Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

Notatka:

Niniejsze

opracowanie sporządzone przez Kamila Jarosa

(dalej zwane „Materiałem

szkoleniowym”) licencjonowanego CTA i analityka Parkiet.com (dalej zwanego „Autorem”), w
żadnym przypadku nie może być traktowane jako wydana przez City Index Limited oraz City Index
Limited Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością Oddział w Polsce (razem zwane "City Index")
rekomendacja lub oferta sprzedaży lub jako rekomendacja lub też zachęcenie do kupna
jakiegokolwiek papieru wartościowego lub innego instrumentu finansowego. Ponadto fakt
dystrybucji Materiału szkoleniowego lub opieranie swojej aktywności na Materiale szkoleniowym
nie mogą być rozumiane jako zawarcie jakiejkolwiek umowy czy wejście w jakąkolwiek inną
relację. Materiał szkoleniowy nie jest osobistą rekomendacją. Powinieneś/-aś zasięgnąć
niezależnej porady, czy spekulowanie na jakimkolwiek z wymienionych w Materiale szkoleniowym
rynku jest dla Ciebie odpowiednie oraz czy Twoja zdolność do oszacowania związanego ryzyka w
tym zakresie jest właściwa. Ponadto w przypadku wątpliwości należy zasięgnąć niezależnej
porady w zakresie Twojej sytuacji podatkowej oraz podatkowych i księgowych charakterystyk lub
konsekwencji każdej z transakcji. City Index nie gwarantuje oraz nie stanowi, iż Materiał
szkoleniowy jest właściwy, kompletny, nie wprowadza w błąd lub iż odpowiada celowi, do
którego był przeznaczony. City Index nie gwarantuje również oraz nie stanowi, iż na zapisach i
zawartości merytorycznej Materiału szkoleniowego powinno się opierać jakiekolwiek działania.
City Index może z uwagi na zwykły rodzaj prowadzenia swojej działalności utrzymywać pozycje w
aktywach wskazanych w Materiale szkoleniowym. Autor nie jest pracownikiem City Index. City
Index nie gwarantuje oraz nie stanowi, iż opinie wygłaszane przez Autora są właściwe, kompletne,
nie wprowadzają w błąd lub iż odpowiadają celowi, do którego są przeznaczone. City Index nie
popiera

i

nie

aprobuje

stanowiska

Autora

ujętego

w

jego

opiniach.

Kontrakty na różnicę ("CFD") są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą
przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD mogą nie być odpowiednie dla wszystkich
inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to konieczne zasięgnij
niezależnej

porady.

Informacje

o

produktach

City

Index

znajdują

się

na

stronie

www.cityindex.eu/pl

.

City Index świadczy usługi w zakresie CFD. Jest uprawniony i nadzorowany przez Urząd Nadzoru
Finansowego (FSA). Nr rejestru FSA: 113942. City Index Limited jest podmiotem zarejestrowanym w
Anglii i Walii pod numerem: 1761813 z siedzibą w Park House, 16 Finsbury Circus, Londyn, EC2M 6XB.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Spis treści

strona

Start i ostrzeżenie o ryzyku......................................................3

Plan działania...........................................................................7

Analiza techniczna................................................................14

Oscylatory bardziej i mnie klasyczne..........................25

Ustrzec się błędów.................................................................42

Cierpliwość.....................................................................44

Zawodostwo...........................................................................47

Podsumowanie.......................................................................48

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

STARTUJEMY!

Zanim przejdziemy do zasadniczej części niniejszego opracowania proponuję
dokładniej przyjrzeć się temu, co zazwyczaj umyka uwadze inwestorom
rozpoczynającym swoją przygodę z rynkami finansowymi. Proszę spojrzeć na
dół tej strony i uważnie przeczytać tekst, który jest tam zamieszczony.

Tak, jest to mały druczek, ale nie dlatego, by coś przed Państwem ukrywać, ale
dlatego, by zmieścił się w tej dolnej małej przestrzeni. Dzięki temu znajduje się
on na każdej stronie tego opracowania i każdego innego sygnowanego logo
City Index.

śeby nie było wątpliwości wklejam tą zazwyczaj pisaną malutkim drukiem treść
tutaj:

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć
początkowe nakłady. Dlatego też, CFD mogą nie być odpowiednie dla wszystkich
inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to konieczne
zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w
żaden sposób jako porada inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do
zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Treść tej informacji warto sobie nie tylko przeczytać, ale i przyswoić. Można
pomyśleć, że mały druk wynika z tego, że City Index chce ukryć przez
Państwem fakt istnienia ryzyka na rynkach finansowych, a w szczególności
tkwiącego w takich instrumentach jakimi są CFD. Proszę mi wierzyć, że takie
działanie byłoby szkodliwe dla samego City Index.

City Index osiąga korzyści, w części podobnie jak brokerzy na rynkach akcji,
między innymi z tego, że jego Klienci zawierają transakcje, utrzymują otwarte

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

pozycje i środki na rachunku. Tym samym im dłużej te transakcje trwają oraz im
więcej transakcji zawierają Klienci tym lepiej.

Dochody, jakie generuje Klient zależą też od posiadanego przez Klienta
kapitału, a więc w interesie City Index jest, by kapitał Klienta był jak największy,
bo dzięki temu City Index będzie generował przychody.

Z tego wniosek, że w interesie City Index jest uświadomienie Klientom istnienia
ryzyka inwestycyjnego. Klient, który nie zdaje sobie z niego sprawy szybko ten
czynnik bagatelizuje, co prowadzi do utraty przez niego kapitału, a przez City
Index oczekiwanej liczby transakcji i związanych z nimi dochodów. Klient
świadomy istnienia ryzyka i sposobów jego kontroli ma większe szanse na
sukces, co pociąga za sobą sukces City Index. Z tego względu działania
edukacyjne, jakie podejmuje City Index z jednej strony wspierają Klientów, ale z
drugiej są inwestycją w większą liczbę transakcji w City Index, gdyż sukces
Klientów może przełożyć się w bezpośredni sposób na sukces City Index.

Po tym wstępie rzućmy ponownie okiem na wspomniany już tekst. Zauważmy,
że dzieli się on na dwie części. Pierwsza informuje o tym, że CFD są
instrumentami ryzykownymi. Mocno powiedziane, ale sprowadza się to do
stwierdzenia, że korzystanie z CFD pociąga za sobą ryzyko. Zmiany ceny
danego instrumentu, gdy otwarta jest na nim pozycja, mogą wpłynąć na to,
czy transakcja zakończy się zyskiem, czy stratą. Dotyczy to każdego
instrumentu finansowego. Specyfika CFD polega na tym, że teoretycznie w
pewnych warunkach nie ma tu limitu wyniku (tak dodatniego, jak i ujemnego).
Zadaniem tego opracowania jest m.in. wskazanie, jak uniknąć sytuacji, które w
nadmierny sposób narażałyby posiadany kapitał.

Drugą częścią tego pisanego małym druczkiem ostrzeżenia jest uwaga, że
poniższe opracowanie nie może być traktowane jako doradztwo, czy
rekomendacja, jak również zachęta do zawarcia transakcji. Oczywiście jest to
zdjęcie odpowiedzialności autora dotyczące ewentualnych skutków działań

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

odbiorcy załączonych treści, ale kryje się za tym coś więcej. City Index
uświadamia Klientowi, że tylko On samodzielnie odpowiada za podejmowane
decyzje inwestycyjne. Transakcje, jeśli jakieś się pojawią, są wynikiem wyłącznej
woli Klienta. To od niego zależy, czy coś kupi, lub coś sprzeda, co to będzie,
kiedy to będzie i ile tego będzie.

Zatem drogi Czytelniku, miej świadomość, że wkraczasz w obszar, w którym
działasz samodzielnie. Szanse na osiągnięcie sukcesu zależą od tego, czy
będziesz popełniać błędy, czy też zdołasz ich uniknąć. Proszę tego nie
utożsamiać ze stratami. Pojedyncza strata, czy nawet ich seria, to nie błąd o ile
jest

to

zaakceptowana

sytuacja

w

ramach

posiadanego

planu

inwestycyjnego. Strata jest nieodłączną częścią inwestowania. Chodzi jednak
o to, by je kontrolować i się ich nie bać.

Statystyki są nieubłagane. W zależności od źródła: ponad połowa lub
zdecydowana większość tych, którzy zaczynają spekulację na rynkach
finansowych, traci przeznaczony na ten cel kapitał.

Brzmi strasznie? Być może, ale wynika to nie z tego, że rynek, czy instrumenty na
nim notowane są takie, czy inne, bo przecież grupa tych uczestników rynków,
którzy wygrywają działa w tych samych warunkach. Różnica nie tkwi w rynku,
ale jego wykorzystaniu, a o jego wykorzystaniu decydujesz Ty. Moim zadaniem,
a intencją City Index, który mnie wynajął, jest przekazanie minimum wiedzy
potrzebnej do tego, byś znalazł się w tej grupie osób, którym się to udało.
Statystyka działa na Twoją niekorzyść, ale to z góry nie determinuje
ostatecznego wyniku Twoich działań.

