1

Program nauczania przedmiotu

H

H

i

i

g

g

i

i

e

e

n

n

a

a

i

i

E

E

p

p

i

i

d

d

e

e

m

m

i

i

o

o

l

l

o

o

g

g

i

i

a

a

dla III

roku Wydziału Lekarskiego

Katedra i Zakład Medycyny i Epidemiologii Środowiskowej
Śląski Uniwersytet Medyczny
telefon [phone]; http://medsrod.sum.edu.pl

Wersja na rok 2013-2014

I

I

B

B

L

L

O

O

K

K

Ć

Ć

W

W

I

I

C

C

Z

Z

E

E

N

N

I

I

O

O

W

W

Y

Y

Kolejność tematów na poszczególne dni:

grupa 5: 1,2,3,4

grupa 10: 1,2,3+4 (do ustalenia z prowadzącym) grupa7: 1,2,3,4

grupa 6: 2,1,3,4

grupa 4: 2,3,1,4

grupa 2: 2,1,3,4

grupa 8: 2,3,1,4

grupa 1: 2,3,1,4

grupa 3: 2,3,1,4

grupa 9: 2,1,3,4

1

1

.

.

E

E

p

p

i

i

d

d

e

e

m

m

i

i

o

o

l

l

o

o

g

g

i

i

a

a

Zajęcia odbywają się w grupach ćwiczeniowych
(tematy proszę podzielić na osoby w grupie ćwiczeniowej)

dr n.hum. Urszula Marcinkowska, mgr Karolina Lau

1. Rys historyczny i definicja epidemiologii. Cele i zadania współczesnej epidemiologii (rola epidemiologii w

medycynie wg WHO i prawnych uregulowań w Polsce)

2. Miejsce i rola epidemiologii w naukach medycznych - sprzężenia zwrotne pomiędzy naukami podstawowymi,

dyscyplinami klinicznymi i epidemiologią. Trójkąt epidemiologiczny. Prawa epidemiologiczne

3. Związek epidemiologii z innymi dziedzinami nauki
4. Czynniki warunkujące zdrowie w wymiarze mikro- i makroskali ( potwierdzone wynikami badań

naukowych), ze szczególnym uwzględnieniem kultury.

5. Płeć jako czynnik warunkujący zdrowie.
6. Status społeczno- ekonomiczny, wsparcie społeczne, dyskryminacja, wykluczenie jako czynniki wpływające

na kondycję zdrowotną.

7. Choroby cywilizacyjne- cechy charakterystyczne, przyczyny, przykłady, skutki medyczne i społeczne
8. Etapy procesu badawczego. Zasady etyczne badań naukowych.
9. Epidemiologia opisowa- cechy charakterystyczne. Elementy demografii w epidemiologii: wskaźnik zgonów w

populacji, współczynnik umieralności ogólnej( z aktualnymi danymi), Przeciętne Dalsze Trwanie Życia
(PDTŻ)- wyjaśnienie wskaźnika, aktualne tablice. Badania populacyjne-charakterystyka, wady i zalety

10. Epidemiologia analityczna (metoda porównawcza)
11. Epidemiologia eksperymentalna
12. Mierniki stanu zdrowia populacji: YLL, DALY, HALE, HDI, QUALY, HRQL- wyjaśnienie pojęć i wskazanie

ich przydatności w medycynie, aktualne dane i zestawienia

2

2

.

.

C

C

h

h

o

o

r

r

o

o

b

b

y

y

s

s

p

p

o

o

ł

ł

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

–

–

n

n

a

a

r

r

k

k

o

o

m

m

a

a

n

n

i

i

a

a

,

,

a

a

l

l

k

k

o

o

h

h

o

o

l

l

i

i

z

z

m

m

,

,

n

n

i

i

k

k

o

o

t

t

y

y

n

n

i

i

z

z

m

m

Zajęcia odbywają się w grupach seminaryjnych.

prof. dr hab.n.med. Jadwiga Jośko-Ochojska

1. Narkomania



Podstawowe definicje: narkomania, uzależnienie psychiczne i fizyczne, nałóg a przyzwyczajenie (nawyk),
tolerancja, zespół abstynencyjny.



