarczego próbuje wyjaśniać kształtowanie 
się stopy bezrobocia występowaniem tendencji podążania „naturalnej" stopy bezrobocia za stopą 
rzeczywistą, sytuacji, w której wysokość bezrobocia nie powoduje ani przyspieszenia, ani 
zwolnienia inflacji (tzw, poziom NAIRU), a także zbyt wolnym działaniem samoczynnych 
mechanizmów przywracania równowagi na rynku pracy. 
Ogólnie, hipoteza histerezy wzmacnia argumenty na rzecz bardziej aktywnej polityki 
gospodarczej. 
 
Wśród stosunkowo dużej liczby instrumentów polityki zatrudnienia ukształtowanej przez teorię i 
praktykę możemy wyróżnić trzy główne grupy: 
- służące wywieraniu wpływu na wzrost popytu na siłę roboczą,  
- zmniejszające podaż siły roboczej, 
- dotyczące porozumień międzynarodowych w sprawie transferu siły roboczej. 
Działania w celu zwiększenia popytu na siłę roboczą 
 
Polityka zwiększania popytu na siłę roboczą jest związana z nurtem keynesowskim i 
neokeynesowskim. Często przeciwstawia się ją innemu podejściu, a mianowicie utrzymywaniu za 
pomocą zasiłków dochodów ludzi pozostających bez pracy. 
 
Można wyróżnić następujące kierunki działań służących zwiększaniu liczby miejsc pracy: 
 
a) Subwencjonowanie płac.  
W razie istnienia silnej presji inflacyjnej możliwości tworzenia miejsc pracy w sektorze 
prywatnym za pomocą stymulowania popytu globalnego są ograniczone. W związku z tym 
większą rolę przypisuje się selektywnemu oddziaływaniu na zatrudnienie przez 
subwencjonowanie części kosztów płacowych przedsiębiorstw prywatnych w celu skłonienia ich 
do utrzymania lub zwiększenia dotychczasowego zatrudnienia.  

 
Subwencje płacowe mogą przybierać formy: 
- subwencji uzależnionych od liczby nowo przyjętych pracowników oraz od ich relacji do liczby 
już zatrudnionych, 
- subwencji uzależnionych od ogólnej liczby zatrudnionych, 
- subwencji przyznawanych w jednakowej wysokości albo róż-nicowanych w zależności od 
regionu, gałęzi przemysłu, wysokości płac, wieku pracownika itd. 
 
Podstawowym argumentem za subwencjonowaniem płac jest to, że w przeciwieństwie do innych 
sposobów pobudzania popytu, takich jak np. obniżka podatków, nie powoduje ono zwiększenia 
napięć inflacyjnych. W razie stosowania tego narzędzia zatrudnienie wzrasta dlatego, że siła 
robocza w wyniku subwencji staje się dla pracodawcy tańsza.  
 
Funkcję analogiczną do funkcji subsydiów płacowych spełniają subsydia eksportowe. Dzięki nim 
zatrudnienie w sektorach konkurencyjnych wzrasta w skali międzynarodowej. Subwencje płacowe 
mogą być zo-rientowane celowo, tzn. mogą dotyczyć określonych grup zawodowych czy 
społecznych. 
 
Subwencjonowanie płac wiąże się z różnymi problemami:  
- stosowanie przez przedsiębiorców różnych nieuczciwych praktyk w celu otrzymania subwencji, 
- wzrost kosztów administracyjnych związanych z badaniem sytuacji przedsiębiorstw i 
ocenianiem, czy kwalifikują się one do przyznania dotacji, 
- stosowanie skomplikowanych metod kwalifikowania przedsiębiorstw do grupy 
subwencjonowanych. 
 
