K

u

ltura

Ż

ycie codzienne

W

o

jny

P

olityka

U

str

ój

G

o

spodar

ka

L

u

dzie epoki

N

a ar
enie

międzynar

odo

w

ej

1934

(2 VI) Początek budowy

Muzeum Narodowego
w Krakowie.

1935

Zaczyna ukazywać się

tygodnik satyryczny „Szpilki”.

1935

Zaczyna ukazywać się Polski

słownik biografi czny.

1936

(27 IV) Premiera

baletu Harnasie Karola
Szymanowskiego.

1937

Ferdydurke Witolda

Gombrowicza.

1937

Lato w Nohant Jarosława

Iwaszkiewicza.

1938

(18 VI) Otwarcie Muzeum

Narodowego w Warszawie.

1938

(15 VII) Sprowadzenie

zwłok Stanisława Augusta
Poniatowskiego z Petersburga do
Wołczyna.

1938

Pomnik Syreny

w Warszawie dłuta Ludwiki
Nitschowej.

1935

(3 IX) „Dar Pomorza”

kończy rejs dookoła świata.

1936

Uruchomienie kolei linowej

na Kasprowy Wierch.

1937

(2 III) Polscy alpiniści

zdobywają szczyt Nevada Pissis
w Andach.

1937

W czerwcu na Grenlandię

przybywa polska ekspedycja
naukowa.

1938

W kwietniu inicjatywa

budowy metra w Warszawie.

1938

W październiku pierwszy

program eksperymentalnej stacji
telewizyjnej.

1938

Uruchomienie kolei

terenowej na Gubałówkę.

1936

(30 VI) Próbny lot

bombowca P-37 „Łoś”.

1938

(2 X) Wojsko Polskie

wkracza na Zaolzie.

1939

(25 VIII) Do Gdańska

wpływa pancernik „Schleswig-
-Holstein”.

1939

(30 VIII) Prezydent Mościcki

zarządza mobilizację powszechną.

1939

(31 VIII) Prowokacja

gliwicka. Niemcy w polskich
mundurach zajmują radiostację
w Gliwicach.

1934

(26 I) Polska i Niemcy

zawierają układ o niestosowaniu
przemocy.

1934

(17 VI) Otwarcie obozu

w Berezie Kartuskiej.

1935

(12 V) Umiera Józef

Piłsudski. Jego zwłoki zostają
złożone w krypcie na Wawelu.

1936

(16–21 II) Spotkanie

polityków opozycji w Morges
w Szwajcarii (Paderewski, Haller,
Witos, Sikorski). Powstaje tzw.
Front Morges.

1937

(10 X) Z połączenia

chadecji, Narodowej Partii
Robotniczej i Związku
Hallerczyków powstaje
Stronnictwo Pracy z J. Hallerem
i W. Korfantym na czele.

1937

(11 XI) Święto

Niepodległości po raz pierwszy
dniem wolnym od pracy.

1938

Sierpień–wrzesień: kryzys

sudecki i konferencja monachijska.
Polska żąda zwrotu Zaolzia. Praga
ugina się przed żądaniem.

1938

(24 X) Ribbentrop żąda

przyłączenia Gdańska do Rzeszy
i eksterytorialnej autostrady oraz linii
kolejowej przez polskie Pomorze.

1939

(16 III) Upadek

Czechosłowacji. Polska uzyskuje
granicę z Węgrami.

1939

(31 III) Premier Neville

Chamberlain ogłasza gwarancje
dla Polski.

1939

(19 V) Polsko-francuskie

porozumienie wojskowe.

1939

(23 VIII) Radziecko-

-niemiecki pakt o nieagresji i tajny
protokół o rozgraniczeniu stref
wpływów w Europie Środkowej.

1939

(25 VIII) Polsko-brytyjski

układ o wzajemnej pomocy.
Hitler odracza najazd na Polskę.

1935

(23 IV) Prezydent

Ignacy Mościcki podpisuje
tzw. konstytucję kwietniową
umacniającą władzę wykonawczą.

1936

(9 IV) Dekret prezydenta

o utworzeniu Funduszu Obrony
Narodowej.

1934

(28 IV) Otwarcie portu

lotniczego na Okęciu.

1934

(1 VI) PKP uruchamiają

samochodową komunikację
pasażerską.

1935

Poprawa koniunktury

gospodarczej.

1936

(10 VI) Wicepremier

Eugeniusz Kwiatkowski
przedstawia czteroletni plan
inwestycyjny na lata 1936–1940.

1937

(5 II) Wicepremier Eugeniusz

Kwiatkowski przedstawia plan
budowy Centralnego Okręgu
Przemysłowego.

1937–1938

Budowa Zakładów

Chemicznych w Dębicy.

1939

(28 III) Eugeniusz

Kwiatkowski rozpisuje Pożyczkę
Obrony Narodowej.

1939

Uruchomienie Huty

Stalowa Wola.

Ignacy Mościcki (1867–1946),
prezydent RP, chemik. Profesor
Politechniki Lwowskiej
i Warszawskiej. Po przewrocie
majowym z inicjatywy Piłsudskiego
został prezydentem i realizował jego
politykę. 18 IX 1939 internowany
w Rumunii, złożył urząd.

Józef Beck (1894–1944),
polityk, jeden z przywódców
obozu belwederskiego. Żołnierz
I Brygady, od 1932 minister
spraw zagranicznych, przyczynił
się do normalizacji stosunków
z Niemcami. Po kampanii
wrześniowej internowany
w Rumunii, gdzie zmarł.

Edward Śmigły-Rydz (1886–
1941), marszałek Polski, polityk,
Wódz Naczelny. Komendant POW,
uczestnik wojny 1920. Po śmierci
Piłsudskiego generalny inspektor
sił zbrojnych, założyciel OZN. We
wrześniu 1939 Wódz Naczelny,
internowany w Rumunii, wrócił do
kraju i tu zmarł.

1934

(2 VIII) Hitler przejmuje

pełnię władzy w Rzeszy.

1934

(15 X) Rozpoczyna się

„długi marsz” komunistycznej
partyzantki Mao w Chinach.

1935

(15 IX) Antysemickie ustawy

norymberskie w Niemczech.

1936

(7 III) Remilitaryzacja

Nadrenii.

1936

(18 VII) Początek wojny

domowej w Hiszpanii.

1936

(25 X i 25 XI) Niemcy

zawierają układy w Włochami
i Japonią.

1938

(11–13 III) Przyłączenie

(Anschluss) Austrii do III Rzeszy.

1938

(22–30 IX) Kryzys sudecki

i konferencja monachijska. Anglia
i Francja zgadzają się na przyłączenie
czeskich Sudetów do Rzeszy.

1939

(14–23 III) Niemcy

wkraczają do Pragi i tworzą
Protektorat Czech i Moraw.
Powstaje państwo słowackie.

1939

(5 XI) Pierwszy numer

podziemnego „Biuletynu
Informacyjnego”.

1939–1945

Tajne nauczanie

obejmuje milion osób.

1940

Poezje Krzysztofa Kamila

Baczyńskiego Zamknięty echem
i Dwie miłości.

1940

Poezje Barbakan

warszawski Kazimierza
Wierzyńskiego.

1941

Założenie Teatru

Rapsodycznego w Krakowie.

1942

(kwiecień) W podziemiu

ukazuje się antologia poezji
współczesnej Pieśń niepodległa.

1942

Dywizjon 303 Arkadego

Fiedlera.

1942

Założenie Polskiego

Instytutu Naukowego
w Ameryce.

1943

Kamienie na szaniec

Aleksandra Kamińskiego.

1943

Założenie Instytutu Józefa

Piłsudskiego w Nowym Jorku.

1944

Założenie Spółdzielni

Wydawniczej „Czytelnik”.

1944

Założenie dziennika „Życie

Warszawy”.

1945

(24 III) W Krakowie

zaczyna ukazywać się katolicki
„Tygodnik Powszechny”.

1945

Założenie tygodnika

„Przekrój” w Krakowie.

1945

Otwarcie Uniwersytetu

Mikołaja Kopernika w Toruniu.

1946

(1 X) Powstaje Wyższa

Szkoła Teatralna.

1946

(październik) Zakazane

piosenki – pierwszy fi lm
powojenny w reżyserii Leonarda
Buczkowskiego.

1947

(lipiec) Pierwszy numer

paryskiej „Kultury”.

1947

Założenie wydawnictwa

Prasa Wojskowa (potem
Wydawnictwo MON, teraz
Bellona SA).

1948

Popiół i diament Jerzego

Andrzejewskiego.

1948

Pożegnanie z Marią

Tadeusza Borowskiego.

1948

Zaczarowana dorożka

Konstantego I. Gałczyńskiego.

1949

Kwiaty polskie Juliana

Tuwima.

1949

Na nieludzkiej ziemi Józefa

Czapskiego.

1949

Założenie Państwowego

Zespołu Pieśni i Tańca
„Mazowsze”.

1939–1945

Wywózki na roboty

do Niemiec – ok. 2,5 mln osób.

1939–1941

Sprowadzenie na

ziemie wcielone do Rzeszy
ok. 400 tys. Niemców.

1939–1945

Eutanazja osób

psychicznie chorych w Rzeszy i na
ziemiach okupowanych.

1940

Powołanie w lutym

charytatywnej Rady Głównej
Opiekuńczej.

1940

Kartki żywnościowe

w GG zróżnicowane dla
Niemców, Polaków i Żydów.

1940

Od grudnia akcja „N”

– propaganda antyhitlerowska
wśród Niemców prowadzona
przez ZWZ.

1942

Masowe wysiedlenia na

Zamojszczyźnie.

1943

(16 V) Wysadzenie

przez Niemców synagogi przy
Tłomackiem w Warszawie.

1943

(16 X) Początek masowych

egzekucji publicznych w Warszawie.

