DYSCYPLINA FINANSÓW

PUBLICZNYCH

– zasady odpowiedzialności za naruszenia

dr Jarosław Wierzbicki

Katedra Prawa Administracyjnego i Finansowego Przedsiębiorstw

Szkoła Główna Handlowa

Konstrukcja odpowiedzialności

• Brak legalnej definicji pojęcia

dyscypliny finansów publicznych,

• Brak abstrakcyjnego przedmiotu (dobra) prawnie

chronionego,

• Element zabezpieczający prawidłowość funkcjonowania

finansów publicznych,

• Odpowiedzialność o charakterze niezależnym -

samoistnym

(25)

.

Zakres podmiotowy odp.

• osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan

finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki

nie zaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki

publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek;

• kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;

• pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym

powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej

lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach
publicznych;

• osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi

jednostkom nie zaliczanym do sektora finansów publicznych.

• Rozszerzenie: art. 4a

Z orzecznictwa …

ORZECZENIE RKO przy RIO w O. z dnia 22 marca 2006 r.,

ZDB-4100-5/2006

w sprawie Grzegorza J., zatrudnionego w Urzędzie Miejskim w P. na

stanowisku Sekretarza o popełnienie czynu, który wyczerpuje

dyspozycję art. 10 ustawy (…) polegającego na dokonany zmiany w

budżecie jednostki sektora finansów publicznych bez upoważnienia

(…)

orzeka:

Na podstawie art. 135 w związku z art. 4 pkt 3 i art. 19 ust. 2 ustawy o

odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

uniewinnia Grzegorza J.

od zarzutu (…)

Skład Orzekający ustalił, co następuje:

podczas urlopu wypoczynkowego, na którym przebywał Burmistrz Gminy

P, piastujący funkcję sekretarza. gminy, obwiniony Grzegorz J. wydał

cztery zarządzenia w sprawie zmian w budżecie gminy P.

uprawnienia do takiego działania dopatrywał się w pełnomocnictwie jakie

otrzymał od Burmistrza Gminy,

Z orzecznictwa …

•

Skład Orzekający zważył, co następuje:

•

To wójtowi/burmistrzowi przysługuje wyłączne prawo zgłaszania

propozycji zmian w budżecie gminy.

•

Wykluczone prawnie jest dokonywanie zmian w budżecie przez inne
podmioty-

czynność prawna dokonana przez podmiot nieuprawniony jest

nieważna z mocy prawa.

•

Działania obwinionego były nieskuteczne prawnie, nieważne z mocy
prawa,

•

Skład Orzekający uznał, iż sekretarzowi gminy nie zostały powierzone

określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej w tym

uprawnienie do dokonywania zmian w budżecie.

•

O ile można stwierdzić, że czyn podjęcia przez sekretarza gminy

opisanych wyżej zarządzeń w sprawie zmian w budżecie gminy na rok

2005, „z upoważnienia burmistrza”, jest czynem bezprawnym, to jednak

nie sposób zaliczyć obwinionego sekretarza gminy do katalogu osób
opisanych w art. 4 cytowanej ustawy.

Z orzecznictwa …

• ORZECZENIE GKO z dnia 7 listopada 2005 r. (Nr akt

DF/GKO/Odw.- 35/46/2005/331)

(…) odwołanie wniesione przez pełnomocnika Obwinionego – Pana

Roberta C.

– dyrektora Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie, (…)

Zaskarżonym orzeczeniem Komisja Orzekająca I instancji uznała
Obwinionego Roberta C.

(cyt.) „winnym tego, że zawarł w dniu 20 lutego

2004 r. w Warszawie w imieniu Miasta Stołecznego Warszawy umowy z

Przedsiębiorstwem Komunikacji Samochodowej w G. (…), czym

przekroczył zakres upoważnienia do zaciągania w 2004 r. zobowiązań

obciążając budżet Miasta Stołecznego Warszawy:

• UZASADNIENIE

(…) Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że Obwiniony

zawierając powyższe umowy nie przekroczył upoważnienia do

zaciągania zobowiązań jednostki sektora finansów publicznych,

gdyż zobowiązania miały charakter warunkowy, a zatem należało

rozstrzygnąć jak w sentencji.

