1

Praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi

Termin

osoba

niepełnosprawna

funkcjonuje

od

niedawna.

Dotychczasowe

poj

ę

cia

okre

ś

laj

ą

ce

niepełnosprawnych to: ułomny, niedoł

ęż

ny, upo

ś

ledzony, inwalida, kaleka czy jednostka odchylona od normy. Według

Deklaracji Praw Osób Niepełnosprawnych poj

ę

cie osoba niepełnosprawna okre

ś

la człowieka, który nie mo

ż

e

samodzielnie, cz

ęś

ciowo lub całkowicie zapewni

ć

sobie mo

ż

liwo

ś

ci normalnego

ż

ycia indywidualnego lub społecznego

na skutek wrodzonego b

ą

d

ź

nabytego upo

ś

ledzenia sprawno

ś

ci fizycznych czy psychicznych.

W krajach Unii Europejskiej nie ma jednej definicji "niepełnosprawno

ś

ci"; cz

ę

sto nawet w jednym kraju u

ż

ywa si

ę

kilku

ró

ż

nych. Ka

ż

dy kraj Unii ma równie

ż

własny system orzekania o niepełnosprawno

ś

ci. Dlatego osoba, która w jednym

z pa

ń

stw członkowskich uznawana jest za osob

ę

z niepełnosprawno

ś

ci

ą

, w innym kraju mogłaby nie otrzyma

ć

prawnego

statusu osoby niepełnosprawnej. Ponadto w wielu krajach Unii funkcjonuje kilka definicji "niepełnosprawno

ś

ci"

u

ż

ywanych do ró

ż

nych celów, np. rehabilitacji społecznej, rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia, opieki medycznej,

edukacji.

Niepełnosprawno

ść

nie jest ju

ż

rozumiana tylko jako skutek choroby czy urazu. Jest ona przede wszystkim

rezultatem barier, na jakie napotyka w społecze

ń

stwie osoba z niepełnosprawno

ś

ci

ą

. Wyró

ż

niamy dwa modele

niepełnosprawno

ś

ci: medyczny i społeczny.

Model medyczny traktuje problemy, na jakie napotykaj

ą

osoby z niepełnosprawno

ś

ci

ą

, jako bezpo

ś

redni

ą

konsekwencj

ę

ich choroby czy uszkodzenia.

Model społeczny jest wtedy, gdy niepełnosprawno

ść

powstaje wskutek ogranicze

ń

do

ś

wiadczanych przez osoby ni

ą

dotkni

ę

te, takich jak indywidualne uprzedzenia, utrudniony dost

ę

p do budownictwa u

ż

yteczno

ś

ci publicznej,

niedostosowany system transportu, segregacyjna edukacja, rozwi

ą

zania na rynku pracy wył

ą

czaj

ą

ce z niego osoby

niepełnosprawne.

W Polsce

ż

yje ok. 5,5 miliona osób niepełnosprawnych. W stosunku do 1990 roku ta grupa powi

ę

kszyła si

ę

o

około 50%. Ponad 84% osób niepełnosprawnych - utrzymuje si

ę

głównie ze

ś

wiadcze

ń

społecznych: rent, emerytur i

zasiłków. Dla 8% tej populacji głównym

ź

ródłem utrzymania jest praca, na utrzymaniu innych osób pozostaje kolejne 8%,

nie posiadaj

ą

oni własnych

ś

rodków na prze

ż

ycie. Ponad 200 ty

ś

. to niepełnosprawne dzieci. Stanowi

ą

one 2,7%

populacji w tej grupie wiekowej. W

ś

ród nich 17,3% ma całkowite, a 56,3% - powa

ż

ne ograniczenie sprawno

ś

ci. Ponad

65% dzieci niepełnosprawnych mieszka w miastach, co trzecie dziecko

ż

yje na wsi, przez to ma utrudniony dost

ę

p do

opieki medycznej, pomocy rehabilitacyjnej, czy usług edukacyjnych.

1

Problemy

osób

niepełnosprawnych

w

Polsce

traktowane

s

ą

jako

jedne

z istotnych.

