Wykład 4. Reakcje popytu na

zmiany cen i dochodów

• Reakcje popytu na zmiany cen i dochodów
• Reakcje podaży na zmiany cen i dochodów
• Elastyczności popytu
• Elastyczność podaży
• Klasyfikacja dóbr

• Efekt substytucyjny i efekt dochodowy

Związki między ceną a wielkością

popytu

Elastyczność: siła reakcji jednej zmiennej

spowodowanej zmianą drugiej zmiennej

• elastyczność popytu: jak popyt na dobro

reaguje na zmianę jego ceny

• miarą reakcji nabywców są współczynniki

elastyczności

Cenowa elastyczność popytu

• miara reakcji nabywców (zmian wielkości

popytu) na zmiany cen;

współczynnik cenowej elastyczności popytu:

e

p

d

=

Elastyczność nie jest nachyleniem krzywej
popytu! Badane są zmiany procentowe, czyli
reakcje względne a nie absolutne!

procentowa zmiana ceny

procentowa zmiana wielkości popytu

Cenowa elastyczność popytu

• elastyczność cenowa

popytu przyjmuje
wartości ujemne –
wzrostowi ceny
towarzyszy
zmniejszenie
wielkości popytu

(i odwrotnie)

Q

P

D

Krzywe popytu o różnych

elastycznościach

Q

P

D

Q

P

D

∆

p

∆

q

2

∆

q

1

Współczynnik cenowej

elastyczności popytu

1

1

1

1

2

1

1

2

p

p

q

q

p

p

p

q

q

q

e

d

p

∆

÷

∆

=

−

÷

−

=

Zmiany elastyczności

popyt elastyczny: mała

zmiana ceny wywołuje duże

zmiany wielkości popytu

Q

P

D

e

p

d

= 1

e

p

d

> 1

e

p

d

< 1

popyt
nieelastyczny:
mała zmiana ceny
wywołuje małe
zmiany wielkości
popytu

popyt jednostkowo
elastyczny

Przychód całkowity a zmiany ceny

• Przychód całkowity

(utarg) (TR) jest
równy iloczynowi
ceny i ilości

TR = P x Q

Q

P

D

TR = P x Q

Ceny a przychody

Q

P

D

Q

TR

jednostkowo elastyczny

nieelastyczny

elastyczny

Popyt doskonale elastyczny i

doskonale nieelastyczny

Q

P

Q

P

D

D

e

p

d

= -

∞

e

p

d

= 0

Podsumowanie

Wartości
współczyn-
ników

Rodzaj
popytu

Zmiany
wielkości
popytu

Zmiany
przychodu

e

p

d

=0

doskonale
nieelastyczny

brak zmian

wzrośnie

-1< e

p

d

<1 nieelastyczny spada mniej

niż o 10 %

wzrośnie
mniej niż
10%

e

p

d

= -1

jednostkowo
elastyczny

spada o 10 %

brak
zmian

-

∞

< e

p

d

<-1 elastyczny

spadek większy
niż 10 %

spadnie

e

p

d

=-

∞

doskonale
elastyczny

spadek do 0

spadnie
do 0

Determinanty elastyczności

cenowej popytu

Q

P

D

T

D

M

D

R

• gusty i upodobania

konsumentów
(preferencje)

• dostępność innych

dóbr o podobnych
cechach (możliwość
substytucji)

Mieszana elastyczność popytu

• miara reakcji nabywców (zmian wielkości

popytu) jednego dobra (X) na zmiany ceny
drugiego dobra (Y)

Współczynnik mieszanej elastyczności popytu:

e

xy

d

=

procentowa zmiana wielkości popytu na dobro X

procentowa zmiana ceny dobra Y

Współczynnik mieszanej

elastyczności popytu

y

y

x

x

y

y

y

x

x

x

d

xy

p

p

q

q

p

p

p

q

q

q

e

1

1

1

1

2

1

1

2

∆

÷

∆

=

−

÷

−

=

Dobra substytucyjne i

komplementarne

• dobra substytucyjne: elastyczność

mieszana dodatnia

• dobra komplementarne: elastyczność

mieszana ujemna

Dochodowa elastyczność popytu

• miara reakcji nabywców (zmian wielkości

popytu) na zmiany dochodów;

współczynnik dochodowej elastyczności popytu

e

i

d

=

procentowa zmiana wielkości popytu

procentowa zmiana dochodu

Współczynnik dochodowej

elastyczności popytu

1

1

1

1

2

1

1

2

y

y

q

q

y

y

y

q

q

q

e

d

i

∆

÷

∆

=

−

÷

−

=

Dobra normalne i niższego rzędu

• dobro normalne to dobro, na które popyt rośnie

wraz ze wzrostem dochodów
- dobro pierwszej potrzeby to dobro, na które
popyt rośnie mniej niż proporcjonalnie względem
wzrostu dochodów
- dobro luksusowe to dobro, na które popyt rośnie
bardziej niż proporcjonalnie względem wzrostu
dochodów

• dobro niższego rzędu to dobro, na które popyt

maleje przy wzroście dochodów

Klasyfikacja dóbr

•

dobra normalne:

dodatnia elastyczność

dochodowa popytu

•

dobra niższego rzędu:

ujemna

elastyczność dochodowa popytu

•

dobra wyższego rzędu (luksusowe):

e

i

d

> 1

•

dobra pierwszej potrzeby:

dobra

normalne o 0<

e

i

d

<1

Cenowa elastyczność podaży

• miara reakcji sprzedawców (zmian

wielkości podaży) na zmiany cen;

współczynnik cenowej elastyczności podaży:

e

p

s

=

Elastyczność nie jest nachyleniem krzywej

podaży! Badane są zmiany procentowe,
czyli reakcje względne a nie absolutne!

procentowa zmiana wielkości podaży

procentowa zmiana ceny

Współczynnik cenowej

elastyczności podaży

1

1

1

1

2

1

1

2

p

p

q

q

p

p

p

q

q

q

e

s
p

∆

÷

∆

=

−

÷

−

=

Doskonale elastyczna i doskonale

nieelastyczna podaż

Q

P

Q

P

S

S

e

p

s

= -

∞

e

p

s

= 0

Wpływ czasu na elastyczność

podaży

• elastyczność podaży

zwiększa się wraz z
upływem czasu ze
względu na dostosowania,
które można wprowadzić
w procesie produkcji

– tydzień
– miesiąc
– rok

Q

P

D

T

D

M

D

R

Efekt dochodowy i substytucyjny

dobro A

d

o

b

ro

B

efekt

substytucyjny

efekt

dochodowy

E

1

E

0

końcowa

linia budżetu

początkowa

linia budżetu

końcowy punkt
równowagi
konsumenta