TRADYCJE TURYSTYKI

U

ŹRÓDEŁ TURYSTYKI _________________________________

Historia turystyki liczy sobie około 300 lat. Jednakże podróże są zjawiskiem towarzy-

szącym mieszkańcom naszej planety od najdawniejszych czasów. Ludzie zawsze gdzieś'
podróżowali i poznawali piękno najróżniejszych zakątków świata.

W rozdziale 34 Księgi Mądrości Syracha czytamy: „Człowiek, który często podróżuje,

pozna rzeczy wiele..."(9) oraz „... wiele widziałem w swoich podróżach i dowiedziałem się
więcej, niż zdołam wypowiedzieć słowami".(12)'

W okresie wspólnoty pierwotnej myśliwi oraz pasterze poszukiwali nowych terenów.

Później wędrowali kupcy, aby nabywać towary i znaleźć nowe rynki zbytu. Odbywały się też
pielgrzymki do miejsc kultu religijnego.

Początki turystyki sięgają starożytności. Już w dawnym Egipcie kupcy podróżowali w

celach zarobkowych oraz aby poznać nowe regiony. Pielgrzymi udawali się do miejsc kultu
religijnego, np. do Heliopolis lub Teb, gdzie również leczono chorych.

W dolinach rzek Eufrat i Tygrys przebiegały szlaki komunikacyjne, które nie należały do

zbyt bezpiecznych. Sytuacja ta znalazła odbicie w Kodeksie Hammurabiego z XVIII wieku
p.n.e., gdzie w paragrafie 103 napisano: „jeżeli w podróży na drodze (...) nieprzyjaciel
wszystko co niósł odbierze mu (...)".

2

W związku z powyższym właściciele gospód byli

zobowiązani do zabezpieczenia życia i mienia podróżnych.

Podróżom sprzyjała kolonizacja grecka, bowiem towarzyszyło jej poznawanie zamor-

skich posiadłości. Zapewne także igrzyska sportowe przyciągały wędrowców z dalekich
stron. Na czas ich trwania ogłaszany był pokój, a wolni Grecy przybywali nie tylko z Pelo-
ponezu, ale również z wielu greckich polis. Wraz z rozwojem podróżowania pojawiła się
instytucja Proxenii, która powodowała, że gość w Grecji przechodził pod opiekę bogów.
Wędrowcy mogli korzystać z gościnności mieszkańców, ponieważ „dla człowieka, który
posiada choćby trochę rozumu, pielgrzym i gość są tak drodzy jak rodzeni bracia".

3

Podróżny

witany był przez najbardziej godną osobę domu. Nie ograniczano czasu gościny, zaś w
momencie odjazdu udzielano pomocy, aby ułatwić dalszą wędrówkę.

Natomiast w Rzymie podróżowanie ułatwiały gospody zwane Stationes, w których wę-

drowcy mogli wynająć konie, pozostawiając je w następnej stacji oraz odpocząć po trudach
podróży. Standard świadczonych w nich usług był zróżnicowany. W większych miastach lub
znanych kąpieliskach były to duże domy z wielkimi dziedzińcami, salami zabaw i przyjęć.
Na trasach komunikacyjnych znajdowały się oberże o znacznie niższym poziomie usług.
Podróżowanie w Rzymie rozwinęło się szczególnie u schyłku republiki i na początku cesar-
stwa. W turystyce dawnego Rzymu można wyróżnić: pielgrzymowanie, turystykę zdrowotną,
wędrówkę w celach naukowych i artystycznych oraz wyjazdy w celu załatwienia ważnych
interesów i dla przyjemności. Jednym z pielgrzymów był cesarz Hadrian, który „odwiedzał
m.in. prawie zamarłe już wyrocznie w Delfach i Dodonie, zgłębiał kulty egipskie i magów
egipskich - pytał o swoją przyszłość".

4

W celu polepszenia zdrowia najbardziej popularne

było wodolecznictwo, a jednym z najbardziej znanych kąpielisk były Baje (Baiae) położone
niedaleko Neapolu. Wysokie temperatur}', jakie latem panowały w Italii, powodowały, że tyl-
ko najbardziej zamożni wyjeżdżali do letniskowych willi albo na Sycylię i do Egiptu. Grecja
oraz Egipt były miejscami, gdzie Rzymianie podziwiali zabytki kultury materialnej.
Podróżom w starożytnym Rzymie sprzyjała świetnie rozwinięta sieć dróg.