Jeżeli programy subwencjonowania nie obejmują wszystkich przedsię-biorstw, to są tylko 
częściowo skuteczne, gdyż tworzone w ich wyniku miejsca pracy częściowo zastępują miejsca 
pracy zlikwidowane w przed-siębiorstwach nie objętych tym programem. 
 
b) Selektywne programy zatrudnienia w sektorze państwowym.  
Programy te służą aktywizacji zawodowej w dziedzinach gospodarki charakteryzujących się 
wysoką stopą bezrobocia.  
Ta forma interwencji daje wymierne efekty społeczne dość szybko. Często programy te są jedyną 
możliwością zapewnienia miejsc pracy bezrobotnym, gdyż osoby przez długi czas pozostające bez 
pracy mają duże trudności z uzyskaniem zatrudnienia w firmach prywatnych. 
W praktyce wpływ tego typu działań na zmniejszenie bezrobocia jest skromny, gdyż skala tych 
programów jest zbyt mała w porównaniu z rozmiarami potrzeb. 
 
c) Popieranie przedsiębiorczości indywidualnej.  
Formy i sposoby pobudzania inicjatywy prywatnej:  
- ogólne oddziaływanie państwa w celu zapewnienia warunków rozwoju przedsiębiorczości 
prywatnej,  
- specjalne programy rządowe popierające rozwój małych i średnich przedsiębiorstw  
- różnego rodzaju lokalne inicjatywy w dziedzinie zatrudnienia. 
 
Metody popierania przedsiębiorczości:  
 
1. system zasiłków celowych na zakładanie własnych firm.  
Polega on na skłanianiu bezrobotnych lub pracowników zagrożonych redukcją do zakładania 
własnych małych przedsiębiorstw. Program ten zapewnia zasiłek podejmującym się założenia 
takich przedsiębiorstw.  
Warunkiem jest posiadanie pewnych własnych środków na potrzeby związane z uruchomieniem 
nowego przedsiębiorstwa.  
Środki własne mogą pochodzić z kredytu bankowego.  
 

Zasięg tych programów jest stosunkowo ograniczony; wynika to zarówno z limitowania 
ilościowego zasiłków, jak i z ryzyka podejmowania działalności przez nowych przedsiębiorców. 
Doświadczenie wykazuje, że prawie połowa osób, które pobrały ten zasiłek, zaprzestaje 
działalności już w drugim roku istnienia własnego przedsiębiorstwa. 
 
2. tworzenie wolnych stref gospodarczych albo stref aktywności gospodarczej.  
Idea takich obszarów wywodzi się z doświadczeń stref bezcłowych. Wolne strefy gospodarcze to 
obszary, na których pewne rodzaje działalności gospodarczej mogą być podejmowane przy 
ułatwieniach podatkowych. 
 
W programach działań bierze się pod uwagę dwa cele, ściśle związane z założeniami polityki 
regionalnej: 
1. tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach dotkniętych kryzysem,  
2. rozwój pewnych regionów, głównie regionów opóźnionych, de-presyjnych itd. 
Ta forma zwiększania zatrudnienia jest narzędziem przeciwdziałającym bezrobociu, 
wspomagającym wcześniej wymienione instrumenty. 
 
Wśród form pomocy małym i średnim przedsiębiorstwom wyróżnia się:  
- udzielanie kredytów przez specjalnie powołane do tego instytucje finansowe, 
- przyznawanie ulg podatkowych, 
- tworzenie systemu ochrony przed bankructwem,  
- gwarantowanie zamówień rządowych, 
- rozwijanie inicjatyw lokalnych na rzecz tych przedsiębiorstw. 
 
Roboty publiczne  
Roboty publiczne jako narzędzie polityki zatrudnienia były i są stosowane w krajach zachodnich 
w ramach różnych programów i planów.  
Wydatki z budżetu na roboty publiczne służą oddziaływaniu zarówno na koniunkturę, jak i 
bezpośrednio na struktury ekonomiczne i społeczne, poprawiając stan zagospodarowania kraju, 
sieć dróg, mostów, kolei itd. Tworzy się w ten sposób nowe miejsca pracy, a także eliminuje 
bezczynność bezrobotnych i skraca czas ich oczekiwania na nowe miejsca pracy, co ma znaczenie 
zwłaszcza przy reaktywizacji grup bezrobotnych długookresowo 
 
Przeciwdziałanie bezrobociu w Polsce przez wzrost popytu na siłę roboczą przybiera stopniowo 
formy aktywne. Głównym kierunkiem działań jest tworzenie nowych miejsc pracy. Celowi temu 
służą: 
1) pożyczki z Funduszu Pracy 
- dla bezrobotnych chcących podjąć pracę na własny rachunek,  
- dla zakładów pracy na tworzenie dodatkowych miejsc pracy, 
- dla zwalnianych z PGR rolników na podjęcie pozarolniczej działalności gospodarczej; 
2) szkolenia i przekwalifikowywania zawodowe dla bezrobotnych i zagrożonych zwolnieniem z 
pracy. 
 