Ś

wiadcz

ą

o tym takie priorytetowe dokumenty jak: Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz.

483). Zapewnia ona prawo do niedyskryminacji stanowi

ą

c,

ż

e nikt nie mo

ż

e by

ć

dyskryminowany w

ż

yciu politycznym,

społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 pkt. 2.). Ustawa zasadnicza nakłada te

ż

na władze

publiczne obowi

ą

zek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom niepełnosprawnym, (art. 68), a tak

ż

e

obowi

ą

zek pomocy tym osobom w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej

(art. 69); Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, któr

ą

Sejm uchwalił 1 sierpnia 1997 r. W dokumencie tym, poza

zdefiniowaniem prawa osób niepełnosprawnych do niezale

ż

nego i samodzielnego, aktywnego i wolnego od przejawów

dyskryminacji

ż

ycia, zawarto równie

ż

katalog dziesi

ę

ciu praw, wskazuj

ą

c tym samym najwa

ż

niejsze obszary, w których

niezb

ę

dne s

ą

intensywne działania. Dokument podkre

ś

la,

ż

e osoby niepełnosprawne maj

ą

prawo do niezale

ż

nego,

samodzielnego i aktywnego

ż

ycia oraz nie mog

ą

podlega

ć

dyskryminacji. Prawa osób niepełnosprawnych s

ą

te

ż

przedmiotem regulacji ONZ w formie deklaracji pod nazw

ą

Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób

Niepełnosprawnych. Zasady zostały przyj

ę

te podczas 48 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w

dniu 20 grudnia 1993 (Rezolucja 48/96). Zasady nie s

ą

prawnie wi

ążą

cym dokumentem jednak, mog

ą

sta

ć

si

ę

mi

ę

dzynarodowym prawem zwyczajowym, gdy zostan

ą

uznane przez wi

ę

kszo

ść

pa

ń

stw. Szczegółowemu uregulowaniu

pomocy osobom niepełnosprawnym w Polsce słu

ż

y ustawa z dn. 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej

i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z pó

ź

n. zm.). Ustawa definiuje

osoby niepełnosprawne, jako osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia,

1

Rocznik statystyczny

2

ogranicza b

ą

d

ź

uniemo

ż

liwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególno

ś

ci zdolno

ś

ci do wykonywania pracy

zawodowej, je

ż

eli uzyskały odpowiednie orzeczenie:

1. o zakwalifikowaniu przez organy orzekaj

ą

ce do jednego z trzech stopni niepełnosprawno

ś

ci;

2. o całkowitej lub cz

ęś

ciowej niezdolno

ś

ci do pracy – na podstawie odr

ę

bnych przepisów ;

3. o niepełnosprawno

ś

ci przed uko

ń

czeniem 16 roku

ż

ycia.

1. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wprowadziła trzy stopnie

niepełnosprawno

ś

ci:

•

znaczny,

•

umiarkowany,

•

lekki.

Do znacznego stopnia niepełnosprawno

ś

ci zalicza si

ę

osob

ę

maj

ą

c

ą

naruszon

ą

sprawno

ść

organizmu niezdoln

ą

do

podj

ę

cia zatrudnienia lub zdoln

ą

do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej albo w zakładzie aktywizacji

zawodowej, wymagaj

ą

c

ą

niezb

ę

dnej, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej

osoby w zwi

ą

zku ze znacznie ograniczon

ą

mo

ż

liwo

ś

ci

ą

samodzielnej egzystencji. Za niezdolno

ść

do samodzielnej

egzystencji uwa

ż

a si

ę

naruszenie sprawno

ś

ci organizmu w stopniu uniemo

ż

liwiaj

ą

cym zaspokajanie, bez pomocy

innych osób, podstawowych potrzeb

ż

yciowych, w tym samoobsług

ę

, poruszanie si

ę

, komunikacj

ę

i komunikowanie si

ę

.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawno

ś

ci zalicza si

ę

osob

ę

o naruszonej sprawno

ś

ci organizmu, zdoln

ą

do

wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i mo

ż

liwo

ś

ci wynikaj

ą

cych

z niepełnosprawno

ś

ci, wymagaj

ą

c

ą

w celu pełnienia ról społecznych cz

ęś

ciowej lub okresowej pomocy innej osoby w

zwi

ą

zku z ograniczon

ą

mo

ż

liwo

ś

ci

ą

samodzielnej egzystencji.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawno

ś

ci zalicza si

ę

osob

ę

o naruszonej sprawno

ś

ci organizmu zdoln

ą

do

wykonywania zatrudnienia, niewymagaj

ą

c

ą

pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych.

Ustawa stanowi,

ż

e rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działa

ń

(organizacyjnych, leczniczych,

psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych, społecznych) zmierzaj

ą

cych od osi

ą

gni

ę

cia, przy

współudziale tych osób, mo

ż

liwie najwy

ż

szego poziomu ich funkcjonowania, jako

ś

ci

ż

ycia i integracji społecznej (art.7).

Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobom niepełnosprawnym uzyskania i utrzymania zatrudnienia (słu

żą

temu: szkolnictwo zawodowe, poradnictwo i po

ś

rednictwo pracy).

Natomiast rehabilitacja społeczna słu

ż

y temu, by osobom niepełnosprawnym umo

ż

liwi

ć

pełne uczestnictwo w

ż

yciu

społecznym (art. 8 i 9).

Zadania na rzecz osób niepełnosprawnych, wynikaj

ą

ce z ustawy, realizuj

ą

wła

ś

ciwe organy administracji rz

ą

dowej i

organy jednostek samorz

ą

du terytorialnego. Okre

ś

lone zadania mog

ą

by

ć

równie

ż

zlecane organizacjom pozarz

ą

dowym

lub jednostkom samorz

ą

du terytorialnego.

2. Na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1988 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze

ń

Społecznych (Dz. U. 162, poz. 1118 z pó

ź

n. zm.) - ubezpieczony, który spełnia ł

ą

cznie nast

ę

puj

ą

ce warunki:

•

jest niezdolny do pracy,

•

niezdolno

ść

do pracy powstała w okresach

ś

ci

ś

le okre

ś

lonych w ustawie, np. w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia,

pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia

społecznego (chorobowego lub opieku

ń

czego) albo nie pó

ź

niej ni

ż

w ci

ą

gu 18 miesi

ę

cy od ustania tych okresów

mo

ż

e uzyska

ć

ś

wiadczenie (rent

ę

) z Funduszu Ubezpiecze

ń

Społecznych wypłacane przez Zakład Ubezpiecze

ń

Społecznych.

Niezdolno

ść

do pracy to całkowita lub cz

ęś

ciowa utrata zdolno

ś

ci do pracy zarobkowej z powodu naruszenia

sprawno

ś

ci organizmu nierokuj

ą

ca nadziei na odzyskanie tej zdolno

ś

ci po przekwalifikowaniu. Niezdolno

ść

do pracy

mo

ż

e by

ć

:

•

całkowita, gdy osoba utraciła zdolno

ść

do wykonywania jakiejkolwiek pracy,

•

cz

ęś

ciowa, gdy doszło do utraty w znacznym stopniu zdolno

ś

ci do pracy zgodnej z kwalifikacjami,

•

trwała, gdy według aktualnej wiedzy medycznej nie ma rokowa

ń

na popraw

ę

zdrowia w przyszło

ś

ci, w stopniu

pozwalaj

ą

cym na podj

ę

cie pracy,

•

okresowa, gdy istniej

ą

szanse na odzyskanie zdolno

ś

ci do pracy.

3

Oceny niezdolno

ś

ci do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik

Niezdolno

ść

do pracy orzeka si

ę

na okres nie dłu

ż

szy ni

ż

5 lat. Wyj

ą

tkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy według wiedzy

medycznej nie ma rokowa

ń

odzyskania zdolno

ś

ci do pracy przed upływem 5 lat. W takim przypadku osoba mo

ż

e

otrzyma

ć

orzeczenie na okres dłu

ż

szy ni

ż

5 lat. Obecnie nie orzeka si

ę

niezdolno

ś

ci do pracy do pracy na stale.