Wybitni myśliciele, tacy jak grecki historyk Herodot, geograf i podróżnik grecki Stra-

bon oraz pisarz rzymski Pliniusz Starszy, opisywali kraje, które zwiedzali i zjawiska, jakie
zaobserwowali. Ich prace są po dziś dzień nieprzebranym źródłem wiedzy o starożytnym
świecie. Strabon jest autorem pracy pt. „Geographika", gdzie w 17 księgach zawarł charak-
terystyki i opisy znanych krain. Natomiast na 37-tomowe dzieło Pliniusza Starszego zatytu-
łowane „Historia naturalna" składają się opisy przyrody żywej i nieożywionej, dane o lecz-
nictwie, uprawie roślin oraz wiadomości z zakresu psychologii.

1) Cyt. za: K. Przecławski, Człowiek a turystyka. Zarys socjologii turystyki, Kraków 1997, s. 7.
2) M. Stępień. Kodeks Hammurabiego. Warszawa 2000.
3) G. Mariotti. Historia turystyki. Warszawa 1963, s. 78.
4) J. Schnayder, Podróże i turystyka w starożytności, Warszawa 1959.

Tradycja badawczego i krytycznego spojrzenia na otaczający świat od starożytnych

przeszła do Arabów. Imperium kalifów stwarzało możliwości odbywania długich oraz inte-
resujących wypraw od słonecznej Hiszpanii, aż po Himalaje oraz od dżungli środkowoafry-
kańskiej po środkowoeuropejskie puszcze. Wyznawcy islamu pielgrzymowali do Mekki.
Arabscy podróżnicy przenosili na papier lub pergamin opisy zwiedzanych krain. Dzięki
relacji jednego z nich - Ibrahima ibn Jakuba - zamieszczonej w „Księdze dróg i królestw" al-
Bahriego znamy dokładny opis państwa Mieszka I, omawiający zwyczaje Słowian oraz
bogactwa naszej ojczyzny sprzed ponad tysiąca lat.

Skarbnicą wiedzy o średniowiecznej Europie są także sagi skandynawskie, które za-

wierają opisy starego kontynentu przekazane przez nieokiełznanych żeglarzy - Wikingów. W
XII i XIII wieku wiedza Europejczyków o otaczającym ich świecie, a szczególnie Ziemi
Świętej, rozszerzyła się dzięki wyprawom krzyżowym.

Jednakże w średniowieczu przede wszystkim wędrowali kupcy oraz pielgrzymi. Były

również podróże o charakterze dyplomatycznym, a od czasu powstania uniwersytetów
Europę przemierzali studenci. Na początku XIII wieku wędrówkę do Karakorum odbyli
papiescy wysłannicy. Był wśród nich także wrocławski zakonnik Benedykt Polak. Niemniej
jednak na szczególne miejsce w dziejach turystyki zasługuje wyprawa Marco Polo. który w
1271 roku wyruszył w podróż na Daleki Wschód. Dotarł on do stolicy Chin - Tatu (obecnie
Pekin) - do siedziby wielkiego chana Kubilaja. Jako pierwszy wytyczył drogę przez całą
Azję i przedstawił ją w dziele pt. „Opisanie świata". [Marco Polo pochodził z rodziny
podróżników. Jego ojciec Niccolo i stryj Matteo byli weneckimi kupcami i w latach
sześćdziesiątych XIII wieku podróżowali do Kataju (Chin) w celach handlowych. W roku 1271
udali się tam na jeszcze jedną wyprawę, zabierając młodego Marco ze sobą. Przybyli na
dwór Kubilaja Chana - mongolskiego władcy Chin. Pozostali tam przez 24 lata i jako kupcy
zgromadzili ogromne fortuny. Marco zdobył zaufanie chana, który wysyłał go z wieloma
misjami do Indii, Birmy, na Cejlon i do Azji południowo-wschodniej. Marco Polo wrócił do
Wenecji w 1295 roku, lecz podczas bitwy między Wenecją a Genuą (kolo Korculi, obecnie w
Chorwacji) został ujęty przez Genueńczyków. Przebywając w więzieniu, sporządził
szczegółowy opis swoich podróży na Wschód („ Opisanie świata ", zwane też „ U Milione ").
Wenecjanie byli zdumieni jego niesamowitymi opowieściami, np. o pałacu Kubilaj Chana.
Obecnie postać Marco Polo jest symbolem tuiystycznych podróży (choć pojawiają się tezy,

Portret Marco Polo

Do ważnych wydarzeń należy zaliczyć również wyprawę górską Francesco Petrarki z

1336 roku.

