RE G ULA MIN

dla Kol.Kol. Studentów IV i V roku Wydziału Lekarskiego dotyczący

odbywania zajęć, zaliczania i egzaminowania z przedmiotu Diagnostyka Laboratoryjna

1. Studenci

są zobowiązani do uczęszczania na zajęcia w terminach wyznaczonych przez Dziekana.

2. W

wyjątkowych sytuacjach, uzasadnionych przypadkiem losowym oraz w przypadku indywidualnego toku

studiów (ITS ) termin odrobienia zajęć należy ustalić z nauczycielem akademickim odpowiedzialnym za

kooidynację zajęć dydaktycznych w Katedrze* - nie póżniei niż 2 tygodnie przed planowanym terminem.

Studenci ITS są zobowiązani każdorazowo do okazania zaświadczenia o odbywaniu indywidualnego

nauczania.

3. Studenci,

którzy

zgłoszą się / poza planem / bez uprzedniego uzgodnienia terminu mogą być nie przyjęci

z uwagi na brak miejsca na sali ćwiczeń.

4. Obecność na zajęciach ćwiczeniowo - seminaryjnych jest obowiązkowa.

5. W

przypadku

nieobecności należy odrobić zaległy temat z kolejnym blokiem ćwiczeń, po uzgodnieniu

z nauczycielem akademickim odpowiedzialnym za działalność dydaktyczna Katedry*.

6. Nauczanie przedmiotu: Diagnostyka Laboratoryjna na IV roku Wydziału Lekarskiego kończy się zaliczeniem

pisemnym w sesji letniej.

7. Nauczanie przedmiotu: Diagnostyka Laboratoryjna na V roku Wydziału Lekarskiego kończy się egzaminem

pisemnym w sesji zimowej.

8. Studenci

są zobowiązani do zgłoszenia się na zaliczenie lub egzamin w terminie zaproponowanym

przez opiekuna i starostę roku, zaakceptowanym przez kierownika przedmiotu.

9. Nieobecność na egzaminie jest usprawiedliwiona po okazaniu w ciągu 7-miu dni od daty egzaminu,

zwolnienia lekarskiego obejmującego okres powyżej 3-ch dni.

10. Studenci ITS mają prawo składać zaliczenie lub egzamin, zgodnie z Regulaminem Studiów Indywidualnych

pkt lii.10, w dowolnym terminie wybranym z terminów ustalonych decyzją Rady Pedagogicznej, nie później

niż w czasie określonym w programie studiów (zakończenie roku akademickiego).

Studenci ITS sąjednak zobowiązani do okazania zaświadczenia o indywidualnym toku nauczania i ustalenia

terminu na minimum 7 dni przed planowanym egzaminem dla całego roku..

11. Studenci,którzy zdali egzamin mają prawo do jednorazowej poprawy oceny zdając go w wyznaczonym

dla całego roku terminie.

12. Studentom, którzy w terminie zerowym (przedsesyjnym) otrzymają ocenę niedostateczną a w terminie

pierwszym poprawią na co najmniej ocenę dobrą ocena z terminu zerowego zostanie anulowana (brak

wpisu w indeksie).

w roku akademickim 200312004 - Dr n. med. Natalia Kościuk

Zalecane

materiały szkoleniowe

*

dla

studentów

IV

i V roku Wydziału Lekarskiego

przedmiot: Diagnostyka Laboratoryjna

Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H. : Biochemia Kliniczna,

Wydawnictwo Perseusz, Gdańsk

Burbis CA /red./: Tietz Textbook of Clinical Chemistry, Saunders Co

Dembińska-Kieć A., Naskalski J. : Diagnostyka Laboratoryjna z elementami

biochemii klinicznej, Volumed, Wrocław

Neumeister B., Besenthal I., Liebich H.; Diagnostyka Laboratoryjna, Wydawnictwo

Urban&Partner

Pawelski S., Maj S. : Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych, PZWL,

Warszawa

Sznajd J. /red./: Biochemia kliniczna w praktyce lekarskiej, PZWL, Warszawa

Thomas L.: Clinical laboratory diagnostics . Use and assessment of clinical

laboratory results, TH-Books Verlagsgesellschaft mbH, Frankfurt/Main, Germany

Tietz N.W. /red./: Fundamentals of Clinical Chemistry. Saunders Co

Tietz N.W. /red./: Clinical Guide to Laboratory Tests, Saunders Co

Tomaszewski J.J. : Diagnostyka Laboratoryjna, PZWL, Warszawa

* zalecane najnowsze edycje

• interpretacja wyniku badania ogólnego moczu

Cz

ęść teoretyczna

1.

Pobieranie

moczu na badanie ogólne, poranna i "przypadkowa

1

porcja moczu. Wpływ przechowywania moczu na wynik badania.

2.

Schemat wykonanaia badania metod

ą tradycyjną i za pomocą tes

tów paskowych.

3. Badanie ogólne moczu jako badanie skriningowe dla chorób nere*

i dróg moczowych, chorób w

ątroby i dróg żółciowych oraz zaburzeń

przemiany w

ęglowodanowej. .

