CZARNE KINO

AMERYKAŃSKIE

CZARNE KINO AMERYKAŃSKIE :

●

Czarny Film

Film Noir:

●

Seria filmów powstałych w latach 40 ,wyróżniających się mroczną atmosferą
i charakterystyczną grą światłocieni

●

Wiele z tych filmów opiera się na historiach kryminalnych

●

Dominuje klimat sytuacji bez wyjścia

●

Krytyka stosunków społecznych

●

Czarna seria

Cechy:

●

Mroczny nastrój

●

Pesymizm w spojrzeniu na świat

●

Fatalizm związany z negatywnym wpływem kobiet

●

Film Noir

pojęcie to nie dotyczy gatunku lecz pewnej poetyki

●

W przeciwieństwie do filmów gangsterskich lat 30, filmy czarne kładą mniejszy
nacisk na sensacyjną akcje i wykraczają poza granice środowiskowe swych
poprzedników

●

Bohater

Samotny prywatny detektyw, który za kulisami powszechnego

dobrobytu odkrywa powszechną korupcje i egoizm

●

Prywatny detektyw jest często konieczny, bo policjanci mają ręce skrępowane
przez skorumpowanych zwierzchników. A i sam z reguły może doprowadzić tylko
do zatrzymania drobnych płotek; prawdziwi gangsterzy na wielką skalę są poza
zasięgiem prawa

●

Czarna seria posługuję się środkami filmowymi, których źródła tkwią w filmie
niemieckim okresu weimarskiego:

●

Mroczność

Nosferatu

●

Oświetlenie

M-Morderca

●

Scenerię

tworzą ciemne mokre ulice wraz ze specyficzną grą świateł, w której

ludzie odkrywają swe prawdziwe oblicza. W świetle dnia widz dostrzega tylko ich
maski.

●

W celu osiągnięcia optymalnych efektów świetlnych większość filmów tej serii
tworzy się w studiach

●

Filmy te kwestionują amerykański styl życia, za którego lśniącą fasadą kryje się
całkowita amoralność

●

W 1941 r. Bogart otrzymuje wreszcie rolę człowieka mającego świadomość swej
klęski, żyjącego z nią na co dzień. Lub inaczej: nadaje taki rys swemu bohaterowi. Jest
nim prywatny detektyw Sam Spade w Sokole maltańskim Johna Hustona.

●

Ów dramat kryminalny otwiera nowy rozdział w historii gatunku, zapoczątkowując
tzw. czarną serię. Jak wiadomo, wyróżnik artystyczny gatunku kryminalnego stanowi
opis procesu rozwiązywania zagadki: kto zabił? kto ukradł?

●

Rewolucyjność czarnej serii wobec poprzednich dokonań polega na wprowadzeniu
trzech zasadniczych zmian:

1.

Dotychczasową dominantę kompozycyjną - zagadkę- zastępuje nowa: postać
bohatera, detektywa lub policjanta prowadzącego śledztwo. Jego metody działania
i jego wewnętrzne przeżycia stają się ważniejsze od rozwiązania tajemnicy.

2.

Tradycyjna narracja zapewniała odbiorcy niezależność od bohatera; w oparciu o
przesłanki, z których można było zbudować logiczny wywód, widz miał możność
prowadzenia śledztwa na własną rękę. Nowy typ narracji w pełni uzależnia go od
bohatera: odbiorca jest biernym świadkiem odkrywania coraz to nowych tropów,
często mylących i ani przez moment nie przewyższa detektywa wiedzą.

3.

Czarnej serii zawdzięczamy nowy typ bohatera: obraca się on w środowisku
przestępczym, musi więc posługiwać się jego metodami - nie tylko dla odniesienia
sukcesu, ale także by ocalić własne życie.

SOKÓŁ MALTAŃSKI:

Reżyseria: John Huston
Scenariusz: John Huston
Zdjęcia: Arthur Edeson
Muzyka: Adolph Deutsch
Scenografia: Robert Haas
Kostiumy: Orry-Kelly
Montaż: Thomas Richards
Dyrektor artystyczny: Robert M. Haas
Na podstawie: powieści Dashiella Hammetta
Produkcja: USA, Warner Bros
Rok produkcji: 1941
Obsada: Humphrey Bogart(Sam Spade), Barton MacLane, Gladys George, Lee Patrick,
Mary Astor, Peter Lorre, Sydney Greenstreet

● Arcydzieło czarnego kryminału
● Jeden z najwybitniejszych filmów kryminalnych w historii kina
● Wyróżniony 3 nominacjami do Oscara
● Prywatny detektyw Sam Spade (Humphrey Bogart) próbuje rozwikłać zagadkę

zniknięcia bezcennej statuetki.