Jedną z form podróżowania były wyprawy na turnieje rycerskie, także poza granice

swego kraju. Od X do XV wieku wielu znamienitych rycerzy, jak np. Zawisza Czarny, odby-
wało często długie podróże, poznając życie dworskie oraz uroki wielu miast, zamków i krain.

6

6) Przyp. red. Z. Kruczek.

że Marco nigdy w Chinach nie był), jego imieniem nazwano wiele biur podróży, serię prze-
wodników turystycznych, kanał TV we Włoszech poświęcony w całości podróżom.]

5

5) Przyp. red. Z. Kruczek, Zarys rozwoju turystyki w środowisku studenckim, [w:] Zeszyty Naukowe Instytutu Turystyki

nr 1/1974 r.

Zamożna młodzież podróżowała do miast, które były siedzibami uniwersytetów.

Począwszy od XIII wieku, do uczelni we Włoszech przybywali cudzoziemcy, także nasi
rodacy. Studenci byli „prekursorami ruchu humanistycznego i odrodzeniowego, który wkrótce
przyciągnął do Włoch niezliczone rzesze uczonych ze wszystkich części świata".

7

Hotelarstwo zaczęło się rozwijać już w XIII wieku. Pielgrzymi korzystali z hospicjów

zakonnych i klasztorów. Dzięki nim podróże oraz pobyt w różnych miejscach sprzyjały ich
poznaniu, a tym samym przybliżały dorobek, kulturę i obyczaje rozmaitych krajów. Dla eks-
pansji turystyki niezbędna była troska o dobry stan dróg i budowa nowych szlaków komu-
nikacyjnych. Ich wagę docenił m.in. papież Bonifacy VIII, który na uroczystości jubile-
uszowe w 1300 roku i odbywające się w związku z tym wydarzeniem liczne pielgrzymki
zalecił klasztorom nie tylko godne przyjmowanie pielgrzymów, lecz również podejmowanie
starań w celu ułatwień komunikacyjnych. Niestety, na traktach pojawiali się rozbójnicy,
którzy zagrażali bezpieczeństwu pielgrzymów, dlatego papież zagroził klątwą każdemu, kto
napadnie na pątników. Ponadto interweniował u władców licznych państw, aby utworzyli
straże chroniące uczestników pielgrzymek.

8

W XIV wieku w Padwie powstało słynne

„Hospitium Bovis", które uważane było za chlubę tego miasta.

9

Wieki średnie to także początki turystyki w Polsce. Podobnie jak w innych państwach

Europy, wędrowali u nas posłowie, kupcy, pielgrzymi i żacy. [Za czasów Kazimierza Wiel-
kiego np., kilkudziesięciu studentów polskich znalazło się w Bolonii i Padwie. Powstanie
uniwersytetu w Krakowie doprowadziło do nawiązania kontaktów naukowych krakowskich
profesorów i scholarów z innymi uczelniami europejskimi. Wielu wychowanków Wszechnicy
Jagiellońskiej, np. Mikołaj Kopernik, Grzegorz z Sanoka, pogłębiało swoją wiedzę na
włoskich czy też innych uczelniach. Wędrujących studentów spotykamy w średniowieczu w
całej Europie.

W poszukiwaniu wiedzy krążyli oni między miastami uniwersyteckimi, nie stanowili

jednak zbyt wyodrębnionej grupy wśród różnego rodzaju wagantów, goliarów, linoskoczków,
minstrelów, terminatorów, czeladników rękodzielniczych.

