4. Morfologia komórek bakteryjnych. Barwienie preparatów

utrwalonych.

Cel ćwiczenia

•

poznanie kształtów komórek bakteryjnych i typów urzęsienia;

•

poznanie prostych i złożonych metod barwienia;

•

nauka przygotowywania preparatów utrwalonych;

•

nauka różnicowania bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych.

Podział metod barwienia

Struktura ściany komórkowej bakterii Gram-ujemnych i Gram-

dodatnich.

Przykłady rodzajów bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych

Obecność i ułożenie rzęsek

•

bezrzęse (atrichalne), większość ziarniaków

•

jednorzęse (monotrichalne) - mają jedną biegunową rzęskę, np. Vibrio,

•

dwurzęse (ditrichalne) - po jednej rzęsce na obu biegunach,

•

czuborzęse (lofotrichalne) - mają pęczek rzęsek na jednym biegunie, np. Pseudomonas,

•

lofotrichalne dwubiegunowe (amfitrichalne) - mają pęczek rzęsek na obu biegunach, np.
Spirillum,

•

okołorzęse (peritrchalne) - rzęski są rozmieszczone wzdłuż komórki lub na całej jej
powierzchni np. Proteus, Bacillus, Clostridium

Typy urzęsienia bakterii

A) bezrzęse, B) monotrichalne, C) amfitrichalne, D,E) lofotrichalne, F) peritrichalne

Typy przetrwalnikowania bakterii

A) bacillarny, B) plektridialny, C) klostridialny

Utrwalanie preparatów

Utrwalanie to termiczne lub chemiczne zabiciu mikroorganizmów i przytwierdzenie ich do
powierzchni szkiełka podstawowego. Celem utrwalania jest ułatwienie stosowanym barwnikom
penetracji przez ścianę komórkową i ich wniknięcie do wnętrza komórki oraz odsłonięcie w
ścianach komórkowych mikroorganizmów związków, z którymi wiążą się barwniki.

Utrwalanie preparatów

A) odtłuszczanie szkiełka podstawowego; B) wykonywanie rozmazu mikroorganizmów przy
użyciu ezy; C) termiczne utrwalenie rozmazu na szkiełku podstawowym

Barwienie metodą Grama

Barwienie metodą Grama - jest barwieniem różnicującym, które pozwala wyodrębnić dwie
zasadniczo odmienne grupy bakterii charakteryzujące się inną budową strukturalną ściany
komórkowej. Wyróżniamy bakterie Gram- ujemne i Gram-dodatnie. W wyniku barwienia metodą
Grama bakterie Gram-ujemne barwią się na kolor różowy, a bakterie Gram-dodatnie na kolor
fioletowy.

Barwienie metodą Grama

Wykonać preparat utrwalony zgodnie z wcześniej szym opisem.
1. Nanieść fiolet krystaliczny na 2-3 min. Spłukać dokładnie
wodą.
2. Nanieść płyn Lugola na 2 min.
3. Odbarwić alkoholem i spłukać wodą.
4. Nanieść safraninę na 30 sek. - 1 min.
Preparat opłukać dokładnie wodą, wysuszyć; oglądając preparat
pod immersją określić kształt i barwę komórki bakteryjnej.