Medytacja wgl

ą

du

Je

ś

li uda nam si

ę

dzi

ę

ki szine rozwin

ąć

zdolno

ść

umysłu do przejrzystej koncentracji,

medytacja wy

ż

szego wgl

ą

du pojawi si

ę

naturalnie i bardzo łatwo. Mimo i

ż

bardzo wielu

ludzi dosy

ć

niedbale mówi o wipassanie, jako o formie medytacji stosowanej cz

ę

sto

nawet przez pocz

ą

tkuj

ą

cych medytuj

ą

cych ró

ż

nych tradycji, w tym przypadku termin ten

został u

ż

yty w bardzo specyficzny sposób. W rzeczywisto

ś

ci to samo okre

ś

lenie mo

ż

na

wykorzysta

ć

do opisania dwóch ró

ż

nych poziomów praktyki. W tym miejscu jednak

odnosi si

ę

ono raczej do zaawansowanej medytacji, która na swym najwy

ż

szym

poziomie jest nieoddzielna od

ś

wiadomo

ś

ci buddy. Nie jest to wiec naprawd

ę

nic

zwyczajnego. W obszarze filozofii tantrycznego buddyzmu nawet wysoko rozwini

ę

te

intuicyjne zrozumienie Madhjamaki i innych szkól my

ś

lenia jest podzielone na kategorie

odpowiadaj

ą

ce typom medytacji wy

ż

szego wgl

ą

du. Ogólnie, mimo i

ż

s

ą

one powi

ą

zane

ze sob

ą

nawzajem, medytacja uspokojenia umysłu jest zwykle traktowana jako

odnosz

ą

ca si

ę

do fazy rozwojowej, a wy

ż

szy wgl

ą

d do fazy spełniaj

ą

cej; w ten sposób z

powodu owocu który przynosi, laktong uwa

ż

ana jest za bardzo zaawansowana form

ę

medytacji.

Jako pocz

ą

tkuj

ą

cy musimy przeanalizowa

ć

nasz obecny stan umysłu i zrozumie

ć

, i

ż

znajduje si

ę

on pod wpływem złudze

ń

. Poprzez logiczne badanie musimy odkry

ć

przyczyn

ę

owego mentalnego pomieszania. Nasze poszukiwania niechybnie

doprowadza nas do wgl

ą

du, i

ż

zarówno wewn

ę

trzne, jak tez zewn

ę

trzne zjawiska (z

jednej strony my

ś

li i uczucia, a z drugiej obiekty postrzegane przez zmysły) s

ą

nierealne i

pozbawione substancji.

Najlepiej jest rozpocz

ąć

analityczna medytacje od obserwacji natury zewn

ę

trznych

zjawisk, a nast

ę

pnie stopniowo przechodzi

ć

do coraz subtelniejszych aspektów samego

umysłu, poniewa

ż

ów drugi aspekt, chocia

ż

mniej oczywisty, ma wi

ę

ksze znaczenie dla

praktyki medytacyjnej. Dzi

ę

ki logicznemu badaniu mo

ż

emy zobaczy

ć

, ze wszystkie

zewn

ę

trzne przedmioty wydaj

ą

ce si

ę

istnie

ć

, w rzeczywisto

ś

ci s

ą

jedynie manifestacjami

pomieszanych stanów umysłu i nie istniej

ą

w taki sposób, w jaki zwykle je postrzegamy.

Naprawd

ę

s

ą

tylko projekcjami umysłu. Z tego powodu w buddyzmie Mahajany

zrozumienie natury przyczyny i skutku i jej działanie w

ś

wiecie zewn

ę

trznym, jest

podstawa innych pogl

ą

dów filozoficznych.

Kiedy ju

ż

zrozumiemy natur

ę

tych projekcji, b

ę

dziemy w stanie odwróci

ć

mentalny proces

tworz

ą

cy pozornie trwale ograniczenia zwyczajnej rzeczywisto

ś

ci. W ten sposób

b

ę

dziemy mogli przekształci

ć

zwyczajne stany

umysłu kontrolowane przez pomieszanie. Nasz obecny sposób postrzegania ograniczony
jest do obszaru rzeczywisto

ś

ci uwarunkowanej. Prowadzi nas to do widzenia

rozgrywaj

ą

cych si

ę

wydarze

ń

mentalnych, innymi słowy "zjawisk zewn

ę

trznych", jako

trwałych i istniej

ą

cych naprawd

ę

, podczas gdy ich natura jest iluzoryczna - s

ą

podobne

do obrazów we

ś

nie. Z tego wła

ś

nie powodu znajdujemy si

ę

pod kontrola owych iluzji.