● Sam Spade, prywatny detektyw otrzymuje odnalezienia młodszej siostry

Ruth Wonderly. W miarę jak Spade zaczyna zgłębiać sprawę okazuje się,
że jego prawdziwe zlecenie polega na odnalezieniu niewielkiego posągu
przedstawiającego sokoła. Rzeźba ta powstała w roku 1539 i była wyrazem hołdu
złożonego przez Templariuszy królowi Hiszpanii. Niestety, w drodze do Hiszpanii
galera, która ją przewoziła została zatopiona przez piratów a posągu słuch zaginął.
Rzeźba odnajduje się po latach w San Francisco, ale chętnych do jej zdobycia jest
wielu.

● Spade zagrany przez Bogarta, ucieleśnia człowieka wymierzającego

sprawiedliwość, sam mimo wszelkich przeszkód rozwiązuje zagadkę

Na jego

kreacji wzorowano się w następnych filmach czarnej serii

● Bohater Sokoła Maltańskiego Sam Spade jest zdecydowany, bezwzględny,

cyniczny, oszukujący gangsterów i wodzący za nos policję, nie może pozwolić
sobie nawet na chwilę słabości, prawdziwe uczucia kryje pod maską. A przy tym
lekceważy rozmaite normy i formy obyczajowe, zaczyna dzień od szklaneczki

whisky, wczesnym popołudniem idzie do łóżka z klientką, romansuje także z żoną
wspólnika. Nie do końca jasne są motywy uporu, z jakim walczy o rozwiązanie
zagadki. Wymierza sprawiedliwość - tak, ale też eliminuje tych, którzy mogą
stanowić dlań bezpośrednie zagrożenie, zarabia na chleb, wypełnia swoją
wewnętrzną potrzebę działania, utwierdza się w poczuciu własnej tożsamości

● Rolą Sama Spade'a Bogart stworzył pierwszą w kinie amerykańskim postać

autentycznego losera - człowieka zawsze skazanego na klęskę, noszącego ją
w sobie i mającego świadomość tego. W żadnym z jego dotychczasowych
bohaterów nie była tak wyeksponowana inteligencja, przenikliwość, zdolność
do precyzyjnego myślenia, znakomita pamięć i umiejętność kojarzenia faktów,
intuicja, znajomość psychiki ludzkiej i własnej, wreszcie pewien dystans do siebie.
Ale losera nie można zagrać przekonywująco, trzeba nim być.

● Od Sokoła maltańskiego zaczyna się czarne kino lat 40. Charakteryzowało

się ono penetracją mrocznych zakamarków wielkich miast zmieniających się w
niepokojącą dżunglę, gdzie rządzi kłamstwo i ludzka zawiść. Bogart był w tym
świecie wprawdzie orędownikiem dobra, lecz cynicznie posługiwał się takimi
samymi metodami jak ścigani przezeń przestępcy.

PHANTOM LADY:

Reżyseria: Robert Siodmak
Scenariusz: Bernard C. Schoenfeld
Zdjęcia: Elwood Bredell
Muzyka: Eddie Cherkose, Jacques Press
Scenografia: Russell A. Gausman
Na podstawie: opowiadania Cornella Wooricha
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1944
Obsada: Alan Curtis, Aurora Miranda, Fay Helm, Thomas Gomez

● Robert Siodmak potwierdza tym filmem, iż ma szczególny talent do

dreszczowców.

● Przed sądem staje architekt oskarżony o morderstwo. Miał jakoby zabić swą żonę.

Zostaje skazany, ponieważ alibi jest słabe, a wszyscy świadkowie obrony albo
zginęli, albo milczą. Tylko sekretarka wierzy w swego szefa i walczy przeciw
niesprawiedliwości. Przeprowadza ponowne dochodzenie i ujawnia rzeczywistego
mordercę, który szantażował świadków.

● Reżyserowi udało się nadać postaciom cechy rzeczywistych osób, dzięki czemu

film ma walory psychologicznego thrillera.