Na koniec jeszcze jedna przestroga. Obecność na rynkach finansowych jawi
się jako łatwy sposób na zarabianie pieniędzy. Zapewne niejeden, kto stawia
pierwsze kroki w tej dziedzinie, ma cel, by ta działalność była jego zawodem, a
efekty inwestowania były głównym źródłem dochodów. Najlepiej bardzo
dużych dochodów. Od razu więc przestrzegam, że spekulacja na rynkach

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

finansowych (bo o niej tu jest głównie mowa) to nie jest działalność lekka,
łatwa i przyjemna. Wprawdzie składanie zleceń faktycznie nie nastręcza
większych trudności, ale brak wysiłku fizycznego nie oznacza, że ta praca nie

jest trudna. Zamiast wysiłku fizycznego mamy tu do czynienia z poważnym
obciążeniem psychicznym i emocjonalnym. Są chwile, gdy składanie zleceń
przychodzi z trudem. Jeśli ktoś myśli, że dzięki spekulacji zarobi szybko i bez
wysiłku, to pomylił miejsce. Gra jest zdecydowanie warta świeczki, ale
kłamstwem byłoby stwierdzenie, że nie pociąga ona za sobą kosztów.

Polecam

kompleksową lekturę

niniejszego

opracowania.

Dodatkowo

poniższymi ikonami wskazuję kluczowe miejsca:

- to przestroga lub wskazanie klasycznego błędu inwestora,



- to podpowiedź podejścia do spekulacji,



- to element przykładowej strategii.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

PLAN DZIAŁANIA

Jeśli do spekulacji mamy podejść poważnie, to podstawową rzeczą, którą
należy przygotować jest plan inwestycyjny, czy też inaczej strategię
inwestycyjną. Sama chęć osiągnięcia zysków to za mało, tym bardziej, że na
dłuższą metę nie można tylko zyskiwać. Spekulacja to także okresowe
ponoszenie strat. Jeśli mamy plan, to wiemy, że są one czymś normalnym, jeśli

nie, to pojawia się obawa, że coś nie idzie dobrze

i pojawiają się emocje,

nad którymi trudno będzie zapanować. Takie emocje będą prowadzić do
podejmowania pochopnych i nieprzemyślanych decyzji, co w efekcie
błyskawicznie wrzuci nas do worka nieszczęsnych przegranych tych, których
rynek wyrzucił bez kapitału.

Plan to usystematyzowana wiedza, która ma w sposób możliwie pełny i
szczegółowy wesprzeć spekulanta w odpowiedzi na poniższe pytania:

1.

Jaki instrument jest w kręgu zainteresowania spekulanta

2.

Określa warunki zawarcia ewentualnej transakcji

3.

Pozwala na ocenę transakcji w odniesieniu do założeń planu

Dobór instrumentu, czy też ich grupy związany jest z tym, w jaki sposób
będziemy uczestniczyć na rynku. Jeśli ma to być spekulacja długoterminowa
nastawiona na miesiące i oparta o dane tygodniowe, to tych instrumentów
może być dużo, gdyż będzie czas na ich analizę. Ograniczeniem może być tu
wielkość posiadanego kapitału, która ogranicza ilość jednocześnie otwartych
pozycji. Tym bardziej, że długi termin zakłada oddalone poziomu zleceń stop,
a więc przy zachowaniu kontroli ryzyka także wymagane jest pewne minimum,
które na początek może być poza zasięgiem przeciętnego spekulanta. Tym
bardziej, jeśli są to jego pierwsze krotki.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.



Osobiście uważam, że każdy, kto rozpoczyna działalność na rynku powinien

na początku skupić się na jednym instrumencie niezależnie od posiadanego
kapitału i oprzeć swoje decyzje o dzienny interwał danych. Z jednej strony
pozwala to na zawieranie transakcji na rynku w sposób przemyślany i spokojny,
a z drugiej nie wymusza posiadania znacznego kapitału na starcie.

Od kilku lat modny i mocno promowany jest daytrading, czyli handel na rynku z
horyzontem utrzymywania pozycji nie przekraczającym jednego dnia. W wielu
przypadkach promocja tego typu działalności jest połączona z przekazem, że
jest to łatwy sposób na szybkie zyski. Zdecydowanie odradzam początkującym
tego typu działalność.

Daytrading przeznaczony jest dla doświadczonych spekulantów, którzy

mają za sobą łatwiejsze i trudniejsze chwile na rynku. Ta forma inwestowania w
połączeniu z otwieraniem pozycji wysokolewarowanych jest główną przyczyną
porażki na rynku. Daytrading i dźwignia to Formuła 1. Kubica, by wsiąść do
bolidu musiał wiele lat zdobywać sukcesy w niższych klasach pojazdów od
gokartów poczynając. Nie ma drogi na skróty. Jeśli ma przyjść sukces, działać
trzeba stopniowo i trzeba pozwolić sobie na zdobywanie doświadczenia.
Każdy, kto bez doświadczenia wsiądzie do kokpitu bolidu zapewne nie skończy
nawet jednego okrążenia, nie mówiąc o całym wyścigu czy cyklu Gran Prix.

To zadziwiające, jak ten oczywisty fakt względem większości umiejętności jakie
zdobywamy w życiu, akurat w przypadku zarabiania na spekulacji jest
ignorowany. Daytrading mami szybkim zyskiem. W końcu pojawiajmy się na
rynku, by zarabiać. Zysk jest więc czymś oczekiwanym. Skoro zaś daytrading
ma go podobno przysporzyć szybciej, to po co czekać? To pułapka.
Daytrading faktycznie po jednej, czy nawet kilku transakcjach przynieść może
szybki zysk, ale także wymaga błyskawicznych decyzji. Jest to najbardziej
obciążająca forma obecności na rynku. Zatem jeśli chcemy, by przygoda ze
spekulacją za szybko się nie skończyła, zapomnijmy na razie o daytradingu.

Pozostaje wybrać nam jeden instrument i skupić na nim swoją uwagę.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Plan powinien zawierać zasady postępowania. Powinna panować zasada, że
im mniejsze doświadczenie spekulanta, tym mniej w planie powinno być
miejsca na podejmowane przez niego w ostatniej chwili decyzje. Inaczej
mówiąc, warunki działania powinny być możliwie ściśle opisane zanim handel
zostanie rozpoczęty. Wraz z doświadczeniem teoretycznie można sobie
pozwolić na pewną możliwość manipulacji, ale paradoksem jest też to, że
wielu doświadczonych spekulantów cały czas pracuje na typowo
mechanicznych strategiach wiedząc, jak złudną jest pokusa działania „na
nosa”, czyli poddaniu się czemuś, co potocznie nazywa się intuicją. Intuicję
może mieć ktoś, kto po wieloletniej obecności na rynku wykształcił w swojej
podświadomości pewne schematy działania rynku. Wtedy intuicja może coś
podpowiadać, lub podszeptywać. W żadnym jednak wypadku nie można
mówić o intuicji, czy wyczuciu rynku u osoby nie posiadającej doświadczenia.
Jeśli taka osoba odnosi sukcesy przez jakiś czas, to musi się liczyć z tym, że to
tylko efekt szczęścia, które się prędzej czy później odwróci.

Przyjmijmy więc, że nasz plan będzie zawierał szczegółowe, bez miejsca na
wątpliwości, wytyczne co do tego, kiedy wejść na rynek (otworzyć pozycję),
kiedy z niego wyjść (zamknąć pozycję) oraz jaką część kapitału w daną
transakcję zaangażować. Jeśli takie sztywne zasady zostaną opracowane dla
danych dziennych pozwoli nam to na spokojne przygotowanie się do
kolejnych transakcji.

Decyzje o otwarciu i zamknięciu pozycji podejmować będziemy na postawie
analizy technicznej. Jest to założenie dotyczące metodologii, choć ma też w
sobie akceptację uwarunkowań, z jakimi borykają się indywidualni spekulanci.

Skupienie się w swoich decyzjach na analizie technicznej ma kilka uzasadnień.
Pozwala spekulantowi skupić się wyłącznie na obszarze ceny interesującego
instrumentu finansowego bez wgłębiania się w analizy innego rodzaju, a w
szczególności

analizę

fundamentalną,

czy

szerszych

zjawisk

makroekonomicznych. To uproszczenie wcale nie zmniejsza szansy na sukces, a
nawet może w jego osiągnięciu pomóc, gdyż skupi uwagę na najważniejszej
informacji, czyli cenie. Analiza innych czynników to analiza możliwości zmian

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

popytu i podaży, które mogą, acz nie muszą się zrealizować. Zmiany ceny już
są efektem zmian popytu i podaży.

Skupienie się na cenie daje także inny skutek. Pozwala reagować na zmiany
rynkowe, które są skutkiem informacji ogólnie niedostępnej, których żadna
analiza poza techniczną nie jest w stanie uwzględnić. Koronnym przykładem
może tu być jakaś zatajana informacja, która wpływa na wzrost popytu na
rynku akcji jakieś spółki (np. skup akcji przez inwestora w celu przejęcia).
Analiza techniczna pozawala na wyłuskanie takiej zmiany w popycie i
wykorzystanie sytuacji do osiągnięcia zysku zanim powód wzrostu ceny
zostanie oficjalnie ujawniony.

Przy opracowywaniu warunków otwarcia i zamknięcia pozycji wraz z
warunkami określającymi wielkość tej pozycji (ile kapitału angażujemy i ile
ryzykujemy na jednej

transakcji) korzystamy z dostępnych danych

historycznych notowań danego instrumentu. W ramach tych badań możemy
dojść do wniosku o zmianie interesującego nas instrumentu lub zmianach i
kalibracji warunków wejścia/wyjścia i wielkości pozycji. Ostatecznie powinniśmy
dostać szczegółowy opis działania, którego parametry na danych
historycznych będą znane.

Najważniejszymi parametrami są średnioroczny zysk w procentach, największe
obsunięcie kapitału, a więc największy procentowo wyrażony odcinek między
szczytem kapitału, a jego dołkiem, po którym kapitał ponownie wzrósł ponad
poprzedni szczyt (patrz Wykres 1), liczba najdłuższego ciągu transakcji
zyskownych

i

stratnych,

czy

wreszcie

porównanie

zyskowności

do

podejmowanego

ryzyka,

czyli

relacja

średniorocznego

zysku

do

maksymalnego obsunięcia kapitału.