1944

Wprowadzenie systemu

kartkowego na terenie tzw. Polski
Lubelskiej.

1945

Wielkie ruchy migracyjne

w wyniku zmiany granic.
Repatrianci ze Wschodu
przybywają na Ziemie Odzyskane.

1945

(15 V) Spis ludności Warszawy.

1945

(26–27 VI) Założenie Krajowej

Centrali „Caritas” w Krakowie.

1946–1950

Migracja Żydów do

Izraela – ok. 120 tys. osób.

1947

Utworzenie Białowieskiego

Parku Narodowego.

1948

(maj) Pierwszy kolarski

Wyścig Pokoju.

1948

Założenie klubu

sportowego „Górnik” Zabrze.

1939

(1 IX) Niemcy rozpoczynają

inwazję na Polskę. Pancernik
„Schleswig-Holstein” ostrzeliwuje
Westerplatte.

1939

(1–3 IX) W bitwie granicznej

Niemcy przełamują polską obronę.

1939

(8–9 IX) Niemcy docierają

do Warszawy i atakują miasto.

1939

(9–16 IX) Bitwa nad Bzurą.

Kontrofensywa armii „Poznań”
i „Pomorze.

1939

(17 IX) Inwazja sowiecka.

Marszałek Rydz-Śmigły nakazuje
wojsku unikać walki i wycofywać
się do Węgier i Rumunii.

1939

(28 IX) Kapitulacja Warszawy.

1939

(5 X) Kapitulacja SGO

„Polesie” po bitwie pod Kockiem.

1940

Udział Samodzielnej

Brygady Strzelców Podhalańskich
i Marynarki Wojennej
w kampanii norweskiej, zwłaszcza
bitwie o Narwik (kwiecień–
–czerwiec).

1940

(30 IV) Śmierć mjr.

Henryka Dobrzańskiego
(„Hubal”), dowódcy pierwszego
oddziału partyzanckiego.

1940

(30 VI) Objęcie przez gen.

Stefana Roweckiego („Grot”)
dowództwa nad ZWZ w kraju.

1940

Bitwa o Anglię

z udziałem polskich dywizjonów
myśliwskich, m.in. 303 i 302.

1941

(22 VI) Inwazja niemiecka

na ZSRR.

1941

(19 VIII–20 XII)

Samodzielna Brygada Strzelców
Karpackich walczy w obronie
Tobruku.

1941

(4 XI) Pierwszy lot załogi

polskiej nad Polskę w celu
dokonania zrzutu.

1942

Od marca do sierpnia

ewakuacja Armii Polskiej z ZSRR
do Iranu.

1942

(15 VIII) Rozkaz gen.

Sikorskiego o podporządkowaniu
Armii Krajowej wszystkich
organizacji wojskowych w kraju.

1942

(2 XII) Powołanie

Żydowskiej Organizacji Bojowej
w getcie warszawskim.

1942

(grudzień) Bitwa pod Wojdą

stoczona przez Bataliony Chłopskie
i oddział partyzantki sowieckiej
w obronie wysiedlanej ludności
Zamojszczyzny.

1943

(26 III) Akcja pod

Arsenałem – odbicie więźniów
z rąk Niemców.

1943

(19 IV–16 V) Powstanie

w getcie warszawskim.

1943

(8 V) Decyzja o formowaniu

polskiej Dywizji Piechoty im.
Tadeusza Kościuszki w ZSRR.

1943

(21 VII) Utworzenie

2. Korpusu Polskiego
gen. Władysława Andersa.

1943

(17–18 VIII) Dzięki

informacjom wywiadu AK alianci
bombardują Peenemünde.

1943

(kwiecień–wrzesień) Rzezie

Polaków na Wołyniu dokonywane
przez nacjonalistów ukraińskich.

1943

(20 XI) Rozkaz dowódcy

AK o akcji „Burza”.

1944

(4 I) Armia Czerwona

przekracza granicę wschodnią
II RP.

1944

(1 II) Udany zamach

Kedywu na gen. Franza
Kutscherę.

1944

(18 III) Powołanie 1. Armii

Polskiej w ZSRR.

1944

(12–18 V) Bitwa 2. Korpusu

Polskiego o Monte Cassino.

1944

(6–13 VII) Akcja „Burza”

na Wileńszczyźnie
i Nowogródczyźnie. Nieudany
atak AK na Wilno.

1944

(27 VII) Armia Czerwona

zajmuje Wilno. Rozbrojenie
oddziałów AK.

1944

(1 VIII) Wybuch powstania

w Warszawie.

1944

(15–21 VIII) Walki

1. dywizji pancernej pod Falaise.

1944

(18–26 IX) Samodzielna

Brygada

Spadochronowa walczy pod
Arnhem.

1944

(2 X) Kapitulacja powstania

warszawskiego.

1945

(12 I) Początek ofensywy

styczniowej Armii Czerwonej na
ziemiach polskich.

1945

(17 I) Wyzwolenie Warszawy.

1945

(10 II) 1. Armia WP walczy

o przełamanie Wału Pomorskiego.

1945

(16 IV) W operacji berlińskiej

biorą udział 1. i 2. Armia WP.

1945

(2 V) Kapitulacja Berlina

i wkrótce koniec wojny.

1947

(kwiecień) Początek akcji

„Wisła” – wysiedlenie ludności
ukraińskiej i łemkowskiej na
południowym wschodzie.

1949

(7 XI) Konstanty

Rokossowski zostaje polskim
marszałkiem i ministrem obrony
narodowej.

1939

(27 IX) Gen. Karaszewicz-

-Tokarzewski zakłada konspiracyjną
Służbę Zwycięstwu Polski.

1939

(29 IX) Niemcy i ZSRR

ustalają podział zagarniętych
terenów polskich.

1939

(30 IX) Nowy prezydent

Władysław Raczkiewicz powołuje
Rząd RP na Uchodźstwie
z Władysławem Sikorskim na czele
jako premierem i jednocześnie
Naczelnym Wodzem.

1939

(13 XI) Utworzenie

Związku Walki Zbrojnej.

1940

(4 I) Umowa polsko-

-francuska o utworzeniu
jednostek polskich we Francji.

1940

(10 II) Pierwsza wielka

wywózka ludności z terenów
wschodnich RP.

1940

Masowe egzekucje jeńców

polskich w Katyniu i innych
miejscach.

1940

(14 VI) Pierwszy transport

więźniów dociera do Oświęcimia.

1940

(17–21 VI) Ewakuacja

władz RP i części wojska
z upadającej Francji do Wielkiej
Brytanii.

1940

(20–21 VI) Pierwsza

masowa egzekucja w Palmirach.

1940

(18 XI) Utworzenie getta

w Warszawie.

1940

(3 XII) Powołanie

Delegatury Rządu RP na Kraj.

1941

(30 VII) Podpisanie układu

polsko-radzieckiego (umowa
Sikorski–Majski).

1941

(12 VIII) Amnestia dla

obywateli polskich w ZSRR.

1941

(14 VIII) Umowa

o utworzeniu jednostek polskich
w ZSRR (z gen. Władysławem
Andersem na czele).

1941

(listopad)
Założenie
obozu
koncentra-
cyjnego na
Majdanku.

1942

(5 I) Założenie Polskiej

Partii Robotniczej.

1942

(20 I) Konferencja

w Wannsee. Podjęcie decyzji
o tzw. ostatecznym rozwiązaniu
kwestii żydowskiej, co oznaczało
defi nitywną zagładę milionów
Żydów europejskich, w tym
polskich.

1942

(19 VII) Rozkaz Himmlera

o eksterminacji ludności
żydowskiej w GG.

1942

(4 XII) Powstaje Rada

Pomocy Żydom „Żegota”.

1943

(1 III) Polscy komuniści

zakładają w Moskwie Związek
Patriotów Polskich.

1943

(25 IV) Rząd ZSRR zrywa

stosunki z rządem polskim.

1943

(4 VII) Śmierć gen.

Sikorskiego w katastrofi e lotniczej
pod Gibraltarem.

1943

(8 VII) Stanisław

Mikołajczyk premierem
Rządu RP na Uchodźstwie.
Gen. Kazimierz Sosnkowski
Naczelnym Wodzem.

1943

Powołanie komunistycznej

Krajowej Rady Narodowej
i następnego dnia Armii Ludowej.

1944

(9 I) Powołanie Rady

Jedności Narodowej, parlamentu
Polski Podziemnej.

1944

(3 V) Powołanie Krajowej

Rady Ministrów.

1944

(20–21 VII) Komuniści

polscy za zgodą Stalina powołują
w Moskwie Polski Komitet
Wyzwolenia Narodowego.

1944

(27 VII) PKWN wyraża

zgodę na granicę na linii Curzona.

1944

(24 XI) Mikołajczyk podaje

się do dymisji. Na czele rządu
staje Tomasz Arciszewski.

1944

(21 XII) Gen. Leopold

Okulicki nowym dowódcą AK.

1944

(31 XII) Przekształcenie

PKWN w Rząd Tymczasowy
z Edwardem Osóbką-Morawskim
na czele.

1945

(19 I) Gen. L. Okulicki

rozwiązuje Armię Krajową.

1945

(4–11 II) Na konferencji

w Jałcie Roosevelt, Churchill
i Stalin ostatecznie uzgadniają
linię Curzona jako wschodnią
granicę Polski.

1945

(27–28 III) NKWD

podstępnie zatrzymuje
16 przywódców Polski Podziemnej,
którym wytacza proces w Moskwie.

1945

(8 V) Kapitulacja III Rzeszy.

1945

(28 VI) Powstaje

Tymczasowy Rząd Jedności
Narodowej z premierem
E. Osóbką-Morawskim
i wicepremierem
S. Mikołajczykiem.

1945

(17 VII–2 VIII) Konferencja

Wielkiej Trójki w Poczdamie.
Ustalenie polskiej granicy
zachodniej na Odrze i Nysie.

