1

w w w. o p e r o n . p l

Modele odpowiedzi do arkusza próbnej matury z OPERONEM

Biologia

Poziom podstawowy

Grudzieƒ 2007

Nr

zadania

Przyk∏adowe odpowiedzi i schemat oceniania

Maks.

punktacja

za zadanie

1.

Za prawid∏owe uporzàdkowanie struktur – 1 pkt

1

2.

Za ka˝de prawid∏owe przyporzàdkowanie do dwóch uk∏adów po jednej odpowiadajàcej im
funkcji – po 1 pkt
A – 2, B – 1, C – 4, D – 5

2

3.

Za podanie ka˝dego parametru – po 1 pkt
ciÊnienie krwi, obj´toÊç p∏ynów ustrojowych (poziom uwodnienia), zawartoÊç substancji
jonowych i niejonowych

2

4.

Za podanie oznaczenia pacjenta z cukrzycà – 1 pkt
A
Za okreÊlenie czasu – 1 pkt
po oko∏o 40 minutach; dopuszczalny b∏àd – 5 minut
Za podanie nazw dwóch hormonów – 1 pkt
insulina, glukagon

3

5.

Za podanie dwóch cech – 2 pkt
Za podanie jednej cechy – 1 pkt
C, D

2

6.

Za prawid∏owe uporzàdkowanie wszystkich struktur – 1 pkt
nozdrza zewn´trzne

$ jama nosowa $ krtaƒ $ tchawica $ oskrzele g∏ówne $ p´cherzyk

p∏ucny

$ osocze $ erytrocyt

1

7.

Za okreÊlenie i wyjaÊnienie wp∏ywu wysi∏ku fizycznego na przep∏yw krwi przez mi´Ênie i nerki
– po 1 pkt
Przep∏yw krwi przez mi´Ênie zwi´ksza si´, poniewa˝ w czasie skurczów mi´Ênie wymagajà
zwi´kszonego dostarczenia glukozy i tlenu (a tak˝e odprowadzania CO

2

i zb´dnych

metabolitów).
Podczas wysi∏ku zmniejsza si´ przep∏yw krwi przez nerki, poniewa˝ krew jest kierowana
g∏ównie do mi´Êni (tak˝e do uk∏adu wieƒcowego).

2

8.

Za prawid∏owe przyporzàdkowanie wàtrobie w∏aÊciwych funkcji – 1 pkt
Za prawid∏owe przyporzàdkowanie trzustce w∏aÊciwych funkcji – 1 pkt
W – magazynuje i przekszta∏ca cukry
W – neutralizuje toksyny
T – produkuje insulin´
W – wytwarza ˝ó∏ç
T – wytwarza enzymy trawienne
W – wytwarza mocznik

2

PL

PP

KP KL

1

5

4

3

2

2

w w w. o p e r o n . p l

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Nr

zadania

Przyk∏adowe odpowiedzi i schemat oceniania

Maks.

punktacja

za zadanie

9.

Za wskazanie wartoÊci pH – 1 pkt
pH = 5
Za podanie nazwy enzymu – 1 pkt
pepsyna

2

10.

Za okreÊlenie roli LDL – 1 pkt
LDL – transport cholesterolu do komórek cia∏a, w których s∏u˝y do syntezy potrzebnych zwiàz-
ków
Za okreÊlenie roli HDL – 1 pkt
HDL – transport LDL do wàtroby, gdzie jest rozk∏adany/przyczynia si´ do rozk∏adu z∏ego cho-
lesterolu

2

11.

Za podanie ka˝dej pary poprawnych odpowiedzi – po 1 pkt
a) F, b) P, c) P, d) P

2

12.

Za sporzàdzenie wykresu – 3 pkt, w tym:
– za prawid∏owe oznaczenie osi – 1 pkt
X – kraje, Y – liczba zgonów (% populacji)
– za prawid∏owe narysowanie wykresów dla ka˝dej choroby (z uwzgl´dnieniem skali) –
po 1 pkt

3

13.

Za prawid∏owe zaznaczenie odpowiedzi – 1 pkt
D

1

14.

Za podanie wszystkich nazw elementów uk∏adu nerwowego – 2 pkt
Za podanie dwóch nazw elementów uk∏adu nerwowego – 1 pkt

2

15.

Za podanie wszystkich poprawnych przyporzàdkowaƒ – 2 pkt
Za podanie trzech przyporzàdkowaƒ – 1 pkt
1 – C, 2 – A, 3 – B, 4 – E

2

16.

