1 Strona:
- dobra - zasoby
-usługi -koszt alternatywny
-metody badawcze - cechy praw ekonomicznych
-formacje społeczno – ekonomiczne
-rodzaje praw ekonomicznych -system ekonomiczny
-grupy systemów gospodarczych -gospodarka rynkowa
-przedsiębiorstwo
2 Strona:
- instytucjonalne formy rynku - formy konkurencji
- system pieniężny - funkcje pieniądza
- popyt na pieniądz - podaż na pieniądz
-zasoby pieniężne - bank
-weksle - globalna podaż pieniądza
- system finansowy państwa
3 Strona:
- system budżetowy państwa -stopa redystrybucji
-struktura budżetu -sposoby zmniejszania deficytu
-dochody budżetu państwa -jednostka budżetowa
-zakład budżetowy -wydatki
-subwencja -podatki
-rynek finansowy -uczestnicy rynku kapitałowego
-papiery wartościowe
4 Strona:
- giełda papierów wartościowych -maks zaspokojenie potrzeb
-konsument -użyteczność
-wybór konsumenta -zachowania konsumenta
5 Strona:
-czynniki produkcji -produkt całkowity
-produkt przeciętny -marginalny produkt pracy
-efekty skali produkcji -izokwanta
-izokoszta
7 Strona
-optimum producenta -koszt
-nakłady -strata
-wydatek -podział kosztów

Dobra: wolne – nieograniczone, od natury (np. klimat, czyste powietrze, woda). gospodarcze –
wytworzone przez człowieka w procesie produkcji
Zasoby to wszelkie dostępne rzeczy materialne oraz wartości niematerialne służące do wytwarzania dóbr i
świadczenia usług w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich. Do zasobów zaliczamy: kapitał ludzki – siła
robocza (wykształcenie, umiejętności, zdolności, siła fizyczna, zdrowie); kapitał naturalny – to, co daje
nam przyroda; kapitał rzeczowy – urządzenia, maszyny (wg Marshalla też organizacja); technologia
(obecnie) – sposób wykorzystania zasobów w procesie produkcyjnym; przedsiębiorczość – działalność
dążąca do osiągania najlepszych efektów gospodarczych w drodze stosowania lepszych sposobów
organizacji i łączenia posiadanych kapitałów.
Usługi – czynności zaspokajające potrzeby.

Koszt alternatywny jest to utracona korzyść, nieograniczoność potrzeb, a ograniczoność usług, koszt ten
pojawia się z każdym wyborem.
METODY BADAWCZE W EKONOMII: Metoda naukowa – powtarzalny sposób rozwiązywania
problemu naukowego; Metoda indukcji – przejście od szczegółu do ogółu, metoda dominująca, daje
wyniki niepełne, bo występuje złożoność zjawisk i dlatego jest uzupełniona przez metodę izolacji
(wyodrębnienia tylko pewnej grupy zjawisk przy założeniu, że inne są bez zmian – zasada ceteris paribus);
Metoda dedukcji – od ogółu do szczegółu, np. firma przyniosła straty – szukamy dlaczego; Metody
statyczne – tylko do analizy teoretyczno-ekonomicznej, bo wszystko się zmienia; Metody dynamiczne –
odpowiadają rzeczywistości