4.

Czynniki fizjologiczne i patologiczne wpływaj

ące na wygląd,

g

ęstość i odczyn moczu. Gęstość i ciśnienie osmotyczne moczu jakc

parametry oceniaj

ące zdolność zagęszczania moczu przez nerkę.

5.

Białkomocz - tradycyjne i nowoczesne metody wykrywania i o/.-

naczen ilo

ściowych, podział analityczny i kliniczny. Mikroalbunu-

nuria

.

o. Elementy osadu moczu - prawidłowe i patologiczne.

7. Przyczyny krwiomoczu. Znaczenie diagnostyczne wykrywania he-

moglobiny

i mioglobiny w moczu.

3. Przyczyny leukocyturii.

9. Wałeczki w moczu - mechanizmy odpowiedzialne za ich tworzenie,

znaczenia diagnostyczne.

10. Cukromocz - metody wykrywania, znaczenie diagnostyczne

11. Ketonuria

- przyczyny, metody wykrywania ciał ketonowych w

moczu i ich swoisto

ść.

12. Przyczyny

bilirubinurii.

13. Przyczyny zarówno nadmiernej ilo

ści, jak i braku urobilincge-

nu w moczu.

Cz

ęść praktyczna

1. Zapoznanie si

ę z testami paskowymi.

2. Ogl

ądanie osadu moczu.

3. Inerpretacja konkretnych wyników badania ogólnego moczu

OCENA LABORATORYJNA ZABURZE

Ń GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ

I RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ

1. Homeostaza ustrojowa

- /izojonia, izohydria, izoosmia, izowolemia, izotermia/
- prawo elektroobojętności ustrojowej
- prawo izoosmolalności

2. Przestrzenie wodne ustroju

3. Osmolalność osocza

- substancje osmotycznie aktywne w osoczu
- wzory na wyliczanie osmolalności w osoczu
- tzw. "przerwa osmotyczna"

4. Zaburzenia i regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej

- przewodnienia i odwodnienia - hypo, izo, hipertoniczne
- możliwości laboratoryjnej oceny zaburzeń wodnych ustroju

5. Elektrolity osocza / Na*. K

+

, Cl

- stężenia, regulacja stężeń, zmiany wartości
- stężenia w moczu
- kliniczne stany zaburzeń gospodarki elektrolitowej
- tzw. "przerwa anionowa"
- elektrolity osocza a stężenia w krwinkach czerwonych
- nowoczesne metody oznaczeń /ISE, met. enzymatyczne, fotometria

płorni eniowa/

6. Praktyczne oznaczanie stężeń elektrolitów i osmolalności osocza

7. Możliwości błędów i ocena wiarygodności wyników elektrolitów

8. Równowaga

kwasowo-zasadowa

- bufory zewnątrz i wewnątrzkrwinkowe
- buforowanie narządowe

- układ kostny

- równanie Hendersona-Hasselbalcha /wykorzystanie w praktyce/
- współzależność zmian rk-z i elektrolitów
- materiał do badań rk-z /krew tętnicza, arterializowana/
- parametry rk-z /mierzone i wyliczone/
- zaburzenia proste
- zaburzenia mieszane
- wzory na kompensację zaburzeń rk-z
- wykorzystanie "przerwy anionowej"
- wykorzystanie zmian stężeń elektrolitów w interpretacji wy

ników rk-z

- najczęstsze kliniczne przyczyny zmian wyników rk-z

G. Praktyczne oznaczanie rk-z ♦ metodyka oznaczeń 1O.

Możliwości błędów i ocena wiarygodności wyników rk-z

Ocena laboratoryjna zaburze

ń

homeostazy

glikemii.

I. W

ęglowodany

1. Regulacja st

ężenia glukozy.

2. Genetycznie uwarunkowane

zaburzenia

gospodarki w

ęglowodanowej.

- galaktozeroia

- fruktozuria

- glikogenozy

3. Oznaczanie glukozy / met .redukcyjne, raet

. o-toluidynowa , met.

enzymatyczne/

4. Test doustnego obci

ążenia glukozę

- klasyczny: a/ krzywa pełna

b/ krzywa skrócona c/

krzywa przedłu

żona

- inne: z dwukrotnym obci

ążeniem glukozą

5. Glukoza w płynie raózgowo-rdzeniowym

6. Glukoza

w

moczu /oznaczanie,

poj

ęcie Tmax/

7. Cukrzyca

- podział /typ 1, typ 11,

wtórna, upo

śledzona tolerancja

glukozy, cukrzyca ci

ężarnych/

- diagnostyka laboratoryjna

a/ rozpoznanie

b/ kontrola terapii /oznaczanie glukozy

w surowicy na czczo,

tzw. "profil dobowy",

oznaczanie Hb

glikozylowanej, fruk-

tozaminy, insuliny,

znaczenie peptydu

C.

OCENA WYNIKU MORFOLOGICZNEGO KRWI

1./ Podstawy patofizjologii układu krwiotwórczego.