Inne narzędzia do walki z bezrobociem to: 
- prace interwencyjne i roboty publiczne organizowane przez organy samorządu lokalnego lub 
terenowej administracji lokalnej, 
- stwarzanie warunków rozwoju pozarządowych instytucji, których celem jest łagodzenie skutków 
bezrobocia (dotychczas powstały: Bank Inicjatyw Gospodarczych, Agencja Inicjatyw Lokalnych, 
towarzystwa inwestycji społeczno-ekonomicznych, izby przemysłowo-handlowe, centra 
doskonalenia zawodowego, inkubatory przedsiębiorczości). 
 
Działalność Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej jest wspierana przez programy 
międzynarodowe, których celem jest tworzenie miejsc pracy. Są to: program PHARE 
wspomagania mikroprzedsiębiorczości, pożyczki Banku Światowego, brytyjski program „Knoty-
how", a także program współpracy amerykańsko-polskiej i francusko-polskiej. 

 
Ograniczanie podaży siły roboczej 
 
Możemy tu wyróżnić: 
1) zmniejszanie rozmiarów zasobów siły roboczej, zaliczamy umożliwienie:  
- wcześniejszego przechodzenia na emeryturę,  
- przedłużania okresu kształcenia, 
- przedłużania lub wprowadzania obowiązkowej służby wojskowej, 
- osłabiania aktywności zawodowej, np. przez zachęty dla kobiet do zajmowania się 
wychowywaniem dzieci czy zachęty do podnoszenia kwalifikacji. 
2) zmniejszanie liczby godzin pracy. 
- skracanie czasu pracy, 
- wydłużanie urlopów, 
- zmniejszanie liczby godzin ponadwymiarowych,  
- zatrudnianie w niepełnym wymiarze czasu pracy. 
Skracanie czasu pracy jako środek przeciwdziałania bezrobociu wywołuje wiele kontrowersji i 
sprzecznych opinii. Odnoszą się one zarówno do ekonomicznej, jak i do społecznej strony 
zagadnienia. Jeśli chodzi o aspekt ekonomiczny, to często podnosi się problem niepełnej 
zastępowalności zwolnionych miejsc pracy nowym zatrudnieniem.  
Wcześniejsze prze-chodzenie na emeryturę może wywoływać wzrost obciążeń budżetu i funduszy 
socjalnych. Zdarza się, że zmniejszone zatrudnienie bywa rekompensowane nieprzyjmowaniem 
nowych pracowników, lecz wzrostem godzin nadliczbowych; zmniejsza to rezultaty działań 
podażowych polityki zatrudnienia.  
Wśród aspektów społecznych zwraca się uwagę na skutki dezaktywizacji ludzi, a w wieku 
emerytalnym - trudności z zaakceptowaniem przez nich nowej sytuacji. Bezczynność wywołuje 
wiele problemów natury społecznej; wskazuje się też na wzrost chorób związanych z wczesną 
bezczynnością. 
Z narzędzi oddziaływania na zmniejszenie podaży siły roboczej dużą popularność zyskało 
zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy. Przyczynia się ono - przy minimalnych kosztach 
- do zmniejszenia bezrobocia. 
 
Porozumienia międzynarodowe w sprawie transferu siły roboczej 
 
Od dawna ludzie nie mogący znaleźć pracy we własnym kraju poszukiwali jej za granicą, 
decydując się na stałą lub czasową emigrację. Jej wyrazem był masowy przepływ ludności z 
Europy do Ameryki.  
W krajach Europy Zachodniej na ogólną podaż pracy w wysokim stopniu wpływa napływ siły 
roboczej z zewnątrz, a na rynku pracy znaczną rolę odgrywają tzw. gastarbeiterzy - robotnicy 
cudzoziemcy. W rozwiniętych krajach Europy Zachodniej tworzą oni milionowe armie 
pracowników, zwiększając nacisk na zatrudnienie. 
W tej sytuacji rozwiązanie problemów zatrudnienia i walka z bezrobo-ciem wymagają 
skoordynowanych działań w skali międzynarodowej. Były i są one podejmowane w krajach 
członkowskich Unii Europejskiej i OECD.  
 