CECHY PRAW EKONOMICZNYCH: Obiektywny charakter – niezależnie od naszej woli prawa
ekonomiczne działają. Żywiołowość działania – nawet, gdy jednostki są niezadowolone z praw
ekonomicznych to one działają zgodnie z formacją w jakiej działają, żywiołowo. Historyczny charakter
Formacje społeczno-ekonomiczne: Wspólnota pierwotna (do kogo należały środki produkcji i jak
dokonywano podziału); Niewolnictwo (właściciele środków produkcji, siła robocza bez wynagrodzenia);
Feudalizm (właściciele środków produkcji, siła robocza otrzymywała wynagrodzenie); Kapitalizm
(właściciele, siła robocza otrzymuje wynagrodzenie głównie pieniężne); Socjalizm (wstępne stadium
systemu komunistycznego, prawo podziału według pracy).
RODZAJE PRAW EKONOMICZNYCH: Prawa przyczynowe – związek przyczynowo-skutkowy, np.
wzrost cen – spadek popytu). Prawa współistnienia – kilka zjawisk. Prawa funkcyjne – związek można
przedstawić za pomocą funkcji matematycznych.
SYSTEM EKONOMICZNY - zespół regulacji prawnych i instytucji, w ramach których podejmowane są
decyzje ekonomiczne i realizowane zadania gospodarcze. Systemy gospodarcze można rozpatrywać w
ujęciu: Szerokim – mamy do czynienia z całością, do której zalicza się wszelkie determinanty działalności
gospodarczej, np. zasoby, instytucje, produkcję, podział, wymianę i konsumpcję. Wąskim – system
oznacza wyodrębnienie pewnej części, np. mechanizm rynkowy, czynniki rozwoju gospodarczego.
GRUPY SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH: Gospodarka wolnorynkowa: -Istniała jeszcze w XIX w.
a teraz w czystej postaci nie występuje. -Zasoby były w posiadaniu prywatnym, a alokacja zasobów
(przeznaczenie) odbywała się wyłącznie w wyniku działania mechanizmu rynkowego. -Wywodzi się z
gospodarki naturalnej, której podstawą są zwyczaje i tradycje; produkcja tylko dla zaspokojenia potrzeb.
Gospodarka rynkowa mieszana: -Dominuje własność prywatna oraz rynkowa alokacja zasobów. -Część
zasobów jest w ręku państwa i samorządów. -Podstawowy mechanizm rozwoju to mechanizm rynkowy, a
wspomagający mechanizm to ingerencja państwa. Gospodarka centralnie sterowana: -Zasoby są
własnością państwa i samorządów, a alokacja zasobów określana jest planem centralnym rządu. -Ten
system był systemem nakazowo-rozdzielczym, w Polsce obowiązywał w latach 1949-89.
GOSPODARKA RYNKOWA – działa w oparciu o rynek, który jest głównym weryfikatorem wszelkich
zachowań ekonomicznych. CECHY GOSPODARKI RYNKOWEJ (WARUNKI): Wolność
gospodarcza – każdy może produkować co chce, ile chce i sprzedawać po jakiej cenie chce, ale rynek to
zweryfikuje. Wymienialność pieniądza. Działanie mechanizmu rynkowego. TYPY GOSPODARKI
RYNKOWEJ: Neoliberalna – główną rolę odgrywa bank centralny (polityka pieniężno-kredytowa),
Interwencjonistyczna – państwo ingeruje w te dziedziny, które jego zdaniem są ważne, Społeczna –
państwo nie ingeruje w życie gospodarcze, ale chroni obywateli,
PRZEDSIĘBIORSTWO – jednostka gospodarcza, której celem jest zysk, a zysk osiągany jest poprzez
świadczenie usług lub produkcję dóbr. Cechuje się odrębnościami: Organizacyjną – nazwa, struktura
organizacyjna, siedziba. Prawną – wpisanie do rejestru, podpisywanie umów, odpowiedzialność za swoje
zobowiązania. Ekonomiczną – z chwilą powstania jest wyposażane przez organ założycielski, konto w
banku, może zaciągać kredyty, ma pokrywać koszty osiągniętymi dochodami. FUNKCJE
PRZEDSIĘBIORSTWA: Podażowa – produkuje dobra, świadczy usługi. Popytowa – nabywa siłę
roboczą, materiały, środki produkcji. Społeczna – kursy, szkolenia, paczki na święta, stołówki. –
wewnętrzna.
INSTYTUCJONALNE FORMY RYNKU: Targi – okresowo odbywające się imprezy handlowe,
prezentujące zazwyczaj nowości. Aukcje – miejsca spotkań handlowych w regularnych odstępach czasu,
sprzedaż w formie publicznego przetargu. Wolne obszary celne – strefy spełniające funkcje handlowo-
dystrybucyjne w odniesieniu do określonych towarów nieobciążonych opłatami celnymi. Giełdy –
regularne spotkania osób pragnących zawrzeć umowę kupna/sprzedaży.