Rodzaje narkotyków: aminy, halucynogeny, preparaty makowe, przetwory konopi indyjskich, środki
wziewne i inne.



Leczenie uzależnień.

2. Alkoholizm



Chorobowe skutki działania alkoholu na organizm człowieka.



Zatrucie ostre a przewlekłe (alkoholizm).



Psychozy alkoholowe występujące w alkoholizmie.

3. Palenie tytoniu



Przyczyny i skutki palenia tytoniu.



Skład dymu tytoniowego.

2



Wpływ palenia tytoniu na procesy reprodukcyjne.



Palenie a nowotwory.



Różnice pomiędzy paleniem czynnym i biernym.

3

3

.

.

Ś

Ś

r

r

o

o

d

d

o

o

w

w

i

i

s

s

k

k

o

o

w

w

e

e

c

c

h

h

e

e

m

m

i

i

c

c

z

z

n

n

e

e

c

c

z

z

y

y

n

n

n

n

i

i

k

k

i

i

r

r

y

y

z

z

y

y

k

k

a

a

z

z

d

d

r

r

o

o

w

w

o

o

t

t

n

n

e

e

g

g

o

o

.

.

M

M

e

e

t

t

a

a

l

l

e

e

c

c

i

i

ę

ę

ż

ż

k

k

i

i

e

e

j

j

a

a

k

k

o

o

c

c

z

z

y

y

n

n

n

n

i

i

k

k

i

i

r

r

y

y

z

z

y

y

k

k

a

a

z

z

d

d

r

r

o

o

w

w

o

o

t

t

n

n

e

e

g

g

o

o

Zajęcia odbywają się w grupach seminaryjnych.

mgr Karolina Lau
1.Środowiskowe chemiczne czynniki ryzyka zdrowotnego.

(podstawowe pojęcia(identyfikacja zagrożenia, ocena narażenia, fizjologiczne czynniki narażenia- ocena
poboru substancji różnymi drogami, zależność dawka- odpowiedź, ocena ryzyka, oznakowanie czynników
szkodliwych w środowisku pracy, szkodliwe substancje chemiczne w pracy lekarza )

Każdy z poniższych tematów należy przygotować pod kątem każdego z omawianych metali ciężkich:(ołowiu, kadmu,
arsenu, niklu, glinu, aluminium, rtęci i chromu)
2 Na czym polega toksyczność metali ciężkich(mechanizmy toksycznego działania metali)
3. Historia i zastosowanie metali ciężkich w przemyśle i życiu codziennym oraz farmakologii
4. Źródła metali ciężkich (antropogeniczne i naturalne)
5. Zatrucia metalami ciężkimi

a)objawy zatruć ostrych i przewlekłych, działanie metali ciężkich na poszczególne układy i narządy
b) Narażenie zawodowe na metale ciężkie
c)Proces leczenia i leki stosowane w przypadku zatruć metalami ciężkimi

6. Metale ciężkie w żywności

a)tereny o szczególnym narażeniu na skażenie metalami ciężkimi
b)kumulacja metali ciężkich w poszczególnych produktach żywnościowych(w tym warzywach i owocach)
c)dopuszczalne dzienne spożycie metali ciężkich: wartości ADI i PTWI
d)usuwanie metali ciężkich z organizmu

7. Rekultywacja i bioremediacja terenów zanieczyszczonych metalami ciężkimi

a)redukcja metali i ciężkich w wodzie, glebie, powietrzu
b)Krajowa Strategia ograniczania emisji metali ciężkich

8. Problem narażenia na metale ciężkie u dzieci.

4

4

.

.