Dopiero epoka odrodzenia i rozwój humanistycznej postawy poznawczej nadaje

wędrówkom żakowskim nowe treści. Wędrówka jest okazją do poznania nowych krajów,
nieznanych kultur i pejzaży, do zetknięcia się z nowym środowiskiem, z innym systemem
władzy; była niejednokrotnie szkołą życia i nauką nowych wartości. Mikołaj Kopernik wiełe
obserwacji ze swoich przejazdów do Padwy i Bolonii oraz podróży po kraju zawarł w swoich
licznych pracach. Jednak w większości przypadków cel wędrówki żakowskiej był jedynie
pretekstem do samego procederu wędrowania i kolekcjonowania wrażeń. Taki typ studenc-
kich wędrówek był pierwowzorem turystyki nowożytnej, wyprzedzającym o parę epok jej
świadome i zorganizowane formy.]

10

Dziedziniec Uniwersytetu w Bolonii, fot. Z. Kruczek

7) R. Wroczyński, Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu, Wrocław 1979.
8) G. Mariotti, Historia turystyki, Warszawa 1963.
9) J. Gaj, Zarys historii turystyki w Polsce, Warszawa 2003, s. 22.
10)K. Przecławski. Człowiek a turystyka. Zarys socjologii turystyki, Kraków 1997, s. 9.

Turystyka w rozumieniu współczesnym rozwinęła się w okresie renesansu. Należy za-

uważyć, że dla pielgrzymów udających się do Rzymu zostały przygotowane plany miasta,
które można było nabyć w księgarniach. Zorganizowane zostały „przechadzki archeolo-
giczne". Natomiast, aby umożliwić im dłuższy pobyt w Wiecznym Mieście, powstawały
liczne zajazdy. O rozmiarach i rozwoju turystyki dowiadujemy się za pośrednictwem badań
Jeana Delumeau, który zanotował, że miasto w 1575 roku odwiedziło 400 000 piel-
grzymów, a 25 lat później już 600 000. W 1517 roku w Rzymie było 171 zajazdów, a w ro-
ku 1526 już 236.

Opis wędrówek Marco Polo był w XV wieku najbardziej poczytną i rozchwytywaną

książką, która natchnęła Krzysztofa Kolumba do odbycia morskiej podróży. Jednakże za-
planował ją inaczej, ponieważ nie chciał podążać przez państwo Turków. Jak wiemy, wy-
prawa Krzysztofa Kolumba doprowadziła do odkrycia Ameryki oraz zainspirowała innych
żeglarzy, takich jak Amerigo Vespucci, Vasco da Gama i Ferdynand Magellan, do odbycia
ekspedycji, których konsekwencją były wielkie odkrycia geograficzne.

Postęp w nawigacji morskiej przyczynił się do zainteresowania podróżami na inne kon-

tynenty. Odkrywano nawet najbardziej niedostępne zakątki kuli ziemskiej. Podróżowanie
wśród ludzi zamożnych stało się zjawiskiem powszechnym i miało charakter wyraźnie po-
znawczy. W XVII i XVIII stuleciu człowiek, który nie podróżował, nie mógł się uważać za
osobę wykształconą. Upowszechniły się „wyjazdy do wód".

Podróże trafiły do literatury. Z zainteresowaniem czytano książki takie, jak: „Przygody

Robinsona Crusoe" Defoe, „Przygody Guliwera" Swifta, „Listy perskie" Monteskiusza.

Powstały przewodniki wydawane z myślą o turystach. Przewodnik, „Guide de Saint--

Morice" ukazał się w 1672 roku i dotyczył Francji. Saint Morice napisał go dlatego, ponie-
waż chciał zwrócić uwagę podróżnych na „setki rzeczy ciekawych, a na które nie zwracają
uwagi nie będąc o nich uprzedzeni. Przeto będą chyba zadowoleni, że ich tam zaprowadzę i
będę im służył za przewodnika w ich podróży".

11

Wraz z pojawieniem się przewodników drukowanych turystom zaczęły też towarzyszyć

osoby pełniące rolę przewodników. Pierwszym znanym turystą był żyjący w XVI wieku
Michel de Montaigne. Pozostawił on turystyczny opis swojej podróży po Italii, w którym
daje się zauważyć emocjonalny związek ze zwiedzanym krajem. Jego „Journal de voyage en
Italie" jest bardzo interesującą analizą kraju oraz obyczajów jego mieszkańców.

