Światowe programy na rzecz

osób starszych

Wybór: dr K.Misiak

Uzasadnienie

W przekroju globalnym ludzkość
jest dzisiaj starsza niż kiedykolwiek

w swojej historii

Sytuacja demograficzna jest wypadkową różnych
czynników, w tym między innymi: przyrostu naturalnego,
średniej długości życia i przepływów migracyjnych. Obecnie
wskaźniki dotyczące powyższych czynników w państwach
członkowskich UE zapowiadają w perspektywie 2050 r.
radykalne zmiany demograficzne, które przyniosą w
szczególności starzenie się ludności Europy, której
średnia wieku mogłaby zwiększyć się

z 39 lat w 2004 r.

do 49 lat w 2050 r.;

Wspomniane zmiany demograficzne mogą wywrzeć

znaczący wpływ na strukturę populacji i piramidę

wieku:



liczba ludzi młodych w wieku od 0 do 14 lat

zmniejszy się ze 100 mln w 1975 r. do 66 mln w

2050

r.,



liczba ludności w wieku produkcyjnym, która ok.

2010 r. osiągnie najwyższy poziom 331 mln,

stopniowo będzie się zmniejszać do ok. 268 mln w

2050 r., podczas gdy:



średnia długość życia pomiędzy 2004 a 2050 r.

wzrośnie o 6 lat w przypadku mężczyzn i o 5 lat w

przypadku kobiet, co w rezultacie doprowadzi do

wzrostu liczby osób powyżej 80 roku życia z 4,1 %

do 11,4 % w latach 2005-2050,

Należy mieć na uwadze, że:

Demograficzna transformacja wywiera

olbrzymi wpływ na każdy aspekt

funkcjonowania jednostek, lokalnych

wspólnot, narodów i społeczności

międzynarodowej. Przeobrażeniu ulegnie

zarówno społeczne, gospodarcze,

polityczne jak i kulturowe, psychologiczne

i duchowe oblicze ludzkości.

1982 - Wiedeń

I Światowe Zgromadzenie Narodów

Zjednoczonych na temat Starzenia się
Społeczeństw

1986 Międzynarodowy Plan Działania

W Kwestii Starzenia Się Społeczeństw -

zalecenia

 Zapobieganie chorobom i inwalidztwu ludzi

starych

 Wzrost uczestnictwa ludzi starychw życiu

społecznym

 Poprawa bezpieczeństwa ekonomicznego
 Odpowiednie warunki mieszkaniowe
 Badania naukowe
 Oświata

1991 – ONZ uzgodniło zbiór

zasad promujących prawa ludzi

starszych do:

Niezależności,


Uczestnictwa



Opieki



Samorealizacji



Godności

1999 – Międzynarodowy Rok

Osób Starych*

Hasło roku : Społeczeństwo dla każdego wieku,

miało za cel przeciwdziałanie stereotypom i mitom

dotyczącym starości, takim np. jak:



wszyscy ludzie starzy są tacy sami,

 kobiety i mężczyźni starzeją się w ten sam sposób,
 starzy ludzie nie mają nic do zaoferowania,
 starzy ludzie są słabi i chorzy,
 starzy ludzie są obciążeniem dla gospodarki

Mit:

wszyscy ludzie starzy są tacy sami

„Starzy ludzie” tworzą bardzo zróżnicowana grupę. Wiele osób

starszych żyje bardzo aktywnie, zdrowo, podczas gdy inne
„młodsze” starsze osoby reprezentują grupę o niskiej jakości życia.
Ludzie starzeją się w unikalny sposób, zależny od wielu
czynników, takich jak płeć, etniczne i społeczne otoczenie, życie w
mieście, na wsi, w otoczeniu wysoko-uprzemysłowionym lub
dopiero rozwijającym się. Klimat, lokalizacja geograficzna,
rodzina, doświadczenie życiowe są tymi czynnikami, które
powodują, że ludzie wraz z wiekiem coraz bardziej się różnicują.
Skąd taka różnica? Komponent genetyczny może przyczyniać się
do tego jak długo będzie się żyć. Jednak zdrowie i aktywność w
wieku starszym są sumą doświadczeń, działań i ekspozycji na
czynniki środowiska konkretnej osoby przez całe jej życie.

Mit:

Kobiety i mężczyźni starzeją się w ten

sam sposób.

Kobiety i mężczyźni starzeją się inaczej. Po pierwsze

kobiety żyją dłużej niż mężczyźni. Częścią przewagi kobiet
nad mężczyznami jest biologiczna predyspozycja do
dłuższego życia. Oprócz poglądu, że kobiety to słabsza płeć,
kobiety wydają się być bardziej żywotne niż mężczyźni -
szczególnie jest to widoczne we wczesnym dzieciństwie
(niemowlęctwie). W dojrzałym życiu, kobiety mają
biologiczna przewagę, aż do okresu menopauzy, jako że
hormony chronią je m.in. przed chorobą niedokrwienną
serca.