1945

(2 VIII) Amnestia

i ujawnienie 45 tys. członków
podziemia.

1946

(17 II) PPR tworzy Blok

Stronnictw Demokratycznych.

1946

(30 VI) Referendum

ludowe (tzw. 3 x TAK)
sfałszowane
przez władze.

1946

(4 VII)

Pogrom
kielecki (śmierć
41 Żydów).

1946

(23 XI–10 X) Proces dowódców

NSZ – 6 wyroków śmierci.

1947

(19 I) Wybory do Sejmu.

W sfałszowanych wyborach PSL
zyskuje jedynie 10% głosów.

1947

(5 II) B. Bierut prezydentem.

1947

(22 II) Amnestia dla

członków podziemia.

1947

( 21 X) S. Mikołajczyk

wobec zagrożenia aresztowaniem
potajemnie opuszcza kraj przy
pomocy ambasady USA.

1948

(22 VII) Powstaje Związek

Młodzieży Polskiej.

1948

(31 VIII–3 IX) Potępienie

Gomułki na plenum KC PPR.

1948

(28 X) Po śmierci Augusta

Hlonda prymasem Polski zostaje
Stefan Wyszyński.

1948

(15–21 XII) Kongres

zjednoczeniowy PPR i PPS.
Powstaje Polska Zjednoczona
Partia Robotnicza.

1949

(wrzesień) Połączenie

organizacji kombatanckich
w Związek Bojowników
o Wolność i Demokrację.

1949

(27 XI) Powstanie

Zjednoczonego Stronnictwa
Ludowego.

1939

(12 X) Dekret Hitlera

o utworzeniu Generalnego
Gubernatorstwa.

1939

(26 X) Wprowadzenie

w GG obowiązku pracy dla
Polaków w wieku 18–60 lat
i Żydów od 14 do 60 lat.

1939

(23 XI) Nakaz noszenia

opasek z gwiazdą Dawida przez
Żydów w GG.

1940

(23 VII) Rozporządzenie

H. Franka o rozwiązaniu polskich
stowarzyszeń w GG.

1940

(3 VIII) Formalne wcielenie

Litwy do ZSRR.

1941

Wprowadzenie w marcu

Volkslisty – niemieckiej listy
narodowościowej.

1941

(15 X) Wprowadzenie kary

śmierci dla Żydów samowolnie
opuszczających getta.

1944

(15 III) Manifest Rady

Jedności Narodowej O co walczy
naród polski?

1944

(22 VII) Manifest

Polskiego Komitetu Wyzwolenia
Narodowego.

1944

(6 IX) Dekret PKWN

o reformie rolnej.

1945

(12 IX) Zerwanie

konkordatu ze Stolicą Apostolską.

1945

(25 IX) Dekret o wprowa-

dzeniu ślubów cywilnych
i rozwodów.

1946

(3 I) Ustawa

o nacjonalizacji przemysłu.

1946

(5 VII) Dekret o powołaniu

Głównego Urzędu Kontroli Prasy,
Publikacji i Widowisk.

1947

(19 II) Sejm uchwala Małą

Konstytucję.

1949

(23 I) Dekret ograniczający

swobody religijne. Zakaz
masowych pielgrzymek i procesji
na drogach.

1945

(styczeń) Założenie

Narodowego Banku Polskiego.

1945

(29 VI) Uruchomienie

portu w Gdańsku.

1945

Powołanie Biura

Odbudowy Stolicy.

1945

Uzależnienie wypłat reparacji

wojennych dla Polaków od dostaw
węgla dla ZSRR po cenach 10-krotnie
mniejszych od rynkowych.

1946

(1 VI) Rozporządzenie

premiera zabrania produkcji
wędlin luksusowych.

1947

(2 VII) Ustawa Sejmu

o planie trzyletnim.

1947

Początek
tzw. bitwy
o handel.

1948

(30 I) Wprowadzenie

obowiązku oszczędzania.

1948

(1 VII) Założenie

Centralnego Związku Spółdzielni
„Samopomoc Chłopska”.

1948

Założenie Banku Rolnego.

1949

Powstają Państwowe

Gospodarstwa Rolne.

1949

(20 I) Powstaje

Rada Wzajemnej Pomocy
Gospodarczej.

1949

Początek budowy Nowej

Huty.

Stefan Starzyński (1839–1943),
polityk, żołnierz I Brygady
Legionów, członek POW,
ekonomista, komisaryczny
prezydent Warszawy od 1934,
symbol jej obrony we wrześniu
1939. W 1940 aresztowany przez
Niemców, zamordowany
w obozie koncentracyjnym
Dachau.

Władysław Sikorski (1881–
1943), generał i polityk. Przed
wybuchem I wojny członek
ZWC i Związku Strzeleckiego.
Szef Departamentu Wojskowego
NKN. W wojnie 1920 dowodził
udaną kontrofensywą 5. Armii
nad Wkrą. W II RP m.in. szef
Sztabu Generalnego i premier, po
przewrocie majowym zwolniony
ze służby. Od 1939 premier rządu
na uchodźstwie i Naczelny Wódz.
W lipcu 1943 zginął w katastrofi e
lotniczej.

Maksymilian Kolbe (1894–
1941), święty. Franciszkanin,
wydawca „Rycerza Niepokalanej”
i „Małego Dziennika”, założyciel
seminarium w Teresinie
(Niepokalanów). Prowadził akcję
misyjną w Japonii. Więzień
Oświęcimia, wybrał dobrowolnie
śmierć w bunkrze głodowym
w zamian za życie współwięźnia.

Stefan Grot-Rowecki
(1895–1944), generał, żołnierz
Legionów. We wrześniu 1939
dowódca Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Od
czerwca 1940 komendant
główny ZWZ. W czerwcu
1943 zatrzymany przez gestapo,
zamordowany w obozie
koncentracyjnym Sachsenhausen.

Władysław Anders (1892–1970),
generał. Od 1918 w WP. Od
sierpnia 1941 dowódca Armii
Polskiej w ZSRR, ewakuował ją na
Środkowy Wschód. Dowódca
2. Korpusu Polskiego we Włoszech,
podjął decyzję o jego udziale
w szturmie Monte Cassino. Od
lutego 1945 Naczelny Wódz.

Krzysztof Kamil Baczyński
(1921–1944), poeta, najbardziej
symboliczny i tragiczny twórca
Polski Walczącej. Poległ
w powstaniu. Jego dorobek,
znany z wydań konspiracyjnych
i pośmiertnych, opublikowano
w całości wiele lat po wojnie.

Wanda Wasilewska (1905–
1964), działaczka lewicy PPS.
Po wybuchu wojny w ZSRR
traktowana przez Stalina jako
rzeczniczka grup, które miały
w jego imieniu zarządzać Polską.
Organizatorka ZPP i PKWN, po
1945 pozostała w ZSRR.

Stanisław Mikołajczyk
(1901–1966), polityk ruchu
ludowego. Premier od 1943,
zwolennik kompromisu z ZSRR.
Ustąpił z funkcji szefa rządu na
uchodźstwie i w 1945 został
wicepremierem TRJN. Prezes
PSL. Po przegranych wyborach,
zagrożony aresztowaniem,
potajemnie opuścił kraj.

Bolesław Bierut (1892–1956),
działacz ruchu komunistycznego,
funkcjonariusz NKWD. Od 1918
w KPP, wybrany przez Stalina do
tworzenia nowych władz w kraju.
1944 przewodniczący KRN,
potem prezydent, jednocześnie
przywódca PZPR. Rządził
krajem w najczarniejszym okresie
stalinizacji. Zmarł w Moskwie
podczas XX Zjazdu KPZR.

1939

(1 IX) Najazd III Rzeszy

na Polskę.

1939

(3 IX) Anglia i Francja

wypowiadają wojnę Niemcom.

1939

(30 XI) Wybuch wojny

sowiecko-fi ńskiej.

1940

(9 IV) Inwazja niemiecka

na Danię i Norwegię.

1940

(10 V) Inwazja niemiecka

na Francję, Belgię, Holandię
i Luksemburg.

1940

(22 VI) Kapitulacja Francji

w Compiègne.

1940

(czerwiec–sierpień) Aneksja

państw bałtyckich przez ZSRR.

1940

(8 VIII – 31 X) Bitwa

o Anglię.

1940

(27 IX) Pakt trzech

– podział stref wpływów między
Niemcy, Włochy i Japonię.

1941

(13 IV) Układ o nieagresji

między ZSRR i Japonią.

1941

(22 VI) Inwazja niemiecka

na ZSRR.

1941

(12 VII) Układ Anglii

i ZSRR o współpracy w wojnie
z Niemcami.

1941

(14 VIII) Churchill

i Roosevelt podpisują Kartę
Atlantycką.

1941

(7 XII) Atak japoński na

Pearl Harbor.

1941

(11 XII) Niemcy

wypowiadają wojnę Stanom
Zjednoczonym.

1942

(1 I) Delegaci 26 państw

podpisują w Waszyngtonie
Deklarację Narodów
Zjednoczonych.

1942

(6 VI) Klęska japońska

w bitwie morskiej o Midway.

1942

(8 XI) Lądowanie

Amerykanów w Afryce Północnej.

1942

(19 XI–2 II 1943) Bitwa

pod Stalingradem – kapitulacja
6. Armii.

1942

(27 XI) Niemcy zajmują

nieokupowaną część Francji.

1943

(13 V) Kapitulacja wojsk

„osi” w Afryce Północnej.

1943

(12–13 VII) Załamanie

niemieckiej ofensywy pod Kurskiem.

1943

(25 VII) Obalenie

Mussoliniego we Włoszech.

1943

(3 IX) Lądowanie aliantów

na Półwyspie Apenińskim. Rząd
marszałka Badoglio wycofuje
Włochy z wojny.

