Obowi

ą

zywanie

prawa

Dr Magdalena Bainczyk, opracowanie
własne oraz na podstawie Z. Muras,
Podstawy prawa, J . Jabło

ń

ska – Bonca,

Podstawy prawa dla ekonomistów i nie
tylko

Poj

ę

cie obowi

ą

zywania prawa

Do danej normy prawnej zawartej w
akcie prawnym nale

ż

y si

ę

stosowa

ć

pod

rygorem sankcji prawnych

Uchwalona norma prawna uzyskuje
wa

ż

no

ść

w momencie wej

ś

cia w

ż

ycie

aktu prawnego i zachowuje swoj

ą

wa

ż

no

ść

do czasu zmiany lub uchylenia

aktu prawnego lub jego cz

ęś

ci

Obowi

ą

zywanie

prawa

terytorialne

personalne

temporalne

Terytorialny zakres
obowi

ą

zywania prawa

Prawo krajowe: na terytorium danego pa

ń

stwa

Prawo mi

ę

dzynarodowe: umowne na terytorium

pa

ń

stw – stron umowy, normy ius cogens –

wszyscy członkowie społeczno

ś

ci

mi

ę

dzynarodowej

Prawo UE: na terytorium pa

ń

stw członkowskich

UE, niektóra akty prawne tak

ż

e na terytorium

pa

ń

stw trzecich tworz

ą

cych np. Europejski

Obszar Gospodarczy, czy obszar Schengen

Terytorium pa

ń

stwa

obszar (l

ą

dowy, morskie wody

przybrze

ż

ne, wn

ę

trze ziemi, przestrze

ń

powietrzna nad obszarem l

ą

dowym i

morskim) na którym pa

ń

stwo sprawuje w

sposób efektywny władz

ę

w odniesieniu

do osób, rzeczy, zdarze

ń

Ograniczenia terytorialne obowi

ą

zywania

prawa krajowego np.: bazy wojsk, statki
i samoloty, placówki dyplomatyczne
innego pa

ń

stwa

Personalne obowi

ą

zywanie

prawa

Prawo danego pa

ń

stwa obowi

ą

zuje wszystkie

podmioty znajduj

ą

ce si

ę

na jego terytorium, bez

wzgl

ę

du na ich przynale

ż

no

ść

pa

ń

stwow

ą

,

wyj

ą

tki: przedstawiciele pa

ń

stw obcych

korzystaj

ą

cy z immunitetów dyplomatycznych,

członkowie obcych sił zbrojnych

Prawo mi

ę

dzynarodowe: umowne – podmioty

znajduj

ą

ce si

ę

na terytorium pa

ń

stw - stron

umowy, normy ius cogens – ka

ż

dego bez

wzgl

ę

du na obywatelstwo

Prawo UE: podmioty znajduj

ą

ce si

ę

na

terytoriach pa

ń

stw członkowskich UE, instytucje

i urz

ę

dnicy unijni, w niektórych przypadkach

podmioty w pa

ń

stwach trzecich

Rozszerzenie personalnego zakresu prawa
np.: art. 109 KK, art. 110 § 1 KK.

Art. 109.
Ustaw

ę

karn

ą

polsk

ą

stosuje si

ę

do obywatela

polskiego, który popełnił przest

ę

pstwo za

granic

ą

.

Art. 110.
§ 1. Ustaw

ę

karn

ą

polsk

ą

stosuje si

ę

do

cudzoziemca, który popełnił za granic

ą

czyn

zabroniony skierowany przeciwko interesom
Rzeczypospolitej Polskiej, obywatela polskiego,
polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki
organizacyjnej niemaj

ą

cej osobowo

ś

ci prawnej

oraz do cudzoziemca, który popełnił za granic

ą

przest

ę

pstwo o charakterze terrorystycznym.

Obowi

ą

zywanie prawa w

czasie

Nale

ż

y ustali

ć

, od kiedy norma prawna

obowi

ą

zuje, tzn. ustali

ć

jej moment

wej

ś

cia w

ż

ycie i lub ewentualnie

moment jej uchylenia lub zmiany

daty wa

ż

ne dla „

ż

ycia” aktu

prawnego

Data uchwalenia

Data publikacji

Vacatio legis: okres czasu pomi

ę

dzy publikacj

ą

a

wej

ś

ciem w

ż

ycie aktu prawnego w celu

zapoznania si

ę

z jego tre

ś

ci

ą

adresatów

Data wej

ś

cia w

ż

ycie: od wskazanego dnia

wszyscy musz

ą

stosowa

ć

si

ę

do danego aktu –

akt prawny zaczyna obowi

ą

zywa

ć

Data uchylenia

Data wej

ś

cia w

ż

ycie

Akt prawny skierowany jest na przyszło

ść

Data wej

ś

cia aktu prawnego w

ż

ycie

zasadniczo zawsze po publikacji aktu prawnego

1 . Od dnia publikacji

2 . Od konkretnej daty np. 30 wrze

ś

nia 2009 r.

3 . Po upływie okre

ś

lonej liczby dni od publikacji

Lex retro non agit (prawo nie obowi

ą

zuje

wstecz)

Uchylenie mocy obowi

ą

zuj

ą

cej

Akt prawny zasadniczo wydawany jest
bezterminowo

Uchylenie mocy obowi

ą

zuj

ą

cej

nast

ę

puje zazwyczaj poprzez wydanie

nowego aktu prawnego zawieraj

ą

cego

przepis uchylaj

ą

cy

Obowi

ą

zek publikacji aktów

Art. 2 Konstytucji RP – zasada demokratycznego
pa

ń

stwa prawa -> zasada legalizmu -> jasno

ść

i

przejrzysto

ść

działania organy władzy pa

ń

stwowej ->

jednostka powinna mie

ć

mo

ż

no

ść

poznania

obowi

ą

zuj

ą

cego prawa

Akty generalne i abstrakcyjne s

ą

PUBLIKOWANE, jest to

czynno

ść

prawna, dokonywana przez upowa

ż

niony

organ władzy, podaj

ą

c do wiadomo

ś

ci publicznej

autentyczny tekst aktu prawnego w formie drukowanej
lub elektronicznej

Akty indywidualne i konkretne s

ą

DOR

Ę

CZANE ich

adresatom

Publikacja aktów prawnych

Prawo polskie:

1.

Dziennik Ustaw: konstytucja, ratyfikowane
umowy mi

ę

dzynarodowe, ustawy,

rozporz

ą

dzenia

2.

Wojewódzkie dzienniki urz

ę

dowe: akty prawa

miejscowego

3.

Dziennik Urz

ę

dowy Monitor Polski:

zarz

ą

dzenia prezydenta, uchwały Rady

Ministrów, zarz

ą

dzenia Prezesa Rady

Ministrów

Prawo UE: Dziennik Urz

ę

dowy UE (wcze

ś

niej

EWG i WE)