Wiek XVIII i XIX to dalszy rozwój turystyki. Do Włoch podróżował Johann Wolfgang

Goethe, szukając natchnienia dla swoich dzieł, które są pełne realiów i reminiscencji wło-
skich. Italię odwiedzali sławni romantycy, jak np. George Byron, czy wielcy Polacy: Adam
Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński.

W XIX wieku w Europie następowało budzenie się świadomości narodowej. Ruch ten

łączył się z odkrywaniem folkloru, piękna przyrody, zabytków i historii wielu narodów.
Coraz częściej ludzie udawali się w podróż, powodując się ciekawością i chęcią poznania
konkretnych zabytków, miast, ziem oraz pragnieniem naśladowania innych.

W 1838 roku Stendhal w powieści „Memoires d'un touriste" po raz pierwszy użył okre-

ślenia turysta opisując podróże młodego człowieka, który wędrował dla rozrywki oraz po-
znania ciekawych krajów i ludzi. Powstała konieczność utworzenia nowego określenia dla
takiej formy wędrówki, którą należało odróżnić od wyjazdów związanych w jakiś sposób z
wykonywaniem zawodu. Po upływie 40 lat termin „touriste" znalazł się na stronach słow-
nika Akademii Francuskiej.

12

Już w XVII wieku w niektórych krajach wprowadzone zostały paszporty, a na przełomie

XVII i XVIII stulecia pierwsze ograniczenia w ruchu osobowym pomiędzy państwami. Pod
koniec XIX wieku zaczęła rozwijać się turystyka współczesna, na której rozwój niebagatelny
wpływ miały wynalazki techniki, takie jak lokomotywa i kolej oraz statek parowy. W 1873
roku na europejskie trasy wyjechały pierwsze wagony sypialne, a 10 lat później uruchomiony
został Orient-Express łączący Paryż z Konstantynopolem.

Podróżowanie w XIX wieku przestało być zajęciem elitarnym. Powoli kształtowała się

turystyka masowa i zorganizowana. Powstawały różne formy turystyki kwalifikowanej, jak
np. w 1857 roku angielski Alpin Club czy na ziemiach polskich w 1873 roku Towarzystwo
Tatrzańskie.

Ogromne zasługi dla rozwoju turystyki położył Anglik Thomas Cook, który był założy-

cielem pierwszego biura podróży. Upowszechnił on wędrówkę poprzez systematyczne ob-
niżanie kosztów podróży oraz udoskonalanie transportu. 5 lipca 1841 roku Cook zorganizo-
wał dla 570 osób pierwszą publiczną wycieczkę specjalnym pociągiem. Do roku 1865
utworzył biura podróży w większości państw europejskich.

W XIX stuleciu wzrost zainteresowania turystyką spowodował potrzebę rozbudowy

hoteli. Przyjęto wówczas zasadę, iż nie powinny one mieścić więcej niż 400 osób, ponieważ
gospodarz zobowiązany był osobiście znać gości oraz ich zwyczaje i gusta kulinarne.
Powstały jednocześnie pierwsze organizacje hotelarskie. Najwcześniej, bo w 1886 roku,
zostało utworzone Szwajcarskie Stowarzyszenie Hotelarskie, którego celem było również
usprawnienie obsługi turystycznej oraz ożywienie ruchu turystycznego.

11) Cyt. za: Ibidem, s. 10.

KALENDARIUM WYDARZE

Ń

1000 r. - pielgrzymka Ottona III do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie

1246 r. - wyprawa Benedykta Polaka do Mongolii (udział w poselstwie papieskim)

1565 r. - wyprawa Beaty Łaskiej do Zielonego Stawu Kieżmarskiego

1805 r. - Stanisław Staszic, jako pierwszy Polak, wszedł na szczyt Łomnicy uznawanej wówczas za

najwyższy szczyt w Tatrach

1867 r. - utworzenie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół"

1873 r. - powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego, pierwszej organizacji turystycznej na zie-

miach polskich

1874 r. - powstało pierwsze schronisko tatrzańskie w Morskim Oku

1878 r. - zostało utworzone Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie (zalegalizowane w 1882 r.)