W UE, gdzie zniesiono wiele ograniczeń przepływu siły roboczej między państwami 
członkowskimi, nie wypracowano zasad europejskiego rynku pracy - wspólnej polityki w zakresie 
zbiorowego negocjowania płac, jednolitego systemu ubezpieczeń społecznych czy wspólnej 
polityki socjalnej i imigracyjnej.  
 
Traktat z Maastricht ujmuje te zagadnienia w sposób bardzo ograniczony. Także „biała księga" 
opisuje jedynie liczne możliwe przyczyny bezrobocia europejskiego, nie opowiadając się 
zdecydowanie za żadną z prezentowanych opinii i nie wskazując na żaden z instrumentów polityki 
przeciwdziałania bezrobociu jako skuteczny i możliwy do zastosowania w skali UE lub w krajach 
będących jej członkami. 
Integracji gospodarek w UE mają sprzyjać: zapobieganie dyskryminacji i nieuczciwej konkurencji 

oraz działania wpływające na wzrost mobilności i podnoszenie kwalifikacji siły roboczej. 
 
Układy o stowarzyszeniu krajów Europy Środkowej z UE, będące podstawą umów dwustronnych 
umożliwiających sile roboczej tych krajów dostęp do europejskich rynków pracy, w praktyce 
okazały się bardzo mało skutecznym narzędziem przezwyciężania bezrobocia, gdyż niewielki 
procent osób w stosunku do potrzeb jest objęty tą formą transferu. 
Polska, jako państwo stowarzyszone z Unią Europejską, podpisała umowę o transferze zasobów 
pracy z Niemcami, Francją i Belgią. Na podstawie tych umów pracodawcy zagraniczni mogą 
legalnie zatrudniać polskich pracowników. Jednak skuteczność tych umów w przeciwdziałaniu 
bezrobociu jest znikoma, gdyż faktycznie bezrobotni stanowią tylko około 2% liczby osób 
wyjeżdżających do pracy za granicę. 
 
Regulowanie dochodów i cen 
 
Polityka dochodowa - zakres i funkcje 
 
Poziom dochodów społeczeństwa jest proporcjonalny do osiągnię-tego przez dany kraj poziomu 
rozwoju gospodarczego, którego powszech-nie stosowaną miarą jest: 
- wielkość produktu narodowego (krajowego) brutto (lub dochodu narodowego) przypadająca na 
jednego miesz-kańca, wyrażona w walucie porównywalnej (najczęściej w dolarach).  
Nie jest to miernik precyzyjnie ilustrujący poziom rozwoju. Miernik dochodu narodowego nie 
odzwierciedla także poziomu życia społeczeństwa, gdyż nie uwzględnia m.in. wielkości majątku 
wytworzonego i zakumulowanego w latach wcześniejszych, decydującego o dobrobycie 
społecznym. 
 
Oczywista jest więc ścisła korelacja między wartością dochodu narodowego na jednego 
mieszkańca a poziomem przeciętnej płacy, mimo iż niektóre czynniki modyfikują prosty charakter 
tej zależności, np. udział płac w dochodzie narodowym, struktura demograficzna i zawodowa, 
różnica między dochodem wytworzonym a dochodem podzielonym itd. 
Istnieje także korelacja między poziomem dochodu narodowego a strukturą spożycia. 
Zaspokojenie podstawowych potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa w krajach wysoko 
rozwiniętych ma dużo mniejszy udział w strukturze spożycia niż w krajach biedniejszych.  
Natomiast udział wydatków na zaspokojenie pozostałych potrzeb, wśród nich także potrzeb 
wyższego rzędu, jest dużo większy.  
Oznacza to, że efektywny popyt na towary wysoko przetworzone w krajach rozwiniętych, w 
porównaniu z krajami rozwijającymi się, jest jeszcze wyższy, niż wynikałoby to z relacji 
poziomów dochodu narodowego.  
 