FORMY KONKURENCJI:Cenowa; Pozacenowa – dobra reklama, gratis, degustacje, raty, karta,
opakowania, okres gwarancji, jakość, wyeksponowanie, lokalizacja, godziny otwarcia, usługi dodatkowe,
asortyment, dowóz gratis, marka, itp. W zależności od intensywności konkurencji wyróżnia się 4
podstawowe modele rynku: konkurencja doskonała; czysty monopol; konkurencja monopolistyczna;
oligopol.
SYSTEM PINIĘŻNY – ogół norm prawnych określających podstawową jednostkę monetarną i jednostki
pomocnicze, ich nazwy, wartość, zakres cyrkulacji, wymienialność na pieniądz innych państw. Istnieje
także pieniądz bankowy i elektroniczny.
FUNKCJE PIENIĄDZA: Miernik wartości – mierzy wartość towaru; nie musimy mieć pieniędzy
realnych. Środek wymiany – cyrkuluje (pieniądz – towar – pieniądz…); musimy mieć pieniądz realny.
Środek płatniczy – spłacenie kredytu, podatków. Środek tezauryzacji – bogacenie się, pieniądz

papierowy, zamiana na ziemię, nieruchomości, dzieła sztuki, akcje, itp. Pieniądz światowy – gdy państwo
gwarantuje jego pełną wymienialność zewnętrzną.
POPYT NA PIENIĄDZ: Transakcyjny – pieniądz jest środkiem wymiany, dotyczy zakupów.
Przezornościowy – wynika z funkcji środka wymiany, ale dotyczy zakupów w przyszłości. Spekulacyjny
– wynika z funkcji pieniądza jako środka gromadzenia wartości.
PODAŻ PIENIĄDZA jest regulowana przez Bank Centralny na podstawie: -Wzrostu dochodu
narodowego. -Przewidywanego wzrostu cen. -Możliwości zwiększenia szybkości obiegu pieniądza. -
Wpływu oprocentowania na strukturę zasobów pieniężnych (np. na papiery wartościowe)
ZASOBY PIENIĘŻNE – suma wszystkich form pieniądza posiadanych przez obywateli w danym
momencie.
BANK – instytucja ściśle związana z pieniądzem. Nazwa pochodzi od włoskiego „banco” – ławka. I
instytucje bankowe powstały w XVI w. w północnych Włoszech. I publiczny bank – Barcelona XIV w.
FUNKCJE BANKÓW: Ekonomiczna – dokonuje zmiany pieniądza oszczędnościowego w pieniądz
inwestycyjny. Rachunkowo-operacyjna – prowadzenie rachunków podmiotów. Usługowa – np.
oferowanie papierów wartościowych w publicznym obrocie. Operacje, które wykonują banki dzielimy
na: Pasywne: -Przyjmowanie wkładów (terminowe i a vista – na żądanie). -Emitowanie własnych
papierów wartościowych. -Prowadzenie rachunków operacyjnych dla podmiotów. Aktywne: -
Dokonywanie przelewów. -Dokonywanie wpłat gotówkowych. -Udzielanie kredytów.
WEKSLE– dokumenty kredytu krótkoterminowego, zawierające bezwzględne zobowiązanie wystawców
do zapłacenia określonych kwot pieniężnych. Dla zachowania ważności dokument musi spełniać warunki
formalne: -Musi zawierać nazwę „weksel”. -Polecenie zapłaty przez wymienioną osobę oraz nazwisko
osoby, której ma zapłacić. -Zapłata winna być określona sumą pieniężną. -Musi być oznaczony termin i
miejsce płatności. -Podpis odręczny wystawcy weksla. FUNKCJE WEKSLI: Kredytowa – kredyt
krótkoterminowy. Obiegowa – można przenieść prawa wekslowe. Płatnicza – można zapłacić wekslem.
