030 Ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Data generacji: 2009-4-27 13:20
ID aktu: 25894

brzmienie od 2008-10-08

Ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 27 września 1990 r. (Dz.U. Nr 67, poz. 398)

tekst jednolity z dnia 9 czerwca 2000 r. (Dz.U. Nr 47, poz. 544)

Rozdział 1. Zasady ogólne

Art. 1. [Przedmiot] Ustawa określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów
oraz warunki ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 2. [Czynne prawo wyborcze] Wybory są powszechne; prawo wybierania ma każdy obywatel
polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.

Art. 3. [Ograniczenia] Nie mają prawa wybierania osoby:

1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,

2) pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,

3) ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.

Art. 4. [Równość] Wybory są równe; wyborcy biorą udział w wyborach na równych zasadach.

Art. 5. [Bezpośredniość] Wybory są bezpośrednie; wyborcy wybierają Prezydenta Rzeczypospolitej
bezpośrednio; głosować można tylko osobiście.

Art. 6. [Tajność] Wybory odbywają się w tajnym głosowaniu; w lokalu wyborczym muszą znajdować się
miejsca zapewniające tajność głosowania; kartę do głosowania wrzuca się do opieczętowanej urny
wyborczej.

Art. 7. [Termin] 1. Wybory zarządza Marszałek Sejmu nie wcześniej niż na 7 miesięcy i nie później niż
na 6 miesięcy przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej i wyznacza ich datę na
dzień wolny od pracy przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem
kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Marszałek Sejmu zarządza wybory nie
później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu i wyznacza datę wyborów na dzień wolny od pracy
przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.

Art. 8. [Kalendarz] 1. Marszałek Sejmu zarządza, w drodze postanowienia, wybory Prezydenta
Rzeczypospolitej i wyznacza ich datę zgodnie z art. 7. Postanowienie Marszałka Sejmu podaje się do
publicznej wiadomości i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 3 dniu od dnia
zarządzenia wyborów.
2. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 1, Marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii Państwowej
Komisji Wyborczej, określa dni, w których upływają terminy wykonania czynności wyborczych
przewidzianych w ustawie (kalendarz wyborczy).

Art. 8a. [Kadencja] 1. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być

ponownie wybrany tylko raz.
2. Nowo wybrany Prezydent Rzeczypospolitej składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w
ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej.
3. Ustępujący Prezydent Rzeczypospolitej kończy urzędowanie z chwilą złożenia przysięgi przez nowo
wybranego Prezydenta Rzeczypospolitej.
4. Prezydent Rzeczypospolitej wybrany w wyborach, o których mowa w art. 7 ust. 2, składa przysięgę
wobec Zgromadzenia Narodowego w terminie 7 dni od stwierdzenia ważności wyborów.
5. Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu przysięgi.

Art. 8b. [Druga tura głosowania] 1. Jeżeli w wyborach, o których mowa w art. 7, żaden z kandydatów
na Prezydenta Rzeczypospolitej nie uzyska więcej niż połowę ważnie oddanych głosów, czternastego
dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
2. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym
głosowaniu otrzymali największą liczbę głosów.
3. Jeżeli którykolwiek z dwóch kandydatów, o których mowa w ust. 2, wycofa zgodę na kandydowanie,
utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się
kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim wypadku
datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.
4. Za wybranego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej w ponownym głosowaniu uznaje się tego
kandydata, który otrzymał więcej głosów.
5. W wypadku, o którym mowa w ust. 3, Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie informuje, w drodze
uchwały, o dopuszczeniu nowego kandydata do wyborów w ponownym głosowaniu oraz podaje do
publicznej wiadomości datę przeprowadzenia ponownego głosowania.

Art. 8c. [Ponowne wybory] 1. Jeżeli w wyborach, o których mowa w art. 7 i art. 8b, głosowanie
miałoby być przeprowadzone tylko na jednego kandydata, Państwowa Komisja Wyborcza stwierdza ten
fakt w drodze uchwały, którą przekazuje Marszałkowi Sejmu, podaje do publicznej wiadomości i ogłasza w
Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Marszałek Sejmu ponownie zarządza wybory nie później niż w 14 dniu od dnia ogłoszenia uchwały
Państwowej Komisji Wyborczej w Dzienniku Ustaw. Przepisy art. 7 ust. 2 i art. 8 stosuje się odpowiednio.
3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w wypadku braku kandydatów.

Rozdział 2. Komisje wyborcze

Art. 9. [Organy] Wybory przeprowadzają:

1) Państwowa Komisja Wyborcza utworzona na podstawie odrębnych przepisów,

2) okręgowe komisje wyborcze,

3) obwodowe komisje wyborcze.

Art. 10. [Państwowa Komisja] 1. Do zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy:

1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego,

2) rejestrowanie kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej i ogłaszanie danych o kandydatach

umieszczonych na liście kandydatów,

3) zarządzenie druku kart do głosowania,

4) powoływanie okręgowych komisji wyborczych,

5) rozpatrywanie skarg na działalność okręgowych komisji wyborczych,

6) ustalanie wyników głosowania i wyniku wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej,

7) ogłaszanie wyników głosowania i wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej,

7a) wykonywanie innych zadań przewidzianych w ustawach.

8) (skreślony)

2. Państwowa Komisja Wyborcza określa terytorialny zasięg działania okręgowych komisji wyborczych
oraz ich siedziby.

3. Państwowa Komisja Wyborcza wydaje wytyczne wiążące komisje wyborcze niższego stopnia oraz
wyjaśnienia dla organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, a także
podległych im jednostek organizacyjnych wykonujących zadania związane z przeprowadzeniem wyborów.
4. Państwowa Komisja Wyborcza uchyla uchwały okręgowych komisji wyborczych podjęte z naruszeniem
prawa lub niezgodne z jej wytycznymi i przekazuje sprawę właściwej komisji do ponownego rozpoznania
bądź podejmuje rozstrzygnięcie w sprawie.
5. Państwowa Komisja Wyborcza może na czas wyborów utworzyć swoją inspekcję i określić jej zadania.
Do osób powołanych w skład inspekcji stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 ust. 1 i 3-5.
6. Państwowa Komisja Wyborcza podejmuje uchwały w zakresie swoich ustawowych uprawnień.

Art. 11. [Komisje okręgowe] Do zadań okręgowej komisji wyborczej, na obszarze należącym do jej
właściwości terytorialnej, należy:

1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego przez obwodowe

komisje wyborcze,

2) zapewnienie wykonania zadań wyborczych we współdziałaniu z wojewodą i organami jednostek

samorządu terytorialnego,

3) rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych,

4) zapewnienie dostarczenia kart do głosowania obwodowym komisjom wyborczym,

5) ustalanie zbiorczych wyników głosowania na kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej i

przekazanie ich wraz z protokołami obwodowych komisji wyborczych do Państwowej Komisji
Wyborczej,

6) wykonywanie innych zadań przewidzianych ustawą lub zleconych przez Państwową Komisję

Wyborczą.

Art. 12. (skreślony)

Art. 13. [Komisje obwodowe] Do zadań obwodowych komisji wyborczych należy:

1) przeprowadzenie głosowania w obwodzie,

2) czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego w miejscu i czasie

głosowania,

3) ustalanie wyników głosowania w obwodzie i przestanie ich właściwej okręgowej komisji

wyborczej.

Art. 14. (skreślony)

Art. 15. [Skład komisji okręgowych] 1. Okręgowe komisje wyborcze powołuje Państwowa Komisja
Wyborcza najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.
2. W skład okręgowej komisji wyborczej wchodzi 5 sędziów, w tym 4 sędziów zgłoszonych przez Ministra
Sprawiedliwości oraz z urzędu, jako jej przewodniczący, wojewódzki komisarz wyborczy lub zastępca
wojewódzkiego komisarza wyborczego, powoływani na podstawie odrębnych przepisów. W skład komisji
może być powołany sędzia w stanie spoczynku.
3. W razie braku możliwości pełnienia funkcji przewodniczącego komisji przez wojewódzkiego komisarza
wyborczego lub jego zastępcę komisja wybiera przewodniczącego ze swego grona. W takim wypadku
Minister Sprawiedliwości zgłasza do składu komisji 5 sędziów.
3a. Komisja na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie zastępcę przewodniczącego komisji oraz
powołuje sekretarza komisji. Na sekretarza powołuje się kierownika właściwej miejscowo jednostki
Krajowego Biura Wyborczego bądź osobę przez niego wskazaną. Sekretarz uczestniczy w pracach
komisji z głosem doradczym.
4. Składy komisji podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty.

Art. 16. [Skład komisji obwodowych] 1.

Obwodową komisję wyborczą, w składzie od 5 do 9 osób,

powołuje najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów wójt (burmistrz, prezydent miasta). Kandydatów do
komisji zgłaszają spośród wyborców danej gminy pełnomocnicy komitetów wyborczych lub upoważnione
przez nich osoby. Z urzędu w skład komisji wchodzi, jako jej członek, osoba wskazana przez wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek
organizacyjnych.
2.

Do składu obwodowej komisji wyborczej zgłasza się po jednym kandydacie komitetu wyborczego

najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów. W wypadku większej liczby zgłoszonych kandydatów, niż
wynosi skład komisji, skład komisji ustala się w drodze publicznego losowania przeprowadzonego przez
wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
3.

Jeżeli liczba kandydatów zgłoszonych w trybie, o którym mowa w ust. 1, jest mniejsza od

ustawowego minimalnego składu komisji, uzupełnienia składu komisji dokonuje wójt (burmistrz, prezydent
miasta) spośród kandydatów dodatkowo zgłoszonych przez pełnomocników komitetów wyborczych w
ciągu 3 dni po upływie terminu określonego w ust. 2.
4.

Jeżeli mimo przedłużenia terminu liczba zgłoszonych kandydatów jest mniejsza od ustawowego

minimalnego składu komisji, uzupełnienia składu komisji dokonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta)
spośród wyborców.

5. Sposób zgłaszania kandydatów, wzór zgłoszenia oraz szczegółowe zasady powoływania obwodowych
komisji wyborczych, w tym tryb przeprowadzenia losowania, określa, na wniosek Państwowej Komisji
Wyborczej, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw administracji publicznej.
6. Obwodowe komisje wyborcze w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, o
których mowa w art. 23 ust. 4, i za granicą powołują spośród wyborców odpowiednio kapitanowie tych
statków oraz konsulowie. Tryb i termin powoływania tych komisji ustala, na wniosek Państwowej Komisji
Wyborczej, w drodze rozporządzenia, odpowiednio, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej oraz
minister właściwy do spraw zagranicznych.
7. Obwodowa komisja wyborcza na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie przewodniczącego i
jego zastępcę. Skład komisji podaje się do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty.
8. Funkcji przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej nie może pełnić
osoba wskazana do składu komisji przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) spośród pracowników
samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych.
9. W obwodach głosowania dla wyborców przebywających w zakładach karnych lub aresztach śledczych
w skład komisji wchodzi, jako jej członek, osoba wskazana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
spośród pracowników zakładów karnych lub aresztów śledczych.

Art. 16 ust. 1 zmieniony ustawą z dnia 20.06.2002 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 984), która wchodzi w życie 27.10.2002 r.

Art. 16 ust. 2 zmieniony ustawą z dnia 20.06.2002 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 984), która wchodzi w życie 27.10.2002 r.

Art. 16 ust. 3 zmieniony ustawą z dnia 20.06.2002 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 984), która wchodzi w życie 27.10.2002 r.

Art. 16 ust. 4 zmieniony ustawą z dnia 20.06.2002 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 984), która wchodzi w życie 27.10.2002 r.

Art. 17. [Tryb pracy komisji] Państwowa Komisja Wyborcza ustala regulaminy okręgowych i
obwodowych komisji wyborczych, określając w nich w szczególności tryb pracy komisji i sposób
wykonywania zadań.