Mit:

Starzy ludzie są słabi

Starsi ludzie mogą pozostać sprawni fizycznie

bardzo długo. Oprócz wykonywania
codziennych zadań i czynności mogą
odgrywać aktywną rolę w życiu społeczności

i tym samym zachować pełnię zdolności

funkcjonowania

Mit:

Starzy ludzie nie mają nic do zaoferowania

Prawda jest taka, że starsi ludzie wykonują niezliczone czynności dla

swoich rodzin, towarzystw i gospodarki. Utarło się podejście, że
wkład ludzi starszych ocenia się wyłącznie z punktu ich uczestnictwa
jako siły roboczej, które obniża się wraz z wiekiem. Przyjmuje się ze
obniżenie liczby osób, które pracują za pieniądze jest związana z
obniżeniem się ich zdolnościami do pracy spowodowanym wiekiem.
Obniżenie się zdolności funkcjonalnych nie jest jednoznaczne z
niezdolnością do pracy. W rzeczy samej wymagania fizyczne
odnośnie wielu zawodów zostały bardzo zredukowane poprzez postęp
techniczny, który umożliwia osobom niepełnosprawnym być w pełni
produktywnymi. Jednak jest coraz mniej osób starszych
wykonujących płatną pracę. Jest to spowodowane głównie brakami

w edukacji, szkoleniach oraz szczególnym podejściem do tzw.

staruszków bardziej niż do problemu starzenia się.

Mit:

Starzy ludzie są ciężarem dla gospodarki

Ostatnio można zauważyć wzrastające zatroskanie w krajach

szczególnie rozwiniętych dotyczące wartości wydatków na ochronę
socjalną i rozważanie czy koszty te powinny zostać ograniczone
poprzez przekazanie tej opieki do bardziej konkurencyjnego sektora
prywatnego.
Cała ta debata niefortunnie poszła w kierunku określania kosztów
dla społeczeństwa na zabezpieczenie emerytur i opieki zdrowotnej
dla ludzi starszych niż pokazania jak ciągły i znaczący wkład dla
społeczeństwa jest realizowany przez osoby stare. Podejście to
spowodowało powstanie mitu, że starzy ludzie są ekonomicznym
ciężarem dla społeczeństwa. Fakty jednak wskazują, że nie jest to
prawdziwy obraz rzeczywistości.

Inne mity na temat ludzi starszych*

Wszyscy wymagają opieki
Już się niczego nie nauczą
Senior to nie klient
Już się nażyli
Nie można się z nimi dogadać
Niczego nie mogą nauczyć

2002

WHO ustanowiło
1 października
Międzynarodowym Dniem Osób
Starszych

2002 Madryt

Odbyło się II Międzynarodowe Zgromadzenie na Temat

Starzenia się Społeczeńst. Celem była ocena i weryfikacja
zaleceń Międzynarodowy Plan Działania w kwestii
starzenia się społeczeństw, oraz ustalenie priorytetów
polityki światowej, w kontekście aktualnej rzeczywistości
demograficznej, politycznej, społecznej .

W Madrycie przyjęto 2 ramowe dokumenty:

1. Deklarację polityczną
2. Międzynarodowy Plan Działania na temat Aktywnego

Starzenia się

Deklaracja Polityczna

Określa gotowość poszczególnych krajów

do współdziałania w zakresie 3 priorytetów

Rozwój zdrowia i dobrostanu zdrowotnego

w wieku starzenia się

(zdrowie

)

Ludzie starsi i rozwój

(uczestnictwo)

Zapewnienie, umożliwienie i wspomaganie

przyjaznych środowisk dla osób starszych

( poczucie bezpieczeństwa)

Deklaracja Polityczna dostrzega, że wraz ze

starzeniem się osoby powinny cieszyć się pełnią
zdrowia, poczuciem bezpieczeństwa i aktywnym

uczestnictwem w życiu gospodarczym, kulturalnym,

społecznym i politycznym.

Deklaracja podkreśla, że osiągnięcie możliwie

najlepszego stanu zdrowia jest najważniejszym celem,
którego realizacja wymaga działań na polu sektorów

socjalnego i ekonomicznego.

Mimo iż problem starzenia się jest przede

wszystkim zadaniem za które odpowiedzialne są rządy

poszczególnych państw, to Narody Zjednoczone (ONZ)

zapewniają wsparcie dla wdrożenia tego planu.

Międzynarodowy Plan Działania Na

Temat Aktywnego Starzenia Się

Wpisuje w ww. 3 priorytety konkretne działania np.

