1

1

Instytucja Rzecznika Ubezpieczonych

w Polsce

geneza, rola, funkcje

Aleksander Daszewski

radca prawny koordynator

w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych

Poznań, marzec 2010

2

Geneza powstania Urzędu Rzecznika

Ubezpieczonych w Polsce

Przesłanki utworzenia Urzędu



dostosowanie

przepisów prawa do nowych warunków prawno-

ustrojowych

i

gospodarczych

powstałych

w

Polsce

w

wyniku

procesu

transformacji

ustrojowej,

ze

szczególnym uwzględnieniem ochrony konsumentów usług

ubezpieczeniowych,



konsensus (podmioty rynkowe, organizacje konsumenckie,

rząd),



doświadczenia

wynikające

z

sytuacji

ubezpieczonych

i

uprawnionych po upadku

„Westy” i „Westy Life”,

3

Geneza powstania Urzędu Rzecznika

Ubezpieczonych w Polsce

Przesłanki utworzenia Urzędu



pomysłodawcy: osoby, które inicjowały utworzenie Urzędu, w tym
przedstawiciele

nauki

(prof.

J.

Łańcucki,

prof.

E. Kowalewski),

członkowie Komisji Sejmowych,



wzorce z innych

krajów europejskich: kraje skandynawskie,

Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania,



charakter prawny ombudsmana tzn. reprezentanta, wyraziciela,
mediatora

dążącego do polubownego rozstrzygnięcia sporu,

4

Kształt i finansowanie

Biura Rzecznika Ubezpieczonych



Siedziba

Rzecznika

Ubezpieczonych

-

Warszawa

(brak

jednostek

terenowych,

współpraca

z

rzecznikami

konsumentów i organizacjami konsumenckimi),

Finansowanie Urzędu - koszty działalności Rzecznika i jego Biura
ponoszą:

1) zakłady ubezpieczeń do wysokości 0,01% zbioru składek

brutto (faktycznie 0,0071);

2) powszechne towarzystwa emerytalne do wysokości 0,01%

składek wpłaconych do otwartych funduszy emerytalnych
(faktycznie 0,0071);

5

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

1.

Postępowanie skargowe w ramach rozpatrywania skarg w

indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika:



w latach 1995/96 - 2009 liczba

wpływających do Rzecznika pisemnych skarg

odnoszących się do problematyki ubezpieczeń gospodarczych, wykazuje nadal tendencję
wzrostową - łącznie w omawianym okresie wpłynęło 54 727 pisemnych skarg. Wyjątkowo
w 2002r. zanotowano niewielkie zmniejszenie liczby skarg.

Przyczyną było m.in.

rozbudowanie systemu poradnictwa telefonicznego i za

pośrednictwem internetu.

6

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

2.

Opiniowanie

projektów

aktów

prawnych

dotyczących

organizacji i funkcjonowania

ubezpieczeń, funduszy emerytalnych

i pracowniczych

programów emerytalnych;

3.

Legislacja

-

zarówno

w

zakresie

prawa

ubezpieczeń

gospodarczych, jak i zabezpieczenia

społecznego poprzez:

-

występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie
inicjatywy ustawodawczej,

-

udział na wszystkich etapach procesu legislacyjnego w
tworzeniu aktów prawnych, w tym aktów wykonawczych do
przepisów ustawowych.

2

7

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

4.

Informowanie

właściwych organów nadzoru i kontroli oraz

instytucji

samorządowych

zakładów

ubezpieczeń

oraz

otwartych

funduszy

emerytalnych

o

dostrzeżonych

nieprawidłowościach.

Są to przede wszystkim:

-

Minister Finansów,

- Komisja Nadzoru Finansowego,

-

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

- Rzecznik Praw Obywatelskich,

- inne podmioty (np. GIODO, PIU, IGTE).

8

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych



Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Polityki Społecznej

– informowanie o nieprawidłowościach - na podstawie sygnałów

z rynku,

– współpraca legislacyjna:

• ustawy i nowele do nich
• akty wykonawcze

– wypracowywanie wspólnych stanowisk w istotnych sprawach

dla rynku,

9

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych



Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

– informowanie o dostrzeżonych nieprawidłowościach,

– porozumienie o współpracy:

• skargi
• współpraca przy legislacji

10

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych



Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)

– sygnały o nieprawidłowościach - szczególnie na tle owu.

