AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

1) Niezależny od naszej woli

2) Decyduje o magazynowaniu i wydzielaniu energii przez komórkę

3) Regulacja AUN może zachodzić na drodze farmakologicznej

AUN dzieli się na układ:

1) Sympatyczny (adrenergiczny)

2) Parasympatyczny (cholinergiczny)

od. 1) Układ sympatyczny (SNS)

-krótkie włókno przedzwojowe na zakończeniu wydzielające Ach

-zwój z receptorem nikotynowym

-długie włókno zazwojowe wydzielające na zakończeniu NA i A

-narządy docelowe z receptorami adrenergicznymi α ( mięśnie gładkie naczyń

krwionośnych) i β (serce, mięśnie gładkie oskrzeli i naczyń krwionośnych)

od.2) Układ parasympatyczny (PNS)

-długie włókno przedzwojowe wydzielające na zakończeniu Ach

-zwój w narządzie docelowym lub w najbliższym sąsiedztwie z receptorem

nikotynowym

-b. krótkie włókno zazwojowe, wydzielające na zakończeniach Ach

-narządy docelowe z receptorami muskarynowymi

Układ somatyczny - ma strukturę ciągłą - w jego przebiegu nie występują zwoje

Funkcja układu współczulnego

1) układ wysiłku, emocji . radość, strach → maksymalne wydzielanie AK →

maksymalny wzrost ciśnienia krwi

2) rozszerzone źrenice - objaw max. napięcia SNS

3) przy przewadze tego ukł. narządy biorące udział w wysiłku są max.

unaczynione, a niepotrzebne w danym momencie pozostają w niedofunkcji.

Funkcja układu przywspółczulnego

1) układ odnowy, odpoczynku, reguluje wydatkowanie zgromadzonej przez tkanki, narządy energii

Skutki stymulacji AUN

Układ współczulny	Narząd	Układ przywspółczulny
-rozszerzenie źrenicy -wzrost ciśnienia śródgałkowego	Oko	-akomodacja na krótką odległość -skurcz źrenicy -łzawienie
-wysuszenie błon śluzowych	Błony śluzowe	-wzrost wydzielania śluzu
-wzrost częstości -wzrost siły skurczów	Serce	-zwolnienie częstości skurczów, przewodnictwa
-rozszerzenie oskrzeli -zahamowanie wydzielania śluzu	Płuca	-skurcz oskrzeli -wzrost wydzielania śluzu
-hamowanie perystaltyki i wydzielania przez żołądek -skurcz zwieraczy	Żołądek	-pobudzenie perystaltyki i wydzielania -skurcz okrężnicy, prostnicy i zwieracza
-skurcz naczyń krwionośnych -pocenie się	Naczynia Skóra
-rozkurcz pęcherza moczowego -skurcz pęcherzyków nasiennych i macicy	Układ moczowo-płciowy	-skurcz pęcherza moczowego -erekcja
-wzrost wydzielania przez nadnercza	Nadnercza
-brak wydzielania śluzu	Ślinianki	-wydzielanie śluzu

SNS - przewaga w dzień

PNS - przewaga w nocy

LEKI POBUDZAJĄCE UKŁAD PNS

Układ cholinergiczny - acetylocholina syntetyzowana z choliny przy udziale Acetylokoenzymu A. Szybkość przebiegu syntezy Ach jest równa szybkości przekazywania bodźca przez układ PNS.

Ach jest rozkładana przez acetylocholinoesterazę (1 cz. Ach jest rozkładana w ciągu 0.05s) na cholinę i kw. octowy. Szybkość rozkładu Ach jest równa szybkości penetracji impulsu z części presynaptycznej do postsynaptycznej.

Receptory PNS PNS SNS

1) nikotynowy (zwoje)

2) muskarynowy (narządy)

N (Ach) N (Ach)

M (Ach) α,β (NA,A)

od.1) Ach wydzielana do przestrzeni synaptycznej łączy się z receptorem postsynaptycznym → ↑ przepuszczalności błony postsynaptycznej → zmiana transportu Na⁺ → depolaryzacja → tworzenie potencjału w nerwach postsynaptycznych.

od.2) Ach po połączeniu z receptorem postsynaptycznym powoduje ↑GMP → zmiana przepuszczalności błony mięśni gładkich dla Na⁺, K⁺, Ca⁺

Tlenki azotu tworzą się w czasie metabolizowania → pośredniczy to w reakcjach GMP.

Efekt paradoksalny

1) po podaniu małej dawki Ach występuje spadek ciśnienia krwi

2) po podaniu dużej dawki Ach dochodzi do wzrostu ciśnienia krwi. Przy dużej dawce Ach acetylocholinoesteraza (AChE) nie nadąża z jej rozkładem i na jeden receptor cholinowy przypada kilka cząsteczek Ach. Żeby receptor działał może on przyłączyć tylko jedną cząsteczkę. Przy nadmiarze Ach blokuje receptory → zablokowanie układu PNS → przewaga układu SNS → ↑ ciśnienia krwi - efekt paradoksalny

Leki działające na PNS mają największy wpływ na przewód pokarmowy

Leki działające na SNS wpływ na układ krążenia a nieistotne na p. pok.

LEKI PARASYMPATYKOTONICZNE

działające bezpośrednio działające pośrednio (inhibitory AchE)

na rec. M na rec. N odwracalne nieodwracalne

estry alkaloidy na zwoje blisko zwojów

choliny

Estry choliny

1) Metylocholina (działa ok. 30 min.)

2) Karbachol (działa kilka godzin)

3) Betanochol (działa kilka godzin)

Zastosowanie tych leków nie jest do końca rozpoznane o słabym działaniu.

Zastosowanie:

-w stanach skurczowych naczyń

-przy odmrożeniach

-niewielki wpływ na przewód pokarmowy (↑ perystaltyki, ↑ wydzielania żołądka,

↑ skurczu zwieraczy)

Z punktu widzenia fizjologii powinny posiadać znaczne działanie to w praktyce brak znaczenia

Alkaloidy

1) Muskaryna

2) Pilokarpina

3) Arekolina

Łączą się z receptorem M - brak istotnego działania

Pilokarpina

-działa głównie na gruczoły, pacjent może tracić nawet do 10 l. potu

→ mocznica, niewydolność wątroby

-w okulistyce -przy zapaleniach tęczówki (raz związki atropinopodobne później

2% r-r pilokarpiny) powoduje skurcze i rozkurcze aby nie powstały zrosty

Leki działające pośrednio

Typy receptorów

1) inhibitor łączy się z ugrupowaniem anionowym cholinoesterazy np.

Edrofonium - czas rozłożenia inhibitora ok. 10 min.

2) inhibitor łączy się z ugrupowaniem anionowym i kationowym np.

Fizostygmina

Prostygmina

Pirydostygmina czas działania ok. 6 godzin

Benzopyrynium

Ambenonium

3) inhibitor łączy się tylko z ugrupowaniem estrowym → fosforylacja enzymu

działają kilkadziesiąt godzin.

- 1 -

---