Metoda Baumana

Przy prowadzeniu poszukiwawczych robót geologicznych za pomocą otworów wiertniczych określa się

przede wszystkim bieg (rozciągłość) oraz upad warstw geologicznych w tym warstw złożowych, jeśli formą

złoża jest pokład. Istnieją różne sposoby analitycznego i graficznego wyznaczania elementów zalegania

warstw z danych uzyskanych z odwiertów. Jedną z najbardziej znanych metod graficznego określania jest

metoda Baumana. Według tej metody głębokość zalegania napotkanej otworami powierzchni stropu lub

spągu pokładu należy odnieść do jednej dowolnie wybranej płaszczyzny poziomej – najczęściej do poziomu

morza, aby wszystkie dane o zaleganiu pokładu wyrażone zostały w jednym układzie współrzędnych.

Zakłada się, że w punktach A, B, C (rysunek) wykonano trzy odwierty poszukiwawcze, które napotkały spąg

pokładu. Wysokości bezwzględne h

A

, h

B

i h

C

spągu pokładu spełniają następujący warunek:

h

A

> h

B

> h

C

. Oznacza to, że spąg pokładu w otworze A znajduje się najwyżej (biorąc pod uwagę wysokość

bezwzględną), w otworze C najniżej natomiast wysokość spągu w punkcie B znajduje się pomiędzy

A i C. Dotyczy to również wysokości spągu pokładu znajdujących się poniżej poziomu zerowego.

Procedura:

1.

Miejsca wykonania odwiertów oznacza się na mapie powierzchni terenu w odpowiedniej skali (np.

1:2000, 1:5000).

2.

Pomiędzy otworami na mapie, mającymi najwyższe i najniższe współrzędne wysokościowe spągu

pokładu (czyli A i C), wykreśla się odcinek linii prostej

. Ponieważ wysokość spągu w Puncie B jest

mniejsza od wysokości w punkcie A oraz większa niż w punkcie C, to oznacza, że na odcinku

istnieje punkt (nazwijmy go B’), w którym wysokość spągu pokładu jest taka sama jak w punkcie B.

3.

Na odcinku

odszukuje się punkt B’ poprzez wykonanie interpolacji. W tym celu w punktach A i C

wystawia się odcinki prostopadłe do

. Na nich oznacza się punkty D i E, tak aby odcinek

miał

długość równą h

A

– h

B

(w skali mapy, na której wykonujemy zadanie), natomiast odcinek

długość

równą h

B

– h

C

. Każdy z odcinków wykreślamy w przeciwnych kierunkach (nie ma znaczenia czy

odcinek pierwszy w stronę lewą czy prawą, ważne jest, żeby obydwa były narysowane w

przeciwnych kierunkach)

4.

Końce odcinków, czyli punkty D i E łączymy linią prostą, która przecina odcinek

w punkcie B’, w

którym spąg pokładu jest na tej samej wysokości jak w punkcie B. Uzyskujemy tym samym dwa

punkty o takiej samej wysokości spągu, a zatem możemy przez nie poprowadzić linię biegu.

Odmierzając kątomierzem azymut linii biegu uzyskujemy BIEG pokładu.

5.

Konstruujemy linię prostopadłą do prostej BB’, która wyznacza kierunek nachylenia pokładu (linia

upadu). Prowadzimy ją przez punkt, w którym spąg pokładu jest najwyżej (czyli przez punkt A). To

pozwoli na jednoznaczne określenie kierunku upadu, ponieważ linia ta będzie wskazywała zawsze

kierunek od punktu A do punktu jej przecięcia z linią biegu (na rysunku oznaczonego przez M).

6.

Konstrukcja kąta upadu polega na odłożeniu długości odcinka

od punktu A na odcinku

(poprzez wykreślenie okręgu od promieniu

i środku w punkcie A). Powstaje punkt M’, który

należy połączyć z punktem D. Uzyskujemy tym samym trójkąt ADM’. Kąt AM’D jest rzeczywistym

kątem upadu α, który mierzymy przy pomocy kątomierza.

7.

Uzyskane metodą Baumana wyniki podajemy w zapisie II lub III-członowym oraz oznaczamy

odpowiednim symbolem na mapie.

UWAGA: przy określaniu zalegania pokładu metodą Baumana mogą powstać błędy, jeśli pomiędzy otworami

wiertniczymi znajduje się uskok.