3.Orzekanie o niepełnosprawno

ś

ci dzieci do lat 16

Oceny niepełnosprawno

ś

ci u osoby w wieku do lat 16 dokonuje si

ę

na podstawie kryteriów okre

ś

lonych w

rozporz

ą

dzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny

niepełnosprawno

ś

ci u osób w wieku do 16 roku

ż

ycia (Dz.U. nr 17, poz. 162). S

ą

to nast

ę

puj

ą

ce kryteria:

•

przewidywany okres trwania upo

ś

ledzenia stanu zdrowia przekracza 12 miesi

ę

cy,

•

niezdolno

ść

do zaspokajania podstawowych potrzeb

ż

yciowych, takich jak samoobsługa, samodzielne poruszanie

si

ę

,

•

komunikowanie z otoczeniem, powoduj

ą

ca konieczno

ść

zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób

przewy

ż

szaj

ą

cy zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku,

•

znaczne zburzenia funkcjonowania organizmu, wymagaj

ą

ce systematycznych oraz cz

ę

stych zbiegów leczniczych i

rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Do stanów chorobowych, które uzasadniaj

ą

konieczno

ść

stałej opieki lub pomocy dziecku, nale

żą

:

1. wady wrodzone i schorzenia o ró

ż

nej etiologii prowadz

ą

ce do niedowładów, pora

ż

enia ko

ń

czyn lub zmian w

narz

ą

dzie ruchu upo

ś

ledzaj

ą

ce w znacznym stopniu zdolno

ść

chwytn

ą

r

ą

k lub utrudniaj

ą

ce samodzielne

poruszanie si

ę

,

2. wrodzone lub nabyte ci

ęż

kie choroby metaboliczne, układu kr

ąż

enia, oddechowego, moczowego,

pokarmowego, układu krzepni

ę

cia i inne, znacznie upo

ś

ledzaj

ą

ce sprawno

ść

organizmu, wymagaj

ą

ce

systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3. upo

ś

ledzenie umysłowe pocz

ą

wszy od upo

ś

ledzenia w stopniu umiarkowanym,

4. psychozy i zespoły psychotyczne,

5. zespół autystyczny,

6. padaczka z cz

ę

stymi napadami lub wyra

ź

nymi nast

ę

pstwami psychoneurologicznymi,

7. nowotwory zło

ś

liwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zako

ń

czenia leczenia,

8. wrodzone lub nabyte wady narz

ą

du wzroku, powoduj

ą

ce znaczne ograniczenie jego sprawno

ś

ci,

9. głuchoniemota, głuchota lub obustronne upo

ś

ledzenie słuchu, nie poprawiaj

ą

ce si

ę

w wystarczaj

ą

cym stopniu

po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu

ś

limakowego.

Osobom, które nie maj

ą

prawa do emerytury lub renty, przysługuje zasiłek piel

ę

gnacyjny, je

ż

eli jest to:

1. dziecko w wieku do lat 16, w przypadku uznania dziecka za niepełnosprawne,

2. osoba w wieku powy

ż

ej lat 16, je

ż

eli jest niepełnosprawna w stopniu znacznym oraz w przypadku, gdy jest

niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym, je

ż

eli niepełnosprawno

ść

powstała przed uko

ń

czeniem 16 roku

ż

ycia albo

do momentu uko

ń

czenia nauki (nie pó

ź

niej jednak ni

ż

do uko

ń

czenia 20 lat),

3.osoba, która uko

ń

czyła 75 lat

ż

ycia.

Zasiłek ten nie przysługuje osobie przebywaj

ą

cej w domu pomocy społecznej, w zakładzie opieku

ń

czo-leczniczym lub w

zakładzie piel

ę

gnacyjno-opieku

ń

czym, w domu dziecka lub w innej placówce opieku

ń

czo-wychowawczej, z wyj

ą

tkiem

osób, za których pobyt rodzina ponosi odpłatno

ść

. Zasiłek piel

ę

gnacyjny nie przysługuje osobie przebywaj

ą

cej w

zakładzie karnym lub poprawczym.

