W

okresie, gdy

rodzi³a siê

masowa tele-

wizja, istniej¹-

ce podzia³y

p o l i t y c z n e

mia³y te¿ swoje

odzwiercie-

dlenie w przyjêtych standardach telewizyj-

nych, okreœlaj¹cych parametry sygna³u wi-

zji i fonii. W Europie Zachodniej przyjêto

standard CCIR, Europa Wschodnia, w tym

i Polska przyjê³a standard OIRT. Podsta-

wowa ró¿nica miêdzy tymi standardami po-

lega na innej szerokoœci kana³u telewizyjne-

go, w zwi¹zku z tym czêstotliwoœci ró¿nico-

we fonii wynosz¹ odpowiednio 5,5 MHz

(B/G) i 6,5 MHz (D/K). W tablicy 1 podano

przyk³ady ró¿nic odnosz¹cych siê do odbio-

ru dŸwiêku w rozmaitych systemach.

Trafiaj¹ce do Polski odbiorniki telewizyjne

z "Zachodu" wymaga³y dostosowania do

standardu OIRT. Zmiany dotyczy³y obwodów

wydzielania czêstotliwoœci ró¿nicowej i dys-

kryminatora. Tê czêstotliwoœæ trzeba by³o

zmieniæ z 5,5 MHz na 6,5 MHz. Zwykle po-

mijano doœæ istotne ró¿nice w charakterysty-

ce wzmacniacza poœredniej czêstotliwoœci,

wynikaj¹ce ze wspomnianej wczeœniej ró¿-

nicy szerokoœci kana³u TV. Pu³apki wizji

i fonii s¹siednich kana³ów oraz danego ka-

na³u zestrojone s¹ na inne czêstotliwoœci,

nie spe³niaj¹ wiêc swej funkcji. W pocz¹tko-

wym okresie, gdy istnia³y w Polsce tylko

dwa programy (nie nadawano ich w s¹sie-

dnich kana³ach), nie mia³o to wiêkszego

znaczenia. Nawet dziœ, je¿eli przy odbiorze

telewizji korzysta siê jedynie z emisji roz-

siewczej (stacji naziemnych), czyli anteny

zwanej popularnie dachow¹, odbiór fonii

równie¿ przez "przestrajane" odbiorniki jest

czysty, natomiast te same telewizory do³¹-

czone do sieci kablowej wykazuj¹ przy nie-

których stacjach zauwa¿alne zak³ócenia fo-

nii. Wynika to ze znacznej liczby progra-

mów oferowanych przez operatorów telewi-

zji kablowej, którzy musz¹ nadawaæ je

w s¹siednich kana³ach.

Te niepo¿¹dane efekty mo¿na ograniczyæ

lub nawet wyeliminowaæ tylko pod warun-

kiem przywrócenia pierwotnego uk³adu fa-

brycznego. Nastêpnie w odbiornikach z g³o-

wic¹ w.cz. analogow¹ nale¿y zainstalowaæ

foniê równoleg³¹ o zwiêkszonej selektywno-

œci (np. czteroobwodow¹). W odbiornikach

z g³owicami z syntez¹ czêstotliwoœci do-

skonale sprawdzaj¹ siê tzw. konwertery

(generator 1 MHz).

Chc¹c u³atwiæ Czytelnikom zorientowanie

siê w u¿ywanych obecnie kana³ach telewi-

zji rozsiewczej i kablowej, przedstawiono

w tablicy 2 czêstotliwoœci kana³ów OIRT

oraz CCIR.

Pocz¹tkowo standard OIRT nie obejmowa³

kana³ów tzw. kablowych, natomiast wielu

operatorów sieci CATV postêpuj¹c w myœl

zasady "co nie jest zabronione, jest dozwo-

lone", nadawa³o w ca³ym dostêpnym za-

kresie w standardzie D/K. Wskutek tego

wielu szczêœliwych posiadaczy telewizorów

produkcji zachodniej, przeznaczonych na

nasz rynek (np. SONY KV-X2531K) z przy-

kroœci¹ stwierdza³o brak fonii na niektórych

programach. Przyczyn¹ by³o œcis³e dostoso-

wanie telewizora do norm oficjalnie obo-

wi¹zuj¹cych w Polsce. W zakresie kana-

³ów S odbiornik pracowa³ tylko w standardzie

B/G. W krótkim czasie producenci uwzglê-

dnili specyfikê naszego rynku.