1943

(28 XI–1 XII) Konferencja

Wielkiej Trójki w Teheranie.
Ustalenie daty otwarcia II frontu.
Zgoda aliantów na aneksje Stalina.

1944

(6 VI) Lądowanie aliantów

w Normandii.

1944

(20 VII) Nieudany przewrót

w Berlinie i próba zamachu
Stauff enberga na Hitlera.

1944

(19 IX) Zawieszenie broni

między ZSRR a Finlandią.

1944

(16 XII) Początek

nieudanej kontrofensywy
niemieckiej w Ardenach.

1945

(8 V) Bezwarunkowa

kapitulacja III Rzeszy.

1945

(6 VIII) Zrzucenie bomby

atomowej na Hiroszimę.

1946

(5 III) W. Churchill

w Fulton pierwszy raz użył
terminu „żelazna kurtyna” na
określenie podziału Europy.

1946

(1 X) Wyrok trybunału

norymberskiego – 12 wyroków
śmierci dla czołowych
zbrodniarzy nazistowskich.

1947

(5 VI) Ogłoszenie planu

Marshalla zakładającego pomoc
USA dla dotkniętych wojną
krajów Europy.

1948

(15 V) Ogłoszenie

niepodległości przez Izrael.

1948

(10 XII) Przyjęcie Deklaracji

Praw Człowieka przez ONZ.

1949

(4 IV) Podpisanie paktu

NATO przez USA
i sprzymierzone z nimi państwa
europejskie.

1949

(20 IX) Utworzenie

Republiki Federalnej Niemiec.

1949

(7 X) Utworzenie

Niemieckiej Republiki
Demokratycznej.

Pogrzeb marszałka Piłsudskiego
w Krakowie 18 maja 1935 roku
– w pierwszym rzędzie gen. Edward
Rydz-Śmigły prowadzi wdowę
Aleksandrę Piłsudską

Rękopis konstytucji kwietniowej
z 1934 roku

Ignacy Mościcki, prezydent RP
w latach 1926–1939,
Józef Dunin-Markiewicz

Działa przeciwpancerne kal. 37 mm
zakupione przez FON

Polska kawaleria i lotnictwo podczas
pokazów w połowie lat trzydziestych

Niemcy sudeccy witają żołnierzy
Wehrmachtu wkraczających do czeskich
Sudetów w październiku 1938 roku

Bitwa pod Kockiem,
Stefan Garwatowski

Stefan
Starzyński,
komisaryczny
prezydent
Warszawy

Niemcy wypędzają mieszkańców
warszawskiego getta w kwietniu
1943 roku

Ewakuacja armii gen. Andersa
z ZSRR do Iranu

Niemieckie obwieszczenia z listami
rozstrzelanych oraz antyniemieckie
hasła i rysunki malowane na murach

Plany niemieckich rakiet V-1 i V-2
przygotowane i wysłane do Londynu
przez wywiad AK

BARWY NARODOWE

B

arwy jako znaki rozpoznawcze znane są od starożytności, na przykład
purpurowa to barwa rzymskich cezarów i patrycjuszy. Wśród Słowian
kolor czerwony cieszył się dużym szacunkiem. W Polsce piastowskiej

rycerstwo występowało z chorągwiami i proporcami, niekoniecznie jednak
w barwach białych i czerwonych, chociaż od XIII wieku biały orzeł staje
się powszechnym znakiem rozpoznawczym. Na herbie senioralnej dzielnicy
krakowskiej w okresie rozbicia dzielnicowego widniał orzeł biały na czerwonej
tarczy lub proporcu.
Od momentu
zjednoczenia Polski
przez Władysława
Łokietka proporzec
krakowski stał
się chorągwią
państwową. Ale
chorągwie i sztandary
w barwach białych
i czerwonych
upowszechniły się
w Wojsku Polskim
dopiero w XVIII
wieku.
W charakterze barw
narodowych biel
orła i czerwień tarczy
herbowej pojawiły się
w 1792 roku podczas
obchodów pierwszej
rocznicy uchwalenia
Konstytucji
3 maja. Damy
wystąpiły w białych
sukniach przepasanych
czerwonymi szarfami,
a panowie nałożyli
szarfy biało-czerwone.
Uchwałę o uznaniu barw
białej i czerwonej za
narodowe podjął Sejm
w czasie powstania listopadowego. Flagi w takich barwach witały po upadku
powstania polskich żołnierzy udających się przez Niemcy na emigrację.
W czasie kolejnych zrywów powstańczych i demonstracji patriotycznych
masowo noszono biało-czerwone kokardy i chorągiewki, a od 1861 roku
również opaski na rękawach.
Po wybuchu I wojny światowej nawet zaborcy nawiązali do naszych barw

narodowych, ażeby
zachęcić Polaków do walki
po ich stronie. Odezwę
naczelnego wodza armii
rosyjskiej wydrukowano
na pocztówkach
propagandowych
z ilustracją polskiego
sztandaru o odwróconych
barwach.
Biało-czerwone fl agi
masowo niesiono
w patriotycznej
manifestacji w Warszawie
z okazji 125. rocznicy
Konstytucji 3 maja.
Komitet rocznicowy
przypominał
postanowienie Sejmu
z 1831 roku i nalegał,
by barwa biała była

na fl agach u góry,

a czerwona
u dołu. Taką fl agę
przyjął Sejm na
mocy ustawy
z 1 sierpnia 1919
roku. Czytamy
w niej: „Za barwy
Rzeczypospolitej
uznaje się kolor
biały i czerwony
w podłużnych
pasach
równoległych,
z których górny
– biały, dolny
zaś – czerwony”.
Barwy te
uroczyście
potwierdziła
konstytucja
marcowa
1921 roku
i kwietniowa
1935 roku,
a szczegóły
ustaliło
rozporządzenie
prezydenta
z 1927 roku.
W czasie okupacji
używanie
symboli
narodowych było zabronione, ale podziemie często wykorzystywało je w celu
podniesienia ducha narodu. Pod biało-czerwonymi sztandarami walczyli
żołnierze wszystkich formacji polskich na obcej ziemi.
Po wojnie barwy narodowe odzyskały należne im miejsce w życiu państwa
i narodu, szanowała je także PRL, czego dowodem jest konstytucja z 1952
roku i dekret Rady Państwa z 1955 roku. Flaga w barwach narodowych miała
stale powiewać na budynkach władz państwa, a w czasie świąt narodowych

także na budynkach,
placach i ulicach.
Bardzo dokładnie,
choć zawile barwy fl agi
określała ustawa z 1980
roku o godle, barwach
i hymnie PRL.
Należy zaznaczyć,
że w żadnym akcie
prawnym nie użyto
nazwy „barwy narodowe”
ani „fl aga narodowa”.

W 1919 roku były to

„barwy Rzeczypospolitej Polskiej”, w 1927 „fl aga władz i urzędów”, w latach
następnych „fl aga
państwowa”. Co
istotne, od 1919 roku
obowiązują dwie fl agi:
biało-czerwona (fl aga
państwowa) i biało-
-czerwona z herbem
na białym pasie (fl aga
państwowa z godłem).
Zmiany ustrojowe po
1989 roku wprowadziły
w omawianej tu kwestii
jedną zmianę – orzeł
otrzymał koronę. Od
2004 roku 2 maja jest Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. I jeszcze jedno:
z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej przybyła Polsce jeszcze jedna fl aga
– unijna, którą należy podnosić w określonych okolicznościach.

Chorągiew powstańcza z Orłem Białym

Replika chorągwi Królestwa Polskiego z czasów

Władysława Jagiełły. Orzeł Biały stał się

polskim znakiem herbowym już w czasach

wczesnopiastowskich. Jako herb Królestwa

Polskiego pierwszy raz pojawił się na pieczęci

majestatycznej Przemysła II z 1295 roku

Flaga państwowa od 1980 roku

Obecna „fl aga państwowa z godłem”

Gen.
Stanisław
Maczek,
dowódca
dywizji,
Stefan
Garwatowski

Przywódcy Wielkiej Trójki podczas
konferencji w Jałcie w lutym 1945
roku. Od lewej: brytyjski premier
Winston Churchill, prezydent USA
Franklin Delano Roosevelt, sowiecki
dyktator Józef Stalin

Premier rządu
londyńskiego
Stanisław
Mikołajczyk
podczas
spotkania z prezydentem USA Rooseveltem

Plakat
propagandowy
kolportowany
przez władze

Kongres zjednoczeniowy PPR i PPS
w grudniu 1948 roku: w imieniu pisarzy
przemawia Jarosław Iwaszkiewicz

Rosyjska pocztówka propagandowa z 1914 roku, na niej polski sztandar

o odwróconych barwach

Krzysztof Kamil
Baczyński, ps. Jan
Bugaj, poeta,
żołnierz Armii
Krajowej,
najwybitniejszy
przedstawiciel
wojennego
pokolenia
twórców
zwanych
„Kolumbami”.
Zginął w czasie
Powstania Warszawskiego

Generał
Władysław
Anders

Mordechaj Anielewicz komendant
Żydowskiej Organizacji Bojowej, stał na
czele powstania w getcie warszawskim,
zginął w walce

1942

1940

1941

1943

1944

1945

1946

1948

1934

1936

1938

1939

1949

1942

1940

1941

1943

1944

1945

1946

1948

1934

1936

1938

1939

1949

1951

Ziele na kraterze Melchiora

Wańkowicza.

1951

(wrzesień) Wprowadzenie

obowiązkowej nauki rosyjskiego
w szkołach.

1951

Założenie Państwowego

Wydawnictwa Naukowego
w Warszawie.

1953

(23 I) Początek

nadawania regularnych audycji
telewizyjnych.

1953

Trans-Atlantyk Witolda

Gombrowicza.

1953

Założenie Zespołu Pieśni

i Tańca Śląsk.

1954

(marzec) Powstaje

Studencki Teatr Satyryków
w Warszawie.