Art. 18. [Wzory dokumentów] Państwowa Komisja Wyborcza ustala:

1) wzory pieczęci komisji wyborczych,

2) wzory protokołów głosowania,

3) wzór protokołu o wynikach głosowania,

4) wzór karty do głosowania.

Art. 19. [Diety i ochrona] 1. Członkom komisji wyborczych przysługują:

1) diety i zwrot kosztów podróży,

2) zryczałtowane diety za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem

wyników głosowania na zasadach i w wysokości określonych przez ministra właściwego do spraw
administracji publicznej w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji
Wyborczej.

2. Członkom Państwowej Komisji Wyborczej, wojewódzkim komisarzom wyborczym i zastępcom
wojewódzkich komisarzy wyborczych nie przysługują zryczałtowane diety, o których mowa w ust. 1 pkt 2.
3. W związku z wykonywaniem zadań członka obwodowej komisji wyborczej przysługuje mu do 5 dni
zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień
ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.
4. Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla
funkcjonariuszy publicznych i ponoszą odpowiedzialność jak funkcjonariusze publiczni.
5. Osobom wchodzącym w skład komisji wyborczych, które uległy wypadkowi w czasie wykonywania
zadań tych komisji albo w drodze do miejsca lub z miejsca ich wykonywania, przysługuje odszkodowanie
w wysokości i na zasadach określonych dla pracowników w przepisach o świadczeniach z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Odszkodowanie wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
a postępowanie powypadkowe prowadzi kierownik właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej
Krajowego Biura Wyborczego.

Art. 20. [Zmiany w składzie] 1. Zmiany w składzie okręgowej komisji wyborczej następują wskutek:

1) zrzeczenia się członkostwa,

2) wniosku zgłoszonego przez Ministra Sprawiedliwości,

3) śmierci członka komisji.

2. Uzupełnienie składu komisji następuje w trybie przepisów o jej powołaniu.

Art. 20a. [Zmiany i uzupełnienia] Zmiany i uzupełnienia w składzie obwodowej komisji wyborczej
następują w trybie przepisów o jej powołaniu.

Art. 20b. [Rozwiązanie komisji] Okręgowe i obwodowe komisje wyborcze rozwiązuje Państwowa
Komisja Wyborcza po wykonaniu ich ustawowych zadań.

Art. 21. [Obsługa komisji] 1. Obsługę Państwowej Komisji Wyborczej i okręgowych komisji

wyborczych zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze, utworzone na podstawie odrębnych przepisów.
2. Obsługę i techniczno-materialne warunki pracy obwodowych komisji wyborczych zapewnia, jako
zadanie zlecone gminy, wójt lub burmistrz (prezydent miasta).

3. Obowiązki przewidziane w ust. 2 dotyczą odpowiednio kapitanów polskich statków morskich oraz
konsulów.

Art. 21a. [Siedziby komisji] 1. Jednostki organizacyjne sprawujące trwały zarząd nieruchomości
państwowych i komunalnych są obowiązane udostępnić bezpłatnie pomieszczenia wskazane przez
marszałka województwa (bądź wojewodę), starostę i wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z
przeznaczeniem na siedziby okręgowych komisji wyborczych oraz obwodowych komisji wyborczych.
2. Na siedziby komisji wyborczych można również wyznaczać pomieszczenia innych podmiotów niż
wymienione w ust. 1, po uprzednim porozumieniu z zarządzającymi tymi pomieszczeniami.

Rozdział 3. Obwody głosowania

Art. 22. [Tworzenie obwodów] 1. Głosowanie w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej
przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych na obszarze gminy na podstawie
przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików
województw (Dz.U. Nr 95, poz. 602 i Nr 160, poz. 1060), z uwzględnieniem przepisów ust. 3 i 4.
2. Zmian w podziale na obwody głosowania, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian granic gminy lub
zmiany liczby mieszkańców w gminie, dokonuje się na zasadach i w trybie ustawy, o której mowa w ust. 1,
najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.
3. Tworzy się obwody głosowania w szpitalach, zakładach pomocy społecznej, jeżeli w dniu wyborów
będzie w nich przebywać co najmniej 50 wyborców, a gdy liczba wyborców byłaby mniejsza, wówczas
można utworzyć obwód głosowania po zasięgnięciu opinii kierownika szpitala lub zakładu pomocy
społecznej.
4. Tworzy się obwody głosowania dla wyborców przebywających w zakładach karnych i aresztach
ś

ledczych oraz w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów. Nieutworzenie takiego obwodu jest

możliwe wyłącznie w uzasadnionych wypadkach na wniosek kierownika zakładu karnego lub aresztu.
5. Rada gminy na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) tworzy obwody głosowania, o których
mowa w ust. 3 i 4, ustala ich numery, granice oraz siedziby obwodowych komisji wyborczych. Utworzenie
tych obwodów następuje najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.
6. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 5, czynności wymienionych w tym przepisie
dokonuje właściwy wojewoda najpóźniej w 42 dniu przed dniem wyborów.

Art. 23. [Polacy za granicą] 1. Tworzy się obwody głosowania dla obywateli polskich przebywających
za granicą.
2. Obwody, o których mowa w ust. 1, tworzy, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw
zagranicznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, wyznaczając siedziby obwodowych
komisji wyborczych. Wyniki głosowania w tych obwodach przekazywane są okręgowej komisji wyborczej
właściwej dla gminy Warszawa-Centrum.
3. Tworzy się obwody głosowania dla wyborców przebywających na polskich statkach morskich, które
znajdują się w podróży w okresie obejmującym dzień wyborów, jeżeli przebywa na nich co najmniej 15
wyborców i jeżeli istnieją możliwości przekazania właściwej okręgowej komisji wyborczej wyników
głosowania niezwłocznie po jego zakończeniu.
4. W rozumieniu niniejszej ustawy polskim statkiem morskim jest statek będący w całości własnością
polskiego armatora mającego siedzibę w kraju, podnoszący polską banderę i dowodzony przez polskiego
kapitana.
5. Obwody głosowania, o których mowa w ust. 3, tworzy, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do
spraw gospodarki morskiej, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, na wniosek armatora
zgłoszony najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów. Wyniki głosowania z tych obwodów przekazywane
są okręgowej komisji wyborczej właściwej dla siedziby armatora.

Art. 24. [Informacje o obwodach] 1. Informacje o numerach i granicach obwodów głosowania oraz
siedzibach obwodowych komisji wyborczych podaje do wiadomości publicznej przez rozplakatowanie wójt

(burmistrz, prezydent miasta) najpóźniej 35 dnia przed dniem wyborów.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, w odniesieniu do obwodów głosowania utworzonych za granicą
ciąży na konsulach. Wykonanie tego obowiązku powinno nastąpić najpóźniej w 21 dniu przed dniem
wyborów.
3. O utworzeniu obwodu głosowania na statku kapitan statku zawiadamia wyborców.

Rozdział 4. Spis wyborców

Art. 25. [Wpisanie do spisu] 1. Osoby, którym przysługuje prawo wybierania, wpisuje się do spisu
wyborców.

2. Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu wyborców.

Art. 26. [Zawartość spisu] 1. Spis wyborców obejmuje osoby, o których mowa w art. 2, według ich
miejsca zamieszkania.
2. W spisie wyborców wymienia się nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia i adres zamieszkania
wyborcy.
3. Spis wyborców sporządza się w urzędzie gminy jako zadanie zlecone gminie.

Art. 27. [Sporządzenie spisu] 1. Spis wyborców sporządza się w 2 egzemplarzach oddzielnie dla
każdego obwodu głosowania, na podstawie stałego rejestru wyborców w gminie, prowadzonego na
zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 28 maja 1993 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 45, poz. 205, z 1995 r. Nr 132, poz. 640, z 1997 r. Nr 47, poz. 297, Nr
70, poz. 443, Nr 88, poz. 554, Nr 98, poz. 604, Nr 121, poz. 770 i Nr 141, poz. 943 o raz z 1999 r. Nr 49,
poz. 483).
2. Spis, o którym mowa w ust. 1, sporządza się najpóźniej na 14 dni przed dniem wyborów. Jeden
egzemplarz spisu przekazuje się w przeddzień głosowania przewodniczącemu właściwej obwodowej
komisji wyborczej.

Art. 27a. [Spis w zakładach zamkniętych] 1. Spis wyborców w szpitalach, w zakładach pomocy
społecznej oraz w zakładach karnych i w aresztach śledczych, a także w oddziałach zewnętrznych tych
zakładów i aresztów sporządza się na podstawie wykazów osób, które będą w nich przebywać w dniu
wyborów.
2. Wykazy osób, o których mowa w ust. 1, kierownicy jednostek przekazują do urzędu gminy najpóźniej w
10 dniu przed dniem wyborów.
3. O wpisaniu do spisu wyborców osób, o których mowa w ust. 1, zawiadamia się urząd gminy właściwy
ze względu na miejsce ich stałego zamieszkania.

Art. 28. (skreślony)

Art. 29. [Upoważnienie] Minister właściwy do spraw administracji publicznej, na wniosek Państwowej
Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzenia spisu wyborców, ustalając
wzór spisu, metody jego aktualizacji z uwzględnieniem ponownego głosowania, wzory wykazów osób
przebywających w szpitalach, zakładach opieki społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych, w
których utworzono obwody głosowania, wzór zawiadomienia o dopisaniu wyborcy do spisu w innym
obwodzie głosowania, wzory oraz sposób wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania.

Art. 30. [Wykreślenie] Osoby pozbawione prawa wybierania wykreśla się ze spisu wyborców.

Art. 31. [Dopisanie do spisu] 1. Wyborca przebywający czasowo na obszarze gminy w okresie
obejmującym dzień wyborów jest dopisywany do spisu wyborców na własny wniosek, wniesiony
najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do wyborcy nigdzie nie zamieszkałego, przebywającego na
obszarze gminy.

Art. 32. [Spisy dla żołnierzy]

1. Żołnierze pełniący zasadniczą lub okresową służbę wojskową oraz

pełniący służbę w charakterze kandydatów na żołnierzy zawodowych lub odbywający ćwiczenia i
przeszkolenie wojskowe, a także ratownicy odbywający zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza
miejscem stałego zamieszkania są dopisywani, na swój wniosek, do wybranego przez nich spisu
wyborców, sporządzonego dla miejscowości, w której odbywają służbę. Wniosek składa się między 21 a
14 dniem przed dniem wyborów, chyba że osoby, o których mowa w zdaniu pierwszym, przybyły do
miejsca ich aktualnego zakwaterowania po tym terminie. We wniosku podaje się nazwisko i imiona, imię
ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL i adres zamieszkania wyborcy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio wobec policjantów z jednostek skoszarowanych,
funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby
Więziennej pełniących służbę w systemie skoszarowanym.
3. Dowódcy jednostek wojskowych, komendanci oddziałów obrony cywilnej i dowódcy jednostek
policyjnych oraz przełożeni funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Państwowej Straży
Pożarnej oraz Służby Więziennej są obowiązani zapewnić odpowiednio żołnierzom, ratownikom,
policjantom i funkcjonariuszom wykonanie uprawnień wynikających z przepisu ust. 1.
4. Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętrznych oraz Minister Sprawiedliwości,
każdy w zakresie swojej właściwości, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określą sposób
realizacji obowiązków, o których mowa w ust. 3, uwzględniając konieczność zapewnienia wyborcom, o
których mowa w ust. 1 i 2, wykonywania funkcji członków obwodowych komisji wyborczych i mężów
zaufania.

Art. 32a. [Zawiadomienie o dopisaniu] O dopisaniu do spisu wyborców osób, o których mowa w art.
31 ust. 1 i art. 32 ust. 1 i 2, zawiadamia się urząd gminy właściwy ze względu na miejsce ich stałego
zamieszkania.