Innego rodzaju s¹ przyczyny braku odbioru

stereofonii systemu A2 przez odbiorniki te-

lewizyjne w niektórych sieciach kablowych.

Standard CCIR (B/G) uwzglêdnia nadawa-

nie fonii stereo z u¿yciem dwóch czêstotliwo-

œci ró¿nicowych: 5,5 i 5,74 MHz. W standar-

dzie OIRT (D/K) przewidywano wykorzysta-

nie czêstotliwoœci 6,5; 6,75 lub 6,25 MHz

(tê drug¹ opcjê przyjêto w Czechach i S³o-

wacji). Natomiast wczeœniej wspomniane

sieci kablowe prowadz¹ emisjê A2 z u¿yciem

czêstotliwoœci ró¿nicowych 6,5 i 5,74 MHz.

Uniemo¿liwia to odbiór stereofonii we wszy-

stkich telewizorach z prze³¹czanymi (w ce-

lu zwiêkszenia selektywnoœci) torami fonii.

56

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2001

Mo¿e siê wydawaæ,

¿e w sytuacji gdy

odbiornik telewizyjny

jest sprawny

i otrzymuje z anteny

lub z "kabla" dobry

sygna³, odbiór

programów nie

powinien stwarzaæ

problemów. Bywa

jednak inaczej.

Czasami klasyczne

metody lokalizacji

usterki zawodz¹, gdy¿

przyczyn¹ nie jest

uszkodzony element,

lecz "niedopasowanie"

odbiornika do sygna³u

odbieranego.

K£OPOTY Z FONI¥

W ODBIORNIKACH

TELEWIZYJNYCH

Tablica1. Przyk³ady standardów sygna³u telewizyjnego w odniesieniu do dŸwiêku

57

W uk³adach analogowych mo¿na odbior-

nik dostosowaæ do tego standardu przez

umieszczenie filtrów ceramicznych SFE

5,74 MHz w torze D/K (w miejsce SFE 6,25

MHz). Je¿eli tor fonii jest zrealizowany z u¿y-

ciem jednego uk³adu scalonego (np. TDA

4474A) realizuj¹cego kompleksowo A2 i NI-

CAM, mo¿liwoœci takiej nie ma. Pozostaje

zmiana operatora sieci telewizji kablowej

lub cierpliwe oczekiwanie na realizacjê obiet-

nicy przejœcia ze wszystkimi programami

stereofonicznymi na obecnie przyjêty w Pol-

sce jako obowi¹zuj¹cy standard NICAM.

Odbiorniki starsze, mimo ¿e stereofoniczne

(A2), znów wymagaj¹ przestrajania, trze-

ba zainstalowaæ dodatkowo modu³ NICAM.

Odbiorniki przystosowane przez producen-

ta do odbioru w standardzie NICAM z regu-

³y automatycznie prze³¹czaj¹ siê na ten tryb

pracy po wykryciu podnoœnej 5,85 MHz (dla

B/G) lub 6,552 MHz (I). Mo¿na spotkaæ

równie¿ odbiorniki, w których zachodzi ko-

niecznoϾ wyboru standardu NICAM w me-

nu. Je¿eli tego nie uczynimy, odbiornik pra-

cuje w opcji mono, a nawet (w przypadku

niew³aœciwego wyboru) w ogóle nie odbie-

PORADY

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2001

ra fonii. Wymagania techniczne dla sieci

kablowych nie dopuszczaj¹ prostej retran-

smisji w przypadku standardu NICAM, po-

niewa¿ sygna³ pilotuj¹cy musi mieæ wiêksz¹

amplitudê ni¿ w przypadku emisji z nadajni-

ków naziemnych. Niestety, wielu operatorów

ogranicza siê do wspomnianej retransmisji,

co daje efekt dodatkowych zak³óceñ pracy

dekodera NICAM. Odbiornik cyklicznie prze-

³¹cza siê z mono na stereo czêsto z dodat-

kowymi efektami akustycznymi (stuki i trza-

ski) oraz wizyjnymi (wyœwietlanie ka¿dora-

zowo informacji na ekranie o zmianie mono

lub NICAM). Je¿eli zak³ócenia s¹ bardzo

mêcz¹ce, mo¿na "wymusiæ" tryb mono

w sposób zalecany przez producenta w in-

strukcji obs³ugi.