Podział na linie komórkowe, wzajemne relacje układów w
prawidłowym mi elogramie.

2./ Wyni k morfologii krwi Cmetody pobierania materiału):
a/ Wynik tradycyjny

b/ Wynik uzyskany z oznaczeń wykonanych w automacie hematologicznym
c/ Wynik w którym niektóre parametry zostały oznaczone

automatyczni e

3./ Parametry układu czer wonokr wi nkowego:

a/ Parametry oznaczalne i wyliczane

b/

Z czego wynikają różnice w wartościach parametrów układu

czer wonokrwinkowego oznaczanych różnymi metodami

c/ Wartość

informacyjna parametrów układu czerwonokrwinkowego

- w ocenie zaburzeń układu krwiotwórczego
- w innych przypadkach (zaburzenia wodno—elektroi itowe)

d/ Wskaźniki RDW i HDW jako wskaźniki charakteryzujące ogólną

populację krwinek, ich odnośniki w wyniku tradycyjnym

e / S p o s o b y k o n t r o l i p o p r a w n o ś c i o z n a c z e n i a p a r a m e t r ó w u k ł a d u

czer wonok r wi nkowego

f/ Ocena aktywności erytrop^etycznej

- odsetek retikulocyi ' '

- bezwzględna liczba retikulocytów
- wskaźnik skorygowanej liczby retikulocytów

4. / Parametry układu bi ałokrwi nkowego

a/ Liczba leukocytów w metodzie tradycyjnej i automatycznej.

Wartość informacyjna wyniku, b/ Leukocyty krwi obwodowej,

charakterystyka morfologiczna,

wartości odsetkowe i bezwzględne obliczano różnymi metodami

- granul ocytopeni a i granul ocytoza, formy pałeczkowate, formy
wielopłatowe, tzw.przesunięcie w lewo i prawo
- limfocyty, limfopenia i 1 imfocytoza. nietypowe postacie
1 i mfocytów
- monocyty, monocytopenie i monocytozy
- eozynofile, bazofile

- komórki których pojawienie si

ę w rozmazie krwi obwodowej

wskazuje na patologi

ę: blasty, plazmocyty, komórki nowotworowe,

rola parametru LUC

5. / Parametry układu płytkotwórczego

a/ Liczba płytek - ró

żne metody oznaczania

b/ Bł

ędy oznaczenia wynikające z niewłaściwego przygotowania krwi

do bada

ń

C/ Parametry MPV, PCT. PDW, LP i ich wartość informacyjna w

diagnostyce zaburzeń układu płv4 L{otwórczego oraz w ocenie

~agroźenia krwawieniem.

Laboratoryjna ocena zaburzeń gospodarki Iipidowei i lipoproteinowei.

I. Lipidy i lipoproteiny.

1. • Lipidy surowicy (rola, występowanie, homeostaza w surowicy)

- cholesterol
- triglicerydy
- fosfolipidy

2. Lipoproteiny surowicy

- rola

lipoprotein

- lipoproteiny aterogenne i antyaterogenne

3. Metody oznaczania lipidów i lipoprotein w surowicy

- przygotowanie

pacjenta

- oznaczanie cholesterolu i triglicerydów całkowitych

. - rozdział lipoprotein

a) ultrawirowanie
b) elektroforeza
c) metody strąceniowe

- ilościowa ocena lipoprotein

a) w oparciu o składniki lipidowe
b) w oparciu o składniki białkowe
c) zastosowanie wzoru Frieiewalda

4. Diagnostyka laboratoryjna dyslipoproteinemii.

Profile białkowe płynów ustrojowych przydatno

ść

ich oceny w diagnostyce klinicznej.

I. B i a ł k a płynów ustrojowych charakterystyka struktur i

aktywno

ści biologicznej.

Ii. Cechy mierzalne białek,przykłady wykorzystywania pomiaru

tych cech w diagnostyce klinicznej.

1. masa

cz

ąsteczkowa

2. stopie

ń jonizacji i ruchliwość elektroforetyczna

3. g

ęstość właściwa

"4. aktywno

ść enzymatyczna

5. st

ężenie

III. Podstawowe testy laboratoryjne oceniaj

ące skład białek.

osocza

surowicy moczu ____

OB proteinogram,

oznaczenia ilo

ściowe

monowalentnych białek

1. poziom uiałka całkowitego - warto

ść informacyjna wyniku

2. rozdział elektroforetyczny, charakterystyka frakcji.

U. Proteinogramy surowicy typowe dla niektórycn stanów pat ol og ic zn yc n

/uj

ęcie klasyczne i przykłady badań poszerzonycn/.

1. odczyn

ostrej

fazy

2. przewlekłe zapalenie w

ątrooy i marskość

3. nerczyca i nefropatia kanalikowa

4. hypoimmunoglobulinemie w zaourzeniach oLporno

ści

5. hyperimmunoglobulinemie p oli - i oiigoklonalne

6. immunoglobulinemie monoklonalne

7. zaburzenia białkowe w okresie ci

ąży

i/. Białkoz-mocz - ocena laboratoryjna.