1

www

.operon.pl

■

BIOLOGIA – ZAKRES

PODSTAWOWY

Arkusz I

Nr

zad.

Oczekiwana

odpowiedê ucznia

Maksymalna punkta-

cja za zadania

1

2

3

1.

Za podanie nazwy tràbki s∏uchowej – 1 pkt
Za okreÊlenie miejsc po∏o˝enia receptorów s∏uchu i równowagi – po 1 pkt (∏àcznie 2 pkt)
Przyk∏adowa odpowiedê:
Receptory s∏uchu po∏o˝one sà w Êlimaku (w urz´sionym nab∏onku, czyli narzàdzie Cortiego, znajdujàcym si´ w Êlimaku).
Receptory równowagi znajdujà si´ w przewodach pó∏kolistych (w baƒkach przewodów pó∏kolistych, woreczku i ∏agiewce).

3

2.

Za wskazanie trzech funkcji uk∏adu krà˝enia – 2 pkt
Za wskazanie dwóch funkcji uk∏adu krà˝enia – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: a), c), d)

2

3.

Za przedstawienie argumentu niezale˝nie od zajmowanego stanowiska – 1 pkt
Przyk∏ady argumentów:
Wegetarianizm jest korzystny dla zdrowia cz∏owieka, poniewa˝ organizm otrzymuje mniej cholesterolu z po˝ywienia.
Skrajny wegetarianizm jest szkodliwy, poniewa˝ organizm nie otrzymuje wszystkich potrzebnych aminokwasów egzogennych.

2

4.

Za wskazanie podpunktu d) – 1 pkt

1

5.

Za wyjaÊnienie, jak mo˝e dojÊç do konfliktu serologicznego – 2 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Przeciwcia∏a anty-Rh

+

tworzà si´ u kobiet ci´˝arnych, gdy matka ma krew Rh

–

, a ojciec Rh

+

. U p∏odu pojawi si´ czyn-

nik Rh

+

, poniewa˝ ma dominujàcy charakter w procesie dziedziczenia. Wówczas po∏àczenie krwi matki z krwià p∏odu powoduje wytworze-

nie si´ przeciwcia∏ anty-Rh

+

, których dzia∏anie skierowane jest przeciwko erytrocytom p∏odu.

2

6.

Za prawid∏owe podanie nazwy jednej choroby wirusowej i okreÊlenie drogi, którà si´ szerzy – 1 pkt
Za prawid∏owe podanie nazwy dwóch chorób wirusowych i okreÊlenie dróg, którymi si´ szerzà – 2 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Grypa szerzy si´ drogà kropelkowà lub przez kontakt z chorym, HAV – drogà pokarmowà.

2

7.

Za przedstawienie danych w postaci tabeli – 1 pkt
Za podanie nazwy parku narodowego po∏o˝onego najbli˝ej miejsca zamieszkania ucznia – 1 pkt

2

Lata

Liczba parków narodowych

1980

13

1990

17

1996

22

1998

22

2000

22

2001

23

Powierzchnia parków narodowych w tys. ha

125

165

301

305

305

315

8.

Za podkreÊlenie jelita cienkiego – 1 pkt
Za wyjaÊnienie, dlaczego sok ˝o∏àdkowy nie uszkadza Êcian ˝o∏àdka – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê:
Âciany ˝o∏àdka pokryte sà warstwà b∏ony Êluzowej, która wydzielajàc Êluz, zapobiega samotrawieniu Êcian ˝o∏àdka.

2

2

www

.operon.pl

ARKUSZ

I – MODELE

ODPOWIEDZI

■

1

2

3

9.

Za podanie witaminy C – 1 pkt
Za podanie pokarmów b´dàcych jej êród∏em (np. Êwie˝e owoce cytrusowe, aronia, truskawka, pomidor, kiszona kapusta i ogórki) – 1 pkt

2

10.

Za wskazanie odpowiedzi b) – 1 pkt
Za uzasadnienie – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Do zap∏odnienia komórki jajowej dochodzi w jajowodzie, nie zaÊ w macicy.

2

11.

Za narysowanie wykresu – 1 pkt
Za podanie nowotworu sutka – 1 pkt
Za podanie dwóch zasad profilaktyki tego nowotworu – 1 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê:
Profilaktyka: polega na poddawaniu si´ badaniom kontrolnym (mammografii, USG, samobadaniu) i pra-
wid∏owym od˝ywianiu si´.

3

19,7

5,9

7,2

5,6

5

6,1

6,9

sutek

jajniki

p∏uca

˝o∏àdek

skóra

trzon
macicy

szyjka macicy

12.