Ta ostatnia relacja będzie bardzo dobra, jeśli będzie wynosić 1, a więc jeśli
średnioroczny zysk z inwestycji będzie porównywalny do maksymalnego
obsunięcia kapitału. W większości wypadków ta relacja jest mniejsza od 1. Czy

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Państwo widzą, co się za tym kryje? W tej relacji ukryte są realia oczekiwań
dotyczących efektów spekulacji na rynkach. Obalany jest w tej chwili mit
szybkiego podwajania kapitału. Jeśli liczymy na to, że średniorocznie uda nam
się podwoić kapitał to równocześnie bierzemy na siebie ryzyko jego pełnej
utraty. A trzeba pamiętać, że wynik oparty o dane historyczne jest zazwyczaj

lepszy od rzeczywistości i by zbudować sobie margines błędu powinno się
liczyć z tym, że w rzeczywistości maksymalne obsunięcie może być dwukrotnie
większe niż to, które wychodzi z obliczeń.

Wykres 1 - Przykład przebiegu linii kapitału z zaznaczonym okresem obsunięcia.

Źródło: Obliczenia własne

Najlepsi, którzy zarządzają miliardami dolarów, osiągają średnioroczne stopy
zwrotu 30-40 proc. Byłoby znaczną arogancją zakładanie, że jesteśmy lepsi od
tej elity, lub że do niej należymy.

Przyjmijmy więc skromnie, że osiągnięcie relacji średni roczny zysk do
maksymalnego obsunięcia kapitału na poziomie 1 będzie wielkim sukcesem.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Analiza danych historycznych pozwala nam na ocenę aktualnych wyników.
Możemy odnieść to, co dzieje się na bieżąco do tego, co sugerowały nam
wyniki historyczne, co pozwala na wnioski, czy wszystko idzie zgodnie z
założeniami, czy też coś się zmieniło i wymaga podjęcia działań naprawczych.

Rynki są środowiskiem dynamicznym i żadna strategia nie będzie działać przez
cały czas na równym poziomie skuteczności.

Handel na rynkach to ciąg strat i zysków. Ich przebieg oraz sumaryczne efekty
powinny być zbieżne z tym, co oczekiwaliśmy.



Świadomość, że dopiero ogólny wynik jest podstawą do oceny pozwala

zmniejszyć presję na wynik pojedynczej transakcji. Zadaniem dobrze
zbudowanego planu jest osiągnięcie sumarycznego satysfakcjonującego zysku
przy możliwie niskim poziomie ryzyka. Nie ma możliwości przewidzenia efektu
pojedynczej transakcji. Tym samym, przed otwarciem pozycji nie jesteśmy w
stanie przewidzieć, czy zakończy się ona zyskiem czy stratą. Układ zysków i strat
jest losowy. Ważne jest natomiast by zyski przewyższały straty w długim terminie.
By sumaryczna ilość zysków była wyższa od sumarycznej ilości strat.

W tym miejscu ujawnia się także wyraźna przewaga strategii mechanicznych, a
więc uniemożliwiających bieżącą ingerencję spekulanta, nad takimi, gdzie
pozostawia się mu pole manewru. Porównanie wyników bieżącej działalności z
historycznymi ma sens tylko wtedy, gdy w przeszłości i obecnie decyzje
podejmowane są na tych samych podstawach. W przypadku włączenia woli
spekulanta takie porównanie nie jest możliwe i nie można stwierdzić, na ile
aktualny wynik to efekt strategii, a na ile efekt działania spekulanta. Jest to
wada, która ujawnia się ze zdwojoną siłą w sytuacji serii stratnych transakcji,
gdyż nie ma możliwości, by stwierdzić, czy sytuacja jest nadal w normie, czy też
wymaga zmiany jakiejś zasady. Ta niepewność jest kolejnym obciążeniem
emocjonalnym, co nie pozostaje bez wpływu na poczynania spekulanta. Stąd
jeszcze raz przypominam, że na pozostawienie sobie możliwości wpływu na

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

decyzje może sobie pozwolić ktoś, kto już jest obyty z rynkowym życiem i potrafi
zarządzać własnymi emocjami, by odseparować je od procesu decyzyjnego.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

ANALIZA TECHNICZNA

Jak już wcześniej wspomniano, decyzje o otwarciu i zamknięciu pozycji
podejmować

będziemy

na

postawie

analizy

technicznej.

Niniejsze

opracowanie nie jest miejscem na to, by szczegółowo opisywać, czym jest
analiza techniczna, ani wyliczać kolejno jej wszystkie narzędzia. Na ten temat
powstają opasłe tomiska, jak choćby praca Johna J. Murphiego (Analiza
techniczna, WIG PRESS), czy Jacka D. Schwagera (Analiza techniczna rynków
terminowych, WIG PRESS). Tu pokrótce przedstawię ogólną wiedzę, a po
szczegóły odsyłam do literatury przedmiotu, której sporo jest wydajnej także w
języku polskim.

Najogólniej mówiąc analiza techniczna polega na analizie przebiegu cen
danego instrumentu finansowego w celu wyodrębnienia pojawiających się na
nim powtarzalnych zmian oraz wykorzystania tych zmian do podjęcia decyzji o
otwarciu lub zamknięciu pozycji.

Już z tej definicji wynika wniosek, który często jest trudny do zaakceptowania
przez spekulantów ze stosunkowo niewielkim doświadczeniem. Zmiany cen,
jakie widać na wykresach, tworzą pewne dynamiczne środowisko, w którym
naszym zadaniem jest taki dobór momentów zawarcia transakcji, by osiągnąć
w długim okresie zysk. Nie ma tu mowy o tym, w jakim stopniu wykorzystuje się
ruchy cen, czy udaje się nam zawrzeć transakcję kupna w pobliżu dołka, a
sprzedaży w pobliżu szczytu. Nie ma znaczenia, czy transakcja jest
dokonywana na kilka minut, czy kilka miesięcy. Nie ma znaczenia, czy szukamy
wspomnianych prawidłowości na wykresach w horyzoncie 5-minutowym,
godzinowym, czy tygodniowym.

Zadaniem analityka technicznego jest znalezienie przesłanek do dokonania
transakcji. To oznacza, że przez jakiś czas może ich po prostu nie być. Nikt nie
zmusza nikogo, by stale był obecny na rynku. Ba, istnieje silna pokusa do

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

zawarcia transakcji, której zazwyczaj trzeba się opierać, jeśli rynek nie
zachowuje się tak, jak ma wyglądać by do transakcji doszło.

Nikt także nie wymaga od analityka technicznego, by w każdym momencie
miał określone zdanie na temat rynku. Gdyby bowiem takie zdaniem miał, to
w sumie powinien mieć otwarte permanentnie pozycje. Zadaniem osoby
parającej się analizą techniczną jest przesiewanie danych o cenach w
poszukiwaniu powtarzalnych wzorów, które mogą skutkować zmianą ceny,
która pozwoli na osiągnięcie zysku.

Te powtarzalne wzory mają różne formy. Dotyczą zarówno samych zmian cen,
jak i budowanych na tych zmianach wskaźników. Wszystko tak czy inaczej
sprowadza się do zmian cen.

Ceny instrumentów finansowych przedstawia się za pomocą wykresów.
Najprostszą formą jest wykres liniowy łączący linią ciągłą kolejne punkty
cenowe (Wykres 2).

Wykres 2 – Przykład wykresu liniowego

Źródło: City Index

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Gdy w poszczególnych interwałach czasowych występuje tylko jedna cena to
rozwiązanie ma sens. Problem pojawia się, gdy w trakcie jednej cząstki czasu
pojawia się wiele cen. Która jest najważniejsza? Przyjęło się wtedy uznawać, że
najważniejszą jest ostatnia cena z danego interwału, ale o ile ma to
uzasadnienie w przypadku wykresów o interwale dziennym, bo końcówka sesji
zwykle jest najważniejsza, gdyż aktywniejsi są na niej profesjonaliści, to już w
przypadku wykresów o interwale godzinowym wybór ostatniej ceny jest raczej
umowny i jest prostym przełożeniem z wykresu dziennego.

By uporać się z tym problemem stworzono wykresy słupkowe, które dla
każdego interwału przedstawiają pierwszą cenę w danym okienku czasowym
(dla wykresu godzinowego będzie to pierwsza cena w danej godzinie, a dla
dziennego cena otwarcia notowań – jest ona zaznaczona małą kreską po
lewej stronie słupka), cenę maksymalną, jaka została osiągnięta w danej
jednostce czasu, cenę minimalną (obie ceny wyznaczają wysokość słupka),
oraz ostatnią cenę tej jednostki czasu (zaznaczona małą kreską po prawej
stronie słupka) (Wykres 3).

Wykres 3 – Przykład wykresu słupkowego

Źródło: City Index

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres słupkowy zawiera już pełną informację o zakresie zmian cen, jaki miał
miejsce w danej jednostce czasowej. Podobny do wykresu słupkowego jest
wykres świecowy, który jest obecnie chyba najbardziej rozpowszechniony. Ta

forma przestawiania zmian cen ma swoje korzenie w Japonii. Stąd mówi się o
świecach japońskich (Wykres 4).