Zasiłki piel

ę

gnacyjne dla osób, które nie uko

ń

czyły 16 lat, przyznawane s

ą

na podstawie orzeczenia o

niepełnosprawno

ś

ci wydanego przez powiatowy zespół orzekaj

ą

cy o stopniu niepełnosprawno

ś

ci.

Dodatek piel

ę

gnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty (z tytułu niezdolno

ś

ci do pracy lub

rodzinnej), je

ż

eli osoba ta została uznana za całkowicie niezdoln

ą

do pracy oraz do samodzielnej egzystencji (znaczny

stopie

ń

niepełnosprawno

ś

ci) albo uko

ń

czyła 75 lat

ż

ycia. Osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywaj

ą

cej w

domu pomocy społecznej, w zakładzie opieku

ń

czo-leczniczym lub w zakładzie piel

ę

gnacyjno-opieku

ń

czym dodatek

piel

ę

gnacyjny nie przysługuje, chyba,

ż

e przebywa poza t

ą

placówk

ą

przez okres dłu

ż

szy ni

ż

2 tygodnie w miesi

ą

cu.

4

Ró

ż

nica mi

ę

dzy tymi

ś

wiadczeniami polega na tym,

ż

e dodatek jest wypłacany przez Zakład Ubezpiecze

ń

Społecznych,

podczas gdy zasiłek piel

ę

gnacyjny wypłaca pomoc społeczna. Do tych organów nale

ż

y zwraca

ć

si

ę

z wnioskiem o

wypłat

ę

ś

wiadczenia.

Instytucje działaj

ą

ce na rzecz osób niepełnosprawnych

Zadania na rzecz osób niepełnosprawnych wykonuje z mocy ustawy administracja rz

ą

dowa i samorz

ą

dowa.

Zadania na rzecz osób niepełnosprawnych realizuj

ą

równie

ż

organizacje pozarz

ą

dowe zrzeszaj

ą

ce osoby

niepełnosprawne lub działaj

ą

ce na ich rzecz.

Pełnomocnik Rz

ą

du do Spraw Osób Niepełnosprawnych

Merytoryczny nadzór nad wykonywaniem zada

ń

wynikaj

ą

cych z ustawy sprawuje Pełnomocnik Rz

ą

du do Spraw Osób

Niepełnosprawnych – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Pełnomocnik jest powoływany i

odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Organem doradczym

Pełnomocnika Rz

ą

du do Spraw Osób Niepełnosprawnych jest Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób

Niepełnosprawnych.

Pa

ń

stwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

PFRON jako pa

ń

stwowy fundusz celowy został utworzony z dniem 1 lipca 1991 r.

Ś

rodki Pa

ń

stwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych s

ą

przekazywane przez Prezesa Zarz

ą

du tego

Funduszu:

1)samorz

ą

dom wojewódzkim i powiatowym na realizacj

ę

okre

ś

lonych zada

ń

;

2) podmiotom realizuj

ą

cym zadania zlecone przez Fundusz lub inne zadania wynikaj

ą

ce z ustawy.

Ś

rodki Funduszu przeznaczane s

ą

mi

ę

dzy innymi na tworzenie nowych i utrzymanie istniej

ą

cych miejsc pracy osób

niepełnosprawnych, rehabilitacj

ę

społeczn

ą

tych osób, dofinansowanie zada

ń

wynikaj

ą

cych z programów rz

ą

dowych.