Celem eliminowanie z obrotu klauzul abuzywnych,

– wnioski o uznanie praktyki za naruszającą zbiorowe interesy

konsumentów,

– inne inicjatywy np. wspólny raport, opiniowanie pozwów do

sądu antymonopolowego, opiniowanie wystąpień do zakładów
ubezpieczeń,

pomoc

merytoryczna

w

prowadzonych

postępowaniach,

11

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

5. Inne płaszczyzny działań

– analizy owu i dalsze ich wykorzystanie,

– poradnictwo telefoniczne - (w 2009 r. zanotowano 11479

rozmów z zakresu ubezpieczeń gospodarczych i 101 z zakresu
zabezpieczenia emerytalnego),

– poradnictwo

drogą

elektroniczną

(e-mail)-

(w

2009

r.

zanotowano 1437

zapytań),

12

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

6. Inicjowanie i organizowanie

działalności edukacyjnej i

informacyjnej w dziedzinie ochrony

konsumentów usług

ubezpieczeniowych:

1.

witryna internetowa www.rzu.gov.pl (w 2009 r.

stronę

internetową odwiedzono ok. 1 648 663 razy),

2.

kontakty z mediami (wywiady, informacje- np. w 2009 r. -
269) oraz publikacje,

3.

Rozprawy

Ubezpieczeniowe

–

zeszyty

naukowe

(7

numerów),

4.

Monitor Ubezpieczeniowy (40

numerów),

5.

współpraca

ze

środowiskiem

akademickim

i

organizacjami konsumenckimi,

udział w konferencjach,

sympozjach, seminariach, odczytach i szkoleniach.

3

13

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

Współpraca z Fundacją Edukacji Ubezpieczeniowej:

 przekrojowe konferencje problemowe,
 poradniki ubezpieczeniowe dla

konsumentów - narciarski,

praktyczny, turystyczny, mieszkaniowy

(następne są w

opracowaniu),



współpraca z RZU, UKSW przy wydawnictwie „Rozpraw

Ubezpieczeniowych”,

 konkurs na najlepsze prace doktorskie, magisterskie,

podyplomowe i licencjackie z dziedziny

ubezpieczeń

gospodarczych i

społecznych (obecnie trwa IX edycja

konkursu).

14

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

7. Przedstawienie istotnego poglądu w sprawie w

postępowaniach sądowych:

 pomoc quasi procesowa,

 naturalna kontynuacja

postępowań skargowych,

 w sporach, w

których istnieją korzystne prognozy,

15

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

8. Sądownictwo polubowne i mediacja:



Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego
rozstrzygania sporów:

1.

między ubezpieczonymi, ubezpieczającymi,
uposażonymi lub uprawnionymi z umów ubezpieczenia -
a zakładami ubezpieczeń,

2.

między towarzystwami emerytalnymi a członkami tych
towarzystw,

3.

wynikłych z uczestnictwa w pracowniczych programach
emerytalnych,

16

Zadania Rzecznika Ubezpieczonych

9. Wnioski do Sądu Najwyższego:

-

występowanie z wnioskami do Sądu Najwyższego,

- skierowano 8

wniosków w zasadniczych dla konsumentów

kwestiach

(odpowiedzialność

cywilna

posiadaczy

zależnych,

kredytobiorców,

leasingobiorców;

szkoda

całkowita; odpowiedzialność współmałżonka w szkodach
osobowych;

środki

karne

a

odszkodowanie

z

OC

posiadaczy

pojazdów; amortyzacja i wybór części do

naprawy pojazdu,

uwzględnianie VAT w odszkodowaniu –

kosztorys; koszty pogrzebu a

zasiłek pogrzebowy),

17

Kierunki rozwoju

Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych



stałe rozszerzanie działalności edukacyjnej i informacyjnej na

rzecz konsumentów,



propagowanie idei polubownego rozstrzygania sporów,



szersza współpraca międzynarodowa z Rzecznikami innych

krajów,

18

Kierunki rozwoju

Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych

 szersza analiza produktowa i dalsze jej wykorzystanie, we

współpracy z UOKiK,



kontynuacja współdziałania z innymi organami i instytucjami
(RPO, Minister Finansów, Minister Pracy i Polityki Społecznej,
UOKiK, KNF),

4

19

Dziękuję Państwu za uwagę

zapraszam na stronę internetową

www.rzu.gov.pl