P

P

o

o

d

d

s

s

t

t

a

a

w

w

y

y

h

h

i

i

g

g

i

i

e

e

n

n

y

y

p

p

r

r

a

a

c

c

y

y

.

.

E

E

l

l

e

e

m

m

e

e

n

n

t

t

y

y

e

e

r

r

g

g

o

o

n

n

o

o

m

m

i

i

i

i

Zajęcia odbywają się w grupach seminaryjnych.

mgr Karolina Lau
1. Higiena pracy- definicje i zadania, definicje: stanowiska pracy, analiza warunków pracy, ,,Lista Dortmundzka”,
2. Klasyfikacja niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników, które mogą występować podczas pracy
3. Rodzaje szkodliwych czynników fizycznych, chemicznych, biologicznych i psychofizycznych
4. Ocena zagrożeń w pracy – definicje NDS, NDN, NDSCh, NDSP, NDSB
5. Określenie choroby zawodowej, rodzaje i przyczyny chorób zawodowych. Choroby parazawodowe.
6. Typy badań profilaktycznych (wstępne, okresowe, kontrolne)
7. Ergonomia – definicja, podział, elementy składowe ergonomii, etapy projektowania ergonomicznego.
8. Higiena pracy umysłowej

a) Negatywne skutki pracy umysłowej (zmęczenie, przemęczenie, wyczerpanie)
b) Czynniki wpływające na występowanie zmęczenia i sposoby ich ograniczania
c) Stanowisko pracy przy komputerze

10. Higiena środowiska szkolnego (lokalizacja budynku szkolnego, wyposażenie szkoły i izb lekcyjnych, mikroklimat,
urządzenia sanitarne)
11. Higiena procesu nauczania
12. Nowoczesne metody organizowania stanowiska pracy, wpływ otoczenia na efektywność pracy, dostosowanie
warunków do charakteru wykonywanej pracy

3

I

I

I

I

B

B

L

L

O

O

K

K

Ć

Ć

W

W

I

I

C

C

Z

Z

E

E

N

N

I

I

O

O

W

W

Y

Y

Uwaga – kolejność zajęć może ulec zmianie

5

5

.

.

S

S

t

t

r

r

e

e

s

s

:

:

p

p

r

r

z

z

y

y

j

j

a

a

c

c

i

i

e

e

l

l

c

c

z

z

y

y

w

w

r

r

ó

ó

g

g

?

?

prof. dr hab. n. med. Jadwiga Jośko-Ochojska

1. Definicja stresu
2. Rodzaje stresorów
3. Rodzaje stresu
4. Fazy stresu
5. Biochemiczne efekty stresu
6. Strategie adaptacyjno – obronne
7. Pobudzanie funkcji adaptacyjno – obronnych
8. Hamowanie funkcji zbędnych w adaptacji
9. Skutki stresu ostrego
10. Skutki stresu przewlekłego
11. Stres kontrolowany i niekontrolowany
12. Zespół stresu pourazowego (PTSD)
13. Molestowanie moralne – perwersyjna przemoc w życiu codziennym

6

6

.

.

C

C

h

h

o

o

r

r

o

o

b

b

y

y

j

j

a

a

k

k

o

o

s

s

k

k

u

u

t

t

e

e

k

k

r

r

e

e

a

a

k

k

c

c

j

j

i

i

s

s

t

t

r

r

e

e

s

s

o

o

w

w

e

e

j

j

dr n.med. Janusz Kasperczyk

1. Wpływ reakcji stresowej na układ krążenia:



Proces miażdżycowy a stres.



Rola stresu w patogenezie choroby niedokrwiennej serca



Nadciśnienie tętnicze pierwotne a stres

2. Wpływ stresu na układ pokarmowy:



Motoryka układu pokarmowego w czasie reakcji stresowej



Choroba wrzodowa żołądka a stres



Zaparcia stresowe, mechanizm powstawania, zapobieganie



Rola stresu w patogenezie i przebiegu Colitis Ulcerosa.