1955

(4 IX) „Po Prostu”

– tygodnik studentów i młodej
inteligencji w nowej wersji.

1955

Powstanie Teatru

Dramatycznego w Warszawie.

1955

Założenie Wrocławskiego

Teatru Pantomimy.

1952

Zaczynają funkcjonować

państwowe domy towarowe,
delikatesy, galluxy – oferują
towary lepszej jakości po
wyższych cenach.

1954

Utworzenie parków

narodowych Tatrzańskiego,
Babiogórskiego, Pienińskiego.

1955

Wprowadzenie

obowiązkowych szczepień przeciw
gruźlicy dla dzieci i młodzieży.

1955

(21 VII) Otwarcie Stadionu

Dziesięciolecia w Warszawie.

K

u

ltura

Ż

ycie codzienne

W

o

jny

P

olityka

U

str

ój

G

o

spodar

ka

L

u

dzie epoki

N

a ar
enie

międzynar

odo

w

ej

1951

(7 VIII) Załoga okrętu

hydrografi cznego „Żuraw”
uprowadza jednostkę do Szwecji.

1950

(14 IV) Porozumienie rządu

z episkopatem. Kościół zachowuje
prawo do nauczania religii w szkołach
i prowadzenia opieki duszpasterskiej
w wojsku i szpitalach.

1950

(maj) Związek

Harcerstwa Polskiego zostaje
podporządkowany ZMP.

1950

(6 VII) Układ zgorzelecki

między Polską a NRD o granicy
na Odrze i Nysie.

1951

(15 II) Korekta granicy

z ZSRR. Polska oddaje część pow.
zamojskiego i hrubieszowskiego
w zamian za fragmenty Bieszczadów.

1951

(31 VII) Początek procesu

ofi cerów WP (m.in. Tatar,
Mossor, Kirchmayer).

1952

(9 IV) Powołanie

Stowarzyszenia PAX B. Piaseckiego.

1952

(3 V) W Monachium

rozpoczyna nadawanie Radio
Wolna Europa.

1953

(24 II) Egzekucja gen. Emila

Fieldorfa, b. dowódcy Kedywu.

1953

(5 III) Umiera Stalin – początek

przełomu w Polsce i na świecie.

1953

(26 IX) Aresztowanie

prymasa Polski kardynała Stefana
Wyszyńskiego.

1954

(7 XII) Likwidacja

Ministerstwa Bezpieczeństwa
Publicznego.

1954

(13 XII) Uwolnienie

Władysława Gomułki.

1955

(14 V) Powstaje Układ

Warszawski.

1955

(31 VII–14 VIII) Światowy

Festiwal Młodzieży i Studentów
w Warszawie.

1950

(20 III) Zniesienie

urzędów wojewodów, starostów,
burmistrzów i wójtów oraz
ustanowienie rad narodowych.

1950

(19 IV) Ustawa o socjalis-

tycznej dyscyplinie pracy.

1950

(26 IV) Ustanowienie

1 maja świętem państwowym.

1951

(18 I) Zniesienie święta 3 maja.

1952

(22 VII) Sejm przyjmuje

Konstytucję PRL.

1950

(15 III) Polska występuje

z Międzynarodowego Banku
Odbudowy i Rozwoju oraz
Międzynarodowego Funduszu
Walutowego.

1950

(21 VII) Sejm uchwala plan

sześcioletni.

1950

(28 X) Nagła reforma

walutowa pozbawia ludzi
oszczędności.

1951

(8 I) Upaństwowienie

aptek.

1951

(6 XI) Początek produkcji

samochodów „Warszawa”
w Fabryce Samochodów
Osobowych.

1951

Założenie Fabryki

Samochodów Ciężarowych
w Lublinie.

1952

Od lutego stopniowe

wprowadzanie obowiązkowych
dostaw produktów rolnych.

1952

(24 IV) Wprowadzenie

kartek na cukier i mydło.

1953

(4 I) Podwyżka cen

żywności umożliwia częściowe
zniesienie kartek.

1953

(22 VII) Zakończenie

odbudowy Starego Miasta
w Warszawie.

1953

Odkrycie złóż siarki

w okolicach Tarnobrzega.

1954

Uruchomienie wielkiego

pieca w Nowej Hucie.

1955

Uruchomienie Zakładów

Chemicznych w Kędzierzynie.

1955

Utworzenie Instytutu

Badań Jądrowych w Świerku.

Jerzy Giedroyć (1906–2000),
publicysta, wydawca. Żołnierz
PSZ. Od 1947 szef Instytutu
Literackiego w Paryżu,
redaktor „Kultury” i „Zeszytów
Historycznych”. Odznaczał się
bezkompromisowością wobec
władzy komunistycznej w kraju,
ale też niezależnością myślenia
i krytycyzmem wobec emigracji.

Stanisław Lem (1921–2006),
najbardziej znany za granicą
prozaik polski XX wieku, mistrz
literatury fantastycznonaukowej.
Najważniejsze dzieła: Obłok
Magellana, Solaris, Głos Pana.

Józef Cyrankiewicz (1911–
1989), polityk, od 1935 członek
PPS, więzień Oświęcimia. Po
1945 zwolennik zjednoczenia
PPS z PPR. Od 1947 niemal
nieprzerwanie do 1970 premier.
Po wydarzeniach grudniowych
1970 ustąpił z rządu, krótko
przewodniczył Radzie Państwa.

1950

(9 V) Projekt Europejskiej

Wspólnoty Węgla i Stali
autorstwa Roberta Schumana.

1950

(25 VI) Inwazja armii

północnokoreańskiej na Koreę Płd.
Rozpoczyna się wojna koreańska.

1951

(23 V) Przyłączenie Tybetu

do Chin.

1952

(1 XI) Amerykański próbny

wybuch bomby wodorowej.

1953

(5 III) Śmierć Stalina.

1953

(14 III) Nikita Chruszczow

I sekretarzem KC KPZR.

1954

(13 III–7 V) Bitwa pod

Dien Bien Phu – zwycięstwo
wietnamskie nad Francuzami.

1954

(21 VII) Układy genewskie

kończą wojnę francusko-
-wietnamską.

1954

(23 X) Układy paryskie

przewidują suwerenność
i remilitaryzację RFN.

1956

(1 V) Powstanie ośrodka

telewizyjnego w Warszawie
– program nadawany 5 razy
w tygodniu.

1956

(25 XII) Wznowienie

wydawania „Tygodnika
Powszechnego”.

1956

W Krakowie powstaje teatr

Cricot 2 Tadeusza Kantora.

1957

(kwiecień) Do Krakowa wraca

z Niemiec ołtarz Wita Stwosza.
(Maj) Na festiwalu w Cannes
Kanał Andrzeja Wajdy otrzymuje
Srebrną Palmę.

1958

Film Popiół i diament

Andrzeja Wajdy.

1959

(3 II) Do Polski

wraca z Kanady
Szczerbiec, kroniki
Galla Anonima
i Wincentego
Kadłubka.

1960

(16 VII) Film Krzyżacy

Aleksandra Forda.

1960

Kartoteka Tadeusza Różewicza.

1961

(19 I) Na Wawel wracają

z Kanady arrasy Zygmunta Augusta.

1961

(sierpień) Pierwszy festiwal

piosenki w Sopocie.

1962

(marzec) Film Romana

Polańskiego Nóż w wodzie.

1963

(19 VI) Pierwszy festiwal

piosenki w Opolu.

1964

Tango Sławomira Mrożka.

1965

(wrzesień) Otwarcie

odbudowanego Teatru Wielkiego
w Warszawie.

1966

(1 IX) Wprowadzenie

ośmioklasowej szkoły podstawowej.

1967

(25 XI) Dziady w reżyserii

Kazimierza Dejmka w Teatrze
Narodowym w Warszawie.

1968

Film Faraon Jerzego

Kawalerowicza wg powieści
Bolesława Prusa.

1968

Serial telewizyjny Stawka

większa niż życie.

1969

Film Pan Wołodyjowski

Jerzego Hoff mana wg Henryka
Sienkiewicza.

1971

(21 I) Decyzja odbudowy

Zamku Królewskiego w Warszawie.

1971

(6 XII) Pierwszy w Polsce

program telewizyjny w kolorze.

1974

Film Potop Jerzego Hoff mana.

1975

(20–27 IV) I Tydzień

Kultury Chrześcijańskiej.

1975

Film Ziemia obiecana

Andrzeja Wajdy.

1976

Powstanie Ośrodka Praktyk

Teatralnych Gardzienice.

1977

Film Człowiek z marmuru

Andrzeja Wajdy.

1977

Film Barwy ochronne

Krzysztofa Zanussiego.

1980

Literacka Nagroda Nobla

dla Czesława Miłosza.

1983

Film Seksmisja Juliusza

Machulskiego.

1985

Odrestaurowanie Panoramy

racławickiej.

1988

Krótki fi lm o zabijaniu

i Krótki fi lm o miłości Krzysztofa
Kieślowskiego.

1991

Powstanie polsko-

-niemieckiego uniwersytetu
Viadrina we Frankfurcie
n. Odrą.

1992

Odkrycie pierwszego

pozaziemskiego układu
planetarnego przez Aleksandra
Wolszczana.

1992

(wrzesień) Wyciek soli

zagraża zabytkowej kopalni soli
w Wieliczce.

1994

Powstanie pierwszej

prywatnej telewizji ogólnopolskiej
Polsat.

1994

Miłość na Krymie

Sławomira Mrożka.

1956

(15 VII) Liczba mieszkańców

Warszawy osiąga milion.

1956

(27 X) Likwidacja sklepów

„za żółtymi fi rankami”.

1957

Na Spitsbergenie powstaje

Polska Stacja Polarna.

1959

(31 VII) Poniedziałek

ogłoszony dniem bezmięsnym ze
względu na trudności w zaopatrzeniu.

ok. 1965

Pojawienie się

narkomanii w Polsce.