 Promocja zdrowia i zapobieganie chorobom z

perspektywy całego trwania życia

 Utrzymanie maksymalnej zdolności funkcjonalnej
 Przeciwdziałanie zaniedbywaniu, wykorzystywaniu i

przemocy w stosunku do ludzi starych

 Równy i powszechny dostęp do usług zdrowotnych

Reasumując

:

Ramy polityki państw członkowskich ONZ

w zakresie starzenia się społeczeństwa
powinny opierać się na 3 filarach:

- Zdrowie
- Uczestnictwo
- Poczucie bezpieczeństwa

ZDROWIE

1. Zapobieganie i ograniczenie brzemienia chorób

przewlekłych, wynikających z niepełnosprawności i

przedwczesnej umieralności.

1.1 Wpływ ekonomii na zdrowie
1.2 Zapobieganie i efektywne leczenie

1.3 Przyjazne dla wieku i bezpieczne środowisko

1.4 Słuch i wzrok

1.5 Życie bez barier

1.6 Jakość życia
1.7 Wsparcie socjalne
1.8 HIV/AIDS
1.9 Zdrowie psychiczne

1.10 Czyste środowisko

ZDROWIE

2. Zmniejszenie czynników ryzyka związanych z

chorobami i wspomaganie czynników pozytywnych dla
zdrowia

2.1 Palenie tytoniu

2.2 Aktywność fizyczna

2.3 Żywienie

2.4 Zdrowe odżywiania się
2.5 Higiena jamy ustnej
2.6 Czynniki psychologiczne
2.7 Alkohol
2.8 Leki

ZDROWIE

3. Rozwój systemu opieki zdrowotnej przyjaznego

i dostępnego dla osób starszych z uwzględnieniem

specyficznych potrzeb kobiet i mężczyzn

3.1 kontynuacja opieki zdrowotnej przez całe życie

3.2 dostęp do opieki równy i osiągalny
3.3 opiekunowie nieformalni
3.4 opiekunowie kontraktowi
3.5 opieka psychiatryczna
3.6 etyczny wymiar systemu opieki

3.7 jatrogenesis (jatrogenny zespól geriatryczny)

3.8 starzenie się w domu i w społeczności

3.9 partnerstwo i jakość opieki

ZDROWIE

4. Zapewnienie szkolenia i edukacji dla

opiekunów

4.1 opiekunowie nieformalni
4.2 opiekunowie kontraktowi

UCZESTNICTWO

1. Zapewnienie kształcenia i możliwości
edukacji przez całe życie

1.2 podstawy kształcenia i edukacja zdrowotna
1.3 kształcenie przez całe życie

UCZESTNICTWO

2. Uznanie i wsparcie aktywnego uczestnictwa osób

starszych w rozwoju gospodarki, formalnej i
niesformalizowanej pracy i wolontariacie w
zależności od indywidualnych potrzeb, preferencji i
możliwości.

2.1 zwalczanie ubóstwa
2.2 praca formalna
2.3 praca niesformalizowana
2.4 wolontariat

UCZESTNICTWO

3.Wspieranie osób starszych w pełnym udziale w życiu

rodzinnym i społecznym

3.1 transport
3.2 przywództwo
3.3 społeczeństwo „wszystkich”
3.4 pozytywny obraz starzenia się
3.5 wspomaganie udziału kobiet
3.6 wsparcie organizacji działających na rzecz osób
starszych

BEZPIECZEŃSTWO

1. Zapewnienie ochrony, bezpieczeństwa i

poszanowania godności osób starszych

1.1 Bezpieczeństwo socjalne
1.2 HIV/AIDS
1.3 Ochrona konsumenta
1.4 Sprawiedliwość socjalna
1.5 Bezpieczne schronienie
1.6 Przemoc wobec ludzi starszych

BEZPIECZEŃSTWO

2. Redukowanie nierówności w prawie

do ochrony i nie zapominanie o potrzebach

starszych kobiet

2.1 Wprowadzanie odpowiedniego prawa
2.2 Zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego

Osiąganie celu, jakim jest aktywne starzenie

się wymaga podejmowania działań na wielu
płaszczyznach również poza ochroną zdrowia
i opieką socjalną, takich jak np.: edukacja,
sektor zatrudnienia i pracy, finanse,
ubezpieczenia społeczne, transport,
warunki mieszkaniowe, wymiar
sprawiedliwości, sektor rozwoju wsi i miast.

32

NASZA SZANSA *

SOLIDARNOŚĆ CZTERECH POKOLEŃ



Stworzenie dzieciom „ery cyfrowej” warunków dla ich szansy

rozwojowej – udział w gospodarce opartej na wiedzy



Wsparcie dla generacji drugiego powojennego wyżu

demograficznego (start zawodowy, migracje-powroty, dzietność)



Program 50+ (pierwszy powojenny wyż demograficzny)



Budowanie zrębów „silver economy”



Aktywność życiowa seniorów



Bezpieczny system emerytalny



Opieka pielęgnacyjna