Złoty Wiek kultury hiszpańskiej:

krótki zarys

mgr Zuzanna Jakubowska

Architektura, malarstwo

• architektura:

– typowy dla Hiszpanii i Portugalii styl plateresco:

• bogata, drobna ornamentyka

– żywotny styl herreriański  np. El Escorial

• zwany także desornamentado; ascetyzm i surowość

bryły

• malarstwo:

– Diego Rodríguez de Silva y Velázquez (1599-1660)
– Bartolomé Esteban Murillo (2618-1682)
– Francisco de Zurbarán (1598-1664)
– José (Jusepe) de Ribera (1591-1652)
– Doménicos Theotocópoulos ‘El Greco’ (1541-1614)

Plateresco: uniwersytet w Salamance

Sal Lorenzo de El Escorial

El Escorial zdjęcie satelitarne

Velázquez, Las meninas (Dwórki)

Murillo, Vendedores de fruta

(Sprzedawcy owoców)

Zurbarán, La Anunciación (Zwiastowanie)

Ribera, San Cristobal (Św. Krzysztof)

El Greco, El Expolio (Odarcie z szat)

El Greco, Toledo

Literatura, religia

• Dominacja hiszpańskiego nad łaciną
• literatura:

– popularność romansów rycerskich
– twórczość Cervantesa; Don Quijote –

I tom:

1605, II tom: 1615

• mistycy:

– św. Teresa z Ávila (od Jezusa; 1515-1582)
– św. Jan od Krzyża (1542-1591)

• 1534 r. – założenie zakonu jezuitów

(św. Ignacy Loyola)

Miguel de Cervantes (1547-1616)

Don Quijote: oryginalna strona tytułowa

Pomnik Cervantesa w Madrycie

Santa Teresa de Ávila

San Juan de la Cruz

San Juan de la Cruz:

Que muero porque no muero

Vivo sin vivir en mí
y de tal manera espero,
que muero porque no muero.
(…)
Estando absente de ti,
¿qué vida puede tener,
sino muerte padescer,
la mayor que nunca vi?
Lástima tengo de mí,
pues de suerte persevero,
que muero porque no muero.

E1 pez que del agua sale
aun de alivio no caresce,
que en la muerte que padesce
al fin la muerte le vale.
¿Qué muerte habrá que se iguale
a mi vivir lastimero,
pues si más viva, más muero? (…)

Żywy jestem, choć życia brak mi
I pewności przez to nabieram,
Że umieram, bo nie umieram.
(…)
Gdy Cię, Boże, blisko nie stanie,
Cóż za żywot jeszcze mnie czeka?
Jeno cierpień wciągnie mnie rzeka,
Jeno ciężkie przyjdzie konanie.
Sam nad sobą mam zlitowanie,
Lecz ataki żalu odpieram,
Umierając, gdy nie umieram.

Gdy się rybę wody pozbawi,
Ukojenia nie zna w cierpieniu
Aż w przedzgonnym, krótkim swym tchnieniu;
Śmierć ta równą męce się jawi.
A mnie jaka śmierć ulgę sprawi
Gdy do reszty życiem się steram?
Mocniej żyjąc, szybciej umieram. (…)

Tłum. Zuzanna Jakubowska

San Ignacio de Loyola

Źródła

•

http://es.wikipedia.org/ - plateresco, Murillo, Zurbarán, Ribera, El Greco,
Cervantes, Don Quijote, Santa Teresa San Juan, Loyola

•

http://img170.exs.cx/img170/4214/escorial0tf.jpg - El Escorial

•

http://www.duke.edu/~apc6/images/satellite/el_escorial.JPG - El Escorial -
satelita

•

http://www.ibiblio.org/wm/paint/auth/velazquez/velazquez.meninas.jpg - Las
meninas

•

http://www.wiw.pl/sztuka/plastyka/artysci/pict/toledo-z.jpg - El Greco, Toledo

•

Pomnik Cervantesa: fot. Z. Jakubowska