Art. 33. [Zmiana pobytu] 1. Wyborca zmieniający miejsce pobytu przed dniem wyborów otrzymuje na
swoje żądanie, przed sporządzeniem spisu wyborców - na podstawie rejestru wyborców, a po
sporządzeniu spisu wyborców - na podstawie spisu wyborców, dwa zaświadczenia: o prawie do
głosowania w dniu pierwszego głosowania oraz o prawie do głosowania w dniu ponownego głosowania.
2. Wyborca zmieniający miejsce pobytu po dniu pierwszego głosowania, a przed ponownym
głosowaniem, otrzymuje na swoje żądanie zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu ponownego
głosowania.
3. Zaświadczenia, o których mowa w ust. 1 i 2, wydaje urząd gminy.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do kapitanów polskich statków morskich i konsulów, którzy
sporządzili spisy wyborców.

Art. 34. [Wykreślenie ze spisu] Organ, który sporządził spis wyborców, skreśla ze spisu osoby:

1) którym wydano zaświadczenia o prawie do głosowania,

2) o których otrzymał urzędowe zawiadomienie w sprawie wpisania do spisu w innym obwodzie

głosowania.

Art. 35. [Wybory na statku morskim] 1. Wyborcy przebywający na polskich statkach morskich
znajdujących się w podróży w dniu wyborów wpisywani są do spisu wyborców sporządzanego przez
kapitanów statków.
2. Wpisu dokonuje się na podstawie wniosku wyborcy, zgłoszonego najpóźniej 3 dnia przed dniem
wyborów. Wniosek powinien zawierać nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia oraz adres
zamieszkania.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą,
określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania i aktualizacji spisu wyborców, o którym mowa w
ust. 1, z uwzględnieniem okresu między dniem pierwszego głosowania a dniem ponownego głosowania.

Art. 32 w brzmieniu ustawy z dnia 14.03.2003 r. (Dz.U. Nr 57, poz. 507), która wchodzi w życie 17.04.2003 r.

Art. 36. [Wpis przez konsula] 1. Wyborcy przebywający za granicą i posiadający ważne polskie
paszporty wpisywani są do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego terytorialnie konsula.
2. Wpisu dokonuje się na podstawie osobistego zgłoszenia, wniesionego ustnie, pisemnie, telefonicznie,
telegraficznie lub telefaksem. Zgłoszenie powinno zawierać nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia
oraz miejsce pobytu wyborcy, numer ważnego polskiego paszportu, a także miejsce i datę jego wydania.
Zgłoszenia można dokonać najpóźniej 3 dnia przed dniem wyborów.
3. Minister właściwy do spraw zagranicznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi,
w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania i aktualizacji spisu wyborców, o którym mowa w ust. 1, z
uwzględnieniem okresu między dniem pierwszego głosowania a dniem ponownego głosowania.

Art. 37. [Udostępnienie spisu] 1. Spis wyborców jest udostępniany do wglądu w urzędzie gminy lub w
siedzibie organu, który spis sporządził.
2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub organ, który sporządził spis wyborców, powiadamia wyborców,
w sposób zwyczajowo przyjęty, o sporządzeniu spisu oraz miejscu i czasie jego udostępniania.

Art. 38. [Reklamacje] 1. W okresie udostępniania spisu do wglądu każdy może wnieść do organu, który
sporządził spis wyborców, reklamację w sprawie nieprawidłowości sporządzenia spisu.
2. Reklamację wnosi się pisemnie bądź ustnie do protokołu.
3. Reklamację rozpatruje się w ciągu 48 godzin od daty jej wniesienia.
4. W wyniku rozpatrzenia reklamacji organ, który sporządził spis wyborców:

1) uzupełnia lub prostuje spis bądź

2) skreśla ze spisu osobę, której reklamacja dotyczy, doręczając jej decyzję wraz z uzasadnieniem,

bądź

3) pozostawia reklamację bez uwzględnienia, doręczając reklamującemu decyzję wraz z

uzasadnieniem.

Art. 39. [Skarga na decyzję] 1. Na decyzję nie uwzględniającą reklamacji lub powodującą skreślenie ze
spisu wyborców reklamujący bądź osoba skreślona ze spisu wyborców może wnieść, w terminie 3 dni od
daty doręczenia decyzji, skargę do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce sporządzenia
spisu. Do skargi należy dołączyć zaskarżoną decyzję.

Sąd rozpatruje sprawę w postępowaniu nieprocesowym w terminie 3 dni od daty wniesienia skargi.

Postanowienie sądu doręcza się osobie, która wniosła skargę, oraz organowi, który sporządził spis. Od
postanowienia sądu nie przysługują środki odwoławcze.
3. Reklamacje w sprawach spisu wyborców dotyczącego osób, o których mowa w art. 35 ust. 1 i art. 36
ust. 1, rozpatrują odpowiednio kapitan statku oraz konsul. Decyzje podjęte w tych sprawach są
ostateczne.

Art. 39a. [Dopisanie przez komisję obwodową] Obwodowa komisja wyborcza dopisuje w dniu
głosowania do spisu wyborców:

1) osobę przedkładającą zaświadczenie o prawie do głosowania, dołączając zaświadczenie do

spisu,

2) osobę pominiętą w spisie, jeżeli udokumentuje, iż stale zamieszkuje na terenie obwodu

głosowania, a urząd gminy potwierdzi, że nie otrzymał zawiadomienia o utracie przez nią prawa
wybierania,

3) obywatela polskiego stale zamieszkującego za granicą, na podstawie ważnego polskiego

Art. 39 ust. 2 w brzmieniu ustawy z dnia 15.03.2007 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 766), która wchodzi w życie 28.07.2007 r.

paszportu, odnotowując numer paszportu oraz miejsce i datę jego wydania w rubryce spisu
"uwagi". Po dopisaniu obywatela polskiego zamieszkałego za granicą do spisu obwodowa
komisja umieszcza w paszporcie na ostatniej wolnej stronie, przeznaczonej na adnotacje wizowe,
odcisk swojej pieczęci i wpisuje datę głosowania.

Rozdział 5. Zgłaszanie kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej

Art. 40. [Zgłoszenie przez obywateli] 1. Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej zgłasza co
najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Zgłoszenie musi być poparte
podpisami zgłaszających.
2. (skreślony)
3. Kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej można zgłaszać najpóźniej w 45 dniu przed dniem
wyborów.

Art. 40a. [Komitet wyborczy] 1. Obywatele w liczbie co najmniej 15 tworzą komitet wyborczy, zwany
dalej "komitetem", w celu zgłoszenia kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej i prowadzenia kampanii
wyborczej, na zasadzie wyłączności, na jego rzecz.
2. Utworzenie komitetu wymaga:

1) pisemnej zgody kandydata na kandydowanie w wyborach,

2) pisemnej zgody kandydata na utworzenie jego komitetu.

3. Kandydat może udzielić zgody, o której mowa w ust. 2, tylko jednemu komitetowi.
4. Zgoda kandydata na kandydowanie w wyborach powinna zawierać imię (imiona), nazwisko i wiek
kandydata, a także wskazanie jego ewentualnej przynależności do partii politycznej. Zgoda powinna
ponadto zawierać numer ewidencyjny PESEL kandydata oraz informację o udokumentowanym
wykształceniu, wykonywanym zawodzie i miejscu (zakładzie) pracy, a także o miejscu zamieszkania
kandydata. Zgodę na kandydowanie kandydat opatruje datą i własnoręcznym podpisem.
5.

Kandydat urodzony przed dniem 1 sierpnia 1972 r., wyrażając zgodę na kandydowanie w wyborach,

składa Państwowej Komisji Wyborczej oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18
października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-
1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. Nr 218, poz. 1592 i Nr 249, poz. 1832 oraz z 2007 r. Nr 25, poz.
162) albo informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy.
6. Komitet działa pod nazwą "Komitet wyborczy kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej .............................. (imię i nazwisko kandydata)".
7. Obywatele, o których mowa w ust. 1, oświadczają na piśmie o utworzeniu komitetu, podając swoje
imiona i nazwiska, adresy zamieszkania i numery ewidencyjne PESEL oraz ustanawiają pełnomocnika
komitetu, zwanego dalej "pełnomocnikiem", który działa w imieniu i na rzecz komitetu, a także
pełnomocnika finansowego, o którym mowa w art. 84b. Przyjęcie pełnomocnictwa potwierdza się
podpisem.
8. Można być pełnomocnikiem tylko jednego komitetu. Pełnomocnikiem nie może być kandydat na
Prezydenta Rzeczypospolitej.

Art. 40b. [Oświadczenie o kandydowaniu] 1.

Państwowa Komisja Wyborcza przekazuje

niezwłocznie oświadczenie lub informację kandydata, o których mowa w art. 40a ust. 5, sądowi
okręgowemu właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania tego kandydata, oraz powiadamia o tym
Dyrektora Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu. Sąd wszczyna postępowanie lustracyjne z urzędu.

Art. 40a w brzmieniu ustawy z dnia 18.10.2006 r. (Dz.U. Nr 218, poz. 1592, ze zm. z 2007 r. Nr 25, poz. 162), która wchodzi w

ycie 15.03.2007 r.

Art. 40b ust. 1 w brzmieniu ustawy z dnia 18.10.2006 r. (Dz.U. Nr 218, poz. 1592, ze zm. z 2007 r. Nr 25, poz. 162), która wchodzi

w życie 15.03.2007 r.

(uchylony)

Art. 40c. [Zgłoszenie komitetu do rejestracji] 1. Po zebraniu, zgodnie z wymaganiami określonymi w
art. 41 ust. 1 pkt 3, co najmniej 1000 podpisów obywateli mających prawo wybierania do Sejmu i
popierających kandydata, pełnomocnik zgłasza Państwowej Komisji Wyborczej komitet do
zarejestrowania. Podpisy, o których mowa w zdaniu pierwszym, stanowią część wymaganej liczby 100
000 podpisów obywateli popierających kandydata.

2. W zgłoszeniu komitetu do zarejestrowania podaje się:

1) nazwę komitetu oraz adres jego siedziby,

2) imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania i numer ewidencyjny PESEL pełnomocnika i

pełnomocnika finansowego.

3. Do zgłoszenia załącza się:

1) oświadczenie o utworzeniu komitetu i ustanowieniu pełnomocników, o których mowa w art. 40a

ust. 7,

2) pisemną zgodę kandydata na kandydowanie w wyborach, o której mowa w art. 40a ust. 4, oraz

zgodę na utworzenie jego komitetu,

3) wykaz co najmniej 1000 obywateli, o których mowa w ust. 1.

4. Zgłoszenie komitetu do zarejestrowania może być dokonane najpóźniej w 55 dniu przed dniem
wyborów.

Art. 40d. [Postanowienie o zarejestrowaniu] 1.

Jeżeli zgłoszenie spełnia warunki określone w art.

40a i art. 40c, Państwowa Komisja Wyborcza, w terminie 3 dni od jego doręczenia, postanawia o
zarejestrowaniu komitetu. Postanowienie doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi.
2. Jeżeli zgłoszenie wykazuje wady, Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie wzywa pełnomocnika
do usunięcia w terminie 3 dni wskazanych wad zgłoszenia. W wypadku nieusunięcia wad w terminie
Państwowa Komisja Wyborcza odmawia rejestracji komitetu. Postanowienie Państwowej Komisji
Wyborczej, wraz z uzasadnieniem, doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi.
3. Pełnomocnikowi służy prawo wniesienia skargi do Sądu Najwyższego na postanowienie Państwowej
Komisji Wyborczej o odmowie rejestracji komitetu. Skargę wnosi się w terminie 2 dni od daty doręczenia
pełnomocnikowi postanowienia o odmowie rejestracji komitetu.
4. Sąd Najwyższy rozpatruje skargę w składzie 3 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym, i wydaje
orzeczenie w sprawie skargi w terminie 3 dni. Od orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek
prawny. Orzeczenie doręcza się pełnomocnikowi i Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli Sąd Najwyższy
uzna skargę pełnomocnika za zasadną, Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie rejestruje komitet.