1969

(2 IV) 53 ofi ary śmiertelne

katastrofy samolotu LOT-u pod
Zawoją.

1969

(29 IV) Koniec samotnego

rejsu Leonida Teligi dookoła świata.

1969

Pierwsza transplantacja

serca w Polsce.

1969

Ostatni rejs transatlantyku

„Batory”.

1972

(luty) Na zimowej

olimpiadzie w Sapporo Wojciech
Fortuna zdobywa złoty medal
w skokach narciarskich.

1974

(13 VI–7 VII) Polska

zdobywa trzecie miejsce na
mistrzostwach świata w piłce
nożnej w Niemczech.

1976

(13 VIII) Wprowadzenie

„kartek” na cukier.

1977

Na

Wyspie Króla

Jerzego rozpoczyna działalność
Polska Stacja Antarktyczna.

1978

(27 VI–3 VI) Lot w kosmos

pierwszego Polaka, Mirosława
Hermaszewskiego.

1978

(16 X) Wanda Rutkiewicz

jako pierwsza Europejka zdobywa
Mount Everest.

1979

(15 II) 49 ofi ar wybuchu

gazu w PKO w warszawskiej
Rotundzie.

1980

(17 II) Pierwsze zimowe

wejście na Mount Everest – Leszek
Cichy i Krzysztof Wielicki.

1986

(6 IV) Po awarii

w elektrowni atomowej
w Czarnobylu skażenia docierają
nad Polskę.

1987

(9 V) Katastrofa samolotu

LOT w Lesie Kabackim – śmierć
183 osób.

1987

(VII) Zdobycie przez

Jerzego Kukuczkę „korony
Himalajów”, czyli wszystkich
ośmiotysięczników.

1988

(7–12 XII) Spis ludności.

od 1989

Powstawanie sieci

hipermarketów i supermarketów.

1990

Rozwój handlu ulicznego.

od 1991

Gwałtowny wzrost

emigracji zarobkowej
i bezrobocia.

1992

(maj) W Himalajach ginie

Wanda Rutkiewicz.

1993

(13–14 I) Zatonięcie

promu „Jan Hewelisz”.

1995

(7 IV) W Warszawie rusza

pierwsze w Polsce metro.

1995

(23 V) Marek Kamiński

i Wojciech Moskal docierają do
bieguna północnego.

1995

(27 XII) Zdobycie bieguna

południowego przez Marka
Kamińskiego.

1968

(21 VIII) Wojska Układu

Warszawskiego, w tym polskie,
wkraczają do Czechosłowacji.

1956

(12 III) W Moskwie umiera

I sekretarz KC PZPR Bolesław
Bierut. Jego następcą zostaje
Edward Ochab.

1956

(7 IV) Amnestia dla

więźniów politycznych.

1956

(28–29 VI) Poznański

Czerwiec. W walkach ulicznych
robotników z milicją i wojskiem
giną 74 osoby.

1956

(19–21 X) VIII Plenum

KC PZPR. Rozmowy nowego
I sekretarza Władysława Gomułki
z Nikitą Chruszczowem zapobiegają
interwencji Armii Radzieckiej.

1956

(28 X) Zwolnienie

z internowania w Komańczy
prymasa Stefana Wyszyńskiego.
(od października) Polski
Październik: rehabilitacje
niesłusznie skazanych,
liberalizacja cenzury, rezygnacja
z kolektywizacji rolnictwa.

1964

(4 III) List 34

intelektualistów z postulatem
ograniczenia cenzury.

1964

(8 III) Karol Wojtyła

arcybiskupem krakowskim.

1965

(13–16 VII) Proces

„rewizjonistów” Karola
Modzelewskiego i Jacka Kuronia.

1965

(18 XI) List biskupów

polskich do niemieckich z apelem
o pojednanie i w reakcji dość
enigmatyczna odpowiedź niemiecka.

1966

(kwiecień i maj) Uroczys-

tości milenijne w Gnieźnie,
na Jasnej Górze, w Krakowie,
Warszawie.

1980

(sierpień – wrzesień) Fala

strajków w reakcji na podwyżki cen.

1980

(16 VIII) W Gdańsku

powstaje Międzyzakładowy
Komitet Strajkowy pod
przewodnictwem Lecha Wałęsy.

1980

(30 VIII – 3 IX) Podpisanie

porozumień władz z komitetami
strajkowymi w Gdańsku,
Szczecinie i Jastrzębiu.

1980

(5–6 IX) Ustąpienie

E. Gierka i objęcie funkcji szefa
partii przez Stanisława Kanię.

1980

(17 IX )Założenie

Niezależnego Samorządnego
Związku Zawodowego „Solidarność”.

1981

(8 III) Powstaje NSZZ

Rolników Indywidualnych.

1981

(19 III) Wydarzenia

bydgoskie – usunięcie przez milicję
związkowców z siedziby WRN.

1981

(28 V) Umiera Prymas

Tysiąclecia, kardynał Stefan
Wyszyński.

1981

(5 VI) List KC KPZR

do KC PZPR z ostrzeżeniem
przed ustępstwami wobec „sił
kontrrewolucyjnych”.

1981

(5 IX) Wojciech Jaruzelski

I sekretarzem KC PZPR.

1981

(5 IX–7 X) Zjazd NSZZ

„Solidarność”.

1981

(4 XI) Spotkanie W. Jaruzels-

kiego, L. Wałęsy i prymasa
J. Glempa nie stabilizuje sytuacji.

1981

(13 XII) Wprowadzenie

stanu wojennego.

1981

(16 XII) Ofi ary pacyfi kacji

strajku w kopalni „Wujek”.

1981

(23 XII) Wprowadzenie

sankcji wobec Polski przez
prezydenta USA Ronalda Reagana.

1981

(28 XII) Wygaśnięcie

ostatniego strajku – w kopalni
„Piast”.

1982

(31 VIII) Zajścia uliczne

w wielu miastach. Kilka ofi ar
śmiertelnych, gł. w Lubinie.

1982

(10 X) Kanonizacja

Maksymiliana Kolbego.

1983

(16–23 VI) Druga

pielgrzymka Jana Pawła II do Polski.

1983

(22 VII) Zniesienie stanu

wojennego.

1983

(10 X) Pokojowa Nagroda

Nobla dla Lecha Wałęsy.

1984

(19 I) Uprowadzenie,

a następnie zamordowanie
ks. Jerzego Popiełuszki przez
funkcjonariuszy SB.

1986

(17 IX) Po oświadczeniu gen.

Cz. Kiszczaka zwolnienie ostatnich
więźniów politycznych – Polska
jedynym krajem bloku wschodniego
bez więźniów politycznych.

1988

(25 IV) Początek nowej fali

strajków.

1988

(26 VIII) Zgłoszenie przez

Czesława Kiszczaka propozycji
rozmów z opozycją – po kilku dniach
jego spotkanie z Lechem Wałęsą.

1989

(27 I) Spotkanie w Magdalence

– decyzja o rozmowach władz
z częścią opozycji.

1989

(6 II–5 IV) Okrągły

Stół – decyzja o legalizacji
„Solidarności” i wyborach do
Sejmu.

1989

(4 VI) Częściowo wolne

wybory – zwycięstwo „Solidarności”.

1989

(19 VII) Wybór Wojciecha

Jaruzelskiego na prezydenta.

1989

(24 VIII) Powołanie Tadeusza

Mazowieckiego na premiera.

1990

(30 I) Samorozwiązanie się

PZPR.

1990

(13 IV) ZSRR przyznaje się

do popełnienia zbrodni katyńskiej.

1990

(12 XI) Podpisanie układu

z Niemcami o nienaruszalności granicy.

1990

(9 XII) Zwycięstwo

Lecha Wałęsy w wyborach
prezydenckich.

1991

(27 X) Pierwsze całkowicie

wolne wybory i następnie powołanie
rządu Jana Olszewskiego.

1993

(17 IX) Opuszczenie Polski

przez wojska rosyjskie.

1993

(19 IX) Zwycięstwo lewicy

w wyborach parlamentarnych.

1994

(9 IV) Wniosek o przyjęcie

Polski do Unii Europejskiej.

1995

(19 XI) Zwycięstwo

Aleksandra Kwaśniewskiego
w wyborach prezydenckich.

1961

(15 VII) Ustawa

o usunięciu religii ze szkół.

1964

Rozporządzenie zmuszające

Cyganów do porzucenia
koczowniczego trybu życia.

1970

(1 VI) Reforma

administracyjna. Zniesienie
powiatów i powołanie 49
województw.

1976

(10 II) Nowelizacja

konstytucji. Zapis o przyjaźni
z ZSRR i kierowniczej roli PZPR.

1989

(7 IV) Uchwalenie

nowej ordynacji wyborczej,
wprowadzenie instytucji Senatu
i Prezydenta RP.

1989

(29 XII) Nowelizacja

konstytucji – powstanie
Rzeczypospolitej Polskiej,
usunięcie zapisów o roli PZPR
i sojuszu z ZSRR.

1990

(9 II) Przywrócenie orłu korony.

1990

(12 IV) Ustawa

o zniesieniu cenzury.

1993

(7 I) Ustawa aborcyjna.

1957

Początki eksploatacji miedzi

w rejonie Lubina i Legnicy.

1957

Początki eksploatacji siarki

w rejonie Tarnobrzega.

1957

Pierwsze samochody Syrena.

1958

(14 VI) Pierwszy w Polsce

reaktor jądrowy Ewa w Świerku.

1960

Odkrycie złóż węgla

brunatnego w regionie
bełchatowskim.

1963

(28 XII) Otwarcie polskiego

odcinka rurociągu „Przyjaźń”.

1967

(25 XI) Pierwszy Polski Fiat

125 p. na Żeraniu.

1968

(20 VII) Uruchomienie

największego w Polsce sztucznego
zbiornika wodnego – w Solinie.