Medytuj

ą

c mo

ż

emy ostatecznie pokona

ć

te tendencje wraz z tym, jak umysł coraz

bardziej u

ś

wiadamia sobie swoja własna nature. Stopniowo złudzenia manifestuj

ą

ce si

ę

na zewn

ą

trz dostaj

ą

si

ę

pod nasza

ś

wiadoma kontrole i staja si

ę

nawet wsparciem

praktyki medytacyjnej. Bodhisattwowie, istoty, które zrealizowały nature pusto

ś

ci zjawisk i

rozwin

ę

ły w pełni doskonale współczucie dla wszystkich istot, s

ą

w stanie u

ż

ywa

ć

iluzorycznej rzeczywisto

ś

ci, a nawet ja przekształci

ć

po to, by spełnia

ć

potrzeby innych.

Wi

ę

cej - s

ą

w stanie zamanifestowa

ć

si

ę

spontanicznie w ró

ż

nych

ś

wiatach by prowadzi

ć

czuj

ą

ce istoty. Na przykład Budda Amitaba przejawia si

ę

w czystej krainie Doł

ą

cze

ń

,

jednocze

ś

nie działa równie

ż

wsz

ę

dzie tam, gdzie jest to potrzebne i wła

ś

ciwe. Jest to

mo

ż

liwe, poniewa

ż

potrafi on kontrolowa

ć

rzeczywisto

ść

. Jest jak lekarz b

ę

d

ą

cy w stanie

Strona 1 z 4

Droga Mahamudry cz. 3

2009-09-12

wyleczyc ka

ż

da chorob

ę

przy pomocy dokładnie tego lekarstwa, które jest potrzebne.

Poziom mistrzostwa buddy takiego jak Amitaba jest wielki, jednak nawet na o wiele
wcze

ś

niejszych stopniach mog

ą

pojawi

ć

si

ę

pot

ęż

ne mo

ż

liwo

ś

ci. Medytuj

ą

cy, który

doprowadził do doskonało

ś

ci sze

ść

jog Naropy b

ę

dzie w stanie urzeczywistni

ć

praktyk

ę

ś

wiadomego snienia. Zdolno

ść

do utrzymywania

ś

wiadomo

ś

ci we

ś

nie prowadzi do

umiej

ę

tno

ś

ci manipulowania w nim siłami przyczynowymi, które nie s

ą

mocno

ugruntowane. Wraz z praktyka umysł mo

ż

e uzyska

ć

nad nimi kontrole. Wysoko

zrealizowany praktykuj

ą

cy jest w stanie rozszerzy

ć

owa przytomno

ść

i odnie

ść

te sama

zasad

ę

do sil przyczynowych w codziennym

ż

yciu. Z tego wła

ś

nie powodu

bodhisattwowie znajduj

ą

cy si

ę

na pierwszym i drugim stopniu osi

ą

gn

ą

wszy zdolno

ść

do

swobodnego manifestowania si

ę

, s

ą

w stanie przynosi

ć

wielki po

ż

ytek istotom, chocia

ż

ich mo

ż

liwo

ś

ci nie s

ą

tak wielkie, jak buddów.

Głównym celem wszystkich tych praktyk jest postrzeganie esencji umysłu taka, jaka w
rzeczywisto

ś

ci jest. Nawet jej krótki przebłysk podobny jest do odzyskania wzroku przez

niewidomego. Do

ś

wiadczanie prawdziwej natury umysłu staje si

ę

coraz dokładniejsze im

gł

ę

biej wchodzimy w praktyk

ę

. Dlatego dobrze jest u

ż

ywa

ć

medytacji analitycznej, by na

poziomie koncepcji jak najbardziej zbli

ż

y

ć

si

ę

do rzeczywistej natury umysłu i nast

ę

pnie

zrewidowa

ć

te koncepcje poprzez bezpo

ś

rednie do

ś

wiadczenie.

Analiza rozpoczyna si

ę

od bardzo podstawowych obserwacji. Na przykład widzimy, i

ż

umysł w swej naturze nie jest niczym fizycznym - posiada inne wła

ś

ciwo

ś

ci ni

ż

przypisywane mózgowi, który mo

ż

na zobaczy

ć

i dotkn

ąć

. Z drugiej strony nie jest on

jednak nico

ś

ci

ą

. Jest

ż

ywa, dynamiczna obecno

ś

ci

ą

. Prawdziwa natura umysłu jest

przejrzysta, pusta i wolna od przeszkód. Dodatkowo mo

ż

emy podzieli

ć

umysł na dwa

aspekty: pierwszy to stan, którego jeste

ś

my

ś

wiadomi, stan b

ę

d

ą

cy nieprzerwanym

strumieniem powstaj

ą

cych i znikaj

ą

cych my

ś

li, z których ka

ż

da jest inna ni

ż

poprzednia.