Gwarancyjna. Refinansowa – przed terminem płatności można weksel złożyć w banku do dyskonta.
POJĘCIA: Dyskonto weksli – skupywanie weksli przez banki. Remitent – osoba wskazana na wekslu,
której ma być wypłacona suma wekslowa; pierwszy posiadacz weksla. Indos – przeniesienie prawa z
weksla na inną osobę. Awal – poręczenie zapłaty sumy pieniężnej. Domicyl – wyznaczenie miejsca
płatności weksla u osoby trzeciej.
GLOBALNA PODAŻ PINIĄDZA - to ilość zasobów pieniężnych przedstawionych przez instytucje
finansowe do dyspozycji wszystkich podmiotów działających w gospodarce. Bank Centralny reguluje
podaż pieniądza na rynku, wykorzystując następujące narzędzia: -Stopy procentowe. -Rezerwy
obowiązkowe. -Operacje otwartego rynku. -Operacje kursowe
SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA - Jest to zbiór instytucji, norm regulacyjnych i ochronnych państwa
oraz reguł rynkowych podejmowania i realizacji decyzji finansowych. Podmioty systemu finansowego:
Bank Centralny; - Banki komercyjne; -Dysponenci funduszy publicznych. System finansowy państwa
obsługuje wszystkie podmioty gospodarki i kształtuje stosunki finansowe w gospodarce poprzez
oddziaływanie na wzajemne relacje między wszystkimi podmiotami.
SYSTEM BUDŻETOWY PAŃSTWA – roczne zestawienie (w założeniach i według wykonania)
dochodów i wydatków. W Polsce od 1991 roku rozdzielono budżety państwa i gmin (budżety lokalne –
gminne – wyłączono z budżetu państwa, a regionalne – wojewódzkie – połączono z budżetem państwa).
Budżet państwa spełnia trzy rodzaje funkcji: A)Ekonomiczna; np.: -Fiskalna – ściąganie podatków. -
Redystrybucyjna – najważniejsza; udział budżetu we wtórnym podziale dochodu narodowego. -
Alokacyjna – zapewnienie dopływu środków na finansowanie określonych potrzeb publicznych. -
Równowagi gospodarczej. -Wzrostu gospodarczego. B)Zarządzania – planowanie, administrowanie,
kontrola. C)Społeczna – dzięki budżetowi następuje uspołecznienie procesu podejmowania decyzji
(demokracja); działania negocjacyjno-polityczne; wychowywanie społeczeństwa.
STOPA REDYSTRUBUCJI - wyraża relację wydatków lub dochodów budżetu państwa do Produktu
Krajowego Brutto lub Dochodu Narodowego. Informuje ona jaka część PKB lub DN transferowana jest
przez budżet państwa. Nie ma jednej optymalnej stopy redystrybucji budżetowej. Przyjmuje się, że dolną
granicę wyznacza taka skala wydatków, która nie pogorszy pozycji materialnej pracowników sektora
publicznego. Górna granica – poziom wydatków, który zaczyna hamować rozwój podmiotów
gospodarczych z powodu nadmiernych podatków.
STRUKTURA BUDŻETU: -Zestawienie bezzwrotnych dochodów i wydatków, których saldo stanowi
wynik (deficyt lub nadwyżkę). -Zestawienie przychodów i rozchodów związanych z zaciąganiem,
udzielaniem i spłatą kredytów zagranicznych. Saldo jest saldem kredytów zagranicznych. -Sumy sald
budżetu i sald kredytów zagranicznych. W Polsce jest to saldo ujemne.