Analogiczne relacje występują w ramach kraju: grupy społeczne o niskich dochodach 
przeznaczają na zaspokojenie potrzeb podstawowych większą niż przeciętna część dochodów.  
Zależność ta występuje także w okresie depresji, kiedy konsumenci rezygnują głównie z dóbr i 
usług wyższego rzędu, co prowadzi do zmiany struktury spożycia. Przedstawione zależności mają 
istotny wpływ na kształtowanie się skali efektywnego popytu oraz struktury i dynamiki 
gospodarki. Wskazują one jednocześnie na redystrybucyjną funkcję regulowania przez państwo 
poziomu i struktury dochodów. 
 
Polityka dochodowa bywa niekiedy błędnie utożsamiana z polityką płac. Polityka dochodowa ma 
zasięg szerszy, gdyż na ogólną sumę dochodów składają się nie tylko wynagrodzenia 
pracowników najemnych (w sektorze prywatnym i publicznym).  
Niekiedy politykę dochodową ogranicza się jedynie do dochodów, których podstawą jest praca i 
kapitał (własność). Jest to zawężenie, gdyż nie tylko w Polsce, ale i w wielu krajach Unii 
Europejskiej świadczenia społeczne obejmują 1/3 PKB. Przy tym wpływ administracji na ich 
poziom jest pełny i ma charakter działań bezpośrednich. 
 
Politykę dochodową, wiąże się zwykle z polityką cen, gdyż: 

- wzrost cen powoduje, że pracownicy żądają podwyżek płac, a pracodawcy (właściciele) 
podejmują działania zmierzające do powiększenia nominalnej masy zysku w celu (co najmniej) 
stabilizacji poziomu swoich dochodów realnych, 
- wzrost płac powoduje wzrost kosztów, co prowadzi do wzrostu cen.  
 
Regulowanie dochodów nominalnych w oderwaniu od zjawisk cenowych nie jest możliwe do 
zastosowania w praktyce - uczestnicy działań gospodarczych wykazują zainteresowanie głównie 
wzrostem dochodów realnych (czyli ilorazem współczynnika wzrostu dochodów nominalnych i 
współczynnika wzrostu cen), mających określoną siłę nabywczą. 
 
Gdy ceny rosną szybciej niż dochody nominalne, następuje powolna pauperyzacja społeczeństwa. 
Grozi to wybuchem niezadowolenia i za-chwianiem stabilności politycznej przy występowaniu 
równowagi na rynku pieniężnym.  
Szybszy wzrost dochodów niż cen bez odpowiedniego zwiększenia wydajności pracy implikuje w 
przyszłości przyspieszenie inflacji destabilizującej system pieniężny oraz osłabiającej koniunkturę 
ekonomiczną.  
Efektem jest zaprzepaszczenie korzyści płynących z wysokich w pewnym okresie dochodów 
przez długotrwałe ich realne obniżenie. Dlatego śledzenie zmian dochodów i cen pozwala na 
podjęcie właściwych decyzji korygujących ewentualne odchylenia (krótkotrwałe odchylenia na 
ogół wzajemnie się znoszą). 
Zmiany siły nabywczej ludności i poziomu życia społeczeństwa przy nasilonych zjawiskach 
inflacyjnych są trudne do jednoznacznej oceny. Szczególnie w okresie transformacji systemu 
społeczno-gospodarczego analizę komplikuje nie tylko wzrost ogólnego poziomu cen dóbr 
konsump-cyjnych, lecz także znaczna ewolucja ich struktury oraz struktury spożycia. Spadkowi 
średniego poziomu realnych dochodów społeczeństwa może towarzyszyć np. wzrost siły 
nabywczej ludności w stosunku do niektórych grup towarów. 
Siła nabywcza ludności oznacza możność nabycia przez ludność określonej ilości dóbr i usług 
wyrażoną sumą pieniędzy i otwartych kredytów znajdujących się w danym momencie do 
dyspozycji ludności. 
Siła nabywcza pieniądza - ilość towarów otrzymywanych w zamian za jednostkę pieniądza  
 
Znaczne zróżnicowanie ogólnego poziomu cen powoduje, że Szwajcarzy, osiągający nominalne 
dochody o blisko połowę większe niż Amerykanie, jednak w ujęciu realnym mają dochody nieco 
niższe. Polska, mając nominalny PKB na 1 mieszkańca 3-12-krotnie niższy niż kraje 
członkowskie Unii Europejskiej, wykazuje poziom życia niższy 2-5-krotnie. 
 
