piegus©

Page 1 of 3

Prelekcja 4
Aerosfera jako źródło czynników patogennych dla człowieka. Czynniki etiologiczne chorób
inwazyjnych i transmisyjnych człowieka, których wektory znajdują się w atmosferze

1. Aspergillus niger



zarodniki tworzą kule, fruwają w powietrzu, infekcje egzogenne



aspergilozy płuc, zatok i innych narządów u osób immunokompetentnych
(odporność w normie), a ostra inwazja u osób w stanie immunosupresji – przebieg
ostry, śmiertelność 50-80%



szczególnie narażone osoby:



z ostrą białaczką 5-25%



po przesczepach szpiku 5-55%



po chemioterapii



objawy: głębokie owrzodzenie błony śluzowej i guzkowatość na podniebieniu
twardym



wykrywany w starych fabrykach i budynkach

2. Penicillium notatum



charakterystyczne pędzelki, wielokomórkowa strzępka, konidiofor, zarodniki
konidialne



dojrzały szary i zielony



wydziela różne substancje, np. penicylinę

3. Choroby aerogenne – choroby zakaźne przenoszone przez powietrze (wirusy, grzyby,

bakterie); najbardziej niebezpieczny aerozol biologiczny – układ dwufazowy:



faza rozpraszająca – para wodna, krople śliny, potu



faza rozproszona – drobnoustroje żywe, formy przetrwalnikowe, pyłki roślin
(szkodliwe dla alergików)

4. Alternaria sp. i Cladosporium sp.



Altenaria sp. jest najsilniejszym alergenem wśród grzybów, zarodniki występują w
glebie, na roślinach, unoszą się w powietrzu



Altenaria tenuis – występuje najczęściej, bardzo niebezpieczny, stężenie progowe
powyżej którego występuje ryzyko reakcji alergiczneh wynosi 100 zarodników/m3



Cladosporium herbarum – próg 3000 zarodników/m3, szarobrązowy, atakuje z gleby
i roślin, obecne konidia



NAJWIĘKSZE STĘŻENIA
Altenaria tenuis

wczesne popołudnie

jesień

Cladosporium

późne popołudnie

sierpień/wrzesie



zarodniki Altenaria i Cladosporium wywołują reakcję alergiczną u 85% osób
uczulonych na zarodniki grzybów (wilgotne pomieszczenia sprzyjają
przemieszczeniom, aż 8 gatunków grzybów pleśniowych wywołuje alergię)

5. Norma drobnoustrojów w pomieszczeniach zamkniętych

wskaźnik: biologiczny indeks zanieczyszczeń



metoda ilościowa – wzór Omeliańskiego

= 530 ×

[

]

gdzie: a – liczba kolonii drobnoustrojów na płytce; r – promień płytki

piegus©

Page 2 of 3



metoda jakościowa – sedymentacja, różne podłoża

brak norm w Polsce określających liczbę drobnoustrojów dopuszczalną na 1 m3 w
pomieszczeniach zamkniętych ( w Wielkiej Brytanii A = 360)

6. Pylice – nagromadzenie pyłu w płucach i reakcja płuc na jego obecność



wywołują jedynie pyły nieorganiczne



wyróżnia się:



pylicę kolagenową – aluminiowa, pylica górników kopalń węgla (pył
węglowy); dużo krzemionki; ogniskowe włóknienie płuc spowodowane dużą
ilością krzemionki

 pylica azbestowa –choroba zawodowa, ryzyko wzrasta z dawką i

czasem możliwe zwłóknienie, raka płuc, rozszerzanie pęcherzyków
płucnych, międzybłoniaki



pylicę niekolagenową – mało krzemionki; tlenek cyny, siarczan baru, tlenek
żelaza

7. Choroby zawodowe wywołane pyłami organicznymi



byssinoza – pyły bawełny, lnu konopii; pałeczki Gram (-) działają drażniąco na
makrofagi płucne, duszność, kaszel



suberoza – pył dębu korkowego (zarodniki Penicillium)



płuco farmera – spleśniałe surowce roślinne (zarodniki Aspergillus sp.)

8. Cryptococcus neoformans



klimat umiarkowany



wydaliny ptaków, szczególnie gołębi



zarażenie drogą inhalacyjną, pokarmową, uszkodzona skóra czy błona śluzowa



kryptokokoza – najczęściej zapalenie opon mózgowych, choroba wieloogniskowa



zagrożenie życia u osób z AIDS



barwiony tuszem chińskim



im większa grubość otoczki, tym bardziej rośnie zjadliwość grzyba



badania epidemiologiczne: mężczyźni 2 razy więcej niż kobiety (wieku 30-60 lat), u
dzieci występuje rzadko

9. Trypanosoma brucei gambiense



dwie możliwości zarażenia:



przez skórę – parazytoza nabyta (pozioma) poprzez wektor



przez łożysko – parazytoza wrodzona (pionowa) matka → płód



pasożytuje we krwi między erytrocytami



najwięcej w Afryce Środkowej



obecnie jest zagrożone 55 mln osób z 36 krajów Afryki



rocznie 6-10 tysięcy nowych zachorowań



choruje 150 mln



silne wyniszczenie organizmu, śpiączka

10. kleszcz pospolity (Ixodes ricinus)



należy zgłaszać przypadki chorobowe, ryzyko zarażenia w 1 dobie kontaktu



przenosi boleriozę, odkleszczowe zapalenie mózgu, tularemię, gorączkę Q,
brucelozę, listeriozę, erlichiozę i babeszjozy

piegus©

Page 3 of 3

11. mucha domowa (Musca domestica)



przenosi drobnoustroje: bakterie (Salmonella, Shigella, Vibro), grzyby (Candida) i
pierwotniaki (E. histolytica → choroba brudnych rąk), a także nicienie

12. Loa loa



czynnik etiologiczny filariozy



przenoszony przez ślepaka z rodzaju Chryspos do tkanki podskórnej



okresowe bolesne zmiany obrzękowe wokół martwych pasożytów



zwykle w okolicy dużych stawów



w ciągu dnia we krwi występują dość nieregularnie → obecność wektora w
środowisku