Art. 40e. [Osobowość prawna komitetu] Komitet nabywa osobowość prawną, w zakresie
wykonywania zadań wynikających z ustawy, z dniem zarejestrowania przez Państwową Komisję
Wyborczą.

Art. 40f. [Informacja w prasie] Państwowa Komisja Wyborcza informację o zarejestrowanym komitecie
ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" oraz podaje do publicznej
wiadomości w prasie o zasięgu ogólnopolskim.

Art. 40g. [Niewywieranie nacisku] 1. Zbieranie podpisów osób popierających zgłoszenie kandydata

Art. 40b ust. 2 uchylony ustawą z dnia 18.10.2006 r. (Dz.U. Nr 218, poz. 1592), która wchodzi w życie 15.03.2007 r.

Art. 40d ust. 1 zmieniony ustawą z dnia 18.10.2006 r. (Dz.U. Nr 218, poz. 1592, ze zm. z 2007 r. Nr 25, poz. 162), która wchodzi

w życie 15.03.2007 r.

na Prezydenta Rzeczypospolitej może być dokonywane tylko w miejscu, czasie i w sposób wykluczający
groźbę, podstęp lub stosowanie jakichkolwiek nacisków zmierzających do uzyskania podpisów.
2. Zabrania się zbierania podpisów osób popierających zgłoszenie kandydata na Prezydenta
Rzeczypospolitej na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych
Ministrowi Obrony Narodowej oraz oddziałów obrony cywilnej, a także skoszarowanych jednostek
podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
3. Zabrania się udzielania wynagrodzenia pieniężnego w zamian za złożenie podpisu pod zgłoszeniem
kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej.

Art. 41. [Zgłoszenie, wymogi formalne] 1. Zgłoszenia kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej
dokonuje osobiście pełnomocnik komitetu zarejestrowanego zgodnie z art. 40d najpóźniej do godziny 24

w 45 dniu przed dniem wyborów. Zgłoszenie kandydata powinno zawierać:

1) imiona, nazwisko, wiek i miejsce zamieszkania zgłaszanego kandydata na Prezydenta

Rzeczypospolitej wraz ze wskazaniem jego ewentualnej przynależności do partii politycznej,

2) nazwę komitetu oraz imię, nazwisko i adres pełnomocnika oraz pełnomocnika finansowego,

3) wykaz obywateli popierających zgłoszenie, zawierający czytelne wskazanie imienia (imion) i

nazwiska, adresu zamieszkania oraz numeru ewidencyjnego PESEL obywatela, który udziela
poparcia, składając na wykazie własnoręczny podpis; każda strona wykazu musi zawierać nazwę
komitetu zgłaszającego kandydata oraz adnotację:

"Udzielam poparcia kandydatowi na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej .......................................... [imię
(imiona) i nazwisko kandydata] w wyborach przypadających w ........... roku."
2. Stwierdzone podpisem poparcie dla kandydata nie może być wycofane.
3. (skreślony)
4. (skreślony)

Art. 42. [Rejestracja kandydata] 1. Państwowa Komisja Wyborcza zarejestruje kandydata na
Prezydenta Rzeczypospolitej, jeżeli zgłoszenia dokonano zgodnie z przepisami niniejszej ustawy,
sporządzając protokół rejestracji kandydata, i zawiadamia o tym pełnomocnika.

2. Państwowa Komisja Wyborcza, sprawdzając prawidłowość zgłoszenia kandydata, bada:

1) czy kandydat spełnia warunki określone w przepisie art. 127 ust. 3 zdanie pierwsze Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej,

2) zgodność danych, o których mowa w art. 40a ust. 4, na podstawie dostępnych urzędowo

dokumentów,

3) czy zgłoszenie kandydatury poparto podpisami co najmniej 100 000 obywateli, zgodnie z art. 41

ust. 1 pkt 3.

3. Jeżeli zgłoszenie wykazuje wady, Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie wzywa pełnomocnika
do usunięcia w terminie 3 dni wskazanych wad zgłoszenia. W wypadku nieusunięcia wad w terminie
Państwowa Komisja Wyborcza odmawia rejestracji kandydata. Postanowienie Państwowej Komisji
Wyborczej, wraz z uzasadnieniem, doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi.
4. Pełnomocnikowi służy prawo wniesienia skargi do Sądu Najwyższego na postanowienie Państwowej
Komisji Wyborczej o odmowie rejestracji kandydata. Skargę wnosi się w terminie 2 dni od daty doręczenia
pełnomocnikowi postanowienia o odmowie rejestracji kandydata.
5. Sąd Najwyższy rozpatruje skargę w składzie 3 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym, i wydaje
orzeczenie w sprawie skargi w terminie 5 dni. Od orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek
prawny. Orzeczenie doręcza się pełnomocnikowi i Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli Sąd Najwyższy
uzna skargę pełnomocnika za zasadną, Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie rejestruje kandydata.

Art. 43. [Lista kandydatów] 1.

Po upływie terminu, o którym mowa w art. 40 ust. 3, z uwzględnieniem

art. 42 ust. 3-5, Państwowa Komisja Wyborcza sporządza listę kandydatów, na której w kolejności
alfabetycznej nazwisk umieszcza następujące dane: nazwisko, imiona, wiek oraz wskazane w zgłoszeniu
udokumentowane wykształcenie, wykonywany zawód, miejsce (zakład) pracy i miejsce zamieszkania
zarejestrowanych kandydatów. Na liście zamieszcza się również treść oświadczenia, o którym mowa w
art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów
bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, w zakresie określonym w art. 13
tej ustawy.
2. Na wniosek pełnomocnika na liście kandydatów umieszcza się oznaczenie przynależności kandydata
do partii politycznej.
3. Najpóźniej w 20 dniu przed dniem wyborów Państwowa Komisja Wyborcza poda dane, o których
mowa w ust. 1 i 2, do wiadomości wyborców przez rozplakatowanie obwieszczeń.

Art. 44. [Skreślenie, informacja] Państwowa Komisja Wyborcza skreśli z listy kandydatów tych
kandydatów, którzy wycofali zgodę na kandydowanie, zmarli lub utracili prawo wybieralności. Informację o
skreśleniu Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej.

Art. 45. [Mężowie zaufania] 1. Pełnomocnikowi przysługuje prawo zgłoszenia po jednym mężu
zaufania do okręgowych komisji wyborczych oraz do obwodowych komisji wyborczych. Funkcję męża
zaufania przy Państwowej Komisji Wyborczej pełni pełnomocnik lub osoba przez niego upoważniona.
2. Upoważnienia mężom zaufania wystawiają pełnomocnicy lub upoważnione przez nich osoby, według
wzoru ustalonego przez Państwową Komisję Wyborczą.

Rozdział 6. Karta do głosowania

Art. 46. [Zarządzenie wydrukowania] Państwowa Komisja Wyborcza, po sporządzeniu listy
kandydatów, zarządza wydrukowanie potrzebnej liczby kart do głosowania i wspólnie z okręgowymi
komisjami wyborczymi zapewnia dostarczenie ich obwodowym komisjom wyborczym.

Art. 47. [Informacje na karcie] 1. Na karcie do głosowania wymienia się w kolejności alfabetycznej
nazwiska i imiona zarejestrowanych kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Na karcie do głosowania drukuje się odcisk pieczęci Państwowej Komisji Wyborczej oraz oznacza
miejsce na umieszczenie pieczęci obwodowej komisji wyborczej.
3. Na karcie do głosowania umieszcza się informacje o sposobie głosowania i warunkach ważności
głosu.
4. Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie. Wielkość i rodzaj czcionek
powinny być jednakowe dla nazwisk wszystkich kandydatów.

Art. 47a. [Informacja o skreśleniu z listy] Jeżeli po wydrukowaniu kart do głosowania Państwowa
Komisja Wyborcza skreśli z listy kandydatów nazwisko kandydata z przyczyn, o których mowa w art. 44,
nazwisko tego kandydata pozostawia się na wydrukowanych kartach do głosowania. Informację o
skreśleniu oraz o warunkach decydujących o ważności głosu oddanego na takiej karcie podaje się do
publicznej wiadomości w formie obwieszczenia i zapewnia jego rozplakatowanie w lokalach wyborczych w
dniu głosowania

Art. 48. [Statki morskie] Sposób sporządzania i przekazania kart do głosowania dla obwodów
głosowania utworzonych na polskich statkach morskich oraz za granicą ustala Państwowa Komisja
Wyborcza, po porozumieniu odpowiednio z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej oraz
ministrem właściwym do spraw zagranicznych.

Rozdział 7. Głosowanie

Art. 43 ust. 1 zmieniony ustawą z dnia 18.10.2006 r. (Dz.U. Nr 218, poz. 1592, ze zm. z 2007 r. Nr 25, poz. 162), która wchodzi w

ycie 15.03.2007 r.

Art. 49. [Dzień głosowania] 1. Głosowanie odbywa się w lokalu obwodowej komisji wyborczej w ciągu
jednego dnia bez przerwy, między godziną 6

a 20

2. Głosowanie w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich oraz za granicą
odbywa się między godziną 6

a 20

czasu miejscowego. Jeżeli głosowanie miałoby być zakończone w

dniu następnym po dniu głosowania w kraju, głosowanie przeprowadza się w dniu poprzedzającym.

Art. 50. [Stwierdzenie tożsamości wyborcy] 1. Przed przystąpieniem do głosowania wyborca okazuje
obwodowej komisji wyborczej dokument umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.
2. (skreślony)
3. Wyborcę przedkładającego komisji zaświadczenie o prawie do głosowania dopuszcza się do
głosowania po uprzednim wpisaniu go do spisu wyborców. Zaświadczenie o prawie do głosowania
załącza się do spisu wyborców.

Art. 51. [Wydanie karty] 1. Po wykonaniu czynności, o których mowa w art. 50, wyborca otrzymuje od
komisji kartę do głosowania opatrzoną jej pieczęcią. Wyborca potwierdza otrzymanie karty do głosowania
własnym podpisem w przeznaczonej na to rubryce spisu.
2. Po otrzymaniu karty do głosowania wyborca udaje się do miejsca zapewniającego tajność głosowania
w lokalu wyborczym.

Art. 52. [Oddanie ważnego głosu] Wyborca osobiście oddaje głos na jednego z kandydatów, którego
nazwisko znajduje się na karcie do głosowania, przez postawienie w kratce z lewej strony obok jego
nazwiska znaku "x".

Art. 53. [Urna] Wyborca wrzuca kartę do urny wyborczej znajdującej się w dostępnym i widocznym
miejscu lokalu wyborczego.

Art. 54. [Osoby niepełnosprawne] Osoby niepełnosprawne mogą korzystać przy głosowaniu z pomocy
innych osób nie będących członkami obwodowej komisji wyborczej i mężami zaufania kandydatów.

Art. 55. [Osoby uzbrojone] Osobom uzbrojonym zakazany jest wstęp do lokalu wyborczego.

Art. 56. [Komisyjne sprawdzenie urny] 1. Przed rozpoczęciem głosowania obwodowa komisja
wyborcza sprawdza, czy urna jest pusta, czy na miejscu znajdują się spisy wyborców oraz potrzebna
liczba kart do głosowania, jak również czy w lokalu komisji znajduje się odpowiednia liczba łatwo
dostępnych miejsc zapewniających tajność głosowania, po czym zamyka się urnę wyborczą i
opieczętowuje ją pieczęcią komisji.
2. Od chwili opieczętowania do końca głosowania urny wyborczej nie wolno otwierać.