Tu dotykamy problemu obs³ugi sprzêtu elek-

tronicznego. Niestety, coraz czêœciej u¿yt-

kownik ma k³opoty ze zrozumieniem bardzo

obszernej instrukcji. Producenci przeœciga-

j¹ siê w wymyœlaniu nowych opcji, czasami

ma³o przydatnych, za to znakomicie utru-

dniaj¹cych zrozumienie czêsto niew³aœciwie

przet³umaczonych instrukcji obs³ugi.

n

Waldemar Porêbiak

Tablica2. Czêstotliwoœci kana³ów telewizji

rozsiewczej i kablowej

Archiwizacja p³yt muzycznych na CD - uzupe³nienie

W artykule na temat archiwizacji p³yt muzycznych na CD (numer 12/2000) pominiêto in-

formacje na temat urz¹dzeñ wykorzystanych do archiwizacji muzyki. Oto one.

Quantum - nowy dysk twardy Fireball LCT20 (4500 obr/min, czas wyszukiwania 12 ms)

jest przeznaczony dla u¿ytkowników prywatnych i komercyjnych. Charakteryzuje siê ona

niezawodnoœci¹, cich¹ prac¹ i cenami na poziomie przystosowanym do dzisiejszych kom-

puterów osobistych. Napêdy Fireball lct20, zawieraj¹ce mniej sk³adników ni¿ urz¹dze-

nia poprzedniej generacji, zu¿ywaj¹ mniej energii i emituj¹ mniej ciep³a, czyli spe³niaj¹

podstawowe warunki zapewniaj¹ce wiêksz¹ niezawodnoœæ. Dziêki zastosowaniu nowych

rozwi¹zañ konstrukcyjnych dysk Fireball lct20 wytwarza ha³as zaledwie 27 dB w czasie

bezczynnoœci oraz poni¿ej 30 dB w czasie pracy.

Dysk Fireball lct20 ma nowy interfejs Ultra ATA/100, zapewniaj¹cy lepsz¹ integralnoœæ

oraz szybsz¹ transmisjê danych.

Dysk dostarczy³a do testów firma Ciszewski

Nagrywarka TEAC CDW54E ³¹czy w sobie zalety urz¹dzeñ rejestruj¹cych do p³yt CD-

R i CD-RW, dzia³a z szybkoœci¹ 4-krotn¹ szybkoœci standardowej. Jest w stanie w ci¹-

gu krótkiego czasu nagraæ 700 MB danych lub 80-minutow¹ p³ytê dŸwiêkow¹. Mo¿e rów-

nie¿ dzia³aæ jako czytnik p³yt z szybkoœci¹ odczytu równ¹ 32-krotnoœci szybkoœci stan-

dardowej, co stanowi 16,6 MB/s, ze œrednim czasem dostêpu 85 ms. Jest sterowana przez

interfejs IDE/ATAPI, a instalowana zgodnie ze standardem Plug and Play. Na jej p³ycie

czo³owej znajduje siê pokrêt³o g³oœnoœci (do odtwarzania p³yt muzycznych) oraz gnia-

zdo do do³¹czenia s³uchawek.

Wyposa¿enie nagrywarki stanowi pakiet programowy WinOnCD 3.7 obs³uguj¹cy nagry-

wanie p³yt CD-DA, CD-ROM, CD-ROM XA, CD-R, CD-RW, CD-I, Video-CD, CD

Extra/CD-Plus, CD-TEXT.

Nagrywarkê dostarczy³a do testów firma Vobis

Redakcja