SPOSOBY ZMNIEJSZANIA DEFICYTU BUDŻETOWEGO: -Zwiększenie dochodu. -Zmniejszenie
wydatków i zmiana ich struktury. -Kolejna pożyczka. -Darowizny. -Zwiększenie emisji pieniądza przez
bank. -Operacje otwartego rynku (sprzedaż obligacji), inflacyjna i nieinflacyjna ścieżka likwidacji deficytu
budżetowego.
Dochody budżetu państwa to w ponad 85% dochody podatkowe. Największe znaczenie mają podatki
pośrednie (65% wszystkich podatków). Dochody niepodatkowe to ponad 12% (w tym na pierwszym
miejscu znajdują się dochody jednostek budżetowych).
Jednostka budżetowa – wydatki pokrywane z budżetu państwa, a wszystkie dochody wpływają do
budżetu – metoda budżetowania brutto; np. szkoły, szpitale, itp.
Zakład budżetowy – całkowita lub częściowa odpłatność za usługi. Różnice między dochodami a
kosztami pokrywa budżet. Metoda budżetowania netto.
WYDATKI: Nabywcze (realne) – wynikają ze zgłaszanego popytu. Redystrybucyjne (przelewowe) –
stanowią przeniesienie środków pieniężnych pomiędzy podmioty uprawnione przez prawo do tych
operacji. Podstawową ich rolą są subwencje (charakter bezzwrotny).
SUBWENCJA – bezzwrotna pomoc finansowa udzielana podmiotom, obowiązująca. Rodzaje: Ogólna –
przydzielana na podstawie kryteriów obiektywnych (np. liczba szkół, szpitali, mieszkańców, itp. w danym
miejscu); nie jest narzucone na co ma być przeznaczona. Ok. 95% subwencji. Przedmiotowa – na
realizację konkretnych zadań, np. dopłata do centralnego ogrzewania, do kredytów udzielonych rolnikom,
itp. Ok. 5% subwencji.
PODATKI - pieniężne świadczenia na rzecz państwa. System podatkowy państwa – zbiór reguł, zasad,
sposobów i instytucji ustalania i pobierania podatków od podmiotów gospodarki. Cechy: Powszechność –
każdy płaci (wszystkie podmioty). Przymusowość – jeśli nie płacimy – sankcje, kary. Bezzwrotność.
Nieodpłatny charakter – nic nie dostaniemy jak zapłacimy. Funkcje w gospodarce: Fiskalna –
ściągnięcie należności. Redystrybucyjna – wtórny podział DN przez podatki i budżet. Kontrolna –
państwo kontroluje działalność gospodarczą. Wyrównawcza.
RYNEK FINANSOWY – dotyczący operacji związanych ze środkami pieniężnymi. Podział: Rynek
pieniężny – rynek kredytów krótkoterminowych. Rynek kapitałowy – rynek kredytów średnio- i
długookresowych: a) Pierwotny – obejmuje sprzedaż nowych papierów wartościowych. Występują dwa
rodzaje emisji: publiczna (kierowana do wszystkich odbiorców) i niepubliczna (kierowana do określonej
grupy, np. pracowników). b) Wtórny – dotyczy obrotu wyemitowanymi papierami wartościowymi
NAJWAŻNIEJSI UCZESTNICY RYNKU KAPITAŁOWEGO: Przedsiębiorstwa – emitują akcje i
obligacje, by pozyskać fundusz na rozwój; ale też chętnie skupują takie walory. Osoby fizyczne –
nabywają walory, dostarczając funduszy na rynek kapitałowy. Rządy centralne, władze lokalne –
zaciągają kredyty długoterminowe w celu finansowania inwestycji w sferze nieprodukcyjnej.
PAPIERY WARTOŚCIOWE – dokumenty potwierdzające prawa majątkowe ich właścicieli lub
wierzytelności będące w części przedmiotem obrotów na rynku kapitałowym. Podział: Papiery
dywidendowe – wyłącznie akcje; stanowią dowód uczestnictwa we własności kapitału spółki akcyjnej.
Właściciele akcji mają prawo do udziału w zysku spółki (otrzymują tak zwaną dywidendę). Papiery
procentowe – obligacje; są przeznaczone do obrotu giełdowego, ale ich charakter jest zupełnie inny.
Poświadczają wierzytelność na określoną sumę wraz z zobowiązaniem do wypłaty oprocentowania. Są
dowodem zaciągnięcia długu. Ich zaletą jest wyższe oprocentowanie niż oszczędności trzymanych w
banku. Papiery dowodowe – stanowią dowód uczestnictwa w transakcjach handlowych (bony i cegiełki).
GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - Jest to szczególny rodzaj rynku, którego pierwowzorem
były jarmarki (początkowo z obecnością towaru, a później bez niej). Organy giełdy: - Walne
Zgromadzenie Akcjonariuszy Giełdy. -Rada Giełdy. -Zarząd Giełdy. Modele giełd: Model amerykański –
giełda to instytucja prywatno-prawna, najczęściej spółka akcyjna (korporacja). Zrzesza handlowców,
kupców bankierów, którzy za pomocą giełdy realizują swoje interesy. Tylko uczestnicy są uprawnieni do
zawierania transakcji na giełdzie. Osiągane zyski nie dzielą się między uczestników, służą finansowaniu
rozwoju giełdy. Giełda rządzi się sama; państwo czuwa, by działała zgodnie z prawem. Model niemiecki –
giełda to instytucja publiczno-prawna. Państwo za pośrednictwem ministrów wydaje zezwolenia, określa
zasady ustalania cen, organizację giełdy, kontroluje jej działalność. FUNKCJE GIEŁDY: Mobilizacja
kapitału – transfer od pierwotnych dysponentów do bezpośrednich użytkowników. Transformacja
kapitału – można go przesunąć do bardziej rentownych branż. Wycena kapitału – kształtowanie cen
kapitału.
MAKSYMALNE ZASPOKOJENIE POTRZEB– następuje poprzez konsumpcję dóbr i usług
Miarą stopnia zaspokojenia potrzeb jest użyteczność dóbr i usług, użyteczność czyli subiektywna
przyjemność wynikająca z ich konsumpcji. Dobro jest użyteczne jeśli ma zdolność zaspokajania potrzeb.