Art. 57. [Skład komisji] 1. Od chwili rozpoczęcia głosowania do chwili ustalenia jego wyników w lokalu
wyborczym powinny być równocześnie obecne co najmniej 3 osoby wchodzące w skład obwodowej
komisji wyborczej, przy czym jedną z nich powinien być przewodniczący komisji lub jego zastępca.
2. Mężowie zaufania mają prawo w dniu głosowania przebywać w lokalu wyborczym na podstawie
upoważnienia wydanego przez pełnomocników, zgodnie z art. 45 ust. 2.

Art. 58. [Przewodniczący, zadania] 1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej czuwa nad
zapewnieniem tajności głosowania oraz nad utrzymaniem porządku i spokoju w czasie głosowania.
2. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej ma prawo zażądać opuszczenia lokalu wyborczego
przez osoby naruszające porządek i spokój.
3. Na żądanie przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej komendant właściwego terytorialnie
komisariatu policji obowiązany jest zapewnić konieczną pomoc.

4. W wypadkach naruszenia porządku w lokalu wyborczym nie stosuje się przepisu art. 55.

Art. 59. [Przerwanie głosowania] 1. Głosowania przerywać nie wolno. Gdyby wskutek
nadzwyczajnych wydarzeń głosowanie było przejściowo uniemożliwione, obwodowa komisja wyborcza
może zarządzić jego przerwanie, przedłużenie albo odroczenie do dnia następnego. Uchwała w tej

sprawie powinna być natychmiast podana do publicznej wiadomości, przekazana okręgowej komisji
wyborczej, wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz przesłana Państwowej Komisji Wyborczej za
pośrednictwem okręgowej komisji.
2. W razie przerwania lub odroczenia głosowania komisja zapieczętowuje otwór urny wyborczej i oddaje
urnę wraz ze spisem wyborców na przechowanie przewodniczącemu komisji. Pieczęć komisji oddaje się
w takim wypadku na przechowanie zastępcy przewodniczącego lub innemu członkowi komisji. Komisja
ustala również liczbę kart niewykorzystanych, umieszcza je w opieczętowanym pakiecie i oddaje na
przechowanie przewodniczącemu komisji. Przed ponownym podjęciem głosowania komisja stwierdza
protokolarnie, czy pieczęcie na urnie i pakiecie z kartami są nienaruszone.

Art. 60. [Zakończenie głosowania] Obwodowa komisja wyborcza może zarządzić wcześniejsze
zakończenie głosowania, jeżeli wszyscy wyborcy wpisani do spisu wyborców oddali swe głosy. O
zarządzeniu zakończenia głosowania przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie
zawiadamia okręgową komisję wyborczą.

Art. 60a. [Obwieszczenia wyborcze] 1. W lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe
obwieszczenia wyborcze.
2. W lokalu wyborczym oraz w miejscu zapewniającym tajność głosowania umieszcza się zwięzłą
informację Państwowej Komisji Wyborczej o sposobie głosowania w wyborach.

Rozdział 8. Ustalenie wyników głosowania

Art. 61. [Liczenie głosów] 1. Niezwłocznie po zakończeniu głosowania obwodowa komisja wyborcza
zlicza i zabezpiecza niewykorzystane karty do głosowania, otwiera urnę wyborczą, po czym ustala:

1) liczbę wyborców uprawnionych do głosowania,

2) liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania,

2a) liczbę oddanych głosów, czyli kart wrzuconych do urny przez wyborców,

3) liczbę głosów ważnych,

4) liczbę głosów nieważnych,

5) liczbę ważnych głosów oddanych na poszczególnych kandydatów.

2. Ustaleń, o których mowa w ust. 1, dokonuje się na podstawie spisu wyborców oraz kart do głosowania
wrzuconych do urny przez wyborców.
3. Przy ustalaniu wyników głosowania i sporządzaniu protokołu mają prawo być obecni mężowie
zaufania, którzy mogą wnieść do protokołu uwagi z wymienieniem konkretnych zarzutów.

Art. 62. [Głosy uznane za nieważne] 1. Komisja za nieważne uznaje głosy:

1) oddane na kartach do głosowania innych niż urzędowo ustalone lub nieopatrzonych pieczęcią

obwodowej komisji wyborczej,

2) oddane na kartach do głosowania, na których wyborca umieścił znak "x" przy więcej niż jednym

nazwisku kandydata,

3) oddane na kartach do głosowania, na których wyborca nie umieścił znaku "x" przy żadnym z

nazwisk kandydatów.

2. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk lub poczynienie innych dopisków nie wpływa
na ważność głosu.
3. Kart do głosowania całkowicie przedartych nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu wyników

głosowania.

Art. 63. [Protokół głosowania] 1. Obwodowa komisja wyborcza sporządza niezwłocznie w 2
egzemplarzach protokół głosowania.
2. W protokole głosowania podaje się dane, o których mowa w art. 61 ust. 1, oraz:

1) czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania,

2) liczbę kart do głosowania przekazanych komisji wyborczej oraz liczbę kart nie wykorzystanych,

3) przypuszczalne przyczyny ewentualnych niezgodności między liczbą wydanych kart do

głosowania, a liczbą kart do głosowania wyjętych przez komisję z urny wyborczej,

4) zarządzenia i wydane decyzje komisji oraz inne istotne okoliczności związane z przebiegiem

głosowania,

5) ewentualne zarzuty wniesione przez mężów zaufania kandydatów,

6) ewentualne zastrzeżenia członków komisji co do przebiegu głosowania.

3. Protokół głosowania podpisują członkowie komisji wyborczej obecni przy jego sporządzaniu. Protokół
opatruje się pieczęcią komisji.

Art. 64. [Opublikowanie wyników] Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu obwodowa komisja
wyborcza podaje do wiadomości publicznej wyniki głosowania, o których mowa w art. 61 ust. 1.

Art. 65. [Przesłanie protokołu dalej] 1. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej przesyła
niezwłocznie jeden egzemplarz protokołu głosowania w zapieczętowanej kopercie właściwej okręgowej
komisji wyborczej w trybie ustalonym przez Państwową Komisję Wyborczą.
2. Do protokołu obwodowa komisja wyborcza dołącza wyjaśnienie dotyczące zarzutów wniesionych do
protokołu przez mężów zaufania.

Art. 66. [Przekazanie zbiorczych wyników] 1. Okręgowa komisja wyborcza po otrzymaniu protokołów
ze wszystkich obwodów głosowania ustala niezwłocznie zbiorcze wyniki głosowania i sporządza w 2
egzemplarzach protokół. Protokół, wraz z protokołami obwodowych komisji wyborczych, w
zapieczętowanej kopercie przesyła się niezwłocznie Państwowej Komisji Wyborczej. Przepisy art. 61 ust.
1 i 3, art. 63 ust. 2 i 3, art. 64 i art. 65 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
2. (skreślony)
3. Tryb przekazywania i przyjmowania protokołów okręgowych komisji wyborczych ustala Państwowa
Komisja Wyborcza.
3a. Zasady i tryb przekazywania właściwej okręgowej komisji wyborczej wyników głosowania z obwodów
głosowania utworzonych za granicą oraz na polskich statkach morskich ustala Państwowa Komisja
Wyborcza, po zasięgnięciu opinii odpowiednio ministra właściwego do spraw zagranicznych i ministra
właściwego do spraw gospodarki morskiej.
3b. Jeżeli właściwa okręgowa komisja wyborcza nie uzyska wyników głosowania w obwodach głosowania
za granicą oraz na polskich statkach morskich w ciągu 24 godzin od zakończenia głosowania, o którym
mowa w art. 49, głosowanie w tych obwodach uważa się za niebyłe. Fakt ten odnotowuje się w protokole
zbiorczych wyników głosowania, z wymienieniem obwodów głosowania oraz ewentualnych przyczyn
nieuzyskania z tych obwodów wyników głosowania.
4. Drugie egzemplarze protokołów wraz ze wszystkimi dokumentami z przeprowadzonego głosowania
przewodniczący obwodowych i okręgowych komisji wyborczych przekazują odpowiednio wójtom
(burmistrzom, prezydentom miast) oraz kierownikom właściwych miejscowo jednostek Krajowego Biura
Wyborczego.
5. (skreślony)

Art. 66a. [Elektroniczne przesyłanie danych] Państwowa Komisja Wyborcza określa zasady i sposób
wykorzystania elektronicznego systemu przesyłania i przetwarzania danych o wynikach głosowania i
wynikach wyborów.

Art. 66b. [Upoważnienie] Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na
wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, złożony po porozumieniu z Naczelnym Dyrektorem Archiwów
Państwowych, określa, w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania, przechowywania i
udostępniania dokumentów z wyborów.

Rozdział 9. Ustalenie wyników głosowania i wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej

Art. 66c. [Sprawdzenie prawidłowości] 1. Po otrzymaniu protokołów, o których mowa w art. 66 ust. 1,
Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia przez okręgową komisję
wyborczą zbiorczych wyników głosowania.
2. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustaleniu zbiorczych wyników głosowania Państwowa
Komisja Wyborcza zarządza ponowne ustalenie tych wyników Przepisy art. 66 i 66a stosuje się
odpowiednio.

Art. 66d. [Opublikowanie wyników] Państwowa Komisja Wyborcza podaje do publicznej wiadomości
zbiorcze wyniki głosowania, o których mowa w art. 66c ust. 1, ustalone przez okręgową komisję wyborczą.

Art. 67. [Ustalenie wyników głosowania] Niezwłocznie po otrzymaniu i sprawdzeniu protokołów od
wszystkich okręgowych komisji wyborczych Państwowa Komisja Wyborcza ustala wyniki głosowania na
kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej i sporządza protokół głosowania.

Art. 68. [Uchwała o wyborze] 1. Na podstawie wyników ustalonych w protokole głosowania Państwowa
Komisja Wyborcza stwierdza, w drodze uchwały, wynik wyborów na Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Uchwałę, o której mowa w ust. 1, Państwowa Komisja Wyborcza przekazuje niezwłocznie Marszałkowi
Sejmu i urzędującemu Prezydentowi Rzeczypospolitej oraz wręcza nowo wybranemu Prezydentowi
Rzeczypospolitej.

Art. 69. [Obwieszczenie Państwowej Komisji] 1. Wyniki głosowania i wynik wyborów Państwowa
Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia.

2. W wypadku, o którym mowa w art. 8b ust. 1 i ust. 3, Państwowa Komisja Wyborcza podaje ponadto w
obwieszczeniu nazwiska i imiona kandydatów kandydujących na Prezydenta Rzeczypospolitej w
ponownym głosowaniu.
3. Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej o wynikach głosowania i wyniku wyborów podlega
ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Państwowa Komisja Wyborcza publikuje opracowanie statystyczne zawierające szczegółowe

informacje o wynikach głosowania i wyborów oraz udostępnia wyniki głosowania i wyborów w formie
dokumentu elektronicznego po kosztach własnych.

Art. 70. [Ponowne głosowanie] 1. Ponowne głosowanie przeprowadza się w obwodach głosowania
utworzonych dla przeprowadzenia wyborów, w trybie przewidzianym w ustawie.
1a. Ponowne głosowanie przeprowadza się na podstawie tych samych spisów wyborców, podlegających
aktualizacji. Szczegółowe zasady aktualizacji spisów określają rozporządzenia, o których mowa w art. 29,
art. 35 ust. 3 i art. 36 ust. 3.
2. (skreślony)
3. Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia wyniki
ponownego głosowania i wynik wyborów. Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej podlega
ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej.

Art. 71. [Sprawozdanie dla Sądu Najwyższego] Państwowa Komisja Wyborcza składa Sądowi

Art. 69 ust. 4 w brzmieniu ustawy z dnia 4.09.2008 r. (Dz.U. Nr 171, poz. 1056), która wchodzi w życie 8.10.2008 r.

Najwyższemu sprawozdanie z wyborów.