1971

Początek budowy Portu

Północnego w Gdańsku.

1972

(1 I) Likwidacja dostaw

obowiązkowych gospodarstw
chłopskich.

1973

(VI) Pierwsze egzemplarze

Fiata 126p, czyli malucha.

1974

Wzniesienie najwyższego

na świecie masztu radiowego
w Gąbinie.

1976–1997

Budowa zapory

na Dunajcu i Czorsztyńskiego
Zbiornika Wodnego.

1979

(styczeń) Zima stulecia

paraliżuje kraj.

1979

Pierwsze egzemplarze

samochodu Polonez.

1980

(marzec) Pojawiają się

sklepy komercyjne.

1981

(30 IV) Wprowadzenie

„kartek” na podstawowe produkty
żywnościowe.

1986

(29 V) Przyjęcie Polski do

Międzynarodowego Funduszu
Walutowego.

1988

(23 XII) Największa od

1982 podwyżka cen.

1989

(27 XII) Zatwierdzenie przez

Sejm planu Leszka Balcerowicza.

1990

(wrzesień) Wstrzymanie

budowy elektrowni atomowej
w Żarnowcu.

1991

(16 IV) Powstanie Giełdy

Papierów Wartościowych.

1991

(26 VII) Ustawa

o powszechnym podatku
dochodowym (PIT).

1995

(1 I) Denominacja złotówki.

1995

(22 XI) Powstanie

Narodowych Funduszy
Inwestycyjnych.

Władysław Gomułka (1905–1982),
polityk. W czasie wojny przywódca
PPR od 1943 r., 1951–1954
więziony, w 1956 r. na fali
społecznego poparcia powrócił do
władzy. Wycofał się z obietnic reform
i zachował system siermiężnego tzw.
realnego socjalizmu.

Stefan Wyszyński (1901–1981),
prymas Polski. W czasie wojny
kapelan AK, od 1946 biskup,
w 1948 arcybiskup warszawski
i gnieźnieński, 1952 kardynał.
1953–1956 internowany. W latach
1980–1981 wzywał do dialogu.
Zwany Prymasem Tysiąclecia.

Jacek Kuroń (1934–2004),
polityk. Zakładał KOR. Aktywny
uczestnik obrad Okrągłego Stołu,
współtwórca systemu III RP.

Jarosław Iwaszkiewicz
(1894–1980), wybitny
prozaik. Wieloletni prezes ZLP.
Najwybitniejsze dzieła: Panny
z Wilka, Brzezina, Sława i chwała. Witold Gombrowicz (1904–

1969), prozaik i dramaturg.
Nowatorska twórczość
wywoływała niechęć zarówno
przywódców PRL, jak i środowisk
narodowych i konserwatywnych
niepodległej RP. Najważniejsze
działa: Ferdydurke, Trans-Atlantyk,
Iwona księżniczka Burgunda.

Edward Gierek (1913–2001),
polityk. Od 1957 r. jako
I sekretarz KW PZPR na
Górnym Śląsku przyczynił
się do ożywienia regionu.
W 1980 r. I sekretarz partii.
Polityka modernizacji kraju
w drodze zaciągania kredytów
zagranicznych przyniosła
najpierw sukcesy, ale potem
spowodowała kryzys.

Lech Wałęsa (ur. 1943),
związkowiec i polityk. Działacz
podziemnych związków
zawodowych. W sierpniu 1980 r.
przywódca strajku w Stoczni
Gdańskiej, potem przywódca
„Solidarności”. W stanie wojennym
internowany. W 1983 otrzymał
Pokojową Nagrodę Nobla.
Przyczynił się do pokojowego
obalenia PRL. W latach 1990–
1995 prezydent RP.

Wojciech Jaruzelski (ur. 1923),
generał i polityk. 1968 minister
obrony narodowej, 1981 premier
i I sekretarz KC PZPR. W grudniu
1981 wprowadził stan wojenny, ale
w obliczu trudności wewnętrznych
i zmiany sytuacji międzynarodowej
zaakceptował rozmowy z opozycją
i zmiany systemowe, 1989–1990
prezydent RP.

Leszek Balcerowicz (ur. 1947),
ekonomista i polityk. W 1989
został wicepremierem i ministrem
fi nansów. Był autorem planu
gospodarczego, który oznaczał
przejście z systemu gospodarki
sterowanej do wolnorynkowej.

1956

(14–25 II) XX Zjazd KPZR

i potępienie „kultu jednostki”
przez Chruszczowa.

1956

(23 X) Wybuch powstania

węgierskiego.

1956

(od 4 XI) Zdławienie

powstania węgierskiego przez
Armię Radziecką.

1957

(4 X) Wystrzelenie

Sputnika w ZSRR.

1959

(8 I) Wkroczenie

rewolucyjnych wojsk Fidela
Castro do Hawany.

1961

(12 IV) Lot Jurija Gagarina

w kosmos.

1961

(17–18 VIII) Początek

wznoszenia muru berlińskiego.

1962

(22–28 X) Kryzys kubański

– świat na krawędzi wojny
atomowej.

1963

(22 X) Śmierć prezydenta

Johna Kennedy’ego z ręki
zamachowca.

1965

(8 XII) Zakończenie obrad

II Soboru Watykańskiego.

1966

(sierpień) Początek

„rewolucji kulturalnej”
w Chinach.

1967

(5–10 VI) Wojna

sześciodniowa. Zwycięstwo Izraela
nad koalicją państw arabskich.

1968

(5 I) Alexander Dubček

obejmuje kierownictwo KPCz.
Początek liberalizacji systemu
w Czechosłowacji.

1968

(30 I) Początek tzw.

ofensywy Tet – szczytowy okres
wojny wietnamskiej.

1968

(16 III) Masakra wioski My

Lai w Wietnamie przez wojska USA.

1968

(maj) Gwałtowne

demonstracje studentów na
Zachodzie, głównie we Francji.

1968

(21 VIII) Interwencja

wojsk Układu Warszawskiego
w Czechosłowacji. Przywrócenie
starego porządku.

1969

(marzec) Starcia zbrojne nad

Ussuri – na granicy ZSRR i Chin.

1969

(21 VII) Neil Armstrong

– pierwszy człowiek na Księżycu.

1973

(27 I) Traktaty paryskie

– pozorne zakończenie wojny
w Wietnamie.

1973

(11 IX) Przewrót wojskowy

w Chile, śmierć prezydenta
Allende.

1973

(6–24 X) Wojna Egiptu

i Syrii z Izraelem.

1974

(25 IV) Przewrót wojskowy

w Portugalii (rewolucja
czerwonych goździków).

1975

(30 IV) Zdobycie

Sajgonu przez wojska
północnowietnamskie
– rzeczywiste zakończenie wojny
w Wietnamie.

1975

(1 VIII) Ogłoszenie

w Helsinkach Aktu Końcowego
KBWE.

1978

(16 X) Wybór Karola

Wojtyły na papieża.

1979

(luty–kwiecień) Rewolucja

islamska w Iranie i objęcie władzy
przez duchownych z ajatollahem
Chomeinim na czele.

1979

(17 II–6 III) Wojna

chińsko-wietnamska.

1979

(25–26 XII) Interwencja

wojsk ZSRR w Afganistanie.

1981

(13 V) Jan Paweł II ciężko

ranny na skutek zamachu Ali Agcy.

1982

(2 IV–14VI) Wojna

brytyjsko-argentyńska
o Falklandy.

1986

(28 I) Katastrofa

wahadłowca kosmicznego
„Challenger”. Śmierć załogi.

1986

(25–26 IV) Awaria

elektrowni atomowej
w Czarnobylu.

1988

(11 IV) Układ o wycofaniu

wojsk ZSRR z Afganistanu.

1993

(1 I) Ogłoszenie

niepodległości Słowacji i Czech.

1994

(11 XII) Interwencja

wojsk rosyjskich w Czeczenii.

1995

(6 III) Układ z Schengen

znosi wewnętrzne granice Unii
Europejskiej.

Jan Paweł II Wielki

N

iełatwo w tak krótkim opisie streścić wielkość i przesłanie posługi
arcybiskupa i kardynała Karola Wojtyły – papieża Jana Pawła II.
Urodził się 18 maja 1920 roku. Jego ojciec był zawodowym

wojskowym. Gdy Karol miał dziesięć lat, umarła jego matka, potem epidemia
zabrała mu brata. Wraz z ojcem przeniósł się z rodzinnych Wadowic do

Krakowa. Tu zastała go
wojna. Musiał przerwać
studia i podjął ciężką
pracę zarobkową.
Pracował fi zycznie
w kamieniołomach
i w fabryce Solvay. Po
wypadku wznowił studia
na tajnym wydziale
teologicznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
To właśnie wówczas
zaczął tworzyć poezje pod
pseudonimem Andrzej
Jawień. Związany był
z działającym w podziemiu
Teatrem Rapsodycznym.
Po wojnie, w 1946 r.,
przyjął święcenia
kapłańskie z rąk kardynała
Adama Sapiehy, który
wysłał go na dalsze studia
do Rzymu, na Papieski
Uniwersytet Angelicum.
Wydawało się, że w jego

osobie Polska zyska jeszcze

jednego uczonego w habicie, wybitnego teologa-intelektualistę. Po powrocie
wykładał fi lozofi ę na KUL-u. Zyskał autorytet wśród młodzieży, z którą jako
zapalony turysta chętnie wyruszał na górskie wyprawy piesze czy spływy
kajakowe.
Sakrę biskupią otrzymał w 1958 r., w 1964 r. został arcybiskupem
krakowskim, w 1967 r. kardynałem. Aktywnie uczestniczył w obradach
II Soboru Watykańskiego; swoim otwartym umysłem i wybitnym intelektem
zyskał uznanie wielu „książąt” Kościoła. Nawiązane wówczas kontakty miały
procentować.