Spróbujcie policzy

ć

ile my

ś

li pojawia si

ę

w waszym umy

ś

le w przeci

ą

gu sze

ść

dziesi

ę

ciu

sekund. Mo

ż

ecie zobaczy

ć

jak wiele my

ś

li powstaje i odpływa. Nie s

ą

one trwałymi

bytami i nie jest mo

ż

liwe powstrzymanie ich pojawiania si

ę

i rozpuszczania. Spróbujcie

równie

ż

policzy

ć

kolory które w tej chwili macie przed oczami. Umysł wychwytuje ka

ż

dy

kolor oddzielnie chocia

ż

nie koncentruje si

ę

szczególnie na

ż

adnym z nich. Ka

ż

dy kolor

jest przyczyna dla powstania nowej my

ś

li. Je

ż

eli zatem usuniemy wszystkie my

ś

li, co

pozostanie?

Tym co pozostanie jest drugi aspekt umysłu - ten, który postrzega raczej samego siebie
ni

ż

zewn

ę

trzne obiekty. Kiedy to si

ę

stanie, nic nie b

ę

dzie widziane, słyszane czy

odczuwane przez

ś

wiadomo

ś

ci zmysłów,

ś

wiadomo

ść

całkowicie uwolni si

ę

od wszelkich

ogranicze

ń

. W nast

ę

pstwie tego/ zakres mentalnego widzenia, słyszenia etc. stanie si

ę

o

wiele wi

ę

kszy ni

ż

poprzednio, co zaowocuje pojawieniem si

ę

pi

ę

ciu wy

ż

szych rodzajów

ś

wiadomej percepcji zmysłowej. Kto

ś

, kto zaczyna dopiero praktyk

ę

medytacyjna,

rozpoczynaj

ą

c od podstawowego

ć

wiczenia kład

ą

cego nacisk na bycie

ś

wiadomym

samego siebie, ma mo

ż

liwo

ść

rozwini

ę

cia wszystkich opisanych tu poziomów. Nast

ę

pnie,

w miar

ę

tego jak rozwija si

ę

umiej

ę

tno

ść

jednoupunktowionej koncentracji pozbawionej

sztucznego wysiłku, analizie mog

ą

zosta

ć

poddane przeszkadzaj

ą

ce uczucia, takie jak

duma i zazdro

ść

. W efekcie zewn

ę

trzne obiekty koncentracji staja si

ę

wewn

ę

trznymi

obiektami koncentracji. Prawdziwy korze

ń

lgni

ę

cia do rzeczywisto

ś

ci nie mo

ż

e zosta

ć

usuni

ę

ty, zanim nie osi

ą

gnie si

ę

bardzo zaawansowanego poziomu medytacji wy

ż

szego

wgl

ą

du, jednak ju

ż

znacznie wcze

ś

niej mo

ż

liwe jest przynajmniej cz

ęś

ciowe ujarzmienie

ś

cieraj

ą

cych si

ę

emocji.

Nawet na samym pocz

ą

tku praktyka uspakajaj

ą

cej medytacji osłabia emocjonalne

przeszkody w

ż

yciu, pozwalaj

ą

c zobaczy

ć

wyra

ź

nie ka

ż

da emocje w momencie gdy

Strona 2 z 4

Droga Mahamudry cz. 3

2009-09-12

powstaje i tym samym zrozumie

ć

, ze nie istnieje ona w rzeczywisto

ś

ci, gdy

ż

jest jedynie

zjawiskiem mentalnym. Je

ż

eli umysł jest w stanie urzeczywistni

ć

pusto

ść

emocji,

przestaj

ą

one istnie

ć

. Nawet przywi

ą

zanie zostaje ujarzmione, gdy tylko rozpozna si

ę

jego pusto

ść

. Z drugiej strony jednak karma wci

ąż

funkcjonuje jako nieprzerwany

strumie

ń

przyczyn i skutków. Medytacja uspakajaj

ą

ca sama w sobie nie jest w stanie nas

od niego uwolni

ć

. W momencie gdy osi

ą

gnie si

ę

poziom pozwalaj

ą

cy rozpocz

ąć

praktyk

ę

wy

ż

szego wgl

ą

du, przeszkody zwi

ą

zane z karmicznymi skutkami trac

ą

na znaczeniu.

Jednak

ż

e na poziomie medytacji uspakajaj

ą

cej wci

ąż

łatwo jest jeszcze utracie

równowag

ę

.

Jak wiec temu zaradzi

ć

? Moja rada jest taka: przyjmujcie

ś

lubowanie bodhisattwy.