Konsument – jego podstawowy cel to maksymalne zaspokojenie potrzeb przez konsumpcję dóbr i usług.
Miarą stopnia zaspokojenia potrzeb jest użyteczność dóbr i usług.
Użyteczność – subiektywna przyjemność wynikająca z konsumpcji dóbr. Dobro jest użyteczne jeśli ma
zdolność zaspokajania potrzeb. Użyteczność jest to suma zadowolenia jaką osiąga się z posiadania lub
konsumowania dobra.
PODSTAWĄ TEORII WYBORU KONSUMENTA SĄ NASTĘPUJĄCE ZAŁOŻENIA: -Wybory
konsumenta są zgodne z jego własnym interesem. -Konsument dokonuje wyboru między alternatywnymi
dobrami na podstawie dostępnych informacji. -Istnieje możliwość substytucji dóbr w wyborach
dokonywanych przez konsumenta.
W ANALIZIE ZACHOWAŃ KONSUMENTA ROZRÓŻNIA SIĘ:

1. Użyteczność całkowitą – suma użyteczności konsumowanej ilości dóbr i usług.

Krzywa użyteczności całkowitej rośnie wraz ze wzrostem ilości konsumowanych dóbr, ale rośnie coraz
wolniej. Wynika to z faktu, że użyteczność krańcowa maleje.

2. Użyteczność krańcową – wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększenia konsumpcji dobra o

jedną jednostkę. Użyteczność krańcowa (marginalna) zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości
konsumowanego dobra

Prawo malejącej użyteczności krańcowej (Gossena) – mówi o tym, że zadowolenie z jednej
konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większe niż z dwóch (z dwóch większe niż z 3, itd.).

