Definicja i rodzaje etyki

ETYKA = 1) wiedza o szcz

ęś

ciu, czyli o dobru najwy

ż

szym i innych

dobrach

2) nauka o moralno

ś

ci, czyli o faktycznych zachowaniach ludzi i ich

zasadach post

ę

powania

3)

nauka

o

powinno

ś

ciach,

czyli

o

obowi

ą

zuj

ą

cych

normach

post

ę

powania

Etyka

→

jest wi

ę

c wiedz

ą

o tym, co dobre i złe w obyczajach, zwyczajach oraz

zachowaniach ludzi, które zmierzaj

ą

do doskonalenia cnót i unikania lub

eliminowania wad w swoim działaniu i jego skutkach.

1) Ze wzgl

ę

du na sposób podej

ś

cia do przedmiotu etyki i tradycj

ę

jej rozwoju

wyró

ż

nia si

ę

3 działy etyki:

a) normatywn

ą

(etyk

ę

wła

ś

ciw

ą

)

→

warto

ś

ciuje, postuluje i argumentuje, czyli

odpowiada na pytanie jak by

ć

powinno. Zajmuje si

ę

warto

ś

ciami i zasadami

moralnymi, które obejmuj

ą

m.in. dobro i zło, dobro najwy

ż

sze, dobro wspólne,

dobro molarne, czyli postulowane warto

ś

ci, zasady i reguły etyczne. Dobro

najwy

ż

sze dotyczy warto

ś

ci najwi

ę

kszej w indywidualnych wyborach, dobro

wspólne zwi

ą

zane jest z warto

ś

ci

ą

wiod

ą

c

ą

w wyborach charakterystycznych

dla danego społecze

ń

stwa, a dobro molarne, zwane tak

ż

e centralnym, dotyczy

warto

ś

ci wa

ż

nych w działaniu grup i instytucji społecznych. Etyka normatywna

przywi

ą

zuje szczególn

ą

wag

ę

do warto

ś

ciowania moralno

ś

ci: tego, co dobre i

złe, warto

ś

ciowe i antywarto

ś

ciowe, zalecane i wadliwe. Obejmuje ona ró

ż

ne

systemy moralne, które najcz

ęś

ciej wskazuj

ą

:

- cel wyra

ż

any w dobru najwy

ż

szym lub dobru wspólnym, a tak

ż

e dobru

molarnym;

- pozytywne powinno

ś

ci zwi

ą

zane z tymi dobrami lub tylko z jednym z nich,

wyra

ż

ane w cnotach, zaletach, zasadach i regułach wspomagaj

ą

cych cel;

- negatywne powinno

ś

ci wyra

ż

ane w wadach i zachowaniach (ostrze

ż

enia i

zakazy);

- odpowiedzialno

ść

za dobre i złe post

ę

powanie wyra

ż

ane w sankcjach

(nagrody i kary).

b) opisow

ą

(etyk

ę

deskryptywn

ą

/etologi

ę

)

→

opisuje i wyja

ś

nia, jakie były

i/lub s

ą

obyczaje, zwyczaje i zachowania moralne, czyli odpowiada na pytanie

jak jest i/lub jak było. Jest nauk

ą

o moralno

ś

ci i normach moralnych, które

funkcjonuj

ą

lub funkcjonowały w

ż

yciu społeczno

ś

ci ludzkich. Przedmiotem jej

zainteresowania s

ą

mi

ę

dzy innymi obyczaje, zwyczaje, zachowania i działania

moralne, czyli funkcjonuj

ą

ce normy moralne, faktyczne warto

ś

ci i zasady

moralne. Etyka opisowa obejmuje aktualnie 3 dziedziny analiz moralno

ś

ci:

- psychologi

ę

moralno

ś

ci

→

zajmuje si

ę

psychicznymi uwarunkowaniami

zachowa

ń

i działa

ń

moralnych jednostek i grup społecznych

- socjologi

ę

moralno

ś

ci

→

zajmuje si

ę

społecznymi uwarunkowaniami

zachowa

ń

i działa

ń

moralnych jednostek i grup społecznych

- histori

ę

moralno

ś

ci

→

zajmuje si

ę

normami moralnymi, które istniały/istniej

ą

,

poszukuje logiki w jej przeobra

ż

eniach i zmianach.

c) metaetyka (etyka krytyczna/filozofia moralno

ś

ci)

→

analizuje w sposób

filozoficzno - metodologiczny normy i oceny moralne, czyli odpowiada na

pytanie dlaczego tak jest i dlaczego tak by

ć

powinno. Obejmuje obyczaje,

zwyczaje i post

ę

powanie maj

ą

ce na celu dobro i unikanie zła, zajmuje si

ę

normami i ocenami moralnymi, ich logik

ą

i uzasadnieniem. Przedmiotem jej

zainteresowania s

ą

mi

ę

dzy innymi j

ę

zyk, kategorie i funkcje wypowiedzi

etycznych, cnoty, zalety, wady i normy moralne.

Platon wyró

ż

nił cztery cnoty naczelne i zaprzeczaj

ą

ce im wady:

m

ą

dro

ść

– głupota,

m

ę

stwo – tchórzostwo,

rozwaga – nierozwaga,

sprawiedliwo

ść

– niesprawiedliwo

ść

.

2) Ze wzgl

ę

du na zakres refleksji etycznej i jej przedmiot wyró

ż

nia si

ę

trzy

poziomy etyki:

a) mikroetyka

→

zajmuje si

ę

relacjami o charakterze etycznym mi

ę

dzy lud

ź

mi

b) makroetyka

→

która zajmuje si

ę

etycznymi problemami o charakterze

regionalnym i globalnym;

c) etyka molarna

→

zajmuje si

ę

etycznymi problemami ludzi w dowolnej

organizacji społecznej, ich moralno

ś

ci

ą

zawodow

ą

i post

ę

powaniem firm.

3) Ze wzgl

ę

du na szczegółowo

ść

i ogólnikowo

ść

podejmowanych problemów

moralnych i uzasadnie

ń

głoszonych dyrektyw, norm i zalece

ń

wyró

ż

nia si

ę

2

działy etyki:

a) ogóln

ą

→

jest filozoficzn

ą

refleksj

ą

nad podstawami etyki takimi jak np. cel,

dobro, powinno

ść

, sumienie, odpowiedzialno

ść

b) szczegółow

ą

→

formułuje praktyczne wskazania w odniesieniu do typowych

sytuacji spotykaj

ą

cych ludzi. W niej wydzielamy etyk

ę

:

- indywidualn

ą

→

normuje

ż

ycie jednostek ludzkich

- społeczn

ą

, której adresatem jest społeczna sfera

ż

ycia.