Rozdział 10. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej

Art. 72. [Protest, prawo wniesienia] 1. Przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej może być
wniesiony protest z powodu naruszenia przepisów niniejszej ustawy albo z powodu dopuszczenia się
przestępstwa przeciwko wyborom, jeżeli to naruszenie lub przestępstwo miało wpływ na wynik wyborów.
2. Protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej może wnieść wyborca, który w dniu wyborów
był umieszczony w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania.
3. Prawo wniesienia protestu przysługuje również podmiotom zgłaszającym kandydatów oraz komisjom
wyborczym.

Art. 73. [Forma protestu] 1.

Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w

ciągu 3 dni od dnia podania wyników wyborów do wiadomości publicznej przez Państwową Komisję
Wyborczą. Nadanie w tym terminie protestu polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest
równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego.
2. W odniesieniu do wyborcy przebywającego za granicą lub na polskim statku morskim wymogi
wymienione w ust. 1 uważa się za spełnione, jeżeli protest został złożony odpowiednio właściwemu
terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Wyborca obowiązany jest dołączyć do protestu
zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do
doręczeń zamieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.
3. Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na
których opiera swoje zarzuty.

Art. 74. [Pozostawienie bez dalszego biegu] 1. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu
protest wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną w myśl art. 72 ust. 2 i 3 lub niespełniający
warunków określonych w art. 73. Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia protestu.
2. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest dotyczący sprawy, co do której w niniejszej
ustawie przewiduje się możliwość wniesienia skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji
Wyborczej przed dniem głosowania.
3. Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy
niezwłocznie zawiadamia o tym Prokuratora Generalnego.

Art. 75. [Postępowanie przed SN] 1. Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie 3 sędziów w
postępowaniu nieprocesowym, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, i wydaje
opinię w formie postanowienia w sprawie protestu.

1a. Opinia powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów protestu, a w razie potwierdzenia
zasadności zarzutów - ocenę, czy przestępstwo przeciwko wyborom lub naruszenie przepisów niniejszej
ustawy miało wpływ na wynik wyborów.
2. Uczestnikami postępowania są z mocy ustawy: wnoszący protest, właściwa komisja wyborcza i
Prokurator Generalny oraz przedstawiciel Państwowej Komisji Wyborczej.
3. (skreślony)

Art. 76. [Rozstrzygnięcie o ważności wyboru] 1.

Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy,

Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego
przez Państwową Komisję Wyborczą oraz po rozpoznaniu protestów rozstrzyga o ważności wyboru
Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. 1, Sąd Najwyższy podejmuje w formie uchwały nie później niż
w 30 dniu po podaniu wyników wyborów do wiadomości publicznej przez Państwową Komisję Wyborczą
na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.
3. Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Marszałkowi Sejmu, a także przesyła
Państwowej Komisji Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 73 ust. 1 zmieniony ustawą z dnia 12.06.2003 r. (Dz.U. Nr 130, poz. 1188), która wchodzi w życie 24.08.2003 r.

Art. 76 ust. 1 zmieniony ustawą z dnia 30.08.2002 r. (Dz.U. Nr 153, poz. 1271), która wchodzi w życie 1.01.2004 r.

Art. 76a. [Nowe wybory] 1. W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały stwierdzającej nieważność
wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, przeprowadza się nowe wybory na zasadach i w trybie
przewidzianych niniejszą ustawą.
2. Postanowienie Marszałka Sejmu o nowych wyborach podaje się do publicznej wiadomości i ogłasza w
Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej najpóźniej w 5 dniu od dnia ogłoszenia uchwały Sądu
Najwyższego, o której mowa w ust. 1.

Rozdział 11. Kampania wyborcza

Art. 76b. [Dzień rozpoczęcia] 1. Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia
postanowienia Marszałka Sejmu o wyborach.
2. Kampanii wyborczej nie można prowadzić na 24 godziny przed dniem głosowania i w dniu głosowania
aż do jego zakończenia.

Art. 76c. [Badania opinii publicznej] Na 24 godziny przed dniem głosowania aż do zakończenia
głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników przedwyborczych badań
(sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyniku wyborów, a
także wyników sondaży wyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania.

Art. 77. [Zakaz agitacji] 1. W dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem zwoływanie
zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak
też prowadzenie w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów jest zakazane.
2. Wszelkie formy agitacji w lokalu wyborczym są zakazane.

Art. 78. [Zakaz organizowania kampanii] 1. Zabrania się prowadzenia kampanii wyborczej na terenie
zakładów pracy lub instytucji publicznych w sposób i w formach zakłócających ich normalne
funkcjonowanie.
2. Zabronione jest prowadzenie kampanii wyborczej na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek
organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz w oddziałach obrony cywilnej, a także w
skoszarowanych jednostkach podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
3. Zabrania się organizowania w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydata na Prezydenta
Rzeczypospolitej gier losowych i konkursów, w których wygranymi są nagrody pieniężne lub przedmioty o
wartości wyższej niż wartość przedmiotów zwyczajowo używanych w celach reklamowych lub
promocyjnych.
4. Zabrania się podawania oraz dostarczania, w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydata na
Prezydenta Rzeczypospolitej, napojów alkoholowych nieodpłatnie lub po cenach sprzedaży netto
możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen nabycia lub kosztów wytworzenia.

Art. 78a. [Oznaczenie materiałów] Materiały wyborcze powinny zawierać wyraźne oznaczenie, od
kogo pochodzą.

Art. 79. [Umieszczanie plakatów] 1. Na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach
energetycznych, telekomunikacyjnych i innych można umieszczać plakaty i hasła wyborcze wyłącznie po
uzyskaniu zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości.

2. Zabrania się umieszczania plakatów i haseł wyborczych na zewnątrz i wewnątrz budynków
administracji rządowej i samorządowej oraz sądów, a także na terenie jednostek wojskowych i oddziałów
obrony cywilnej oraz skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw
wewnętrznych.
3. Rada gminy może zakazać umieszczania plakatów lub haseł na niektórych budynkach publicznych, a
także określonych częściach terenów publicznych z przyczyn związanych z ochroną zabytków bądź
ś

rodowiska.

4. Przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych dla celów prowadzenia kampanii wyborczej
należy stosować obowiązujące przepisy porządkowe.
5. Plakaty należy umieszczać w taki sposób, aby można je było następnie usunąć bez powodowania

szkód.
6. Policja (straż miejska) jest obowiązana usuwać na koszt komitetu plakaty i hasła, których sposób
umieszczenia może zagrażać życiu lub zdrowiu fizycznemu ludzi albo bezpieczeństwu mienia bądź w
ruchu drogowym.
7. Plakaty, hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszeniowe ustawione dla celów prowadzenia kampanii
wyborczej właściwe komitety obowiązane są usunąć w terminie 30 dni po dniu wyborów.
8.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) postanawia o usunięciu plakatów wyborczych, haseł i urządzeń

ogłoszeniowych umieszczonych z naruszeniem przepisów ust. 1-5 lub nieusuniętych przez właściwe
komitety w terminie, o którym mowa w ust. 7. Koszty ich usunięcia ponoszą właściwe komitety.

Art. 80. [Nieprawdziwe dane] 1. Jeżeli plakaty, hasła, ulotki, wypowiedzi albo inne formy propagandy i
agitacji zawierają dane i informacje nieprawdziwe, każdy zainteresowany ma prawo wnieść do sądu
okręgowego wniosek o:

1) orzeczenie konfiskaty takich materiałów,

2) wydanie zakazu publikowania takich danych i informacji,

3) nakazanie sprostowania informacji,

4) nakazanie przeproszenia pomówionego,

5) nakazanie uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 50 000 złotych na rzecz instytucji

charytatywnej,

6) zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwoty do 50 000 złotych

tytułem odszkodowania.

Sąd okręgowy rozpoznaje wniosek, o którym mowa w ust. 1, w ciągu 24 godzin w postępowaniu

nieprocesowym. Sąd może rozpoznać sprawę w wypadku usprawiedliwionej nieobecności wnioskodawcy
lub uczestnika postępowania, którzy o terminie rozprawy zostali prawidłowo powiadomieni.
Postanowienie, kończące postępowanie w sprawie, sąd niezwłocznie doręcza osobie zainteresowanej, o
której mowa w ust. 1, właściwej okręgowej komisji wyborczej i zobowiązanemu do wykonania
postanowienia sądu. Na postanowienie sądu okręgowego przysługuje w ciągu 24 godzin zażalenie do
sądu apelacyjnego, który jest obowiązany do jego rozpatrzenia w ciągu 24 godzin. Od postanowienia
sądu apelacyjnego nie przysługuje środek prawny i podlega on natychmiastowemu wykonaniu.
3. Dane lub informacje nieprawdziwe odnoszące się do wyborów i związane z kampanią wyborczą,
opublikowane w prasie, podlegają sprostowaniu w ciągu 48 godzin.
4. W odniesieniu do sprostowań danych lub informacji opublikowanych w innej prasie niż dziennik sąd
wskazuje dziennik, w którym sprostowanie ma być zamieszczone na koszt zobowiązanego w ciągu 48
godzin.
5. W razie odmowy lub niezamieszczenia sprostowania przez zobowiązanego lub wskazanego w
postanowieniu sądu, sąd na wniosek zainteresowanego zarządza opublikowanie sprostowania w trybie
egzekucyjnym na koszt zobowiązanego.
6. W sprawach, o których mowa w ust. 3-5, przepisu art. 76b ust. 2 nie stosuje się.

Art. 81. (skreślony)

Art. 82. [Uprawnienia pokrzywdzonych] Wykonanie uprawnień wynikających z niniejszej ustawy nie
ogranicza możliwości dochodzenia przez osoby pokrzywdzone lub poszkodowane uprawnień na
podstawie innych ustaw.

Art. 83. [Rozpowszechnianie w mediach] 1. W okresie od 15 dnia przed dniem głosowania do dnia

Art.79 ust. 8 mieniony ustawą z dnia 20.06.2002 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 984), która wchodzi w życie 27.10.2002 r.

Art. 80 ust. 2 w brzmieniu ustawy z dnia 15.03.2007 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 766), która wchodzi w życie 28.07.2007 r.

zakończenia kampanii wyborczej "Telewizja Polska - Spółka Akcyjna" i "Polskie Radio - Spółka Akcyjna",
zwane dalej "Telewizją Polską" i "Polskim Radiem", rozpowszechniają nieodpłatnie - w programach
ogólnokrajowych przygotowywane przez komitety audycje wyborcze, zgodnie z przepisami ustawy.
2. Łączny czas rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych wynosi 25 godzin w Telewizji
Polskiej, w tym do 5 godzin w TV Polonia, i 35 godzin w Polskim Radiu, w tym do 5 godzin w programie
przeznaczonym dla zagranicy.
3. Przez pojęcie rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych rozumie się zarówno rejestrację i
emisję wystąpień przedstawicieli komitetów bądź kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej, jak i
rejestrację oraz emisję audycji wyborczych przygotowanych przez komitety.

4. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w
drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach podziału czasu nieodpłatnego rozpowszechniania
audycji wyborczych, zakres rejestracji oraz sposób przygotowania i emisji tych audycji oraz sposób
upowszechniania informacji o terminach emisji audycji wyborczych.
5. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu opinii zarządów spółek, o których mowa w ust. 1,
oraz właściwej rady programowej, ustala:

1) czas przeznaczony na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych w każdym z

programów ogólnokrajowych,

2) ramowy podział czasu, o którym mowa w ust. 2, w okresie od 15 dnia przed dniem głosowania

do dnia zakończenia kampanii wyborczej.