Za poprawne wpisanie ka˝dej pary nazw elementów ucha – po 1 pkt

3

0

10

20

30

40

50

60

choroby sercowo-
-naczyniowe

choroby niezakaêne
(nowotwory, wrodzone,
choroby pozosta∏ych
uk∏adów narzàdów)

44%

55%

29%

23%

24%

41%

kraje rozwini´te

o ustabilizowanym

rynku ekonomicznym

kraje rozwini´te

o wzrastajàcym

rynku ekonomicznym

region Êwiata

odsetek populacji (%)

kraje

rozwijajàce si´

Uk∏ad nerwowy

wspó∏czulny

przywspó∏czulny

autonomiczny

somatyczny

Ucho

ma∏˝owina
uszna

przewód
s∏uchowy
zewn´trzny

jama
b´benkowa

kosteczki
s∏uchowe

zewn´trzne

Êrodkowe

wewn´trzne

b∏´dnik
kostny

b∏´dnik
b∏oniasty

3

w w w. o p e r o n . p l

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Nr

zadania

Przyk∏adowe odpowiedzi i schemat oceniania

Maks.

punktacja

za zadanie

17.

Za podanie znaczenia wyst´powania melaniny w skórze – 1 pkt
Melanina mi´dzy innymi warunkuje kolor skóry i w∏osów, pe∏ni funkcj´ naturalnego filtra
poch∏aniajàcego cz´Êç promieniowania UV i neutralizujàcego wolne rodniki.

1

18.

Za okreÊlenie optymalnego dnia egzaminu – 1 pkt
Êroda
Za okreÊlenie optymalnego przedzia∏u godzin – 1 pkt
8.00–11.00

2

19.

Za poprawne uporzàdkowanie struktur – 1 pkt
5, 6, 2, 4, 3, 7, 1

1

20.

Za prawid∏owe zaznaczenie dwóch okreÊleƒ – 1 pkt
Za prawid∏owe nazwanie dwóch okresów – 1 pkt

2

21.

Za sformu∏owanie prawid∏owoÊci – 1 pkt
Przyk∏adowe wnioski:
Zimà w ciàgu doby d∏u˝ej ni˝ latem utrzymuje si´ wysoki poziom melatoniny we krwi.
Przy d∏u˝szej nocy wysoki poziom melatoniny utrzymuje si´ d∏u˝ej.
Poziom melatoniny we krwi zale˝y od pory doby/Poziom melatoniny we krwi w dzieƒ jest
niski, a w nocy wysoki.

1

22.

Za nazwanie ka˝dej cechy kodu i podanie wyjaÊnienia – po 1 pkt
A – jednoznaczny – dana trójka nukleotydów koduje tylko jeden aminokwas
B – zdegenerowany – jeden aminokwas mo˝e byç kodowany przez kilka trójek

2

23.

Za zaznaczenie w∏aÊciwej choroby – 1 pkt
C

1

24.

Za podanie prawid∏owej kolejnoÊci nukleotydów w mRNA – 1 pkt
AUG UUU UCU UGU ACC UAA
Za podanie prawid∏owej kolejnoÊci aminokwasów w peptydzie – 1 pkt
metionina–fenyloalanina–seryna–cysteina–treonina

2

25.

Za prawid∏owe podpisanie rycin – 1 pkt
biotop + biocenoza = ekosystem

1

26.

Za podanie prawid∏owego argumentu – 1 pkt
Argumenty:
Królik i p´drak ˝erujà w innych miejscach.
Królik i p´drak zjadajà inne organy roÊlin/zjadajà ró˝ny pokarm.

1

27.

Za podanie ka˝dego prawid∏owego wniosku – po 1 pkt
Przyk∏adowe wnioski:
W jeziorze nawo˝onym na ka˝dym poziomie troficznym biomasa jest wy˝sza ni˝ w jeziorze
nienawo˝onym.
W obu jeziorach na kolejnym poziomie troficznym biomasa jest ni˝sza ni˝ na poziomie
poprzednim.
Najwy˝szà biomas´ majà producenci.

2

28.

Za ka˝dy poprawny wpis – po 1 pkt
III – ... produkcji (emisji) gazów cieplarnianych/dwutlenku w´gla
IV – ... ró˝norodnoÊci genetycznej, gatunków i biocenoz (ekosystemów)

2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

zap∏odnienie

miesiàce

etap zarodkowy

etap p∏odowy