Cele polityki dochodowej 
 
Celem polityki ekonomicznej państwa jest podnoszenie dobrobytu i maksymalizowanie realnej 
wartości dochodów społeczeństwa.  
Wzrost dochodów jest wynikiem zwiększenia i lepszego wykorzystania potencjału gospodarczego 
kraju.  
Chociaż polityka dochodowa jest formą konkretyzacji ogólnej polityki gospodarczej, samodzielnie 
nie może doprowadzić do podniesienia poziomu dochodów. Polityka dochodowa w związku z tym 
może być ukierunkowana na zapewnienie sprawności gospodarowania. 
 
Bezpośrednie cele polityki dochodowej: 
- kontroli płac (pay policy),  
- regulowanie dochodów (incomes policy),  
- regulowanie cen (price policy).  
Niekiedy przyjmuje się (L.C. Hunter i C. Mulvey), iż dwa cząstkowe wymienione tu elementy, 
tzn. kontrola cen i kontrola płac, są stosowane w celu ograniczania nadmiernych zysków.  
Większość ekonomistów uważa, że ważnym celem polityki dochodowo-cenowej jest 
przeciwdziałanie inflacji. Często łączy się ten cel z warunkami ograni-czającymi, takimi jak 
utrzymanie popytu globalnego (W.J. Baumol, A.S. Blinder) albo pełnego zatrudnienia.  

Polityka dochodowa podejmuje wówczas zadanie zmniejszenia inflacji szkodzącej wzrostowi i 
wpływanie na wzajemne proporcje dochodów nominalnych, czyli płac i zysków.  
 
Polityka dochodowa to zespół różnorodnych działań polityki ekonomicznej, poprzez które 
państwo dąży do zmniejszenia wzrostu dochodu nominalnego, wywierając bezpośredni wpływ na 
płace i ceny. 
 
Najczęściej wymieniane cele (od najważniejszego do stosunkowo najmniej ważnego): 
1) przeciwdziałanie inflacji, 
2) zapewnienie sprawiedliwego podziału dochodów, 
3) zmniejszanie przestrzennych dysproporcji dochodowych,  
4) poprawa systemu płac w celu zwiększenia wydajności,  
5) przeciwdziałanie bezrobociu. 
Jednoczesne ograniczanie bezrobocia i inflacji okazuje się trudne do realizowania w praktyce, ale 
nie jest niemożliwe. Odwrotna proporcjonal-ność tych zjawisk, której ilustracją jest krzywa 
Phillipsa, nie jest powszechną regułą, gdyż analiza empiryczna pozwala wykryć okresy oraz kraje, 
w których zjawiska te bywały w stosunku wprost proporc-jonalnym.  
Siła robocza ma wiele cech towaru, m.in. podlega działaniu praw rynkowych i jest opisywana 
krzywymi podaży i popytu.  
 
Przy strukturalnym bezrobociu za możliwe uważa się działanie w celu wzrostu zatrudnienia przez 
obniżenie ceny siły roboczej stanowiącej koszt producenta.  
Polityka dochodowa sprzyja podnoszeniu efektywności gospodarowania przez prawidłowo 
konstruowane systemy płac, właściwie spełniające swoją funkcję motywacyjną (bodźcową).  
 
Płaca powinna być instrumentem pobudzającym pracowników do aktywnej realizacji zadań 
gospodarczych: wzrostu produkcji, podniesienia jakości i nowoczesności wyrobów, oszczędności 
materiałów, obniżki kosztów produkcji, wzbogacenia asor-tymentu wyrobów, wzrostu 
rentowności itd.  
Realizacja bodźcowej funkcji płac jest warunkiem efektywnego wykorzystania siły roboczej w 
przed-siębiorstwie i w całej gospodarce.  
 
Płace spełniają również dwie inne funkcje: 
- dochodową - płace stanowią główny składnik dochodu pracownika  
- kosztową - są ważnym elementem kosztów w przedsiębiorstwie i informują, w jaki sposób 
zużycie pracy żywej wpływa na poziom kosztów i wielkość dochodów przedsiębiorstwa.  
 