6. Kolejność rozpowszechniania w każdym dniu audycji wyborczych ustalają kierujący redakcjami
właściwych ogólnokrajowych programów telewizyjnych, w tym TV Polonia, oraz radiowych w drodze
losowania przeprowadzonego w obecności pełnomocników, najpóźniej w 18 dniu przed dniem
głosowania.
7. Czas antenowy przysługujący jednemu komitetowi nie może być odstępowany innemu komitetowi.
Telewizja Polska i Polskie Radio bez prawomocnego orzeczenia sądu nie mogą ingerować w treść i czas
audycji komitetu.
8. Na ustalenia dotyczące podziału czasu antenowego pełnomocnikom przysługuje skarga do
Państwowej Komisji Wyborczej. Skargę wnosi się w terminie 24 godzin od dokonania ustalenia.
Państwowa Komisja Wyborcza rozpatruje sprawę niezwłocznie i wydaje postanowienie. Od postanowienia
Państwowej Komisji Wyborczej nie przysługuje środek prawny.
9. W wypadku zarządzenia ponownego głosowania, o którym mowa w art. 8b, w okresie od 9 dnia przed
dniem głosowania do dnia zakończenia kampanii wyborczej przed dniem ponownego głosowania
Telewizja Polska i Polskie Radio rozpowszechniają nieodpłatnie audycje wyborcze przygotowywane przez
komitety obu kandydatów, z tym że łączny czas wynosi 6 godzin w Telewizji Polskiej i 8 godzin w Polskim
Radiu. Przepisy ust. 3-8 stosuje się odpowiednio, z tym że losowanie kolejności rozpowszechniania w
każdym dniu audycji wyborczych przeprowadza się w 10 dniu przed dniem ponownego głosowania.

Art. 83a. [Odpłatne audycje wyborcze] 1. Niezależnie od czasu przyznanego na rozpowszechnianie
nieodpłatnie audycji wyborczych każdy komitet może, wyłącznie w okresie od 15 dnia przed dniem
wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej, odpłatnie rozpowszechniać audycje wyborcze w
programach publicznych i niepublicznych nadawców radiowych i telewizyjnych. Łączny czas
rozpowszechniania odpłatnie audycji wyborczych nie może przekraczać 15% łącznego czasu
przyznanego danemu komitetowi na rozpowszechnianie nieodpłatnie audycji wyborczych.
2. Nadawcy nie mogą odmówić rozpowszechniania na zasadach odpłatności audycji wyborczych, o
których mowa w ust. 1.
3. Wysokość opłat pobieranych za czas rozpowszechniania audycji wyborczych, o których mowa w ust. 1,
nie może przekraczać 50% stawek cen pobieranych za reklamy i musi być dla wszystkich jednakowa oraz
ustalana według cennika obowiązującego w dniu zarządzenia wyborów.
4. Do audycji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy o działalności reklamowej w programach
telewizji i radiofonii, z zastrzeżeniem ust. 5.
5. Czasu przeznaczonego na rozpowszechnianie odpłatnie audycji wyborczych nie wlicza się do
ustalonego odrębnymi przepisami dopuszczalnego wymiaru czasowego reklam.

Art. 83b. [Prawo do nieodpłatnych nadań] 1. Telewizja Polska i Polskie Radio zapewniają
Państwowej Komisji Wyborczej w okresie od zarządzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej
możliwość nieodpłatnego przedstawiania w programach ogólnokrajowych telewizyjnych i radiowych
informacji, wyjaśnień i komunikatów związanych z zarządzonymi wyborami i obowiązującymi przepisami
prawa wyborczego.
2. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą i zarządami
Telewizji Polskiej i Polskiego Radia, określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach, o
których mowa w ust. 1.

Rozdział 12. Finansowanie wyborów

Art. 84. [Jawność] Finansowanie kampanii wyborczej jest jawne.

Art. 84a. [Pokrywanie wydatków komitetów] 1. Wydatki ponoszone przez komitety w związku z
wyborami są pokrywane z ich źródeł własnych.
2. Komitet może pozyskiwać i wydatkować środki od dnia nabycia osobowości prawnej.
3. Komitet może wydatkować zgromadzone środki jedynie na cele związane z wyborami.

Art. 84b. [Odpowiedzialność pełnomocnika finansowego] 1. Za gospodarkę finansową komitetu
odpowiedzialny jest jego pełnomocnik finansowy.

2. Pełnomocnikiem finansowym nie może być:

1) kandydat na Prezydenta Rzeczypospolitej,

2) pełnomocnik, o którym mowa w art. 40a ust. 7,

3) funkcjonariusz publiczny w rozumieniu art. 115 § 13 Kodeksu karnego.

3. Można być pełnomocnikiem finansowym tylko jednego komitetu.

Art. 84c. [Rachunkowość komitetów] Komitety prowadzą rachunkowość na zasadach określonych
odrębnymi przepisami dotyczącymi jednostek nieprowadzących działalności gospodarczej, z
uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

Art. 84d. [Górna granica wydatków] Wydatki komitetu nie mogą przekroczyć 12 000 000 złotych

Art. 85. [Darowizny] 1. Osoby fizyczne, osoby prawne i inne jednostki organizacyjne, z zastrzeżeniem
art. 86, mogą przekazywać środki na cele kampanii wyborczej prowadzonej przez komitet.
2. Środki finansowe osób prawnych, przekazywane na cele kampanii wyborczej, mogą pochodzić
wyłącznie z zysku.
3. Przepis ust. 2 dotyczy również nieodpłatnego świadczenia usług.
4. Środki finansowe komitetu gromadzi się na koncie bankowym, z tym że środki pochodzące od osób
prawnych, z wyłączeniem partii politycznych, oraz pochodzące od anonimowych ofiarodawców ze zbiórek
publicznych gromadzone są na osobnych subkontach konta komitetu.
5.

Łączna suma wpłat od osoby fizycznej na jeden komitet nie może przekraczać 15-krotności

minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w
dniu poprzedzającym rozpoczęcie kampanii wyborczej.
6.

Łączna suma wpłat od podmiotu innego niż ten, o którym mowa w ust. 5, z wyłączeniem partii

Kwota podwyższona do 14 724 600 zł rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 27.10.2008 r. (Dz.U. Nr 196, poz. 1218), które

wchodzi w życie 18.11.2008 r.

Art. 85 ust. 5 zmieniony ustawą z dnia 23.01.2004 r. (Dz.U. Nr 25, poz. 219), która wchodzi w życie 1.03.2004 r.

Art. 85 ust. 6 zmieniony ustawą z dnia 23.01.2004 r. (Dz.U. Nr 25, poz. 219), która wchodzi w życie 1.03.2004 r.

politycznych, na jeden komitet nie może przekraczać 100-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu poprzedzającym rozpoczęcie
kampanii wyborczej.
7.

Kwoty przekraczające 2-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie

odrębnych przepisów, obowiązującego z wyłączeniem kwot pochodzących ze zbiórek publicznych, mogą
być wpłacane na komitet jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą.
8. Do wydatków komitetu wlicza się wartość darowizn niepieniężnych pozyskanych przez komitet.

Art. 86. [Ograniczenie wpłat] 1. Komitetowi nie mogą być przekazywane środki finansowe
pochodzące:

1) z budżetu państwa,

2) od państwowych jednostek organizacyjnych,

3) z budżetu jednostek samorządu terytorialnego, związków jednostek samorządu terytorialnego i

innych samorządowych osób prawnych, a także z budżetu stowarzyszeń i innych zrzeszeń
jednostek samorządu terytorialnego,

4) od przedsiębiorców państwowych, a także przedsiębiorców z udziałem Skarbu Państwa,

jednostek samorządu terytorialnego, związków jednostek samorządu terytorialnego oraz innych
samorządowych osób prawnych, a także z udziałem stowarzyszeń i innych zrzeszeń jednostek
samorządu terytorialnego - z wyłączeniem spółek publicznych,

5) od osób prawnych i jednostek organizacyjnych korzystających, w ciągu ostatnich 2 lat od dnia

zarządzenia wyborów, ze środków publicznych - z wyłączeniem partii politycznych,

6) od podmiotów zależnych, w rozumieniu przepisów prawa o publicznym obrocie papierami

wartościowymi, od podmiotów wymienionych w pkt 2-5.

2. Komitet nie może przyjmować środków finansowych pochodzących od:

1) osób fizycznych nie mających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z

wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą,

2) cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,

3) osób prawnych nie mających siedziby na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,

4) innych podmiotów nie mających siedziby na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, posiadających

zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu,

5) osób prawnych z udziałem podmiotów zagranicznych - z wyłączeniem spółek publicznych,

6) obcych przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, misji specjalnych i

organizacji międzynarodowych oraz innych obcych przedstawicielstw korzystających z
immunitetów i przywilejów dyplomatycznych i konsularnych na mocy umów, ustaw lub
powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do wartości niepieniężych.

Art. 87. [Zbiórki publiczne] 1. Pełnomocnik finansowy może organizować zbiórki publiczne środków
finansowych na cele związane z wyborami, na zasadach określonych w przepisach o zbiórkach
publicznych.

Art. 85 ust. 7 zmieniony ustawą z dnia 23.01.2004 r. (Dz.U. Nr 25, poz. 219), która wchodzi w życie 1.03.2004 r.

2. Organizowanie zbiórki publicznej, o której mowa w ust. 1, nie wymaga uzyskania pozwolenia.
3. Pełnomocnik finansowy obowiązany jest przechowywać dokumenty związane ze zbiórką publiczną
przez okres 12 miesięcy od dnia wyborów.

Art. 87a. [Zakaz przekazywania między komitetami] 1. Zabrania się przekazywania środków
finansowych i wartości niepieniężnych przez jeden komitet na rzecz innego komitetu.
2. Zabrania się pozyskiwania przez komitet środków oraz ich wydawania po dniu złożenia sprawozdania,
o którym mowa w art. 87g.

Art. 87b. [Górna granica wydatków] Wydatki komitetu na kampanię wyborczą prowadzoną w formach
i na zasadach właściwych dla reklamy, w tym w prasie w rozumieniu przepisów prawa prasowego, nie
mogą przekraczać 80% kwoty, o której mowa w art. 84d.

Art. 87c. [Środki od osób prawnych] Wydatki komitetu ze środków pochodzących od osób prawnych,
z wyłączeniem partii politycznych, nie mogą przekraczać 60% limitu, o którym mowa w art. 84d.

Art. 87d. [Wydatki ze zbiórek publicznych] Wydatki komitetu ze środków pochodzących od
anonimowych ofiarodawców ze zbiórek publicznych, w rozumieniu przepisów o zbiórkach publicznych, nie
mogą przekraczać 10% limitu, o którym mowa w art. 84d.

Art. 87e. [Wezwania] Wszelkie wezwania i informacje pisemne dostarczane przez komitet, mające na
celu pozyskanie środków na wybory, muszą zawierać informację o treści przepisów art. 85 ust. 2, 3 i 5-7,
art. 86, art. 87f, art. 88f pkt 1 i 3 oraz art. 88g pkt 2.

Art. 87f. [Przepadek korzyści majątkowych] 1. Korzyści majątkowe przekazane albo przyjęte przez
komitet z naruszeniem zakazów określonych w art. 84d, art. 85 ust. 2-7, art. 86, art. 87a, art. 87b, art. 87c,
art. 87d podlegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. Jeżeli korzyść majątkowa została zużyta lub
utracona, przepadkowi podlega jej wartość.
2. Sądem właściwym do orzekania w sprawach przepadku korzyści majątkowych, o których mowa w ust.
1, jest Sąd Okręgowy w Warszawie.
3. Wniosek o orzeczenie przepadku korzyści majątkowej wnosi do sądu Państwowa Komisja Wyborcza.
4. Do postępowania w sprawie przepadku korzyści majątkowej stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego.

Art. 87g. [Sprawozdanie finansowe] 1. Pełnomocnik finansowy, w ciągu 3 miesięcy od dnia wyborów,
przedkłada Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdanie o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach
finansowych komitetu, zwane dalej "sprawozdaniem wyborczym", wraz z opinią biegłego rewidenta o
sprawozdaniu oraz z dokumentami, o których mowa w ust. 4.
2. Biegłego rewidenta, o którym mowa w ust. 1, wybiera Państwowa Komisja Wyborcza.
3. Koszty sporządzenia opinii, o której mowa w ust. 1, pokrywane są z budżetu państwa w części 19 -
Budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe.
4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji
Wyborczej, określa, w drodze rozporządzenia, wzór sprawozdania wyborczego oraz szczegółowy zakres
zawartych w nim informacji, a także wykaz rodzajów dokumentów, jakie należy załączyć do sprawozdania,
tak aby umożliwiały weryfikację podanych w sprawozdaniu informacji. Wzór powinien określać w
szczególności:

1) wskazanie w sprawozdaniu wszystkich osób prawnych, które przekazały darowizny na rzecz

komitetu,

2) wykazanie stanu subkont, o których mowa w art. 85 ust. 4.