Wykres 4 – Przykład wykresu świecowego

Źródło: City Index

Prezentacja zmian cen za pomocą świec japońskich ułatwia odczytywanie
zmian na rynku, gdyż wprowadza oprócz wspomnianych czterech poziomów
cen także informację o kierunku zmiany między ceną otwarcia, a ceną
zamknięcia danej świecy. Różnicę między ceną zamknięcia, a ceną otwarcia
przedstawia korpus świecy, czyli mały prostokąt, którego wysokość jest tą
różnicą. Jeśli cena otwarcia (pierwsza cena jednostki czasu) znajduje się
powyżej ceny zamknięcia (cena w danej jednostce czasu spadła) to korpus
przyjmuje kolor czarny (mowa o wersji klasycznej, bo teraz programy często
sugerują kolor czerwony), gdy zaś ceny zamknięcia jest wyższa od ceny
otwarcia, kolor korpusu świecy jest biały (lub zielony). Tak naprawdę sprawa
kolorystyki jest umowna i wiele programów do analizy technicznej pozwala
użytkownikom dowolnie ustawiać barwy świec.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Analiza techniczna szuka powtarzalnych układów cen. Nie wchodząc za
głęboko w teoretyczną naturę zjawiska przyjmijmy jako dany fakt, że co jakiś
czas układy cen się powtarzają. Jak już wspomniałem, te układy mogą mieć
rożne formy. Jedną z nich są formację cenowe, czyli zmiany cen układające
się wg pewnego wzorca. Przykładami najpopularniejszych formacji cenowych

jest podwójny szczyt/podwójne dno, potrójny szczyt/potrójne dno, głowa i
ramiona, trójkąty, prostokąty i wiele innych mniej znanych. To są układy, które
budowane są przez szereg jednostek czasowych.

Wykres 5 – Przykład formacji podwójnego szczytu (dwa lokalne szczyty na podobnym poziomie
– sygnał sprzedaży poniżej linii znajdującej się na poziomie dołka dzielącego te dwa szczyty) i
formacji trójkąta.

Źródło: City Index

Podwójny szczyt

Trójkąt

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres 6 – Przykład odwróconej formacji głowy z ramionami, gdzie na wykresie pojawiły się
trzy lokalne dołki, z których środowy jest położony najniżej, a boczne na podobnej wysokości.
Pokonanie poziomej „linii szyi” jest uznawane za sygnał kupna.

Źródło: City Index

Wykres 7 – Przykład formacji klina zwyżkującego

Źródło: City Index

Odwrócona głowa

z ramionami

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

W przypadku świec japońskich oprócz wspomnianych wyżej formacji
wielookresowych można także doszukiwać się formacji jedno-, dwu- lub
trójokresowych zwanych formacjami japońskimi.

Wykres 8 – Przykład formacji jednookresowej - młot

Źródło: City Index

Wykres 9 – Przykład formacji jednookresowej – spadająca gwiazda

Źródło: City Index

Młot

Spadająca gwiazda

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres 10 – Przykład formacji dwuokresowej – formacja przenikania

Źródło: City Index

Wszystkie powyższe układy cen, tak wielookresowe, jak i japońskie, są
faktycznie układami, które co jakiś czas na wykresach się pojawiają. Ich
pojawienie się może być podstawą do zawarcia transakcji. Opiera się to na
obserwacji historycznej wskazującej na to, że gdy pojawia się dana formacja,
rynek ma szansę zachować się w jakiś szczególny sposób. Np. pojawienie się
formacji wybicia z podwójnego dna może skutkować wzrostem cen. Spekulant

po pojawieniu się formacji

(to bardzo ważne – o formacji można mówić,

gdy się ona pojawi, a nie wcześniej, gdy wykres sprawia wrażenie, że daną
formację kreśli, gdyż może w ogóle do jej wykreślenia nie dojść) zawiera
transakcję i monitoruje rynek, czy ten porusza się zgodnie z założeniami, czy
przeciwnie - do oczekiwanego ruchu nie dochodzi i formacja się załamuje.

Poza analizą samych zmian cen bada się również zmiany pewnych miar, które
są pochodną cen. Pojawia się coś, co nazywa się wskaźnikiem. Np. porównuje
się aktualną cenę z jej poziomem sprzed 10 okresów. Takie znaczenie ma
popularny wskaźnik ROC. Istnieje dość obfity zbiór różnych wskaźników, które
przeformatowują rzeczywiste zmiany cen na coś innego. Jednak wszystko i tak
sprowadza się co tego, jak zachowuje się cena.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Z wykorzystaniem wskaźników większość spekulantów przechodzi stałe fazy.
Początkowo poznaje te, które są popularne. Okazuje się, że nie są one idealne
i zaczyna poszukiwać własnych, które będą lepsze. Buduje wielopoziomowe
strategie, których zadaniem ma być wyłapywanie najlepszych ruchów. W
końcu rzuca wszystko w diabły i najwyżej pozostaje z jednym wskaźnikiem, który
wydaje się najbliższy mentalnie dochodząc do wniosku, że zagłębianie się w
poszukiwania idealnych wskaźników jest marnowaniem czasu i ślepą uliczką.
Poszukiwania wskaźników są bowiem wynikiem kładzenia dużego nacisku na

momenty otwarcia pozycji.



Owszem, są one ważne, ale ważniejsze wydają

się momenty wyjścia, a zwłaszcza sposób zachowania, gdy pozycja jest
otwarta.

Wskaźniki ogólnie można podzielić na grupę tych, które wskazują na istnienie
trendu, wskaźniki oscylacyjne, które swoim zachowaniem mają sygnalizować
możliwość zwrotu cen, a także wskaźniki będące miarą skali zmienności cen na
rynku. Do pierwszej grupy zaliczyć można średnie kroczące (średnia cena z kilku
okresów), do drugiej wspomniany ROC (choć w tym wypadku mierzona jest
także siła ruchu), czy też równie popularny wskaźnik RSI, lub CCI. Wreszcie
miarą zmienności może być ATR, czyli średnia zmienność cen z dowolnej liczby
okresów.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres 11 – Przykład przebiegu średnich kroczących – Sygnałem może być punkt przecięcia
ceny i średniej, bądź samych średnich, lub fakt wzajemnego zbliżania się bądź oddalania
średnich

Źródło: City Index

Wykres 12 – Przykład oscylatora – Oscylator RSI. Wzrost powyżej 70 oznacza wykupienie rynku, a
spadek poniżej 30 oznacza wyprzedanie.

Źródło: City Index

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

To o czym warto pamiętać przy poszukiwaniu wygodnego dla siebie narzędzia
analizy technicznej to to, że niezależnie co sobie upatrzymy, i co spełni nasze
oczekiwania, to zawsze będzie to tylko generator przesłanki dla transakcji.
Ostatecznie to zmiana ceny powinna generować sygnał, który będzie kończył
się transakcją. Nie ma mowy o tym, by narażać kapitał tylko dlatego, że jakiś
tam wskaźnik osiągnął jakąś tam wartość, lub przeciął się z własną średnią.
Zadaniem analizy technicznej jest poszukiwanie przesłanek, które pozwolą nam
ocenić ruchy popytu i podaży na rynku. Ruchy te ostatecznie widoczne są w
ruchach ceny. Zatem zachowanie jakiegoś wskaźnika może coś sugerować,
kształt wykresu może przypominać formację szczytową, ale póki ceny nie
wykonają ruchu, który przekona nas do tego, że rynkiem rządzić zaczyna
podaż, nie ma mowy o grze na spadek cen.

Najczęściej takim ruchem potwierdzającym jest pokonanie lokalnego dołka w
przypadku gry na spadek cen, lub jakiegoś lokalnego szczytu, gry rozważana
jest możliwość gry na wzrost cen. Czyli ostatecznie wszystko i tak rozstrzyga
zmiana ceny.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

OSCYLATORY BARDZIEJ I MNIEJ KLASYCZNIE

Oscylatory powszechnie uważane są za narzędzia najlepiej sprawdzające się w
sytuacji, gdy ceny nie poruszają się w ramach wyraźnego trendu, ale wahają
w bardziej lub mniej wyraźnym przedziale wartości. Wtedy sygnalizując
wykupienie lub wyprzedanie rynku mogą skutecznie wskazywać momenty
możliwych zwrotów cen. Wybór oscylatorów jest znaczny i wiele programów do
analizy technicznej zawiera ich całą masę.

Klasyczne wykorzystanie oscylatorów przedstawione zostało na wykresie
(Wykres 13).

Wykres 13 – Przykład klasycznego wykorzystania oscylatora RSI

Źródło: City Index

W tym wypadku wykorzystano popularny oscylator RSI, ale opisana poniżej
zasada dotyczy większości bardziej znanych oscylatorów. Przyjęto założenie, że
zadaniem tej grupy narzędzi analizy technicznej jest wskazywanie okresów, w
których rynek osiąga fazę wykupienia bądź wyprzedania w ramach kreślonej
konsolidacji. Innymi słowy, w trakcie spadku cen wartość oscylatora spada

Wykupienie

Wykupienie

Wyprzedanie

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

osiągając ostatecznie niskie wartości i wskazuje na możliwość zatrzymania
zwyżki i ruch w górę. Gdy ceny faktycznie rosną, to oscylator także rośnie i
osiąga wartości wysokie, które sygnalizują wyczerpywanie się siły popytu.

Zachowanie oscylatora ma wskazać dogodny moment zawarcia transakcji.
Gdy oscylator przybiera relatywnie wysokie wartości (wiele oscylatorów jest
standaryzowanych i zawiera się w pewnym przedziale, dzięki czemu łatwo jest
określić, czy mamy do czynienie z niską, czy wysoką wartością wskaźnika) to
uznaje się, że rynek jest wykupiony, a więc, że istnieje możliwość wyznaczenia
lokalnego szczytu. Gdy po chwili zasygnalizowania wykupienia oscylator
zaczyna spadać, pojawia się sygnał sprzedaży.