Władze PRL miały nadzieję na przeciwstawienie młodego kardynała
prymasowi Wyszyńskiemu, ale nic z tego nie wyszło.
W latach siedemdziesiątych kardynał Wojtyła przyjmował przedstawicieli
opozycji demokratycznej w kraju.
Nadszedł pamiętny 16 października 1978 roku. Zebrani na konklawe
kardynałowie wybierali kolejnego Namiestnika Świętego Piotra na Ziemi.
„Dochodzi godzina 18.44. W centralnej lodżii Bazyliki Świętego Piotra
otwierają się oszklone drzwi i pojawia się grupa prałatów i biskupów, których
zebrany tłum wita owacyjnie. Spośród nich wysuwa się na pierwszy plan
kardynał Felici oświetlony przez refl ektory. Zapada cisza. Aż dziwne, że może
być tak cicho na placu wypełnionym trzystu tysiącami ludzi. Rozlega się głos
kardynała, który wypowiada tradycyjne oświadczenie: «... habemus Papam
[...] Dominum Carlum». Teraz powinny wybuchnąć oklaski... Tak było
zawsze... Tymczasem plac zamarł... Kto to jest Karol? Kardynał Felici... czytał
dalej: «Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Wojtyła». Podrywa się słaby
szum oklasków [...]. Dają się słyszeć tu i ówdzie pojedyncze oklaski: »Polak,
Polak«”

1

.

Nie tylko dla
zgromadzonych na placu
Włochów i cudzoziemców
było to zaskoczenie.
Jeszcze większe
stanowiło dla Polaków
zgromadzonych tego
wieczoru przy telewizorach
i radioodbiornikach,
gdy media PRL podały
lakoniczną informację
o wyborze. Nie wszyscy
uświadomili sobie epokowe
znaczenie tego faktu – dla
świata i dla Polski. Oto po
raz pierwszy od 455 lat na
Stolicy Piotrowej zasiadł
ktoś spoza Włoch. Jedyny
raz w dziejach był to Polak.
Wśród wielkich tego świata
rozchodziły się pogłoski
o szansie kardynała Wojtyły
na wybór. Kardynał Wyszyński miał podobno o tym powiadomić Edwarda
Gierka. Ale naród był zaskoczony i szczęśliwy.
Epokowe wydarzenia wkrótce nastąpiły: pierwsza pielgrzymka papieża
do ojczyzny, „Solidarność”, tragiczny zamach na placu Świętego Piotra,

z którego Jan Paweł II cudem uszedł z życiem, upadek
komunizmu, nowe tysiąclecie.
„Blisko 27 lat pontyfi katu Karola Wojtyły obfi towało
w ważkie wydarzenia. Był pierwszym papieżem,
który odwiedził rzymską synagogę [...], wspierał
»Solidarność« [...], odprawił w Asyżu modły o pokój
wespół z przedstawicielami wszystkich religii świata,
doprowadził do »rehabilitacji« Galileusza, miał swój
udział w upadku imperium zła, opublikował czternaście
encyklik [...]. Zwołał też dziesięć synodów i dziewięć
konsystorzy. Wyniósł na ołtarze ponad 1300 świętych
i błogosławionych”

2

.

Ale uwielbienie wśród narodów świata charyzmatyczny
papież zdobył przede wszystkim jako Wielki Pielgrzym.
Odbył ponad 80 zagranicznych podróży duszpasterskich,
w tym kilkakrotnie odwiedził Polskę. Zawsze odnajdywał
kontakt z tymi, którzy przychodzili go słuchać. Doskonale
czuł się wśród młodzieży. W centrum nauczania Jana
Pawła II dominował substancjonalnie związany z Bogiem
człowiek, jego godność i prawa.
Gdy więc odszedł w cierpieniu, po długiej chorobie,
2 kwietnia 2005 roku, wszyscy wiedzieliśmy, że świat
nie będzie już taki jak przedtem. Zdaniem wielu był
największym Polakiem w dziejach naszego narodu.

1

M. Maliński, Papież spraw ludzkich, Warszawa 1983, s. 94–95.

2

G. Giansanti, M. Tosatti, Jan Paweł II Wielki, Warszawa 2006, s. 21.

Proces pokazowy tzw. grupy Tatara
w 1951 roku

Pochód zorganizowany w Warszawie po
śmierci Józefa Stalina w marcu 1953 roku

Prymas Stefan Wyszyński podczas
internowania w Komańczy

Redakcja tygodnika „Po Prostu”
podczas pochodu pierwszomajowego

Projekt Konstytucji PRL z odręcznymi
poprawkami Stalina

Plakat z 1968 roku reklamujący
Dziady Adama Mickiewicza,
wystawiane w Teatrze Narodowym
przez Kazimierza Dejmka

Kolumna polskich czołgów
i transporterów opancerzonych pod
Hradcem Králové

1968

(30 I) Ostatnie

przedstawienie Dziadów w Teatrze
Narodowym i protest studentów
przeciw zawieszeniu spektaklu.

1968

(8 III) Początek demonstracji

studenckich w obronie
relegowanych
kolegów
w Warszawie
i innych
ośrodkach
uniwersy-
teckich.

1968

(19 III)

Przemówienie
Gomułki
w Sali
Kongresowej.
Obciąża
„syjonistów”
odpowiedzial-
nością za
wydarzenia marcowe. Początek
kampanii antysemickiej
i emigracji osób żydowskiego
pochodzenia.

1968

(21 VIII) Wojska Układu

Warszawskiego, w tym polskie,
wkraczają do Czechosłowacji.

8 marca 1968 roku
– wiec studentów
na dziedzińcu
Uniwersytetu
Warszawskiego

Kanclerz Willy Brandt i premier
Cyrankiewicz po podpisaniu układu
Polska–RFN 7 grudnia 1970 roku

Fala strajków,
która ogarnęła
Polskę
w sierpniu 1980
roku, zmusiła
Edwarda Gierka
do ustąpienia
ze stanowiska
I sekretarza
KC PZPR

Brama Stoczni Gadańskiej – niemy świadek
narodzin „Solidarności” w 1980 roku

Lech Wałęsa, przywódca strajku
w Stoczni Gdańskiej, a następnie
przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ
Solidarność

Leszek Balcerowicz, wicepremier i minister
finansów w rządzie Tadeusza Mazowieckiego

Ojciec Święty Jan Paweł II podczas trzeciej pielgrzymki do

Polski

Setki tysięcy ludzi uczestniczyły w mszy koncelebrowanej przez Jana Pawła II na pl. Zwycięstwa

(obecnie Piłsudskiego) w Warszawie. Papież wygłosił wówczas pamiętne słowa: „Niech z stąpi Duch

Twój i odnowi oblicze ziemi! Tej ziemi...”

Karol Wojtyła tuż po wyborze na papieża w 1979 roku

Aleksander Kwaśniewski podczas wiecu przed
wyborami prezydenckimi w 1995 roku

Szczerbiec – miecz
koronacyjny królów
polskich z pierwszej
połowy XIII wieku

Osiedle robotnicze w Nowej Hucie,
w tle kombinat metalurgiczny
im. Lenina (obecnie im. Tadeusza
Sędzimira)

Premier Józef
Cyrankiewicz

Posiedzenie plenarne Okrągłego Stołu

Bilety
towarowe
– tak
eufemistycznie
nazwano
kartki
na cukier
wprowadzone
w 1976 roku

1970

(7 XII) Podpisanie przez PRL i RFN układu o granicy na

Odrze i Nysie.

1970

(od 14 XII) Tzw. wydarzenia grudniowe. W reakcji na

podwyżki cen strajki, demonstracje, starcia z milicją i wojskiem (gł.
Gdańsk, Gdynia i Szczecin).

1970

(20 XII) Usunięcie Gomułki z funkcji I sekretarza KC PZPR.

Kierownictwo partii obejmuje Edward Gierek.

1971

(15 II) Anulowanie podwyżki cen i uspokojenie sytuacji.

1971

(5–6 X) Wysadzenie w powietrze auli Wyższej Szkoły

Pedagogicznej w Opolu.

1972

(31 V) Wizyta Richarda Nixona – pierwsza wizyta prezydenta

USA w Polsce.

1972

(28 VI) Ustanowienie przez papieża Pawła VI nowych diecezji

na polskich ziemiach zachodnich.

1975

(sierpień) Dokument końcowy Konferencji Bezpieczeństwa

i Współpracy w Europie podnosi kwestię poszanowania praw człowieka.

1976

(25 VI) Strajki w Radomiu

i Ursusie w reakcji na podwyżki cen.

1976

(23 IX) Powstanie

Komitetu Obrony Robotników.

1976

(16 X) Wybór kardynała

Karola Wojtyły na papieża.

1979

(2–10 VI) Pierwsza

pielgrzymka Jana Pawła II do Polski.

1979

(wrzesień) Założenie

Konfederacji Polski Niepodległej.

1989

(10 XI) Obalenie muru berlińskiego.

1989

(17–19XI) Aksamitna rewolucja i upadek systemu w Czechosłowacji.

1989

(21–22 XII) Obalenie reżimu Ceaușescu w Rumunii.

1990

(2 VIII) Najazd Iraku na Kuwejt.

1990

(3 X) Zjednoczenie Niemiec.

1991

(17 I) Początek operacji „Pustynna burza” – interwencji USA

i ich sprzymierzeńców przeciw Irakowi.

1991

(25 VI) Ogłoszenie niepodległości Chorwacji – początek wojny

w Jugosławii i rozpad federacji.

1991

(8 XII) Rozwiązanie ZSRR i utworzenie Wspólnoty

Niepodległych Państw.

1991

(9–11 XII) Traktat w Maastricht o utworzeniu Unii Europejskiej.

1970

1960

1968

1976

1980

1982

1989

1992

1949

1952

1954

1956

1996

1970

1960

1968

1976

1980

1982

1989

1992

1949

1952

1954

1956

1996