5. Wartość pozyskanych darowizn niepieniężnych oraz świadczonych na rzecz komitetu usług podaje się
w sprawozdaniu wyborczym w wysokości możliwych do uzyskania cen ich sprzedaży netto nie wyższych
od cen nabycia lub kosztów wytworzenia pomniejszonych o odpisy amortyzacji.

6. Przepisu ust. 5 nie stosuje się do nieodpłatnych usług polegających na rozpowszechnianiu plakatów i
ulotek wyborczych przez podmioty inne niż przedsiębiorcy.
7. Sprawozdanie wyborcze komitetu Państwowa Komisja Wyborcza ogłasza w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" w terminie 7 dni od dnia złożenia go Państwowej Komisji
Wyborczej.
8. Pełnomocnik finansowy w wypadku uzyskania nadwyżki pozyskanych środków na cele związane z
wyborami nad poniesionymi wydatkami jest obowiązany przekazać tę nadwyżkę instytucji charytatywnej.
Informację o przekazaniu nadwyżki pełnomocnik finansowy podaje do publicznej wiadomości w dzienniku
o zasięgu ogólnokrajowym najpóźniej w ciągu 30 dni od daty przyjęcia sprawozdania wyborczego przez
Państwową Komisję Wyborczą.

Art. 87h. [Przyjęcie lub odrzucenie sprawozdania] 1. Państwowa Komisja Wyborcza w terminie 4
miesięcy od dnia złożenia sprawozdania wyborczego przyjmuje albo, w razie stwierdzenia naruszenia
przez komitet przepisów ustawy dotyczących finansowania kampanii wyborczej, odrzuca sprawozdanie.
2. W razie zaistnienia wątpliwości co do prawidłowości sprawozdania wyborczego Państwowa Komisja
Wyborcza może zwrócić się do danego komitetu o usunięcie wad sprawozdania lub o udzielenie
wyjaśnień w określonym terminie.
3. Państwowa Komisja Wyborcza, badając sprawozdanie wyborcze, może zlecać sporządzanie ekspertyz
lub opinii.
4. Państwowa Komisja Wyborcza, badając sprawozdanie wyborcze, może żądać od organów
państwowych niezbędnej pomocy.
5. W terminie 7 dni od dnia publikacji sprawozdania wyborczego, o której mowa w art. 87g ust. 7:

1) partie polityczne,

2) komitety, które brały udział w danych wyborach,

3) stowarzyszenia i fundacje, które w swoich statutach przewidują działania związane z analizą

finansowania kampanii wyborczych

- mogą zgłaszać do Państwowej Komisji Wyborczej umotywowane, pisemne zastrzeżenia co do
sprawozdań wyborczych komitetów.
6. Państwowa Komisja Wyborcza w terminie 60 dni od dnia zgłoszenia zastrzeżenia, o którym mowa w
ust. 5, udziela pisemnej odpowiedzi na zastrzeżenie.

Art. 87i. [Skarga na odrzucenie] 1. W wypadku odrzucenia sprawozdania wyborczego komitetu przez
Państwową Komisję Wyborczą komitet ma prawo, w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o
odrzuceniu sprawozdania, wnieść do Sądu Najwyższego skargę na postanowienie Państwowej Komisji
Wyborczej w przedmiocie odrzucenia sprawozdania.
2. Sąd Najwyższy rozpatruje skargę i wydaje w tej sprawie orzeczenie w terminie 60 dni od dnia
doręczenia skargi.
3. Rozpatrzenie skargi przez Sąd Najwyższy następuje w składzie 7 sędziów, w postępowaniu
nieprocesowym.
4. Od orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny.

Art. 87j. [Rozwiązanie komitetu] Komitet ulega rozwiązaniu z mocy prawa:

1) po przyjęciu sprawozdania wyborczego komitetu przez Państwową Komisję Wyborczą albo

2) po bezskutecznym upływie terminu do wniesienia skargi, o której mowa w art. 87i ust. 1, albo

3) po wydaniu orzeczenia, o którym mowa w art. 87i ust. 2, uwzględniającego skargę na

postanowienie Państwowej Komisji Wyborczej w przedmiocie odrzucenia sprawozdania.

Art. 87k. [Komunikat Komisji] Państwowa Komisja Wyborcza ogłasza w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" oraz podaje do publicznej wiadomości, w formie komunikatu,
informację o przyjętych i odrzuconych sprawozdaniach wyborczych komitetów.

Art. 88. [Wydatki z budżetu państwa] Wydatki związane z organizacją przygotowań i
przeprowadzeniem wyborów są pokrywane z budżetu państwa.
2. Z budżetu państwa pokrywane są wydatki związane z:

1) zadaniami Państwowej Komisji Wyborczej oraz Krajowego Biura Wyborczego przewidzianymi w

ustawie,

2) zadaniami komisji wyborczych niższego stopnia oraz zapewnieniem ich obsługi przez

wyznaczone do tych celów organy i jednostki organizacyjne,

3) zadaniami wyborczymi organów administracji rządowej oraz podległych im urzędów centralnych i

jednostek organizacyjnych, a także innych organów państwowych,

4) zadaniami wyborczymi zleconymi jednostkom samorządu terytorialnego.

3. Środki finansowe na zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego przekazywane są nie
później niż w ciągu 30 dni od daty ogłoszenia postanowienia Marszałka Sejmu o zarządzeniu wyborów.
4. Informację o wydatkach, o których mowa w ust. 2, Kierownik Krajowego Biura Wyborczego podaje do
publicznej wiadomości w ciągu 5 miesięcy od dnia wyborów.
5. Zasady planowania finansowego oraz realizacji wydatków, o których mowa w ust. 2 i 3, a także
sprawozdawczości finansowej określają przepisy o finansach publicznych.
6. Dysponentem środków finansowych, o których mowa w ust. 1, jest Kierownik Krajowego Biura
Wyborczego.

Rozdział 12a. Przepisy karne

Art. 88a. [Zbieranie podpisów] Kto zbiera podpisy pod zgłoszeniem kandydata na Prezydenta
Rzeczypospolitej z naruszeniem zakazów określonych w art. 40g ust. 1, 2 lub 3,

podlega grzywnie od 1 000 do 10 000 złotych.

Art. 88b. [Kampania wyborcza] Kto prowadzi kampanię wyborczą z naruszeniem zakazu, o którym
mowa w art. 76b ust. 2,
podlega karze grzywny.

Art. 88c. [Publikacja badań] Kto podaje do wiadomości publicznej wyniki przedwyborczych badań
(sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyniku wyborów lub
wyników sondaży wyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania, z naruszeniem zakazu, o którym
mowa w art. 76c,
podlega grzywnie od 500 000 do 1 000 000 złotych.

Art. 88d. [Gry losowe] Kto organizuje w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydata na Prezydenta
Rzeczypospolitej gry losowe lub konkursy z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 78 ust. 3,
podlega grzywnie.

Art. 88e. [Napoje alkoholowe] Kto podaje lub dostarcza, w ramach kampanii wyborczej na rzecz
kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej, napoje alkoholowe z naruszeniem zakazu, o którym mowa w
art. 78 ust. 4,
podlega karze grzywny.

Art. 88f. [Finansowanie] Kto:

1) przekazuje środki finansowe lub nieodpłatnie świadczy usługi na cele kampanii wyborczej z

naruszeniem zasad, o których mowa w art. 85 ust. 2 lub 3,

2) narusza zasady określone w art. 85 ust. 4 dotyczące sposobu gromadzenia środków

finansowych komitetu,

3) dokonuje wpłat na jeden komitet w wysokości przekraczającej limity określone w art. 85 ust. 5

lub 6,

4) nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego, zawartej przez niego w imieniu

komitetu, że wpłaty na komitet mogą być dokonywane tylko w sposób określony w art. 85 ust. 7

- podlega karze grzywny.

Art. 88g. [Wydatkowanie środków komitetu] Kto:

1) wydatkuje środki komitetu z naruszeniem zasad określonych w art. 84a ust. 2 lub 3 albo limitu

określonego w art. 84d,

2) przekazuje komitetowi albo przyjmuje w imieniu komitetu środki finansowe lub wartości

niepieniężne wbrew zakazom określonym w art. 86,

3) wydatkuje środki komitetu z naruszeniem limitu określonego w art. 87c lub limitu określonego w

art. 87d

- podlega grzywnie od 1 000 do 100 000 złotych.

Art. 88h. [Środki na inny komitet] Kto:

1) przekazuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz innego komitetu wbrew

zakazowi określonemu w art. 87a ust. 1 albo pozyskuje lub wydaje środki komitetu po dniu
złożenia sprawozdania wyborczego, o którym mowa w art. 87g ust. 1,

2) dokonuje wydatków na kampanię wyborczą prowadzoną w formach i na zasadach właściwych

dla reklamy w wysokości przekraczającej limit określony w art. 87b

- podlega karze grzywny.

Art. 88i. [Pełnomocnik finansowy] 1. Pełnomocnik finansowy, który nie wykonuje w terminie:

1) obowiązku przekazania instytucji charytatywnej nadwyżki środków finansowych, o której mowa w

art. 87g ust. 8,

2) obowiązku przedłożenia Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania wyborczego, o którym

mowa w art. 87g ust. 1

- podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto nie dopuszcza do wykonania lub utrudnia dopełnienie przez
pełnomocnika finansowego obowiązków, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub 2.
3. Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 2, działa nieumyślnie,
podlega grzywnie

Art. 88j. [Kampania wyborcza] Kto:

1) prowadzi kampanię wyborczą bez zgody komitetu, a koszt takiego działania wynosi od 5 000 do

50 000 złotych,

podlega grzywnie nie mniejszej niż koszt takiego działania,

2) prowadzi działania, o których mowa w pkt 1, a koszt ich przekracza 50 000 złotych,

podlega grzywnie nie mniejszej niż koszt takiego działania oraz karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 88k. [Odesłanie] Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 88b, art. 88e, art. 88f i art.
88h, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Rozdział 13. Przepisy szczególne i końcowe

Art. 88l. [Wskaźnik wzrostu cen] 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, w drodze
rozporządzenia, podwyższy kwotę, o której mowa w art. 84d, w wypadku wzrostu wskaźnika cen towarów
i usług konsumpcyjnych ogółem o ponad 5%, w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen.
2. Wskaźnik wzrostu cen, o którym mowa w ust. 1, ustala się na podstawie komunikatu Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
"Monitor Polski" do 20 dnia pierwszego miesiąca każdego kwartału.

Art. 89. (skreślony)

Art. 90. [Pisma administracyjne] Wszelkie pisma oraz postępowanie sądowe i administracyjne w
sprawach wyborczych wolne są od opłat.

Art. 90a. [Upływ terminu] 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o upływie terminu do wniesienia skargi lub
odwołania do sądu albo organu wyborczego, należy przez to rozumieć dzień złożenia skargi lub
odwołania w sądzie lub organowi wyborczemu.
2. Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności określonej w ustawie przypada na dzień ustawowo
wolny od pracy, termin upływa pierwszego roboczego dnia po tym dniu.
3. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, czynności wyborcze określone kalendarzem wyborczym oraz
czynności, o których mowa w ust. 1, dokonywane są w godzinach urzędowania sądów i organów
wyborczych.

Art. 91. [Wejście w życie] Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Ustawę ogłoszono 2.10.1990 r.