PSYCHOLOGIA – DEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY

WSTĘP:
na początek test – chciałabym żebyście ocenili swoje samopoczucie... założenie test robimy na
podstawie tego jak się czuliśmy w ostatnim tygodniu. Jeżeli masz powyżej 18 ptk to oznacza że
masz złe samopoczucie, jeżeli powyżej 27 wtedy trzeba podjąć leczenie, aby się uchronić przed
próbami samobójczymi.

rozróżnienie depresji wielkiej od dystymii

depresja wielka – forma depresji nie przeplatająca się z manią. Charakteryzuje się napadami złego
humoru, trudnościami z koncentracją, zaburzeniami snu i apetytu.

Dystymia – charakteryzuje się występowaniem symptomów depresyjnych. Nie ma w niej nagłego
załamania nastroju. Może ciągnąć się latami, chorzy ukrywają swoje dolegliwości. Życie ich nie
cieszy, w proste codzienne czynności muszą wkładać dodatkowy wysiłek. (gazeta wyborcza
28.02.2002 dr n. med. Jerzy Pobocha)

Zaburzenia dwubiegunowe – dwa „bieguny” reprezentowane naprzemiennie przez okres manii –
kiedy to osoby są w stanie euforii lub maniakalnego podniecenia, wtedy tez pozawalają sobie na
ekstrawaganckie zakupy, trwonią majątki życia, etc. następnym okresem jest okres depresji, w
którym są objawy takiej jak w depresji wielkiej. W chorobie dwubiegunowej nie działają leki
antydepresyjne, wręcz pogarszają stan osoby na nią cierpiącej. Dawna nazwa choroby
dwubiegunowej to psychoza maniakalno – depresyjna.

KLINICZNE OBJAWY DEPRESJI

główne twierdzenie depresji: młody człowiek cierpi z powodu jakiejś straty rozpadu związku,
separacji/rozwodu rodziców, straty przyjaciela, utrata własnej pozycji, utrata umiejętności
sportowych/zdrowia

NASTRÓJ:

–

depresyjny nastrój,

–

niezdolność do odczuwania przyjemności

–

irytacja

–

lęk, obawa

ZACHOWANIE:

–

pobudzenie lub opóźnienie reakcji psychomotorycznych (nadaktywność lub otępienie)

ZWIĄZKI:

–

rozpad więzi rodzinnych,

–

wycofanie się ze związków rówieśniczych

–

słabe wyniki w nauce

STAN SOMATYCZNY:

–

zmęczenie

–

zaburzenia snu

–

bóle

–

utrata apetytu lub nadmierny apetyt

–

zmiana wagi ciała

–

zmiana nastroju w ciągu dnia (gorsze rano)

–

zanik zainteresowania seksem

ZDOLNOŚCI POZNAWCZE:

–

negatywna ocena siebie, świata i przyszłości

–

zwiększone poczucie winy

–

myśli samobójcze

–

iluzje wywołane nastrojem

–

zaburzenia poznawcze

–

niemożność koncentracji

–

nieumiejętność podejmowania decyzji

PERCEPCJA

–

skupienie na negatywnych aspektach sytuacji

–

omamy wywołane nastrojem

dzieci cierpiące na depresję opisują siebie i świat w czarnych barwach. Uważają siebie za
bezużyteczne i są krytyczne wobec swoich dokonań szkolnych, sportowych, artystycznych oraz
towarzyskich. Dzieci takie nie myślą w sposób logiczny i spójny.

OCENA DEPRESJI

bardzo ważne jest ocenieni depresji, jakie ma podłoże, czy jest to reakcja na patologie w
domu/szkole etc. trzeba ocenić jakie jest ryzyko samookaleczeń i prób samobójczych. Trzeba też
ocenić jest wyjaśnienie natury i rozmiarów symptomów.

Ocena symptomów

–

pytania ogólne (dotyczące przedstawienia problemu)

–

pytania dotyczące nastroju

–

dotyczące zachowania

–

związków

–

dotyczące stanu somatycznego

–

percepcji

Ocena czynników predysponujących

–

genetyczna podatność

–

wczesne doświadczenie straty (osierocenie, rozwód, dom dziecka)

–

problemy w kontaktach z rodzicami (depresja, maltretowanie, alkoholizm, narkomania,
niekorzystne typy rodzicielstwa – autorytarny, pobłażliwy, niezaangażowany)

–

indywidualne cechy osobowości (niski poziom inteligencji, tłumiony temperament, niska
samoocena)

Ocena czynników zewnętrznych

Ocena czynników podtrzymujących BECK

wg Becka depresję najczęściej wywołuje strata – to z kolei powoduje wytworzenie i utrwalenie
pewnych związków poznawczych, które stają się źródłem negatywnych przekonań typu „nikt mnie
nie lubi”, „jestem beznadziejny” etc. są dwa szczególnie negatywne wzorce zawierające utajone
nastawienie do swojej osoby, świata i przyszłości. Pierwsze wiąże się ze związkami
interpersonalnymi (socjotropia), drugi z osobistymi dokonaniami (autonomia)

Nastolatki utrzymujące negatywne wzorce, w którym czynnikiem organizującym jest autonomia,
oceniają się negatywnie, jeżeli uważają, że ponoszą odpowiedzialność za porażki związane z
dążeniem do celu. Gdy podłożem jest socjotropia wtedy oceniają się negatywnie gdy nie potrafią
stworzyć pozytywnych kontaktów.