Naruszenia (sfery regulacji)

• Strona dochodowa finansów publicznych

(brak dochodu lub jego zmniejszenie);

• Wydatki publiczne

(wygenerowanie lub ich nieprawne zwiększenie);

• Naruszenie zasad gospodarowania środkami publicznymi;

• Naruszenie zasad reprezentacji skarbu państwa w sferze

umów prywatnych (zamówienia publiczne);

• Naruszenia w sferze sprawozdawczej i kontrolnej finansów

publicznych

Odpowiedzialność - mechanizm

• odpowiedzialność za czyn określony w ustawie;
• odpowiedzialność na zasadzie winy,

(19.2)

• odpowiedzialność sprawcy bezpośredniego,

(19.1)

• odpowiedzialność sprawcy kierowniczego -

wydającego polecenie

(19.3)

• samodzielna odpowiedzialność kierownika oparta na

zaniechaniu lub niewypełnianiu obowiązków w
zakresie kontroli zarządczej

(5.2; 11.2; 16.2; 17.7)

.

S A N K C J E

• UPOMNIENIE

• NAGANA

• KARA PIENIĘŻNA

• ZAKAZ PEŁNIENIA FUNKCJI

ZWIĄZANYCH Z DYSPONOWANIEM
ŚRODKAMI PUBLICZNYMI

Zasady wymiaru kary

• Kara wymierzana wg uznania organu

orzekającego,

• Przesłanki uwzględniane przy wymiarze kary

(33)

:

– skutki i stopień szkodliwości naruszenia

(22.2)

,

– stopień winy,
– społeczne cele kary,
– cele zapobiegawcze i dyscyplinujące w stosunku do

ukaranego.

• Indywidualizacja sankcji,
• Kara łączna

(37)

.

Organy orzekające

• I instancja

Komisje Orzekające w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny

Finansów Publicznych,

(przewodniczący, jeden lub dwóch zastępców 5 – 21 członków)

• II instancja

Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny

Finansów Publicznych,

(przewodniczący, jeden lub dwóch zastępców 5 – 21 członków)

4 letnia kadencja komisji

Zasada niezawisłości / związanie prawem

Rzecznicy dyscypliny

• Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów

Publicznych i rzecznicy dyscypliny finansów
publicznych

– wymogi podmiotowe

(63)

,

• Obowiązek działania na rzecz finansów

publicznych wraz z reprezentacją interesów

skarbu państwa

(59)

,

• Postępowanie wyjaśniające i funkcja

procesowa oskarżyciela

(58)

.

Zasady postępowania

• Dwuinstancyjność postępowania

(72.1)

,

• Postępowanie o charakterze kontradyktoryjnym

(spornym)

(73)

,

• Domniemanie niewinności i rozstrzyganie wątpliwości

na korzyść obwinionego

(76)

,

• Swobodna ocena dowodów,
• Prawo do obrony

(74)

,

• Jawność

(119-120)

,

• Sądowo-administracyjna kontrola orzeczeń GKO

(169)

.

Ujemne przesłanki postępowania

• brak czynu;
• brak znamion naruszenia dyscypliny;
• przedawnienie karalności;
• śmierć obwinionego;
• brak podległości obwinionego odpowiedzialności

dyscyplinarnej;

• powaga rzeczy osądzonej / orzeczonej;
• przesłanki niedochodzenia kary

(27.1 / 28.1)

;

• okoliczność wykluczająca z mocy ustawy orzekanie w

sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych

(78)

.

Postępowanie przed komisją

• Wniosek o ukaranie

(104; wymogi formalne 110)

,

• Kontrola formalna wniosku,
• Posiedzenie i rozprawa,
• Postępowanie dowodowe,
• Elementy techniczne postępowania

(dostęp do akt, terminy, doręczenia 173 - 179)

,

• Odroczenie,
• Orzeczenie – wymogi formalne

(134-137)

.

Środki zaskarżenia

• Skarga (zażalenie, odwołanie) za

pośrednictwem organu wydającego
skarżone rozstrzygnięcie,

• Kontrola skarżącego – prawo wycofania

skargi

(140)

,

• Zakaz reformatio in peius na podstawie

skargi obwinionego

(146)

.

Postępowanie przed GKO

• Zakres orzekania,

• Ograniczone kompetencje dowodowe

(145)

,

• Meritum orzeczenia GKO:

– Utrzymuje skarżone orzeczenie w mocy,
– Uchyla orzeczenie w całości lub części,

• i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia,
• i rozstrzyga sprawę co do istoty.