CZYNNIKI PRODUKCJI DZIELĄ SIĘ NA: Stałe – nakład ich nie ulega zmianie wraz ze zmianami
rozmiarów produkcji. Zmienne – zmieniają się. W długim czasie czynniki produkcji są czynnikami
zmiennymi.
Produkt całkowity (Pc) – całkowita ilość dóbr i usług, wytworzona w krótkim czasie z poniesionych
nakładów na zmienne czynniki produkcji.
Produkt przeciętny (Pp) – wielkość produkcji przypadająca na jednego pracownika.

Pp = Pc/L

Uc – użyteczność

całkowita

Q – ilość

konsumowanych

dóbr i usług

Uk – użyteczność

krańcowa

Q

L – liczba zatrudnionych pracowników
Marginalny (krańcowy) produkt pracy (Pm) – wzrost produkcji osiągany z dodatkowej jednostki
czynnika zmiennego.
Efekty skali produkcji: Stałe efekty skali produkcji – czynniki i produkcja zmieniają się
proporcjonalnie. Malejące efekty skali produkcji – produkcja zmienia się mniej proporcjonalnie, rośnie
wolniej niż czynniki. Rosnące efekty skali produkcji – produkcja zmienia się bardziej niż czynniki.
IZOKWANTA - krzywa obrazująca jednakowy poziom produkcji przy różnych kombinacjach
wykorzystywanych zasobów.
W ramach danej izokwanty występuje zjawisko substytucji czynników produkcji.

Podobnie jak konsument, producent ma ograniczone środki finansowe.

IZOKOSZTA - krzywa obrazująca różne kombinacje czynników wytwórczych, które mogą być
zaangażowane do produkcji przy danym poziomie cen i danej wielkości budżetu producenta.










Każdemu poziomowi produkcji odpowiada inna izokoszta.

OPTIMUM PRODUCENTA - jest to punkt zetknięcia się izokwanty z izokosztą.









Wyznacza on najbardziej efektywną dla producenta kombinację czynników wytwórczych przy danych
cenach, wielkości produkcji i budżecie producenta.

KOSZT - zużycie czynników produkcji w procesie produkcji i sprzedaży wyrażone w pieniądzu.

Nakłady – postać rzeczowa, finansowa. Pojęcie często używane zamiennie z kosztami. Różnice: nakłady
najczęściej wyrażone są w jednostkach naturalnych; mogą dotyczyć okresów przyszłych (koszty – dany
bieżący okres). Nakłady mogą być związane z działalnością dodatkową (kulturalną, socjalną), a koszty są
zawsze związane z działalnością gospodarczą (nastawioną na zysk).

Licz

ba

mas

zyn

Liczba pracowników

50

150

100

Optimum producenta

Strata – uszczerbek w majątku przedsiębiorstwa, niecelowy nakład; ujemny wynik działalności
gospodarczej (koszty przewyższają przychody).
Wydatek – rozchód środków pieniężnych przedsiębiorstwa.
Każdy koszt jest wydatkiem, ale nie każdy wydatek jest kosztem.
PODZIAŁ KOSZTÓW:

1. Koszt stały całkowity – ksc
2. Koszt zmienny całkowity – kzc
Rośnie równomiernie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji (początkowo rośnie wolniej, a później
szybciej).

3. Koszt całkowity – kc = ksc + kzc
Jest to suma kosztów stałych i zmiennych całkowitych. Krzywa kosztu całkowitego rozpoczyna się
zawsze w punkcie krzywej kosztu stałego całkowitego; następnie rośnie tak jak krzywa kzc.

4. Koszt stały przeciętny (jednostkowy) – ksp = ksc/Q
Jest to iloraz kosztu stałego całkowitego i wielkości produkcji. Zmniejsza się wraz ze wzrostem
rozmiarów produkcji. Oznacza to, że na każdy produkt przypada coraz mniejsza cząstka całkowitych
kosztów stałych.