Jednostki samorz

ą

du terytorialnego

W wyniku przeprowadzonej reformy ustrojowej pa

ń

stwa oraz nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej

oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych realizacja znacznej cz

ęś

ci zada

ń

z zakresu rehabilitacji zawodowej i

społecznej powierzona została samorz

ą

dom terytorialnym. Zadania samorz

ą

du województwa, które mog

ą

by

ć

dofinansowane ze

ś

rodków Pa

ń

stwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zostały okre

ś

lone w

rozporz

ą

dzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 6 sierpnia 2004 r. w sprawie okre

ś

lenia zada

ń

samorz

ą

du

województwa, które mog

ą

by

ć

dofinansowane ze

ś

rodków Pa

ń

stwowego Funduszu Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 187, poz. 1940).

Rodzaje zada

ń

powiatu, które mog

ą

by

ć

finansowane ze

ś

rodków Pa

ń

stwowego Funduszu Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych okre

ś

la rozporz

ą

dzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie

okre

ś

lenia rodzajów zada

ń

powiatu, które mog

ą

by

ć

finansowane ze

ś

rodków Pa

ń

stwowego Funduszu Rehabilitacji

Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861 z pó

ź

n. zm.).

Instytucje orzekaj

ą

ce o stopniu niepełnosprawno

ś

ci

Do orzekania o niepełnosprawno

ś

ci powołane s

ą

: powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawno

ś

ci (działaj

ą

jako pierwsza instancja) oraz wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawno

ś

ci (działaj

ą

ce jako druga

instancja – rozpatruj

ą

ca odwołania od orzecze

ń

powiatowych zespołów). Powiatowy zespół powołuje starosta (po

uzyskaniu zgody wojewody) w ramach zada

ń

z zakresu administracji rz

ą

dowej. Wojewoda po zasi

ę

gni

ę

ciu opinii

starostów ustala obszar działania powiatowych zespołów, który mo

ż

e obejmowa

ć

swoim zasi

ę

giem wi

ę

cej ni

ż

jeden

powiat. Wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawno

ś

ci powołuje wojewoda.

Organizacje pozarz

ą

dowe

Organizacje pozarz

ą

dowe, stanowi

ą

ce trzeci, obok publicznego i rynkowego sektor, s

ą

znacz

ą

c

ą

cz

ęś

ci

ą

ka

ż

dego

efektywnie i demokratycznie funkcjonuj

ą

cego pa

ń

stwa i społecze

ń

stwa. Realizuj

ą

zadania, które wynikaj

ą

z polityki

pa

ń

stwa, lub te, których mimo istniej

ą

cego zapotrzebowania, ani podmioty publiczne ani prywatne zorientowane na zysk,

nie podejmuj

ą

. Dostarczaj

ą

usług obywatelom, nie rzadko wypełniaj

ą

c luk

ę

, której nie zapełnia sektor publiczny i

rynkowy.

Bardzo trudne jest okre

ś

lenie liczby organizacji rzeczywi

ś

cie działaj

ą

cych. Szacuje si

ę

,

ż

e liczba organizacji

pozarz

ą

dowych działaj

ą

cych na rzecz i w

ś

rodowisku osób niepełnosprawnych i chorych w Polsce wynosi około 7 tys.

5

Warsztaty terapii zaj

ę

ciowe

Warsztat jest wyodr

ę

bnion

ą

organizacyjnie i finansowo placówk

ą

stwarzaj

ą

c

ą

osobom niepełnosprawnym niezdolnym do

podj

ę

cia pracy mo

ż

liwo

ść

rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiej

ę

tno

ś

ci

niezb

ę

dnych do podj

ę

cia zatrudnienia. Warsztat nie jest placówk

ą

samodzieln

ą

, ale stanowi cz

ęść

wi

ę

kszej struktury

organizacyjnej wyposa

ż

onej w osobowo

ść

prawn

ą

lub posiadaj

ą

cej zdolno

ść

do czynno

ś

ci prawnych. Warsztaty mog

ą

by

ć

organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub przez inne podmioty.

Celem warsztatu jest:

aktywne wspomaganie procesu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,

stwarzanie osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podj

ę

cia pracy mo

ż

liwo

ś

ci rehabilitacji społecznej i

zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiej

ę

tno

ś

ci niezb

ę

dnych do podj

ę

cia zatrudnienia.