Nastolatki wykazują błędy logiczne wynikające z zaburzeń poznawczych

–

wszytsko albo nic

–

selektywna ocena

–

uogólnianie

–

wyolbrzymianie

–

personalizacja

–

rozumowanie emocjonalne

Ocena czynników ochronnych
u nastolatka

–

wysoki poziom inteligencji

–

łagodny temperament

–

wysokie poczucie własnej wartości

–

wewnętrzne umiejscowienie źródła kontroli

–

korzystanie z dojrzałych mechanizmów kontroli (?)

–

skuteczne rozwiązywanie problemów

–

zdolność podtrzymywania przyjaźni

w rodzinie

–

autokratywny styl wychowania

–

komunikacja wewnątrz rodziny przebiega bez zakłóceń

–

rodzic dobrze się czuje w swojej roli

–

rodzice są wykształceni, maja wysokie poczucie własnej wartości

–

tworzą bezpieczną relację

–

skutecznie radzą sobie w trudnych sytuacjach

społecznie

–

niski poziom stresu,

–

wsparcie

–

dobre warunki społeczno -ekonomiczne

DIAGNOZA

diagnoza powinna łączyć predyspozycyjne, przyspieszające, podtrzymujące, i ochronne czynniki z
objawami depresji

LECZENIE

Leczenie powinno być rodzinne, tak aby nastolatek wiedział że ma wsparcie w rodzicach/ rodzinie.
Należy słuchać, nie udzielać mu rad, ponieważ wtedy może zamknąć się w sobie. Mało efektywne
jest podawanie leków psychotropowych. Dobrze jest się zgłosić do specjalisty. Bardzo ważne jest
aby pomóc nastolatkowi utrzymać się w grupie. Jest on odrzucany ponieważ zaczyna rozmawiać o
smutku, nie wnosi nic do grupy a wręcz zabiera, spokój i dobry nastrój. Ważne jest aby go wspierać,
naprowadzać i pomagać. Ważne jest aby Nauczyciel nie oceniał nastolatka z depresją „za nic”
ponieważ może to tylko pogłębić jego złe mniemanie o sobie, trzeba mu pomóc, poprzez odłożenie
terminu klasyfikacji, wspomóc go zajęciami dodatkowymi, nigdy się nad nim nie litować!
DEPRESJA JAKO CHOROBA NAWROTOWA

trzeba pamiętać że depresja jest chorobą nawrotową i samonapędzającą się. Ważne aby dbać o brak
nawrotów, kontrolować sytuację w razie potrzeby zgłaszać się do specjalisty. W Polsce aż 1/3
młodzieży licealnej i gimnazjalnej cierpi na depresję. Tendencja wzrostowa jeżeli chodzi o
zachorowalność na depresję wśród nastolatków utrzymuje się na całym świecie. Wg Martina
Seligmana na wzrost częstotliwości i obniżenia wieku występowania depresji wpływają 3
czynniki

–

nieopanowany indywidualizm i koncentracja na samym sobie, które wiążą się z
zainteresowaniem indywidualnymi sukcesami i porażkami a nie osiągnięciami grupowymi,

–

ruch na rzecz wysokiego poczucia własnej wartości, które nauczył pokolenie dzieci w wieku
szkolnym, że zawsze powinny mieć dobre mniemanie o sobie niezależnie od własnego
wysiłku i osiągnięć,

–

kultura wiktymologii, która wiąże się z obarczaniem winą za właśnie błędy kogoś innego,
co powoduje, że ludzie myślą o sobie jako o ofiarach.

PRÓBY SAMOBÓJCZE

depresja jest bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na podejmowanie próby samobójczej.
Trzeba odróżnić samobójstwo od parasamobójstwa, które jest pozorowaną próbą samobójczą.
Trzeba ocenić odpowiednio ryzyko samobójstwa, zwłaszcza gdy nastolatek miał już próbę
samobójczą, groził samookaleczeniem, istnieją oznaki ciężkiej depresji.

Przy ocenie ryzyka samobójstwa trzeba wziąć pod uwagę następujące kwestie:

–

wyobrażenie i intencję samobójstwa (wyobrażenie – tendencja do samookaleń, intencja
zaplanowanie samobójstwa IM BLIŻEJ INTENCJI TYM WYŻSZY POZIOM
ZAGORŻENIA SAMOBÓJSTWEM, IM BLIŻEJ WYOBRAŻENIA TYM MNIEJSZY
POZIOM RYZYKA SAMOBÓJSTWA)

–

skuteczność wybranej metody

–

czynniki przyspieszające decyzję o samobójstwie (konflikty międzyludzkie, rozstanie z
ukochaną osobą, strata rodzica)

–

motywację( postrzeganie samobójstwa jako jedynej możliwości wyjścia z sytuacji)

–

cechy osobowości(poczucie beznadziejności, perfekcjonizm, impulsywność, wrogość,
agresja, brak umiejętności radzenia sobie z problemami)

–

zaburzenia i choroby psychiczne

–

historię prób samobójczych

–

czynniki rodzinne (depresja, nadużywanie alkoholu)

–

czynniki demograficzne(chłopcy są bardziej narażeni na ryzyko udanego samobójstwa,
dziewczyny wybierają podcinanie żył albo tabletki, chłopcy powieszenie się, broń palna,
najwięcej samobójstw jest popełnianych wczesnym latem, więcej choruje dziewczyn)

na koniec chciałam powiedzieć o jeszcze jednym rodzaju depresji jakim jest SAD (sezonowe
zaburzenie afektywne) i polega to na tym że jeżeli jest mało światła wtedy ludzie mają objawy
podobne do depresji wielkiej, leczenie jest bardzo łatwe, wystarczy wystawienie na duże ilości
sztucznego światła – ma to związek z melatoniną, która jest hormonem wrażliwym na światło i
reguluje nasz wewnętrzny zegar biologiczny.