Stres a Colitis Spastica.

7

7

.

.

Ś

Ś

r

r

o

o

d

d

o

o

w

w

i

i

s

s

k

k

o

o

w

w

e

e

f

f

i

i

z

z

y

y

c

c

z

z

n

n

e

e

c

c

z

z

y

y

n

n

n

n

i

i

k

k

i

i

r

r

y

y

z

z

y

y

k

k

a

a

z

z

d

d

r

r

o

o

w

w

o

o

t

t

n

n

e

e

g

g

o

o

.

.

mgr Karolina Lau

1. Mikroklimat
2. Hałas
3. Wibracje
4. Pole elektromagnetyczne
5. Promieniowanie
6. Prąd elektryczny
7. Oświetlenie

8

8

.

.

H

H

i

i

g

g

i

i

e

e

n

n

a

a

ż

ż

y

y

w

w

n

n

o

o

ś

ś

c

c

i

i

i

i

ż

ż

y

y

w

w

i

i

e

e

n

n

i

i

a

a

dr n.hum. Urszula Marcinkowska/mgr Karolina Lau

1. Pojęcie racjonalnego żywienia. Społeczno- kulturowe uwarunkowania żywienia Polaków. Zachowania

żywieniowe jako element stylu życia.

2. Żywienie noworodków i niemowląt ze szczególnym uwzględnieniem karmienia piersią.
3. Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.
4. Żywienie osób dorosłych. Podstawowe błędy żywieniowe osób dorosłych.
5. Żywienie osób starszych.
6. Zalecenia żywieniowe dla kobiet ciężarnych i karmiących.
7. Woda jako element racjonalnego żywienia. Rodzaje wód, zasady prawidłowego spożywania wody i napojów.
8. Napoje energetyzujące, izotoniczne, kawa, herbata- charakterystyka pod względem zdrowotnym.
9. Żywność funkcjonalna i modyfikowana genetycznie.
10. Niedożywienie i głód kontra nadwaga i otyłość oraz ich medyczno-społeczne konsekwencje.

4

Literatura podstawowa:

 Brzozowska A., Gawęcki J. Woda w żywieniu i jej źródła. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, Poznań

2008

 Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red.) Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. T. 1 i 2, PWN, Warszawa
 Jarosz M.(red). Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu

życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2008

T

T

e

e

m

m

a

a

t

t

y

y

w

w

y

y

k

k

ł

ł

a

a

d

d

ó

ó

w

w

„

„

H

H

i

i

g

g

i

i

e

e

n

n

a

a

i

i

e

e

p

p

i

i

d

d

e

e

m

m

i

i

o

o

l

l

o

o

g

g

i

i

a

a

”

”

Semestr zimowy

1.

Szpitalne czynniki ryzyka zdrowotnego.

mgr Karolina Lau

2.

Epidemiologia chorób zakaźnych i niezakaźnych.

mgr Anna Kukielczak

3.

Uwarunkowania stanu zdrowia.

dr hab. n. med. Jadwiga Jośko-Ochojska

4.

Epidemiologia wypadków, urazów i zatruć.

dr n.med. Janusz Kasperczyk

5.

Środowiskowe biologiczne czynniki ryzyka zdrowotnego.

dr n.med. Mirosław Tyrpień

Semestr letni (kolejność może ulec zmianie)

6.

Medyczne i społeczne problemy starości.

dr n.hum. Urszula Marcinkowska

7.

Profilaktyka i epidemiologia AIDS.

lek.med. Elżbieta Nowak

8.

Profilaktyka i epidemiologia chorób nowotworowych.

dr n.med. Janusz Kasperczyk

9.

Zaburzenia odżywiania się.

mgr Karolina Lau

10.

Metody radzenia sobie ze stresem.

prof. dr hab.n.med. Jadwiga Jośko-Ochojska