Za podanie nowotworów p∏uc i gruczo∏u krokowego – 1 pkt
Za uzasadnienie stwierdzenia – 2 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê: Wczesne wykrycie nowotworu daje szanse na wyleczenie, gdy˝ zmniejsza si´ ryzyko powstania przerzutów spo-
wodowane migracjà komórek nowotworowych do innych organów.

3

15.

Za sformu∏owanie wniosku – 1 pkt
Za wyjaÊnienie poj´cia – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Wniosek: W parku miejskim porosty nie rosnà na drzewach. Âwiadczy to o zanieczyszczeniu powietrza.
Bioindykatory to biologiczne wskaêniki zanieczyszczeƒ Êrodowiska.

2

13.

Za prawid∏owe przyporzàdkowanie znaków – 2 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: A +, B –, C +, D –
Za poprawne przyporzàdkowanie dwóch znaków – 1 pkt

2

14.

Za podanie diploidalnej liczby chromosomów – 6 – 1 pkt

1

16.

Za podkreÊlenie afonii i pylicy p∏uc – 1 pkt
Za przyporzàdkowanie ka˝dej z chorób po jednym czynniku, który je wywo∏uje – 1 pkt (∏àcznie 2 pkt)
Przyk∏ad odpowiedzi: pylica – py∏owe zanieczyszczenie powietrza, afonia – ha∏as i zwiàzane z nim g∏oÊne porozumiewanie si´
Za wyjaÊnienie poj´cia choroby zawodowej (to choroba spowodowana wykonywanà pracà) – 1 pkt

4

17.

Za podanie prawdopodobieƒstwa 1:4 – 1 pkt
Za uzasadnienie odpowiedzi krzy˝ówkà – 2 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Ojciec: I

B

i x IAi matka: F

1

: I

A

I

B

; I

B

i; I

A

i; ii – odpowiednie grupy krwi to: AB, B, A, 0

3

18.

Za prawid∏owe opisanie chromosomu X i Y – 1 pkt
Za podanie uzasadnienia wyboru – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: A – samiec (Y), B – samica (X)
Chromosomy ró˝nià si´ wyglàdem i wielkoÊcià.

2

3

www

.operon.pl

■

BIOLOGIA – ZAKRES

ROZSZERZONY

1

2

3

19.

Za wskazanie punktu b) – 1 pkt

1

20.

Za wybranie cytozyny, adeniny, guaniny, tyminy – 1 pkt
Za po∏àczenie ich w pary z uwzgl´dnieniem trzech wiàzaƒ mi´dzy cytozynà i guaninà oraz dwóch wiàzaƒ mi´dzy tyminà
i adeninà – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: cytozyna z guaninà, adenina z tyminà

2

21.

Za wskazanie punktu d) – 1 pkt

1

22.

Za podanie przyk∏adu paso˝yta zewn´trznego lub wewn´trznego – 1 pkt
Przyk∏ady paso˝ytów zewn´trznych: pch∏a, wesz
Przyk∏ady paso˝ytów wewn´trznych: tasiemiec, glista
Za podanie dwóch cech przystosowujàcych konkretnego paso˝yta do paso˝ytnictwa – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Pch∏a – sp∏aszczone bocznie cia∏o, aparat g´bowy k∏ujàco-ssàcy, brak skrzyde∏, cia∏o pokryte oskórkiem ze szczecin-
kami, zàbki skierowane do ty∏u. Wesz – silnie sp∏aszczone cia∏o, odnó˝a przednie i Êrodkowe wyspecjalizowane w poruszaniu si´ wzd∏u˝
w∏osa, zredukowane w∏osy, zredukowane skrzyd∏a, aparat g´bowy k∏ujàco-ssàcy
Tasiemiec – cia∏o pokryte oskórkiem, obojnactwo, du˝a rozrodczoÊç, brak uk∏adu pokarmowego
Glista – cia∏o pokryte oskórkiem, du˝a rozrodczoÊç, oddychanie beztlenowe

2

23.

Za podanie przyczyn zamierania lasów w Górach Izerskich – 2 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê: Do przyczyn zamierania lasów w Górach Izerskich nale˝à: wysokie st´˝enie dwutlenku siarki w powietrzu, kwa-
Êne deszcze, elektrownie spalajàce w´giel brunatny zlokalizowane na zachód od Sudetów.

2

24.

Za ustalenie wszystkich porównywanych cech – 2 pkt
Za ustalenie dwóch cech tkanki poprzecznie prà˝kowanej szkieletowej i dwóch tkanki g∏adkiej – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: A – cylindryczny, B – wiele jàder po∏o˝onych przy b∏onie komórkowej, C – regularny, D – wrzecionowaty, E – jedno
jàdro po∏o˝one centralnie, F – nieregularny

2