Uczestnikami warsztatów mog

ą

by

ć

osoby posiadaj

ą

ce prawnie potwierdzony status niepełnosprawno

ś

ci,

niezdolne do podj

ę

cia pracy.

Inwalida osoba pozbawiona całkowicie lub cz

ęś

ciowo zdolno

ś

ci do pracy z powodu kalectwa lub utraty zdrowia (łac.

invalidus słaby, bezsilny, chory;)

Niepełnosprawno

ść

to poj

ę

cie, które obejmuje ró

ż

ne ograniczenia funkcjonalne jednostek ludzkich w ka

ż

dym

społecze

ń

stwie, wynikaj

ą

ce z uszkodzenia zdolno

ś

ci wykonywania jakiej

ś

czynno

ś

ci w sposób uwa

ż

any za normalny,

typowy dla

ż

ycia ludzkiego. Ograniczenia te mog

ą

mie

ć

charakter stały lub przej

ś

ciowy, całkowity lub cz

ęś

ciowy, mog

ą

dotyczy

ć

sfery sensorycznej, fizycznej i psychicznej.

Rodzaje niepełnosprawno

ś

ci.

Bior

ą

c za kryterium podziału rodzaj niepełnosprawno

ś

ci, wyró

ż

niamy:

1. osoby z niepełnosprawno

ś

ci

ą

sensoryczn

ą

– uszkodzeniem narz

ą

dów zmysłowych, do których nale

żą

:

•

osoby niewidome i słabowidz

ą

ce

•

osoby niesłysz

ą

ce i słabosłysz

ą

ce

2. osoby z niepełnosprawno

ś

ci

ą

fizyczn

ą

, do których nale

żą

:

•

osoby z niepełnosprawno

ś

ci

ą

motoryczn

ą

– z uszkodzeniem narz

ą

du ruchu

•

osoby z przewlekłymi schorzeniami narz

ą

dów wewn

ę

trznych

3. osoby z niepełnosprawno

ś

ci

ą

psychiczn

ą

, do których nale

żą

:

•

osoby umysłowo upo

ś

ledzone z niesprawno

ś

ci

ą

intelektualn

ą

•

osoby psychiczne chore z zaburzeniami osobowo

ś

ci i zachowania

•

osoby cierpi

ą

ce na epilepsj

ę

– z zaburzeniami

ś

wiadomo

ś

ci

4. osoby z niepełnosprawno

ś

ci

ą

zło

ż

on

ą

,

•

a wi

ę

c dotkni

ę

te wi

ę

cej ni

ż

jedn

ą

niepełnosprawno

ś

ci

ą

.

Rehabilitacja (łac. re – znów i habilitatio – zdolny, przywrócony) oznacza przywrócenie komu

ś

utraconych warto

ś

ci, np.

praw, miejsca w społecze

ń

stwie – mimo istniej

ą

cego w dalszym ci

ą

gu kalectwa,

ś

lepoty, głuchoty, upo

ś

ledzenia

umysłowego lub innego odchylenia od normy (K. Kirejczyk, 1981,str.168).

Rehabilitacja pojmowana jest tak

ż

e jako proces, którego głównym zadaniem jest rozwijanie u osób trwale

poszkodowanych na zdrowiu maksymalnych zdolno

ś

ci do wykonywania podstawowych codziennych zaj

ęć

,

przygotowanie do pracy zawodowej oraz stwarzanie korzystnych warunków do kontaktów z otoczeniem fizycznym i za

ś

rodowiskiem społecznym (A. Hulek 1977, str.22).

Rewalidacja to kr

ą

g zabiegów pedagogiczno-leczniczych w pracy z jednostkami odchylonymi od normy, maj

ą

cych na

celu ich przystosowanie do

ż

ycia w społecze

ń

stwie ludzi normalnych - rehabilitacja. Warunkiem pozytywnych rezultatów

rewalidacji jest mo

ż

liwie wczesne wykrycie wyst

ę

puj

ą

cych upo

ś

ledze

ń

i podj

ę

cie post

ę

powania wyrównawczego.