1886 r. - utworzenie Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów

1888 r. - utworzenie Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem

1894 r. - Stanisław Barabasz odbył pierwszą turystyczną wycieczkę narciarską w Tatry -do Czarnego

Stawu Gąsienicowego

1894 r. - Jan Grzegorzewski podjął pierwszą udaną próbę wspinaczki zimowej

1906 r. - utworzenie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego

1906 r. - utworzenie Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie

1906 r. - powstał Związek Uzdrowisk Polskich

1907 r. - zostało utworzone Zakopiańskie Towarzystwo Łyżwistów, które od 1911 r. było

Sekcją Narciarską Towarzystwa Tatrzańskiego

1908 r. - utworzenie Stowarzyszenia Polskich Robotników i Robotnic „Siła" na Śląsku

Cieszyńskim

1909 r. - utworzenie Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego

1909 r. - utworzenie Towarzystwa Automobilistów Królestwa Polskiego

1910 r. - utworzenie Polskiego Towarzystwa Turystycznego „Beskid"

1912 r. - powołanie Sekcji Ochrony Tatr Towarzystwa Tatrzańskiego

1913 r. - utworzenie Poznańskiego Towarzystwa Krajoznawczego 1919 r. -

utworzony został Polski Związek Narciarski

1919 r. - Towarzystwo Tatrzańskie przyjmuje nazwę Polskie Towarzystwo Tatrzańskie

1919 r. - powołanie Referatu Turystyki przy Ministerstwie Robót Publicznych

1919 r. - utworzenie Sekcji Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej i Pozaszkolnej

(od 1927 r. - Komisja Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej przy RG PTK)

1920 r. - powstało Polskie Biuro Podróży „Orbis" (zarejestrowane w 1923 r.)

1920 r. - utworzenie Automobilklubu Polskiego

1922 r. - utworzenie Związku Towarzystw Kolonii Letnich i Kolonie Urządzających

1924 r. - powołanie Międzyministerialnej Komisji Turystycznej przy Ministerstwie Robót

Publicznych

1925 r. - utworzenie Polskiego Touring Klubu

1925 r. - powstało Podolskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze

1926 r. - utworzenie Stowarzyszenia Polskich Schronisk Młodzieżowych

1927 r. - powstało Wołyńskie Towarzystwo Krajoznawcze i Opieki nad Zabytkami

1927 r. - utworzenie Związku Polskich Towarzystw Turystycznych

1928 r. - powołanie Międzyministerialnej Komisji do Zbadania Zagadnień Turystyki

1929 r. - w dniach 12-13 lipca w Poznaniu obradował Ogólnopolski Kongres Krajoznawczy

1929 r. - utworzona została Naczelna Organizacja Polskiego Przemysłu Hotelowego

1930 r. - utworzenie Polskiego Związku Kajakowego

1930 r. - utworzenie Krakowskiego Towarzystwa Krzewienia Narciarstwa

1932 r. - powołanie Międzynarodowej Federacji Schronisk Młodzieżowych International Youth Hostel

Federation - IYHF

1934 r. - utworzenie Robotniczego Towarzystwa Turystycznego

1935 r. - powołanie Ligi Popierania Turystyki

1935 r. - utworzenie Klubu Wysokogórskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego

1937 r. - powstała Spółdzielnia Turystyczno-Wypoczynkowa „Gromada"

1945 r. - utworzenie Samodzielnego Wydziału Turystyki przy Ministerstwie Komunikacji

1949 r. - powołanie Funduszu Wczasów Pracowniczych - FWP

1950 r. - utworzenie Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego z połączenia

Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego

1950 r. - powstała Rada Turystyczna przy Ministerstwie Komunikacji

1952 r. - powołanie Komitetu do Spraw Turystyki przy Prezesie Rady Ministrów

1952 r. - utworzenie Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowewgo - GOPR

1957 r. - powołanie Biura Turystyki Sportowej „Sports-Tourist"

1957 r. - powstanie Biura Zagranicznej Turystyki Młodzieżowej „Juventur"

1959 r. - utworzenie Biura Usług Turystycznych ZHP „Harctur" 1962 r. -

powołanie Zrzeszenia Polskich Hoteli Turystycznych

1960 r. - utworzenie Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki - GKKFiT 1974 r. - powstał

Polski Związek Alpinizmu

1989 r. - powołanie Polskiej Izby Turystyki

1991 r. - powołanie Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki (działał do 2000 r.)

1997 r. - uchwalenie ustawy o usługach turystycznych

1999 r. - powołanie Polskiej Organizacji Turystycznej