Podporz

ą

dkowuje ono nasze pragnienie osi

ą

gni

ę

cia własnego o

ś

wiecenia wy

ż

szemu

celowi - niesieniu pomocy wszystkim istotom. Poprzez przyj

ę

cie na siebie takiego

zobowi

ą

zania zasiewamy nasiona swojego przyszłego rozwoju - powstaje w nas mocne i

szczere

ż

yczenie wyzwolenia wszystkich istot od cierpie

ń

samsary. Wiele po

ż

ytku

uzyskujemy dzi

ę

ki przypominaniu sobie, i

ż

wszystkie istoty s

ą

nam bliskie, poniewa

ż

w

tym czy innym momencie naszych do

ś

wiadcze

ń

były naszymi ojcami i matkami okazuj

ą

c

nam niezmierzona dobro

ć

. Utrzymywanie takiego pogl

ą

du równie

ż

całkowicie

przekształca nasza praktyk

ę

. Je

ż

eli osobista motywacja pragnienia własnego wyzwolenia

zmienia si

ę

z powodu współczucia, to w rzeczywisto

ś

ci stanowi to najkrótsza i najbardziej

bezpo

ś

rednia drog

ę

do osi

ą

gni

ę

cia o

ś

wiecenia. Dlaczego? Dzieje si

ę

tak, gdy

ż

wówczas

od samego pocz

ą

tku istota naszych my

ś

li jest taka sama jak Buddy.

Przyjmuj

ą

c

ś

lubowanie bodhisattwy obiecujemy

ż

y

ć

tak jak bodhisattwowie.

Ś

lubowanie

odnosi si

ę

nie tylko do zewn

ę

trznych zachowa

ń

, lecz tak

ż

e do wewn

ę

trznej postawy.

Je

ż

eli uwa

ż

nie je utrzymujemy i nie pozwalamy by słabło, wówczas pot

ęż

na moc

wytworzona przez zachowywanie tej obietnicy pokona wszelkie rodzaje potencjalnych
emocjonalnych przeszkód i zagro

ż

e

ń

dla naszej praktyki. Jak powiedział Szantidewa w

"Drodze bodhisattwy"'. "Przyj

ę

cie tego

ś

lubowania chroni od wszystkich rodzajów

przeszkód". Dlatego tez konieczne jest podejmowanie ci

ą

głych wysiłków by utrzyma

ć

to

zobowi

ą

zanie i by systematycznie je odnawia

ć

, gdy zdamy sobie spraw

ę

, ze zostało

złamane. Gniew, zazdro

ść

i duma s

ą

głównymi czynnikami osłabiaj

ą

cymi owo

ś

lubowanie. Po jego przyj

ę

ciu powinni

ś

my zdecydowanie czynie wszystko co mo

ż

liwe,

by zachowa

ć

motywacje bodhisattwy, mimo trudno

ś

ci które si

ę

pojawia - zwłaszcza na

pocz

ą

tku. Zaanga

ż

owanie si

ę

w pomieszane my

ś

li, słowa i działania jest wła

ś

ciwie

nieuniknione. Jako remedium dobrze jest recytowa

ć

trzy razy dziennie "Sutre Trzech

Przypomnie

ć

wizualizujac trzydziestu pi

ę

ciu buddów i my

ś

l

ą

c o pomy

ś

lno

ś

ci wszystkich

czuj

ą

cych istot. W ten sposób

ś

lubowanie zostanie zachowane.

Na zako

ń

czenie chciałbym zach

ę

cie wszystkich z was, by

ś

cie gł

ę

boko rozwa

ż

yli

wa

ż

no

ść

medytacji. Je

ś

li rzeczywi

ś

cie pojmiemy, jak krótkie jest nasze

ż

ycie, mysie ze

poczujemy wielka inspiracje do praktyki. To my sami musimy zdecydowa

ć

, ze jest to

wa

ż

ne. Po drugie musimy zrozumie

ć

jak bardzo potrzebujemy przewodnika na naszej

drodze. Poniewa

ż

znajdujemy si

ę

na

ś

cie

ż

ce Wadzrajany, nie mo

ż

emy si

ę

bez niego

obej

ść

. Poleganie na autentycznym nauczycielu b

ę

dzie dla was niezwykle po

ż

yteczne.

"Kunzig Shamar Rinpocze jest bezpo

ś

rednim uczniem J. S. XVI Gyalwa Karmapy i

dzier

ż

awca lini przekazu Karma Kagyu. Jest zało

ż

ycielem i kierownikiem Instytutu

Karmapy (KIBI). Naucza Dharmy w wielu buddyjskich o

ś

rodkach na calym rwiecie."

Tlumaczyl Wojtek Tracewski

Strona 3 z 4

Droga Mahamudry cz. 3

2009-09-12

Ź

ródło:

Diamentowa Droga - Nr 14 art.2

Strona 4 z 4

Droga Mahamudry cz. 3

2009-09-12