W przypadku przedstawionego w naszym przykładzie oscylatora RSI przyjmuje
się, że wykupienie pojawia się, gdy wskaźnik osiąga wartość powyżej 70 pkt., a
rynek można uznać za wyprzedany, gdy wskaźnik jest poniżej poziomu 30 pkt.
Zatem, kierując się wspomnianą zasadą dla sygnału sprzedaży, wyjście RSI nad
poziom 70 pkt. zasygnalizuje wykupienie rynku, a późniejszy spadek pod
poziom 70 pkt. będzie sygnałem sprzedaży.

Sygnał kupna pojawia się, gdy wartość oscylatora osiąga niskie poziomy (w
naszym przypadku jest to poziom poniżej 30 pkt.), a potem zaczyna rosnąć i
opuszcza strefę wyprzedania (wyjście nad 30 pkt.).

Pojęcie sygnału kupna i sygnału sprzedaży są tu pojęciami umownymi, gdyż
dotyczą pewnego zachowania wskaźnika, ale jeszcze nie przekładają się na
działania inwestora. Tu dotykamy ważnej kwestii, o której należy bezwzględnie
pamiętać nie tylko w odniesieniu do oscylatorów, ale wszelkich narzędzi analizy

technicznej.

Głównym wyznacznikiem decyzji o otwarciu bądź zamknięciu

pozycji jest zmiana ceny interesującego nas instrumentu. Niezależnie od tego,
co sygnalizuje takie czy inne narzędzie, jeśli cena tego sygnału nie potwierdza,
to nie ma mowy o transakcji na rynku.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

W poprzednim przykładzie mowa jest o sygnałach kupna bądź sprzedaży, ale
nie o transakcjach. Pojawienie się sygnału na oscylatorze nie przekłada się
automatycznie na transakcje.

Zatem nawet jeśli do tej pory była kreślona konsolidacja i po ruchu wzrostowym
oscylator zaczyna wskazywać wykupienie i nawet jeśli później wartość
oscylatora zaczyna spadać generując sygnał sprzedaży, ale ceny nie
sygnalizują przewagi podaży, to nie ma podstaw do tego, by ślepo podążać
za zmianą oscylatora. Warto sobie uzmysłowić, że to nie na zmianach wartości

oscylatora szukamy zysków, ale na zmianach cen.



Wykres 14 – Nie każde wyjście ze strefy wyprzedania jest sygnałem kupna

Źródło: City Index

Łatwo jest znaleźć przykłady sytuacji, gdy po wzroście cen, rynek się
konsoliduje, a szereg oscylatorów generuje wtedy sygnały sprzedaży.
Oscylatory obniżają swoje wartości zmierzając do poziomów równowagi, która
faktycznie ma miejsce na rynku. Ślepe trzymanie się tego, co sugeruje sam
wskaźnik nie ma sensu.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wszelkie wskaźniki, nie tylko oscylatory, a właściwie wszelkie narzędzia analizy
technicznej, które nie są zmianami cen, ale te zmiany w jakiś sposób opisują,
lub są tych zmian pochodnymi, są tylko sugestią, znakiem ostrzegawczym.
Same w sobie nie determinują zmian cen. Nie każde zachowanie, które na
oscylatorze będzie odebrane jako sygnał kupna będzie skutkowało wzrostem
cen, a nie każdy układ wskaźnika, który będzie nazwany sygnałem sprzedaży
faktycznie będzie prowadził do spadku ceny.

Wielu spekulantów rozpoczynających przygodę z rynkiem o tym zapomina, lub
nie zdaje sobie z tego sprawy. Książki epatują pojęciami typu sygnał kupna,
bądź sygnał sprzedaży. Wydawać by się mogło, że, jak w powyższym
przykładzie,

sygnał

sprzedaży

na

oscylatorze

powinien

skutkować

koniecznością dokonania transakcji. Ba, wiele razy takie transakcje przyniosą
zysk, a ex post wiele z takich sytuacji wygląda wręcz świetnie, gdyż tego typu
zachowanie pozwalało otworzyć krótką pozycję blisko lokalnego szczytu, lub
długą pozycję blisko lokalnego dołka. Problem polega na tym, że istnieje
równie wiele przypadków, gdy zawarcie transakcji w chwili, gdy sygnalizuje to
oscylator bez oczekiwania na potwierdzenie w zmianie cen powoduje
pojawienie się straty.

Zatem warto to powtórzyć jeszcze raz – narzędzia analizy technicznej są tylko
sygnalizatorem możliwości wystąpienia zmiany cen, ale jej nie determinują.
Sygnały płynące z jakichkolwiek wskaźników muszą zostać potwierdzone
zmianą ceny, by w ogóle można je było brać poważnie. Co może być takim
potwierdzeniem? Opcji jest kilka i każdy musi sobie odpowiedzieć na pytanie,
która mu bardziej odpowiada. Jednym wystarczy nawet jednosesyjna
formacja świecowa, a dla innych potwierdzeniem sygnału będzie przejście
przez ceny poziomu lokalnego szczytu/dołka. Nie ma tu idealnego rozwiązania
dla wszystkich. Jedni stawiają sobie za cel uchwycenie ruchu cen możliwe
wcześnie, co powoduje, że już nawet niewielka zmiana wymusza podjęcie
decyzji inwestycyjnej, a inni wymagają wyraźnego ruchu cen.

Każde podejście jest dobre o ile zna się jego właściwości. Próby łapania
początków trendu skutkują większym ryzykiem zareagowania na mało

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

znaczące zmiany cen i prawdopodobnie będzie to wiązało się w większą
liczbą transakcji stratnych. Z drugiej strony pojedyncze straty mogą być małe,
ale za to transakcje zyskowne mogą przynieść znaczące korzyści w związku z
tym, że otwierane były wcześnie, co pozwoliło na wykorzystanie znacznej
części ruchu cen.

Wykres 15 – Wyjście RSI we strefy wykupienia może być potwierdzone samą znaczącą
spadkową świecą, ale również może być potwierdzone spadkiem poniżej ostatniego
lokalnego minimum

Źródło: City Index



W tym miejscu nadarza się dobra okazja do przedstawienia nieco

odmiennego od zwyczajowych sposobów określania momentu wejścia na
rynek przy wykorzystaniu oscylatorów. Zaletą tego podejścia jest prostota. Nie
wymaga on posiadania wiedzy z zakresu np. formacji świec japońskich, czy
główkowania, czy ruch cen jest już wystarczający, by uznać, że potwierdza to,
co wcześniej wstępnie sygnalizował oscylator.

Zasada jest następująca. Gdy wspomagający nas oscylator wejdzie w strefę
wykupienia skupiamy swoją uwagę na świecy, która tego dokonała. Jej

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

minimum będzie poziomem odniesienia dla ewentualnego zagrania na
spadek cen. Na własne potrzeby taką świecę nazwałem „wybiciową”(Wykres

16). W przypadku spadków i wejścia oscylatora w strefę wyprzedania świecą
wybiciową jest ta, która sprawiła, że wartość oscylatora znalazła się w strefie
wyprzedania. Dla tej świecy poziomem odniesienia będzie jej maksimum.
(Wykres 17)

Wykres 16 – RSI – Świeca zaznaczona jest świecą wybiciową, a więc poziomem odniesienia dla
sygnału jest jej minimum. Spadek pod to minimum będzie potwierdzeniem wskazania samego
oscylatora.

Źródło: City Index

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres 17 – RSI – Świece zaznaczone są świecami wybiciowymi, a więc poziomem odniesienia
dla sygnału jest ich maksimum. W pierwszym wypadku zmiana na oscylatorze nie uzyskała
potwierdzenia, a uzyskała je dopiero w drugiej próbie

Źródło: City Index

Sygnał sprzedaży pojawia się, gdy po wejściu w strefę wykupienia ceny się
cofają pod poziom minimum świecy wybiciowej. Sygnałem kupna jest wzrost
cen ponad poziom maksimum świecy wybiciowej.

Jak już wspomniałem zaletą takiego podejścia jest prostota i klarowność
oceny. Nie jest to bynajmniej rozwiązanie idealne, ale przecież nie szukamy
ideałów, bo te nie istnieją. Walor prostoty pozwala wykorzystać opisane tu
podejście także w grze intraday. Sprawdza się ono szczególnie na rynkach
walutowych, gdy często pojawiają się krótkie, acz dynamiczne ruchy cen.
Oczekiwanie z działaniem na chwilę, aż rynek wykona znaczny ruch w kierunku
przeciwnym pomaga uniknąć działania z sytuacji, gdy mamy jedynie do
czynienia z płytką korektą, a nie ruchami w ramach konsolidacji.

To podejście może być również wykorzystywane przez poszukujących okazji do
wejścia na rynek w możliwie wczesnym stadium trendu. Przykładem może być

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

sytuacja, gdy rynek po trendzie wzrostowym wyznaczył szczyt, po czym
przyszedł czas na korektę. Ta się zakończyła i pojawił się wzrost ku
dotychczasowemu szczytowi. Osiągnięcie przez wykres cen jego okolic
zazwyczaj jest sygnalizowane przez oscylator, który osiąga strefę wykupienia.
Pojawia się świeca wybiciowa. Gdy ceny się cofają, pojawiają się najszybsi
gracze poszukujący okazji do zagrania na spadek cen zmyślą o zmianie
kierunku ruchu. W tym wypadku z nadzieją na wykreślenie formacji
podwójnego szczytu. Jednak zamiast oczekiwać na pojawienie się formacji
angażują na rynku niewielki kapitał już za pomocą oscylatorów. Najpierw
otwierana jest pozycja wstępna o niewielkiej wartości, a później w razie
sukcesu, jest ona powiększana przy zachowaniu zalecanego poziomu ryzyka.
Jeśli faktycznie dochodzi do wykreślenia podwójnego szczytu do w chwili
pojawienia się formacji spekulant jest w posiadaniu zysku, który pomoże mu
chronić kapitał w przypadku załamania się formacji. W przypadku RSI takie
zagranie jest utrudnione, ale City Index ma możliwość wykorzystania również
Williams %R, na którym opisana sytuacja miała miejsce tuż przed załamaniem
rynku w 2008 roku (Wykres 18).

Wykorzystanie oscylatorów wydaje się być proste i skuteczne, ale niestety
rzeczywistość jest mniej przyjemna. O ile ta grupa wskaźników w miarę dobrze
radzi sobie w okresach konsolidacji, tak zazwyczaj kompletnie gubi się, gdy na
rynku pojawia się wyraźna tendencja. Długotrwały wzrost lub spadek cen
sprawiają, że klasyczne posługiwanie się oscylatorami może w najlepszym razie
sprawić, że będziemy poza rynkiem, gdy ten wykonuje znaczące zmiany. Nic
tak nie irytuje początkujących spekulantów jak obserwacja na wyraźne zmiany
cen i rozmyślanie nad uciekającymi „zyskami”. Presja uciekającego pociągu
przynosi czasem więcej irytacji niż seria strat.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres 18 – Williams %R – Świeca wybiciowa znajdowała się nieco powyżej wybicia z formacji
podwójnego szczytu, co pozwoliło na rozpoczęcie budowania pozycji zanim doszło do
pojawienia się pełnej formacji.

Źródło: City Index

Jeśli ktoś posługuje się klasycznym podejściem do oscylatorów musi
zaakceptować, że spełniają one swoją rolę, gdy rynek porusza się ruchami
szarpanymi. Gdy zaś pojawia się wyraźny trend z niewielkimi korektami
oscylatory w jakiej formie, jaką zazwyczaj znamy tylko mącą w głowie.
Specjalnie powtarzam o klasycznym podejściu do oscylatorów, gdyż może jest
także wykorzystać w nieco inny sposób.

Wychodzimy tu z założenia, że oscylatory w miarę skutecznie sygnalizują
momenty, gdy rynek w ramach konsolidacji lub ruchu szarpanego osiąga fazę
wyprzedania lub fazę wykupienia. Gdy taka faza zostanie osiągnięta
oczekujemy możliwości pojawienia się zwrotu w ruchu cen i rynek zaczyna
podążać w kierunku przeciwnym, a więc po osiągnięciu wyprzedania ceny
rosną i rynek zmierza do wykupienia, a po osiągnięciu wykupienia, następuje
zwrot i ceny spadają sprowadzając rynek do wyprzedania. To jest własność
konsolidacji i ruchu szarpanego. Tym samym pojawienie się lokalnego szczytu
potwierdzonego wcześniejszym zasygnalizowaniem przez oscylator fazy
wykupienia czyni ten szczyt szczególnie interesującym (Wykres 19). Można

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

bowiem uznać, że jest to odpowiednik górnego ograniczenia konsolidacji
(faktyczny układ kolejnych szczytów nie musi być przecież położony
horyzontalnie). To samo dotyczy dołków. Gdy na wykresie pojawia się lokalny
dołek i jego pojawienie się było poprzedzone fazą wyprzedania rynku (Wykres
20), to ten dołek staje się dla nas szczególnie interesujący.

Wykres 19 – Williams %R – Krótko po wyjściu ze strefy wykupienia oscylator ponownie w niej się
znalazł, ale cena wzrosła ponad poziom poprzedniego szczytu

Źródło: City Index

Ta szczególna uwaga względem tych wyróżnionych szczytów i dołków ujawnia
swój sens, gdy zostaje załamana sekwencja kolejnych faz wykupienia i
wyprzedania. Ma to miejsce wtedy, gdy rynek osiągając wykupienie cofa się,
ale już nie wystarczająco mocno, by zasygnalizować wyprzedanie i ponownie
zaczyna rosnąć wywołując na oscylatorach fazę wykupienia. Zazwyczaj jest to
połączone z pokonaniem poprzedniego potwierdzonego wykupieniem
szczytu. Taka sytuacja jest dla nas sygnałem, że rynek może już nie chcieć
poruszać się w konsolidacji, lecz zaczyna krystalizować się jednorodna
tendencja – w tym wypadku trend wzrostowy.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres 20 – Williams %R – Krótko po wyjściu ze strefy wyprzedania oscylator ponownie w niej się
znalazł, ale cena spadła pod poziom poprzedniego dołka

Źródło: City Index

W przypadku spadku cen sytuacja jest analogiczna. Najpierw po fazie
wykupienia ceny spadają osiągając wyprzedanie. Następnie pojawia się
lokalny dołek i wzrost cen, który jednak jest już zbyt słaby, by wywołać fazę
wykupienia, po czym następuje kolejny spadek cen i nowa sygnalizowana faza
wyprzedania, gdy ceny są już poniżej poziomu wcześniejszego dołka. Taka
sytuacja może być początkiem nowe trendu spadkowego.

Gdy jedna z takich sytuacji ma miejsce, poszukiwanie okazji do wejścia na
rynek w klasyczny sposób może skończyć się kłopotami. Gdy faktycznie mamy
do czynienia z zalążkami nowego trendu wzrostowego oscylatory mogą przez
długi czas nie osiągać fazy wyprzedania, a za to wiele razy wychodzić i
powracać do strefy wykupienia. Poszukiwanie w takim okresie okazji do
sprzedaży nie wydaje się zasadne. Tu potrzeba nieco innego podejścia.

Jeśli po fazie wykupienia pojawia się kolejna faza wykupienia to należy to
odbierać jako sygnał możliwości pojawienia się nowego trendu wzrostowego i

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

zachować się odpowiednio do tego. W takiej sytuacji nie szukamy okazji do
sprzedaży, ale w momencie ponownego wejścia oscylatorów w strefę
wykupienia zachowujemy się tak, jakby doszło do wybicia z konsolidacji.
Wykorzystujemy oscylator już nie by poszukiwać fazy wykupienia z możliwością
zajęcia krótkiej pozycji, ale jako narzędzie potwierdzające pojawienie się nowej
tendencji, a później jako narzędzie potwierdzające utrzymywanie się tej
tendencji.

Gdy trend jest już wyraźny odczytywanie zmian na oscylatorach jest przeciwne
względem tego, jak się odczytuje w sytuacji konsolidacji. W konsolidacji
wykupienie każe poszukiwać oznak słabości rynku, a w trakcie trendu
wzrostowego wejście oscylatora w strefę wykupienia jest potwierdzeniem siły
trendu i zdecydowanie ma zniechęcać do jakichkolwiek poszukiwań gry na
spadek cen, a wręcz może skłaniać do powiększania pozycji zgodnej z
panującą tendencją.

Analogicznie ma się sytuacja w trakcie spadku cen. Pojawienie się trendu i
kolejnych cykli wchodzenia oscylatorów w obszar wyprzedania nie powinno
skutkować poszukiwaniem okazji do gry na wzrost cen. W trakcie trendu
spadkowego wejście oscylatora w strefę wyprzedania jest potwierdzeniem siły
trendu i skłania do dalszej gry po krótkiej stronie rynku.

Do czasu. Oscylator jako generator sygnałów potwierdzających istnienie
panującej tendencji działa do chwili, gdy nie osiągnie wyprzedania w trendzie
wzrostowym lub wykupienia w trendzie spadkowym. Innymi słowy, do chwili,
gdy na rynku pojawi się wystarczająco duża korekta by odchylić ceny mocno
w przeciwnym kierunku do trendu. W takiej sytuacji oscylator ponownie staje
się tym, czym jest zazwyczaj w trakcie konsolidacji.

Tu wykorzystana jest częsta własność rynku polegająca na tym, że w
przypadku końcowej fazy dominującego trendu pojawia się wyraźna, głęboka
korekta, po której ceny jeszcze raz zbliżają się, a nawet pokonują ekstremum

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

trendu, ale już rynek nie ma siły na trwałą kontynuację. Najlepszym razie
rozpoczyna kreślenie konsolidacji, ale często dochodzi również do zmiany
kierunku trendu.

Takie odczytywanie zmiany oscylatora sprawia, że jest on wykorzystywany jako
narzędzie bardziej wszechstronne i dogodne dla każdej fazy zmiany rynkowych
niezależnie, czy mamy do czynienia z konsolidacją, czy wyraźnym trendem.
Oczywiście opisany tu sposób zachowania nie jest sposobem idealnym. W
najlepszym razie można tu mówić o spisie sposobów wejścia na rynek, ale nie
ma nic na temat sposobów jego opuszczenia. Opcje jest naturalnie wiele, ale
na jedną rzecz warto zwrócić uwagę.



Jeśli uznajemy, że ponownie pojawienie się wykupienia po wcześniejszym

wykupieniu, jest tożsame z sygnałem wyjścia z konsolidacji, to poziom stopa
startowego broniącego nową pozycję nie musi być mocno oddalony. Jeśli
wybicie będzie silne i skuteczne, to rynek już za mocno się nie cofnie. Ustalenie
poziomu stopa startowego może być uzależnione od wyglądu wykresu, a sam
stop oparty np. o ostatni lokalny dołek (dla scenariusza wzrostu cen). Może być
również oddalony od poziomu startu o zadaną odległość bez uwzględnienia
położenia ostatniego lokalnego dołka, ale za to z uwzględnieniem wielości
ostatniej fazy wzrostu cen, gdyż stop nie powinien być położony w górnej
połówce tego wzrostu bo groźba przedwczesnego wyrzucenia z rynku byłaby
zbyt duża. (Wykres 21)

W przypadku trendu spadkowego stop opieramy o ostatni lokalny szczyt lub o
zadaną odległość od poziomu wejścia na rynek. Ta zadana odległość może
być mierzona zarówno w jednostkach, w jakich notowany jest instrument, jak
również w ujęciu procentowym.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.



Jeśli mówimy o wybiciu, to nie sposób nie wspomnieć o możliwości

przesunięcia zlecenia stop. Przy mocnym i wyraźnym wybiciu ceny nie wracają
w głąb konsolidacji, lub ruch powrotny jest relatywnie płytki. Z tego względu
warto dość szybko podnosić zlecenia stop z poziomu startowego na poziom
umożliwiający zamknięcie pozycji bez straty. (Wykres 21)

Wykres 21 – Williams %R – Ustawienie początkowego zlecenia stop przy pokonaniu „istotnego
szczytu” na poziomie ostatniego lokalnego dołka

Źródło: City Index

Takie zachowanie będzie weryfikatorem faktycznej mocy rynku. W przypadku
fałszywego wybicia bądź jego niewielkiej skali mamy szansę ochronić kapitał
przed uszczupleniem. Oczywiście analogiczne zachowanie można rozważyć
przy wejściu na pozycję po krótkiej stronie rynku.

Późniejsze etapy podnoszenia zlecenia stop także mają wiele wariantów. Stop
może być płynnie ruchomy i polegać na utrzymującej się stałej odległości od
ekstremum tendencji (od szczytu w przypadku trendu wzrostowego).
Odległość zlecenia stop od ekstremum może być ruchoma i zależeć od
panującej na rynku zmienności. Wtedy, w przypadku gdy rynek poddany jest

Stop

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

znaczącej oscylacji, chronimy pozycję przed przedwczesnym zamknięciem.
Moim ulubionym podejściem jest oparcie poziomu zlecenia stop o lokalne
dołki (w trendzie wzrostowym) lub o minima świec startowych nowej fali
impulsu w ramach trendu. Z jednej strony ma to pewnie odniesienia do
panującej zmienności, ale nie zmusza do śledzenia jej co do punktu. Z drugiej
strony zapewnia, że jeśli dochodzi do zamknięcia pozycji, to dlatego, że ceny
wykonały znaczący ruch w kierunku przeciwnym do panującego trendu, co
samo w sobie jest istotne, gdyż może wskazywać na wyczerpywanie się
potencjału dotychczasowej tendencji.

Znowu warto powtórzyć, że nie jest to opis narzędzia idealnego. Każde
podejście ma swoje wady i zalety, które należy poznać w „praniu”. Opisane
przeze mnie jako moje ulubione wynika po prostu z tego, że mi ono „leży
mentalnie”. Pasuje do mojego postrzegania rynku, które wcale nie musi być
podzielane przez innych. Ważne jest jednak, by każdy dopracował się

własnego sposobu na obecność na rynku.



Nie chodzi tu bynajmniej o

własne poszukiwania, bo to wywarzanie otwartych drzwi. Po prostu może
warto wybrać z tego, co jest już znane i proste. Celem dopasowania są
późniejsze mniejsze stresy (one nigdy nie znikną, ale można próbować je
łagodzić) związane z konsekwentnym działaniem na rynku, bo tylko
konsekwencja w działaniu może przynieść sukces.

Zamykając temat innego podejścia do tych narzędzi myślę, że warto jeszcze
pokazać inny sposób posługiwania się nimi, choć jest to już sposób mniej
wygodny, a co ważniejsze, wprowadzający element subiektywnej oceny, a w
związku z tym wymaga już pewnego obycia na rynku. Wróćmy do analizy
zmian oscylatorów w trakcie kreślenia konsolidacji przez ceny interesującego
nas instrumentu. Jak pamiętamy, wyjście oscylatora w strefę wykupienia rynku
może oznaczać, że rynek wkrótce zakończy zwyżkę.

Zdarza się, że zanim faktycznie dojdzie do tego spadku wykres wskaźnika
będzie się wahał na poziome granicznym między strefą neutralną, a strefą
sygnalizującą

wykupienie.

Gracz

może

czuć

się

w

takiej

sytuacji

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

zdezorientowany. Jeśli założymy, że trwa konsolidacja, to wyjście ze strefy
wykupienia sugeruje możliwość pojawienia się spadku cen, ale powrót do
strefy wykupienia może sugerować, że rynek wkrótce wyjście z konsolidacji. By
zmniejszyć częstotliwość pojawiania się tego typu zaburzeń warto posłużyć się
liniami trendu. Zamiast opierać swoje oceny wartości wskaźnika tylko
poziomem wykupienia, bądź wyprzedania, można dodać narzędzie linii trendu
i przyjąć, że dopiero przełamanie tej linii będzie sygnałem. (Wykres 22) Jak
wspomniałem, jest tu miejsce na pewną dowolność w sposobnie kreślenia tych
linii, co wymaga już doświadczenia i otrzaskania w rynkiem.

Wykres 22 – RSI oraz przykładowe linie trendu – przełamanie linii trendu jest tożsame z
opuszczeniem obszaru wykupienia bądź wyprzedania

Źródło: City Index

Linie trendu, także na samym wykresie cen, to dość zdradliwe narzędzie mimo,
że jest powszechnie stosowane. Jednak wielu spekulantom ich wykorzystanie
odpowiada. Osobiście jestem zwolennikiem możliwie najbardziej obiektywnych
narzędzi, by sygnał był wyraźny i czytelny i bezdyskusyjny. Wtedy łatwiej takie
sygnały oceniać tak na bieżąco, jak i analizując dane historyczne.
Wprowadzenie subiektywności w analizie danych historyczny to możliwość
wpadnięcia w pułapkę przecenienia swoich możliwości percepcyjnych.
Nawet jeśli uważamy się za świetnych analityków lepiej pozostawić sobie
margines na popełnienie błędu, a więc nie ufać myśli, że „wtedy to bym to

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

odczytał tak czy inaczej”. Jesteśmy tylko ludźmi i mamy prawo do błędu w
ocenie bieżącej, jak i w ocenie tego, by moglibyśmy myśleć w danej sytuacji w
przeszłości, Zwłaszcza, że znamy późniejszy przebieg wykresu, co może
zakrzywiać sposób oceny.

Wspomniane wykorzystanie linii trendu polecam tym, którzy mają się
doświadczenie na rynku oraz tym, którzy w swoich decyzjach pozostawiają
miejsce na decyzje dyskrecjonalne, a więc nie tylko oparte na ścisłych
zasadach. Ja do tego typu działań podchodzę nieufnie, gdyż wprowadzenie
choćby małego elementu arbitralności sprawia, że nie istnieje możliwość
przetestowania danego postępowania na rynku na danych historycznych, a
tym samym nie można otrzymać podstawowej informacji o danej metodzie –

czy działała ona w przeszłości.



Warto sobie zadać pytanie, czy skoro nie ma

możliwości testu, to na jakiej podstawie mamy takiej metodzie ufać. Zwłaszcza,
gdy, jak każda metoda, będzie miała swój gorszy okres.

Innym sposobem wykorzystania oscylatorów jest porównywanie układów
szczytów cen i analogicznych do nich szczytów na oscylatorze. Gdy kolejne
szczyty na wykresie cen są położone coraz wyżej, a kolejne odpowiadające im
szczyty na wykresie oscylatora także są położone coraz wyżej, to mówi się, że
oscylator potwierdza ruch cen. Gdy jednak na wykresie cen pojawi się szczyt
leżący powyżej poprzedniego, ale na wykresie oscylatora nowy lokalny szczyt
znajduje się poniżej poprzedniego, to wtedy mówi się o dywergencji. (Wykres
23)

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Wykres 23 – RSI oraz przykładowe dywergencje – nachylenie szczytów cen nie było
potwierdzane przez nowe szczyty wskaźnika

Źródło: City Index

W przypadku wygasających trendów pojawienie się dywergencji może być
odebrane jako sygnalizacja, że może dojść do zmiany kierunku ruchu. Nie jest
to jednak skuteczne narzędzie. Wcześniej bowiem trudno ocenić, czy trend już
się wyczerpuje. Czasem w ramach trwania trendu dywergencji może pojawić
wiele, ale trend mimo to będzie kontynuowany. Jest to bardzo miękki sygnał i
nie powinien być przeceniany. Dywergencje, jeśli się pojawią, same w sobie
sygnałem być nie mogą. Muszą być potwierdzone przez odpowiednie
zachowanie wykresu cen. Tu także można wykorzystać koncepcję świec
wybiciowych.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

USTRZEC SIĘ BŁĘDÓW

Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na kilka błędów, które często

powielane się przez mniej doświadczonych spekulantów, co zazwyczaj
prowadzi do porażki. Próby wyrugowania tych błędów nie zapewnią sukcesu,
ale przynajmniej pomogą w dłuższym pobycie na rynku, a tym samym w
zdobyciu wymaganego doświadczenia. Bez doświadczenia o sukces trudno.
Pewnie co jakiś czas się komuś udaje, ale albo są to osoby z wybitnym
talentem lub z dużym szczęściem. Skoro do gry na gitarze nie zasiadamy z
myślą, że jesteśmy nieoszlifowanymi wirtuozami, przyjmijmy skromnie, że i
spekulacji po prostu trzeba się nauczyć, a to wymaga czasu.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

CIERPLIWOŚĆ

Obecność na rynku uczy cierpliwości. To jest jedna z ważniejszych cech, jaką
należy posiadać, lub sobie wypracować. Brak cierpliwości prowadzi do wielu
błędów. Po pierwsze, chce się za szybko i za wiele. Już wspominałem wyżej, że
oczekiwanie horrendalnych stóp zwrotu jest po prostu nierealne. Prędzej czy
później rynek upomni się o swoje. Poza tym, im mniej doświadczenia, tym niższe
powinny być oczekiwania. Moim zdaniem, ktoś kto zaczyna przygodę z
rynkami, na których można zawierać transakcji po krótkiej i długiej stronie,
powinien za cel pierwszego roku postawić sobie utrzymanie tego samego

poziomu kapitału.



Tak, starać się, by po roku mieć tyle samo, ile było na

początku. Już osiągnięcie tego celu pozwoli nam uniknąć znalezienia się w
grupie nieszczęsnej większości, która prędzej czy później dochodzi do
bankructwa.

Zbyt wygórowane oczekiwania prowadzą do podejmowania zbyt wysokiego
ryzyka. Każdy początkujący spekulant, jeśli ma zamiar na dłużej pobyć na
rynku powinien automatycznie zapomnieć o lewarze. Należy pamiętać, że
wielkością transakcji jest jej pełna wartość, a nie jedynie wartość depozytu
zabezpieczającego,

który

jest

blokowany

na

potrzeby

zapieczenia

wypłacalności. Wszelkie kalkulacje dotyczące wyników dokonujemy w
odniesieniu do pełnego posiadanego kapitału, a nie jedynie depozytu. Także
kalkulacje ryzyka dokonuje się w odniesieniu do posiadanego kapitału.

To wymusza określenie minimum kapitału, jaki jest nam potrzebny na
swobodną grę na odpowiadającym nam instrumencie. Część instrumentów z
racji specyfiki może nie być dla nas dostępna ze względu na zbyt niski
posiadany kapitał. Na starcie proponuje poszukać takiego instrumentu, który
pozwoli na to, by przy posiadanym kapitale można było na świecach
dziennych zawierać transakcje, których ryzyko początkowe wynosiłoby 1 proc.
Może się to wydawać niewiele, ale proszę mi wierzyć, że jest to całkiem sporo.



Zatem mając 5000 złotych szukamy takiego instrumentu, by maksymalna

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

strata na jednej transakcji nie przekraczała 50 zł. Małe zmiany? Przypominam
cel pierwszego roku – przeżyć i zakończyć rok z kapitałem równym poziomem
wartości startowej. To może się wydawać celem mało ambitnym, ale to tylko
pozory.

Jeśli z bólem zaakceptujemy fakt, że stopy zwrotu nie będą kosmiczne oraz z
pokorą przyjmiemy założenie, że rozpoczynamy zbudowanie kapitału
doświadczenia, a plany zakupu jachtu odkładamy na przyszłość, cierpliwość
nam się przyda na co dzień. Gdy rynek będzie zachowywał się w jakiś
szczególny sposób, który będzie nam się wydawał dogodny do zajęcia pozycji,
ale nie będzie to zgodne z tym, co sobie założyliśmy w panie, to nie wolno nam
na takie pokusy rynku reagować. Postępujemy TYLKO zgodnie z tym, co
wcześniej sobie zaplanowaliśmy. Ustalmy zasadę, że przez ten pierwszy rok nie
zawrzemy żadnej innej transakcji poza tym, co nam mówi nasz plan działania.

To nic, że będą zdarzały się sytuacje, gdy to zachowanie cen, które nas kusiło,
a któremu się oparliśmy, faktycznie pociągnęło za sobą przewidywany przez
nas skutek. Nie ma czego żałować. Naprawdę. W takich sytuacjach szybko
jako przeciwwagę powinniśmy sobie uzmysłowić, ile razy nasz system uchronił
nas przez startami, które w podobnych warunkach by się pojawiły. Jasna
sprawa, że czasem możemy mieć przeczucie, które się sprawdzi. Problem w
tym, że sumarycznie rzecz biorąc kierując się przeczuciami osiągniemy z
pewnością wynik gorszy niż przy systematyczniej grze sprawdzoną strategią.
Pojedyncza transakcja nie powinna w ogóle być podstawą do jakichkolwiek
wniosków.

Podobnie ma się sprawa ze stratami, gdy są one wynikiem kierowania się
posiadanym planem. Pojedyncza strata nie powinna mieć znaczenia. Także
seria strat, która z pewnością co jakiś czas będzie się pojawiała nie ma sprawa
zachwiać naszą wiarą w system, o ile ta seria zawiera się w tym, co system
uznaje jako normę.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

Nie wolno nam się bać zawrzeć transakcji. Nie można doprowadzić do

sytuacji, w której zakładamy, że dana transakcja MUSI być zyskowna.

Nie

ma takiej możliwości. W momencie otwierania pozycji nie mamy możliwości
poznania jej końcowego efektu. Gdyby tak było, korzystanie z planów
inwestycyjnych byłoby pozbawione sensu. Jeśli emocje biorą górę. Zrób sobie
przerwę. Przemodeluj plan, by bardziej Ci odpowiadał i wystartuj od nowa.
Pamiętaj, to, że jesteś na rynku, to jest Twój wolny wybór. Nie każdy musi na nim
być. To mit, że to są łatwe pieniądze. Potencjał jest duży, to fakt, ale sukces
osiągają ci, którzy wyciągają wnioski.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

ZAWODOSTWO

Mit zawodowstwa często dotyczy fazy hossy na rynku akcji. W trakcie tego
szczególnego okresu, gdy niemal każdy zarabia, pojawiają pokusy porzucenia
aktualnego zawodowego zajęcia i poświęcenia swojego czasu spekulacji.

Okres hossy mami łatwymi pieniędzmi.



Zatem prosta rada, zanim pomyślisz o

zawodowstwie powinieneś wcześniej przeżyć przynajmniej dwa cykle
koniunktury, co zabiera ok. 8-10 lat. Długo? Przypominam o cierpliwości.

Z zawodowstwem wiąże się wiele innych aspektów. Pierwszym jest wymagany
kapitał. Powinno go być tyle, by bez poważnego uszczerbku pozwolił na życie
na porównywalnym do obecnego poziomie przez rok. Nie jest przecież
wyjątkową sprawą, że przez rok nie będziemy na rynku osiągać zysków. Nawet
najlepsi nie zarabiają każdego roku. Już to kreuje wymóg znacznego kapitału.
On musi być znaczny, gdyż nie wolno dopuścić do sytuacji, gdy konieczność
pokrycia kosztów życia wymuszać będzie koniczność pojawienie się zysków.
Zyski nie przychodzą wtedy, kiedy mamy na to ochotę, a wobec tego nie ma
mowy o tym, by sobie zakładać jakąś stałą pensję wypracowywaną na rynku.

Unikanie presji wyniku to jeden ze sposobów obniżania poziomu emocji
związanego z działalnością na rynkach. To dlatego, zarządzający dzielą
otrzymywane prowizje na część od kapitału (jakieś 2 proc.) oraz od wyniku
(najczęściej 20 proc. zysków). Proszę mi wierzyć, że część od kapitału nie jest
„za nic”, ale zdejmuje z zarządzającego presję osiągnięcia wyniku za wszelką
cenę. Per saldo to jest opłata dla dobra Klienta.

Zatem nawet jeśli już posiadamy znaczny kapitał, ale nie jest to pula
wystarczająca do spełnienia wspomnianego warunku przeżycia, nie
rezygnujmy z dotychczasowego zajęcia, lub ewentualnie zmieńmy je na mniej
absorbujące, ale jednak utrzymajmy dodatkowe źródło dochodu. Dla zdrowia
psychicznego. Jeśli ktoś zapyta, po co pracujesz, skoro spekulujesz, to znaczy,
że nie ma pojęcia, czym poważna spekulacja naprawdę jest.

Kamil Jaros – CTA, analityk Parkiet.com proponuje pakiet informacji

„N

a

dobry pocz

ą

tek i jeszcze lepszy koniec”

specjalnie opracowany dla Klientów

CFD są wysoce ryzykowne dla Twojego kapitału, ponieważ straty mogą przewyższyć początkowe nakłady. Dlatego też, CFD

mogą nie być odpowiednie dla wszystkich inwestorów. Upewnij się, że rozumiesz związane z nimi ryzyka i jeżeli jest to

konieczne zasięgnij niezależnej porady. Powyższe opracowanie nie powinno być traktowane w żaden sposób jako porada

inwestycyjna, ani jako rekomendacja lub też zachęta do zawarcia transakcji na żadnym instrumencie finansowym.

PODSUMOWANIE

Zdaję sobie sprawę, że nie wszystkim powyższe słowa przypadną do gustu.
Magia szybkiego i łatwego zysku, podwajania kapitału na lewarowych
pozycjach jest duża. Być może pierwsze miesiące będą nawet potwierdzać
słuszność agresywnego podejścia. Spekulacja to jednak nie jest działanie w
stylu sztucznych ogni, czyli błysnąć i nagle zgasnąć. Spekulacja to proces
długotrwały. Nastawiony na lata. Spekulacja to sposób na zarabianie
pieniędzy. Sposób, który zależy w pełni od nas. Podstawy do podejmowania
decyzji mogą być różne. Ja preferuję analizę techniczną, ale są przecież i inne
podejścia. Wszystko sprowadza się do tego, by na bazie jakieś metody
zbudować plan, ściśle go realizować, kalkulować ryzyko, aby w końcu poczuć
się wolnym i uniezależnić od wielu okoliczności, które teraz wiążą nasze życie.
Spekulacja to sposób na zarabianie pieniędzy, ale nie dla samych pieniędzy,
ale po to, by stały się wehikułem do wolności.