5. Koszt zmienny przeciętny – kzp = kzc/Q
Jest to iloraz kosztu zmiennego całkowitego i wielkości produkcji. Zmniejsza się wraz ze wzrostem
produkcji do pewnego momentu, a potem rośnie.

K

Q

kzc

K

Q

kc

ksc

K

Q

K

ksp

6. Koszt całkowity przeciętny – kcp = kc/Q
Jest to koszt całkowity przypadający na jednostkę produktu. Krzywa kształtuje się podobnie jak
krzywa kosztu zmiennego przeciętnego, ale jest przesunięta względem niej w górę.

7. Koszt marginalny (krańcowy) – KM = ∆kc/∆Q lub KM = ∆kzc/∆Q (bo koszty stałe się nie

zmieniają).

Jest ważny dla oceny rentowności decyzji. Jest to zmiana kc wynikająca ze zmiany wielkości produkcji
o dodatkową jednostkę. KM można traktować jako zmianę kosztu zmiennego, wynikającą z
jednostkowej zmiany produkcji.

KORZYŚCI Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Główny cel działalności gospodarczej to maksymalny zysk w długim czasie.
Korzyści przedsiębiorstwa to zrealizowane cele finansowe i prestiżowe (lepsza opinia, pozycja na rynku,
itp.).

CZYNNIKI, KTÓRE WPŁYWAJĄ NA ZYSK PRZEDSIĘBIORSTWA:

1. Obiektywne – niezależne od przedsiębiorstwa, np. moda, pogoda, wzrost dochodów

społeczeństwa, otwarcie nowych rynków zbytu (zmiana polityki handlowej kraju), zniesienie ceł,
inflacja.

2. Subiektywne – zależne od przedsiębiorstwa, np. reklama, jakość zwiększenie produkcji,

zmniejszenie kosztów.

Próg rentowności – tzn. granicę od której produkcja nie przynosi strat. Matematycznie próg
rentowności oblicza się – w liczniki koszty stałe, w mianowniku cena – jednostkowy koszt zmienny

/wykres/

Ocena finansowa przedsiębiorstwa pozwala na syntetyczną ocenę wymiernych korzyści i strat

BEZROBOCIE – zjawisko polegające na tym, że część osób zdolnych do pracy i chcących pracować
pozostaje bez pracy.

Q

kzp

K

Q

kzp

kcp

K

Q

KM

Bezrobotni – ludzie, zdolni do pracy i gotowi jej podjęcia w ramach stosunku pracy w pełnym
wymiarze czasu pracy, pozostający bez pracy, lub czasowo zwolnieni.
Stopa bezrobocia – jest to odsetek nie zatrudnionej siły roboczej w stosunku do ogólnej liczby ludzi
zdolnych do pracy (zawodowo czynnych). Stopę bezrobocia można mierzyć na podstawie próby
losowo wybieranej z populacji; na podstawie zapisów urzędów pracy.
Naturalna stopa bezrobocia – stopa, przy której siły oddziałujące na wzrost bądź spadek cen i płac
równoważą się. Przy stopie naturalnej inflacja cen i płac jest stabilna. We współczesnej gospodarce,
nastawionej na zapobieganie wysokiej stopie inflacji, naturalna stopa bezrobocia oznacza ten
najniższy poziom, który można utrzymać, nie ryzykując przy tym znacznego wzrostu inflacji; tym
samym wyraża najwyższy dający się utrzymać poziom zatrudnienia i odpowiada potencjalnemu
poziomowi produktu w danym kraju.
Sposoby obniżenia naturalnej stopy bezrobocia: synchronizacja rynku pracy; szkolenia i
przeszkolenia; usunięcie przeszkód natury rządowej; roboty publiczne.
Sposoby zwalczania bezrobocia: Polityka pasywna: zasiłki dla bezrobotnych; wcześniejsze
emerytury. Polityka aktywna: polityka makroekonomiczna – oddziaływanie na globalny popyt;
polityka zatrudnienia: publiczne programy zatrudnienia; subsydiowanie płac; szkolenia zawodowe