Przedsiębiorcy biorą pod uwagę jednak nie tylko poziom płac, lecz także i inne koszty związane z 
siłą roboczą, głównie składki ubezpieczeniowe oraz obligatoryjne i dobrowolne świadczenia 
(fundusz socjalny, bezpłatne wyżywienie, samochód służbowy, koszty szkoleń, dopłaty do 
zakwaterowania, ubez-pieczenia komercyjne). 
 
Sprawiedliwy podział dochodów - pojęcia sprawiedliwości nie da się zdefiniować na gruncie 
ekonomii, może to uczynić jedynie filozofia (etyka, aksjologia). Pojęcie sprawiedliwości nie jest 
aksjomatem; każda próba jego skon-kretyzowania oznacza jednocześnie samookreślenie postawy 
politycznej.  
 
Liberałowie definiują sprawiedliwy podział jako dany przez naturalny rozwój wypadków i 
wyrażający rzeczywiste znaczenie ludzi w procesie gospodarowania (dlatego poprzestają na 
antyinflacyjnym celu polityki dochodowej).  
 
Zasadą podziału głoszoną przez teoretyków utopijnego so-cjalizmu i komunizmu była 
proporcjonalność w stosunku do pracy i do potrzeb. To ostatnie miało nastąpić wraz z powstaniem 
społeczeństwa masowej obfitości. W okresie przejściowym, jakim miał być socjalizm, uznawano 
zasadę proporcjonalności do ilości i jakości pracy. W praktyce występowało stosunkowo 

niewielkie zróżnicowanie dochodów pracujących, ale nawet ono było często przez społeczeństwo 
oceniane jako zbyt duże.  
 
W krajach zachodniej Europy, w których dominujący wpływ na gospodarkę miały partie 
socjaldemokratyczne (kraje sk
Ocena

Oceń dany materiał: 

- nie wybrano oceny -

 

Dodaj ocenę

 

Brak ocen. Może czas dodać swoją?

ksavi
· 

Edytuj profil

 

· 

Prywatne wiadomości

 

· 

Lista kont

 

· 

Wyloguj

 

Przedmioty:

Angielski

 

Biologia

 

Budowlanka

 

Chemia

 

Ekonometria

 

Ekonomia

 

Elektronika

 

Europeistyka

 

Filozofia

 

Finanse i Bankowość

 

Fizyka

 

Geografia

 

Historia

 

Informatyka

 

Matematyka

 

Medycyna

 

Niemiecki

 

Ochrona Środowiska

 

Pedagogika

 

Politologia

 

Polski

 

Prawo i Administracja

 

Psychologia

 

Rolnictwo

 

Socjologia

 

Technika

 

W-F

 

2008 © by 

elstudento.org

. Wszelkie prawa zastrzeżone. 

Wszelkie materiariały i wypowiedzi zamieszczone w serwisie należą do ich autorów. Zespół 
elstudento.org nie odpowiada za ich treść.

Główna

•

|

•

Forum

•

|

•

Materiały

•

|

•

Szukajka

•

|

•

Kontakt

•

 
materiały

•

|

•

referaty

•

|

•

ściągi

•

|

•

opracowania

•

|

•

pomoce naukowe

•

|

•

gotowce

•

|

•

notatki

•

|

•

wypracowania

•

|

•

streszczenia

•

|

•

rozprawki

•

|

•

konspekty

•

|

•

dla studentów

•

|

•

lektury

•

|

•

szkoła

•

 

elstudento1

 

elstudento2

 

elstudento3

 

elstudento4

 

elstudento5

 

elstudento6

 

elstudento7

 

elstudento8

 

elstudento9

 

elstudento10

 

elstudento11

 

elstudento12

 

elstudento13

 

elstudento14

 

elstudento15

 

elstudento16

 

elstudento17

 

elstudento18

 

elstudento19

 

elstudento20

 

elstudento21

 

elstudento22

 

elstudento23

 

elstudento24

 

elstudento25

 

elstudento26

 

elstudento27

 

elstudento28

 

elstudento29

 

elstudento30

 

elstudento31

 

elstudento32

 

elstudento33

 

elstudento34

 

elstudento35

 

elstudento36

 

elstudento37

 

elstudento38

 

elstudento39

 

Projekt graficzny: 

SK8s

 

Kodowanie: 

Seba0p

 

CMS: