„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Alina Turczyk

Stosowanie mechanicznych technik wytwarzania części
maszyn 812[01].O1.06

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Marek Olsza
mgr Robert Wanic



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Alina Turczyk



Konsultacja:
mgr inż. Danuta Pawełczyk











Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[02]01.06
„Stosowanie mechanicznych technik wytwarzania części maszyn”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

6

3.

Cele kształcenia

7

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

13

5.1. Parametry dokładności wykonania części maszyn

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2. Metrologia warsztatowa

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

5.3. Wykonywanie podstawowych prac z zakresu obróbki ręcznej

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Obróbka skrawaniem

21

5.4.1. Ćwiczenia

21

5.5. Spajanie metali

25

5.5.1. Ćwiczenia

25

5.6. Odlewnictwo

28

5.6.1. Ćwiczenia

28

6.

Ewaluacja osiągnięć uczniów

29

7.

Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie „Operator maszyn i urządzeń do
obróbki plastycznej”.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania

−

uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania zawarty w Poradniku dla ucznia podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności spełniają ćwiczenia. W trakcie
wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę teoretyczną oraz opanować
nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze
wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania treści rozdziału
może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia
z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać uwagę na
predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy może
lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

812[01].O1

Techniczne podstawy zawodu

812[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

812[01].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

812[01].O1.03

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych

i narzędziowych

812[01].O1.04

Rozpoznawanie elementów maszyn

i mechanizmów

812[01].O1.05

Analizowanie układów elektrycznych

i automatyki przemysłowej

812[01].O1.06

Stosowanie mechanicznych technik

wytwarzania części maszyn

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

rozpoznawać podstawowe elementy maszyn,

−

rozpoznawać materiały konstrukcyjne i narzędziowe,

−

przeliczać jednostki,

−

rozpoznawać elementy maszyn i mechanizmów,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

użytkować komputer,

−

pracować w grupie,

−

stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić istotę tolerancji, pasowania i chropowatości powierzchni,

−

zastosować układ tolerancji i pasowań,

−

sklasyfikować przyrządy pomiarowe,

−

określić właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych,

−

dobrać przyrządy do pomiaru i sprawdzania części maszyn,

−

wykonać podstawowe pomiary wielkości geometrycznych,

−

wykorzystać technikę komputerową podczas pomiarów warsztatowych,

−

zinterpretować wyniki pomiarów,

−

dobrać narzędzia i przyrządy do wykonywanych zadań,

−

wykonać trasowanie na płaszczyźnie,

−

wykonać podstawowe operacje z zakresu obróbki ręcznej (cięcie, prostowanie, gięcie,
piłowanie, wiercenie, rozwiercanie, gwintowanie),

−

określić cechy charakterystyczne obróbki skrawaniem,

−

wyjaśnić budowę narzędzi do obróbki skrawaniem,

−

wykonać podstawowe operacje z zakresu obróbki skrawaniem (wiercenie, toczenie,
frezowanie, szlifowanie),

−

scharakteryzować metody i techniki łączenia metali i materiałów niemetalowych,

−

wykonać typowe połączenia nierozłączne: spawane, zgrzewane, lutowane i klejone,

−

scharakteryzować odlewanie,

−

odczytać dokumentację technologiczną,

−

sprawdzić jakość wykonanej pracy,

−

posłużyć się normami technicznymi i katalogami,

−

zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas
wykonywania obróbki ręcznej, obróbki skrawaniem oraz spajania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
812[01]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[01].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie mechanicznych technik wytwarzania części
maszyn 812[01].O1.06

Temat: Pomiary kątów.

Cel ogólny: Nabycie umiejętności posługiwania się kątomierzem uniwersalnym i optycznym

na stanowisku ślusarskim.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przygotować płytę pomiarową z kolumną i zaciskiem,

−

posłużyć się kątomierzem uniwersalnym,

−

przygotować kątomierz optyczny,

−

zmierzyć kąty kątomierzem optycznym celem określenia ich wartości w stopniach.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przedmiot mierzony – płytka stalowa skośnie ścięta,

–

kątomierz optyczny,

–

płyta pomiarowa z kolumną i zaciskiem.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

–

praca w zespołach dwuosobowych,

–

praca indywidualna.

Przebieg zajęć:

A.

Podstawowe pojęcia i oznaczenia kątów na rysunkach

Wstęp – należy przypomnieć uczniom zasady mierzenia kątów.
–

uczniowie otrzymują normy i instrukcje na temat metod pomiarowych kątów,

–

uczniowie pracują w grupach, określają przyrządy potrzebne do wykonania ćwiczenia.

W trakcie pracy nauczyciel zwraca uwagę na przygotowanie materiału i narzędzi.

B.

Przygotowanie stanowiska do wykonania pomiarów kątów za pomocą kątomierza
uniwersalnego

Wstęp – należy przypomnieć uczniom o zasadach bhp.

−−−−

uczniowie na podstawie danych technicznych dobierają oprzyrządowanie,

−−−−

uczniowie przygotowują stanowisko do mierzenia kątów.

W trakcie pracy nauczyciel zwraca uwagę na zagrożenia na stanowisku pomiarowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

C.

Wykonywanie operacji mierzenia

Wstęp – należy uczniom zademonstrować kolejne czynności przy wykonaniu mierzenia
kątów.

−−−−

uczniowie przygotowują przyrządy pomiarowe,

−−−−

uczniowie monitorują pomiary,

−−−−

uczniowie wykonują pomiary.

W trakcie pracy nauczyciel zwraca uwagę na poprawność wykonywanie pomiarów
z zachowaniem zasad bhp na stanowisku.

Podsumowanie zajęć:

−−−−

uczniowie potrafią dobrać przyrządy pomiarowe,

−−−−

uczniowie poprawnie wykonują pomiary z zachowaniem zasad bhp na stanowisku.

Nauczyciel na podstawie obserwacji pracy uczniów określa poziom wiadomości
i umiejętności praktycznych.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj na stronach internetowych lub w katalogach inne sposoby sprawdzania

i mierzenia kątów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące sposobu prowadzenia zajęć
i opanowanych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
812[01]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[01].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie mechanicznych technik wytwarzania części
maszyn 812[01].O1.06

Temat: Gwintowanie ręczne.

Cel ogólny: Wykonanie ręczne gwintu wewnętrznego.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać rodzaje gwintów,

−

przygotować stanowisko pracy z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii,

−

dobrać narzędzia do wiercenia i gwintowania,

−

dobrać przyrządy pomiarowe,

−

zaplanować kolejność czynności podczas gwintowania,

−

wywiercić otwory przelotowe,

−

wykonać gwintowanie ręczne,

−

ocenić jakość wykonanej pracy,

−

pozyskać informacje z różnych źródeł.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

ocena pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

przewodniego tekstu.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

stół ślusarski,

−

imadło ślusarskie,

−

pilniki i młotki,

−

narzędzia do wiercenia i gwintowania,

−

przyrządy pomiarowe,

−

zestaw pytań prowadzących,

−

Poradnik mechanika.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Zadanie dla ucznia

Za pomocą wzornika określ rodzaj gwintu na śrubie otrzymanej od nauczyciela,

a następnie wykonaj w płytce metalowej otwór przelotowy gwintowany pod tę śrubę. Podczas
wiercenia i gwintowania stosuj zasady bezpiecznej pracy.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jak dzielimy gwinty według zarysów?

2.

Jak dzielimy gwinty według systemów?

3.

Jak oznaczamy gwinty?

4.

W jaki sposób sprawdzamy gwinty?

5.

Jak dobieramy średnicę otworu do wykonywanego gwintu?

6.

Jakie stosujemy rodzaje wiertarek?

7.

W jaki sposób dobieramy wiertła?

8.

W jaki sposób dobieramy gwintowniki?

9.

Jak przebiega proces wykonywania gwintu wewnętrznego?

10.

Jakie są przyczyny wadliwego wykonywania gwintów?

Faza II. Planowanie
1.

Jak określimy rodzaj gwintu na śrubie?

2.

Jak zidentyfikujemy rodzaj materiału, w którym będzie wykonywany otwór gwintowany?

3.

Jakiej wiertarki użyjemy do wykonania otworu?

4.

Jak będzie zamocowane wiertło?

5.

W jaki sposób zamocujemy materiał, w którym będzie wykonywany gwint?

6.

Jak dobierzemy wiertło do wykonania otworu pod gwint?

7.

Jakich gwintowników użyjemy do wykonania gwintów wewnętrznych?

8.

Jak sprawdzimy poprawność wykonanej pracy?

Faza III. Ustalenie
Uczniowie:
1)

określają metodę sprawdzenia gwintu na śrubie,

2)

określają rodzaj materiału w którym wykonają gwint,

3)

pracując w zespołach, proponują rozwiązania szczegółowe procesu wiercenia
i gwintowania,

4)

konsultują, wypracowane w grupie, rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne
poprawki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:

1)

samodzielnie identyfikują materiał, w którym będzie wykonany gwint bądź uzyskują
informację na jego temat od nauczyciela,

2)

dokonują sprawdzenia gwintu na otrzymanej śrubie,

3)

dobierają niezbędne narzędzia i przyrządy,

4)

wiercą w otrzymanym materiale otwór przelotowy,

5)

wykonują ręcznie gwint wewnętrzny.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonania otworu gwintowanego przez
wkręcenie śruby.

2.

Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych prac.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa

Odszukaj na stronach internetowych lub w katalogach inne metody wykonywania

gwintów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące sposobu prowadzenia zajęć
i opanowanych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Parametry dokładności wykonania części maszyn

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dla tolerowanego otworu

φ

40H8 odczytaj odchyłki, oblicz wymiary graniczne otworu

i narysuj położenie pola tolerancji.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

odczytać wymiar nominalny i odchyłki z obowiązującej normy,

3)

obliczyć wymiary graniczne,

4)

narysować położenie pola tolerancji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

tolerancje i pasowania – obowiązująca norma.

Ćwiczenie 2

Określ, jaki rodzaj pasowania przedstawia zapis

φ

80H7/m6.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

odczytać wymiar nominalny i odchyłki dla otworu i wałka z obowiązującej normy,

3)

obliczyć wymiary graniczne,

4)

obliczyć luzy,

5)

narysować położenie pola tolerancji otworu i wałka,

6)

omówić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ś

rodki dydaktyczne:

–

tolerancje i pasowania – obowiązująca norma.

Ćwiczenie 3

Odczytaj, na rysunku koła walcowego, o zębach prostych, chropowatość powierzchni

przedmiotu i wymiary tolerowane.

Rysunek do ćwiczenia 3 [4, s. 286]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

opisać przedstawioną część maszyny,

3)

odczytać chropowatość powierzchni,

4)

odczytać wymiary tolerowane,

5)

omówić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

PN – chropowatość powierzchni,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2.

Metrologia warsztatowa

5.2.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz przyrządy do pomiaru średnic wewnętrznych oraz do pomiaru długości otworu

o większej średnicy dla tulei z otworem stopniowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

sprawdzić wskazania zerowe przyrządów,

3)

zmierzyć średnice wewnętrzne w dwu płaszczyznach i trzech różnych przekrojach
suwmiarkami o różnych dokładnościach, mikrometrem do otworów i średnicówką
mikrometryczną,

4)

wyniki pomiarów wpisać do karty pomiarowej,

5)

narysować tulejkę i zwymiarować,

6)

omówić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydakrtyczne:

−−−−

przedmioty mierzone,

−−−−

przyrządy pomiarowe: suwmiarki, mikrometry, średnicówka mikrometryczna,

Ćwiczenie 2

Sprawdź wymiary wałka stopniowego, o określonej tolerancji i chropowatości. Porównaj

otrzymane wyniki z rysunkiem wykonawczym przedmiotu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

przygotować przyrządy pomiarowe,

3)

odszukać odchyłki wymiarów tolerowanych,

4)

dokonać pomiary średnicy; na końcach, w środku, a następnie uśrednić wielkości,

5)

zmierzyć chropowatość powierzchni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

6)

wielkości zmierzone porównać z wymiarami na rysunku wykonawczym,

7)

zapisać wyniki pomiarów w zeszycie,

8)

omówić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przedmiot mierzony i jego rysunek wykonawczy,

−

przyrządy pomiarowe: suwmiarka, mikrometry o różnych zakresach, profilometr lub
wzorce chropowatości,

−

PN – odchyłki wymiarów liniowych, chropowatość powierzchni.

Ćwiczenie 3

Wykonaj pomiary kątów płytki stalowej skośnie ściętej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

przygotować płytę pomiarową z kolumną i zaciskiem,

3)

przygotować kątomierz uniwersalny lub optyczny,

4)

podczas dokonywania pomiarów zwrócić uwagę na dobre przyleganie ramion kątomierza
do krawędzi przedmiotu,

5)

zmierzyć wszystkie kąty skośnie ścięte płyty kątomierzem optycznym,

6)

wyniki pomiarów wpisać do zeszytu,

7)

zapisać wnioski z wykonanych pomiarów,

8)

omówić sposób wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

płytka stalowa skośnie ścięta,

−

kątomierz uniwersalny lub optyczny,

−

płyta pomiarowa z kolumną i zaciskiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3.

Wykonywanie podstawowych prac z zakresu obróbki
ręcznej

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj trasowanie środków 4 otworów rozmieszczonych symetrycznie na okręgu

o średnicy 200 mm, na płaszczyźnie blachy stalowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

zgromadzić narzędzia i przyrządy,

3)

dokonać oględzin materiału przeznaczonego do trasowania,

4)

oczyścić i odtłuścić materiał,

5)

usunąć pilnikiem ewentualne zgrubienia,

6)

sprawdzić wymiary gabarytowe,

7)

przyjąć bazy traserskie,

8)

wykreślić osie symetrii,

9)

zastosować zasady bezpiecznej pracy na stanowisku traserskim,

10)

omówić sposób wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

przyrządy i narzędzia traserskie,

−−−−

rysunek wykonawczy przedmiotu,

−−−−

odzież robocza i sprzęt ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Wykonaj gięcie, na zimno, rury o średnicy zewnętrznej 25 mm, grubości ścianki 2 mm

i długości 1000 mm. Kąt gięcia

∝

= 120

°

, promień gięcia R = 100 mm za pomocą przyrządu

rolkowego. Należy uzyskać symetryczne ramiona wygiętej rury.

Rysunek do ćwiczenia 2 [3, s. 79]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

przygotować przyrząd rolkowy gięcia,

3)

wykonać gięcie rury,

4)

wykonać gięcie zgodnie z zasadami bhp i instrukcją obsługi przyrządu,

5)

omówić sposób wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

przyrząd rolkowy do gięcia rur,

−−−−

instrukcja obsługi przyrządu rolkowego,

−−−−

narzędzia do gięcia,

−−−−

odzież robocza i sprzęt ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

Wykonaj wiercenie i rozwiercanie otworów w korpusie głowicy zaworów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dobrać narzędzia i przyrządy mocujące,

3)

wykonać wiercenie i rozwiercanie,

4)

wykonać pracę zgodnie z instrukcją stanowiskową i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy,

5)

omówić sposób wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

wiertarka pionowa,

−−−−

narzędzia i przyrządy do wiercenia i rozwiercania,

−−−−

odzież robocza i sprzęt ochrony indywidualnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 4

Dobierz narzędzia do nacinania gwintów na zewnętrznej powierzchni walcowej materiału

oraz do gwintowania otworów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

określić średnicę zewnętrzną trzpienia i wewnętrzną otworu,

3)

dobrać narzędzia do wykonywania gwintów zewnętrznych i wewnętrznych,

4)

omówić wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

ć

wiczenie.

Uczeń powinien:

−−−−

stół ślusarski z imadłem ręcznym,

−−−−

tabele z wymiarami gwintów,

−−−−

narzędzia i przyrządy do gwintowania.

Ćwiczenie 5

Wykonaj prostowanie blachy stalowej o grubości 3 mm i wymiarach gabarytowych

300 x 600 mm na gładkiej stalowej płycie do uzyskania płaskości w zakresie 3 mm na całej
powierzchni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

określić wielkość zniekształceń blachy,

3)

dobrać narzędzia i przyrządy,

4)

wykonać prostowanie,

5)

sprawdzić uzyskaną płaskość blachy,

6)

wykonać pracę zgodnie z instrukcją stanowiskową i zasadami bhp,

7)

omówić wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

stalowa płyta do prostowania blach,

−−−−

młotki do prostowania,

−−−−

kreda do obrysowywania wypukłości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.4.

Obróbka skrawaniem

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz prędkość skrawania, dla detalu wskazanego przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w grupach konsultują kolejne etapy ćwiczenia z nauczycielem. Po

zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z dokumentacją technologiczną wykonania detalu,

2)

zidentyfikować materiał, z którego wykonany jest element,

3)

określić przekrój warstwy skrawanej,

4)

w normatywach wyszukać wykres prędkości skrawania,

5)

odczytać z wykresu wartość prędkości skrawania,

6)

krótko uzasadnić wyszukaną wartość.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

−

pogadanka dydaktyczna,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradniki i normatywy,

−−−−

dokumentacja technologiczna.

Ćwiczenie 2

Dobierz wyposażenie uniwersalnej tokarki kłowej do toczenia zewnętrznych powierzchni

walcowych, dla pręta ze stali S355 (St5) na podstawie danego rysunku zabiegowego
odnośnie: mocowania przedmiotu, narzędzia skrawającego i przyrządów pomiarowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy wyposażenia stanowiska tokarskiego,

3)

dobrać narzędzia robocze,

4)

dobrać przyrządy pomiarowe i wzorce,

5)

przedstawić sposób wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

tokarka kłowa,

−−−−

dokumentacja technologiczna,

−−−−

oprzyrządowanie tokarki,

−−−−

przyrządy pomiarowe.

Ćwiczenie 3

Dobierz wyposażenie szlifierki do płaszczyzn do operacji szlifowania powierzchni

płaskiej przedmiotu stalowego wg danego rysunku zabiegowego – odnośnie: mocowania
przedmiotu, narzędzia roboczego, przyrządów pomiarowych i wzorców.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dobrać narzędzia robocze,

3)

dobrać przyrządy pomiarowe i wzorce,

4)

przedstawić sposób wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

szlifierka do płaszczyzn,

−−−−

dokumentacja technologiczna,

−−−−

oprzyrządowanie stanowiska szlifierskiego,

−−−−

przyrządy pomiarowe.

Ćwiczenie 4

Przygotuj tokarkę kłową do toczenia wałka długiego ze stali, S355 (St5) według rysunku

zabiegowego. Materiał wyjściowy: pręt walcowany o średnicy 40 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

zastosować odzież roboczą i sprzęt ochrony indywidualnej,

3)

dokonać analizy wyposażenia,

4)

dobrać narzędzia skrawające, urządzenia mocujące, przyrządy kontrolno-pomiarowe,

5)

zamocować narzędzia skrawające,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6)

zamocować materiał,

7)

przygotować obrabiarkę zgodnie z instrukcją stanowiskową i zasadami bhp,

8)

omówić przebieg prac przygotowawczych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

tokarka kłowa,

−−−−

instrukcja obsługi tokarki,

−−−−

oprzyrządowanie stanowiska tokarskiego,

−−−−

odzież robocza i sprzęt ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 5

Przygotuj frezarkę pionową do frezowania rowka wpustowego na wale ze stali S235JR

(St3S) w zakresie: mocowania przedmiotu, narzędzia skrawającego, narzędzi kontrolno-
pomiarowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

zastosować odzież roboczą i sprzęt ochrony indywidualnej,

3)

dobrać narzędzie skrawające,

4)

dobrać uchwyty mocujące,

5)

dobrać przyrządy pomiarowe,

6)

zamocować narzędzie skrawające,

7)

zamocować materiał,

8)

przygotować obrabiarkę zgodnie z instrukcją stanowiskową i zasadami bhp,

9)

omówić przebieg prac przygotowawczych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

frezarka pionowa,

−−−−

uchwyty mocujące,

−−−−

frezy do rowków,

−−−−

przyrządy pomiarowe,

−−−−

odzież robocza i sprzęt ochrony indywidualnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Ćwiczenie 6

Na podstawie rysunku zabiegowego przedmiotu dobierz szlifierkę, narzędzia robocze

i przyrządy mocujące.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się instrukcją obsługi szlifierek,

2)

zastosować odzież roboczą i sprzęt ochrony indywidualnej,

3)

dokonać analizy wyposażenia szlifierki,

4)

dobrać narzędzia robocze, przyrządy i uchwyty mocujące,

5)

przygotować obrabiarkę zgodnie z instrukcją stanowiskową i zasadami bhp,

6)

omówić sposób wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

szlifierki do otworów i wałków,

−−−−

instrukcja obsługi szlifierek,

−−−−

oprzyrządowanie szlifierek.

Ćwiczenie 7

Na podstawie rysunku zabiegowego przedmiotu dobierz frezarkę oraz narzędzia robocze,

przyrządy i uchwyty mocujące.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się instrukcją obsługi frezarki wspornikowej poziomej,

2)

dokonać analizy wyposażenia stanowiska,

3)

zastosować odzież roboczą i sprzęt ochrony indywidualnej,

4)

dobrać narzędzia robocze, uchwyty mocujące,

5)

przygotować obrabiarkę zgodnie z instrukcją stanowiskową i zasadami bhp,

6)

omówić przebieg prac przygotowawczych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

frezarka wspornikowa pozioma,

−−−−

instrukcja obsługi frezarki,

−−−−

oprzyrządowanie frezarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.5. Spajanie metali

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj do spawania doczołowego dwie blachy o grubości 8 mm i długości szwu

spawanego 500 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1)

zastosować odzież ochronną i sprzęt ochrony indywidualnej,

2)

zukosować krawędzie blach w kształcie litery V palnikiem gazowym,

3)

ustawić blachy na konstrukcjach pomocniczych do spawania zachowując odległość
między blachami 2 mm,

4)

sprawdzić wypoziomowanie blach,

5)

wykonać sczepianie blach wykonując tę czynność od środka lub od brzegów blach i na
przemian oraz zachowując odległości 20–30 mm między punktami sczepiania,

6)

sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

blachy do spawania,

−−−−

przewoźne stanowisko do spawania gazowego z osprzętem spawalniczym,

−−−−

przyrządy do ustawiania elementów do spawania,

−−−−

przymiar kreskowy,

−−−−

poziomica,

−−−−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Wykonaj lutowanie płytki z węglików spiekanych noża imakowego czołowego według

rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 2 Nóż tokarski imakowy NNBk [3, s. 232]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać dla materiału lutowanego lut i topnik,

2)

zastosować odzież ochronną i sprzęt ochrony indywidualnej,

3)

umocować trzonek noża w imadle,

4)

posypać gniazdo topnikiem (boraks) i położyć topnik (mosiądz),

5)

nałożyć płytkę z węglików w gniazdo,

6)

przygotować i sprawdzić palnik acetylenowy,

7)

zapalić płomień i końcową częścią płomienia (1000–1300°C) nagrzać od dołu trzonek
noża,

8)

w czasie nagrzewania kontrolować właściwe ułożenie płytki i uzupełnić topnik,

9)

po stopieniu lutowia zgasić płomień palnika i docisnąć haczykiem płytkę do gniazda,

10)

umieścić nóż w miale węglowym lub suchym piasku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

palnik acetylenowy,

−

imadło, haczyk,

−

topniki i lut,

−

węgiel lub suchy piasek,

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

Wykonaj połączenie klejone aluminiowej tabliczki znamionowej z żeliwnym korpusem

wiertarki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

zastosować odzież ochronną i sprzęt ochrony indywidualnej,

3)

dobrać na podstawie charakterystyki odpowiedni klej,

4)

przygotować klej zgodnie z instrukcją na opakowaniu,

5)

oczyścić powierzchnie klejone,

6)

nałożyć klej na powierzchnię obu klejonych części i dokładnie docisnąć,

7)

odczekać czas potrzebny na utwardzenie kleju,

8)

oczyścić skleiny,

9)

sprawdzić poprawność wykonania złącza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

przyrządy do zamocowania części klejonych,

−−−−

instrukcja klejenia,

−−−−

zestaw klejów do metali,

−−−−

ś

rodki do oczyszczania sklein: tkanina, skrobaki,

−−−−

ś

rodki ochrony indywidualnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5.6.

Odlewnictwo

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj drewniany model do wytworzenia formy odlewniczej aluminiowego pierścienia

o średnicy zewnętrznej 160 mm, wewnętrznej 90 mm i grubości 15 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przygotować stanowisko do pracy,

2)

określić płaszczyznę podziału modelu,

3)

określić pochylenie ścian pionowych (1%),

4)

określić naddatki na obróbkę skrawaniem,

5)

określić skosy odlewnicze,

6)

naszkicować model i zwymiarować,

7)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

notatnik,

−−−−

przybory do szkicowania,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie mechanicznych
technik wytwarzania części maszyn”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 5, 7, 16, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. b, 4. d, 5. c, 6. a, 7. a, 8. a, 9. b, 10. b, 11. c,
12. a, 13. c, 14. b, 15. a, 16. b, 17. b, 18. a, 19. c, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić rodzaj tolerancji wymiaru
przedstawiony na rysunku

B

P

b

2

Zidentyfikować zapis pasowania według
stałego otworu

A

P

a

3

Zidentyfikować przyrząd pomiarowy
przedstawiony na rysunku

A

P

b

4

Dobrać przyrząd pomiarowy do określenia
wymiarów wałka

C

PP

d

5

Dobrać sprawdzian pomiarowy do gwintów

C

PP

c

6

Zdefiniować trasowanie

A

P

a

7

Określić parametry skrawania na podstawie
przedstawionych wartości

C

PP

a

8

Zdefiniować rodzaj obróbki skrawaniem

A

P

a

9

Określić sposób łączenia części roboczej
z trzonkiem narzędzia skrawającego

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

10

Zidentyfikować symbol stosowany na
rysunkach technicznych dotyczący stanu
powierzchni

B

P

b

11

Rozpoznać przyrząd do mocowania noża
tokarskiego

A

P

c

12 Zdefiniować model odlewniczy

A

P

a

13

Określić szkodliwość działania
promieniowania na oczy w czasie spawania
elektrycznego

B

P

c

14

Zidentyfikować stanowisko robocze do
wykonywania operacji ręcznych

A

P

b

15 Zdefiniować rodzaj narzędzia roboczego

A

P

a

16

Rozróżnić przyrządy do mocowania
przedmiotu podczas ręcznego nacinania
gwintów

C

PP

b

17 Scharakteryzować obróbkę szlifowania

C

P

b

18

Wskazać obrabiarkę służącą do wykonania
przedmiotów obrotowych

B

P

a

19

Ocenić szybkość skrawania w procesie
frezowania

D

PP

c

20

Wskazać składniki mieszaniny do spawania
gazowego

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

5.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

6.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

7.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

8.

5 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań dotyczących odwzorowywania elementów maszyn. Zadania są
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

6.

W zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową).

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Czas trwania testu 45 minut.

10.

Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 20 pkt.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Na rysunku przedstawiono oznaczenie tolerancji
a)

prostoliniowości.

b)

płaskości.

c)

walcowości.

d)

symetrii.

2.

Poprawny zapis pasowania według zasady stałego otworu to
a)

∅

50H7/h7.

b)

∅

50/g7.

c)

∅

50h8/g7.

d)

∅

50H8/G7.

3.

Przedstawiony na rysunku przyrząd pomiarowy to
a)

mikrometr.

b)

suwmiarka.

c)

przymiar kreskowy.

d)

wysokościomierz.

4.

Przyrząd pomiarowy do sprawdzenia wymiaru wałka

15

,

0

50

+

φ

to

a)

ś

rednicówka mikrometryczna.

b)

przymiar kreskowy.

c)

suwmiarka z dokładnością wskazań do 0,02.

d)

mikrometr zewnętrzny.

5.

Rysunek przedstawia sprawdzian do
a)

wałków.

b)

otworów.

c)

gwintów wewnętrznych.

d)

gwintów zewnętrznych.

6.

Trasowaniem nazywa się czynności wyznaczania na powierzchni półwyrobu środków
i okręgów, osi, obrysów warstw przewidzianych do obróbki z zachowaniem wymiarów
wskazanych na rysunkach
a)

warsztatowych.

a)

wykonawczych.

b)

złożeniowych.

c)

schematycznych.

7.

Podstawowe parametry skrawania to prędkość
a)

skrawania, posuw i prędkość obrotowa.

b)

skrawania, głębokość skrawania i posuw.

c)

skrawania, posuw i prędkość obrotowa.

d)

liniowa, posuw i przesunięcie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

8.

Wierceniem nazywa się wykonywanie otworów w pełnym materiale za pomocą
narzędzia skrawającego zwanego
a)

wiertłem.

b)

skrobakiem.

c)

nożem.

d)

frezem.

9.

Łączenie części skrawającej narzędzia ze stali narzędziowej z trzonkiem wykonanym ze
stali niestopowej odbywa się przez
a)

spawanie.

b)

zgrzewanie.

c)

lutowanie.

d)

klejenie.

10.

Przedstawiony na rysunkach technicznych symbol umieszczany na powierzchni
obrabianej oznacza, że obróbkę tej powierzchni należy przeprowadzić techniką
a)

odlewania.

b)

kucia.

c)

skrawania.

d)

walcowania.

11.

Na rysunku przedstawiono imak z zamocowanym nożem
a)

tokarskim.

b)

strugarskim.

c)

krążkowym.

d)

dłutowniczym.

12.

Model odlewniczy odtwarza
a)

zewnętrzne kształty odlewu.

b)

wewnętrzne kształty odlewu.

c)

gniazda rdzeniowe odlewu.

d)

układ wlewowy odlewu.

13.

W czasie spawania elektrycznego koniecznie należy stosować okulary ochronne ze
względu na szkodliwe działanie na oczy promieni
a)

cieplnych.

b)

ś

wietlnych.

c)

ultrafioletowych.

d)

jonizujących.

14.

Stanowiskiem roboczym do obróbki ręcznej metali jest
a)

stół ślusarski z przymocowanym do niego imadłem i szufladą z narzędziami.

b)

płyta traserska z narzędziami i przyrządami pomiarowymi.

c)

stół ślusarski z przyrządami pomiarowymi.

d)

płyta montażowa z przyrządami pomiarowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

15. Przedstawiona część robocza narzędzia na rysunku to

a)

pilnik.

b)

kleszcze.

c)

palnik gazowy.

d)

wiertło.

16. Ręczne nacinanie gwintów przeprowadza się za pomocą

a)

noży tokarskich.

b)

gwintowników i narzynek.

c)

noży tokarskich i gwintowników.

d)

frezów i narzynek.

17. Szlifowanie stosujemy celem usunięcia warstwy materiału

a)

zgrubnej.

b)

o niewielkiej grubości.

c)

wewnętrznej.

d)

zewnętrznej.

18. Tokarka to obrabiarka służąca do obróbki powierzchni

a)

walcowych, stożkowych i czołowych.

b)

płaskich i kształtowych.

c)

kulistych i płaskich.

d)

stożkowych i zębatych.

19. W procesie frezowania szybkością skrawania jest szybkość

a)

obrotowa części obrabianej.

b)

ruchu postępowego narzędzia.

c)

obrotowa narzędzia.

d)

ruchu postępowego przedmiotu.

20.

Do spawania gazowego używa się mieszaniny

a)

acetylenu i tlenu,

b)

argonu i acetylenu,

c)

argonu i tlenu,

d)

azotu i tlenu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Stosowanie mechanicznych technik wytwarzania części maszyn

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie mechanicznych
technik wytwarzania części maszyn”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12, 14, 15, 16,19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 9, 11, 13,17, 18, są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. a, 4. b, 5. b, 6. b, 7. b, 8. b, 9. b, 10. b, 11. b,
12. b, 13. a, 14. d, 15. a, 16. a, 17. c, 18. b, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować trasowanie

A

P

a

2

Określić zabieg końcowy wykonania otworu

∅

8H6

C

PP

a

3

Zdefiniować rodzaj obrabiarki do obróbki
powierzchni

A

P

a

4

Zdefiniować rodzaj narzędzia roboczego

A

P

b

5

Zdefiniować rodzaj obrabiarki na podstawie
schematu

A

P

b

6

Określić rodzaj tokarki do obróbki przedmiotów
o dużych gabarytach

B

P

b

7

Określić zastosowanie podzielnicy uniwersalnej

B

P

b

8

Scharakteryzować frezowanie

B

P

b

9

Określić podstawowe parametry skrawania

C

PP

b

10

Zidentyfikować sposób ręcznego nacinania
gwintów

B

P

b

11

Rozpoznać symbol umieszczany na rysunkach
technicznych dotyczący stanu powierzchni

C

PP

b

12 Zidentyfikować rodzaje spawania

B

P

b

13

Rozpoznać stanowisko robocze gdzie
podstawowym wyposażeniem jest przetwornica
spawalnicza

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

14

Określić zagrożenia dla oczu powstałe podczas
spawania łukiem elektrycznym

B

P

d

15 Scharakteryzować rysunek odlewu

B

P

a

16 Zidentyfikować model odlewniczy

A

P

a

17

Rozpoznać rodzaje ruchu jaki wykonuje
przedmiot podczas szlifowania wałków

C

PP

c

18

Zidentyfikować narzędzia robocze do obróbki
na szlifierkach

C

PP

b

19

Zidentyfikować obróbkę skrawaniem w czasie
której narzędzie wykonuje obrotowy ruch
roboczy, a przedmiot ruch posuwowy

B

P

b

20

Określić zabezpieczenia stosowane podczas
pracy na tokarce

B

P

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

5.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

6.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

7.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

8.

5 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań dotyczących odwzorowywania elementów maszyn. Zadania są
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

6.

W zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową).

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Czas trwania testu 45 minut.

10.

Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 20 pkt.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Trasowanie to czynność wyznaczania linii obróbkowych, osi symetrii i zarysów części na

a)

materiale przed jego obróbką.

b)

materiale po obróbce.

c)

rysunku warsztatowym.

d)

rysunku wykonawczym.

2.

Zabiegiem końcowym wykonania otworu

∅

8H6 jest

a)

rozwiercanie.

b)

docieranie.

c)

pogłębianie.

d)

dłutowanie.

3.

Tokarka to obrabiarka służąca do obróbki powierzchni

a)

walcowych, stożkowych i czołowych.

b)

płaskich i kształtowych.

c)

kulistych i płaskich.

d)

stożkowych i zębatych.

4.

Narzędzie przedstawione na rysunku jest

a)

wiertłem.

b)

rozwiertakiem.

c)

nawiertakiem.

d)

pogłębiaczem.

5.

Na rysunku przedstawiono schemat budowy

a)

wiertarki stołowej.

b)

frezarki pionowej.

c)

tokarki kłowej.

d)

frezarki poziomej.

6.

Przedmioty o dużych gabarytach można obrabiać

a)

na tokarce kłowej.

b)

na tokarce karuzelowej.

c)

wiertarce.

d)

frezarce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

7.

Podzielnica uniwersalna używana do obróbki przedmiotów na frezarkach służy do

a)

podziału odcinka na równe części.

b)

podziału obwodu koła na równe części.

c)

nacinania zębów.

d)

nacinania rowków.

8.

Przedstawiona na rysunku obróbka jest frezowaniem

a)

współbieżnym.

b)

przeciwbieżnym.

c)

czołowym.

d)

kształtowym.

9.

Podstawowe parametry skrawania to

a)

prędkość skrawania i posuw.

b)

prędkość skrawania, głębokość skrawania, i posuw.

c)

głębokość skrawania i posuw.

d)

prędkość skrawania i grubość warstwy skrawanej.

10.

Ręczne nacinanie gwintów przeprowadza się za pomocą
a)

noży tokarskich.

b)

gwintowników i narzynek.

c)

noży tokarskich i gwintowników.

d)

frezów i narzynek.

11.

Przedstawiony na rysunkach technicznych symbol umieszczany na powierzchni
obrabianej oznacza, że obróbkę tej powierzchni należy przeprowadzić techniką
a)

odlewania.

b)

kucia.

c)

skrawania.

d)

walcowania.

12.

Przy użyciu mieszanki acetylenowo-tlenowej przeprowadza się spawanie

a)

elektryczne łukowe.

b)

gazowe.

c)

w osłonie gazów.

d)

plazmowe.

13.

Na stanowisku roboczym przetwornica spawalnicza należy do podstawowego
wyposażenia

a)

spawacza.

b)

tokarza.

c)

ś

lusarza.

d)

elektryka.

14.

Podczas spawania łukiem elektrycznym największe zagrożenie dla oczu

a)

wywołują drgania elektrody.

b)

wywołuje pole elektromagnetyczne.

c)

wywołują produkty utleniania.

d)

wywołuje promieniowanie ultrafioletowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

15.

Podstawą do opracowania kompletu modelowego jest
a)

rysunek odlewu.

b)

model odlewniczy.

c)

rdzeń.

d)

układ wlewowy.

16.

Model odlewniczy odtwarza

a)

zewnętrzne kształty odlewu.

b)

wewnętrzne kształty odlewu.

c)

gniazda rdzeniowe odlewu.

d)

układ wlewowy odlewu.

17.

Wybierz zdanie fałszywe

Podczas szlifowania wałków na szlifierce kłowej
a)

przedmiot wykonuje ruch obrotowy.

b)

ś

ciernica wykonuje ruch obrotowy i posuwowy wgłębny.

c)

przedmiot wykonuje ruch posuwowy i wzdłużny.

d)

ś

ciernica wykonuje ruch obrotowy i posuwowy wzdłużny.

18.

Do pracy na szlifierkach stosuje się narzędzia robocze

a)

noże.

b)

ś

ciernice.

c)

frezy.

d)

wiertła.

19.

Obróbka skrawaniem w czasie, której narzędzie wykonuje obrotowy ruch roboczy,
a przedmiot ruch posuwowy to
a)

dłutowanie.

b)

frezowanie.

c)

przeciąganie.

d)

struganie.

20.

Zabezpieczenia stosowane w czasie pracy na tokarce to

a)

osłony części wirujących, nakrycie głowy, odzież ochronna.

b)

tylko odzież ochronna.

c)

tylko okulary i odzież ochronna.

d)

tylko maski ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Stosowanie mechanicznych technik wytwarzania części maszyn

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

7. LITERATURA

1.

Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń
przemysłowych. WSiP, Warszawa 2005

2.

Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP,
Warszawa 1984

3.

Hillary J., Jarmoszuk S.: Ślusarstwo i spawalnictwo. WSiP, Warszawa 1991

4.

Lewandowski T.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1995

5.

Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1999

6.

Malinowski J.: Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1993

7.

Mistur L.: Spawanie gazowe w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 1989

8.

Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1999

9.

Poradnik spawalniczy. WNT, Warszawa 1970

10.

Poradnik Warsztatowca Mechanika. WNT, Warszawa 1969

11.

Rączkowski B.: BHP w praktyce. Ośr. Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2005

12.

Sell L.: Ślusarstwo w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 1987

13.

Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001

Literatura metodyczna
1.

Krogulec – Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998