PODWÓJNE UBEZPIECZENIE:

Reżyseria: Billy Wilder
Scenariusz: Raymond Chandler, Billy Wilder
Zdjęcia: John F. Seitz
Muzyka: Miklós Rózsa, Cesar Franck
Scenografia: Bertram Granger

Na podstawie: opowiadania Jamesa Caina
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1944
Obsada: Fred MacMurray, Barbara Stanwyck, Edward Robinson, Porter Hall, Jean Heather,
Tom Powers

● Klasyka czarnego kryminału.
● Phyllis Dietrichson uwodzi Waltera, sprzedawcę polis ubezpieczeniowych u

namawia go, żeby ubezpieczył jej męża na wysoką kwotę, a następnie zabił.
Zauroczony Walter dokonuje zbrodni, ale wtedy śledztwo w tej sprawie zaczyna
prowadzić jego bliski przyjaciel. Z czasem okazuje się, że Walter również miał w
odpowiedniej chwili zginąć.

KOBIETA W OKNIE:

Reżyseria: Fritz Lang
Scenariusz: Nunnally Johnson
Zdjęcia: Milton R. Krasner
Muzyka: Arthur Lange
Scenografia: Julia Heron
Na podstawie: opowiadania J.H. Wallis
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1944
Obsada: Edward G. Robinson ,Dorothy Peterson ,Edmund Breon, Raymond Massey, Joan
Bennett, Eddy Chandler, Freddie Chapman, Frank Dawson

● Profesor Richard Wanley (Edward G. Robinson), zdrzemnąwszy się w fotelu

po obiedzie w klubie, ma makabryczny sen, w którym spotyka przed sklepem
nieznajomą kobietę. Gdy budzi się spocony, postanawia wyjść z klubu.
Zatrzymuje się przed wystawą sklepową, a za moment podchodzi do niego
nieznajoma kobieta. Ogarnia go paniczny strach.

GILDA:

Reżyseria: Charles Vidor
Scenariusz: Marion Parsonnet
Zdjęcia: Rudolph Maté
Na podstawie: powieści E.A Ellingtona
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1945
Obsada: George Macready, Glenn Ford, Joseph Calleia, Rita Hayworth(Gilda)

● Legendarna Rita Hayworth w olśniewającej kreacji ponętnej kusicielki Gildy

emanuje zmysłowością i magnetyzmem, kiedy zdejmuje rękawiczki i śpiewa "Put
the Blame on Mame"

● Johnny Farrell (Glenn Ford) zaczyna pracować dla Ballina Mundsona (George

MacReady), właściciela nielegalnej szulerni w pewnym południowoamerykańskim
mieście. Niebawem staje się prawą ręką Mundsona i wszystko dobrze mu

się układa, aż do chwili, gdy Mundson wraca z podróży z nową żoną, Gildą,
kobietą dobrze znaną Farrellowi. Mundson, nieświadomy, że tych dwoje kiedyś
łączyła miłość, powierza Johnny'emu funkcję strażnika cnoty żony. Przepojona
nienawiścią Gilda chwyta się każdej sztuczki, by wzbudzić w Farrellu zazdrość,
lęk i wrogość. Mężczyzna czeka na okazję, by wyrównać rachunki

MILDRED PLACE:

Reżyseria: Michael Curtiz
Scenariusz: Ranald MacDougall
Zdjęcia: Ernest Haller
Muzyka: Max Steiner
Scenografia: Anton Grot
Na podstawie: książki Jamesa M. Caina
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1945
Obsada: Joan Crawford, Jack Carson, Zachary Scott, Eve Arden, Ann Blyth, Lee Patrick,
Bruce Bennett

● Małżeństwo czterdziestoletniej Mildred Pierce (Joan Crawford - Oscar w 1945

za najlepszą rolę) i Berta rozpada się. Chcąc utrzymać siebie oraz dwie córki,
Mildred pracuje jako kelnerka. Dzięki niespożytej energii oraz inteligencji kobieta
szybko zostaje właścicielką sieci popularnych restauracji. W życiu prywatnym
nadal jest jednak nieszczęśliwa. Wkrótce traci młodszą córkę, a starsza odpycha ją
od siebie. Wówczas Mildred zaczyna porządkować własne życie.

KRĘTE SCHODY:

Reżyseria: Robert Siodmak
Scenariusz: Mel Dinelli
Zdjęcia: Nicholas Musuraca
Muzyka: Roy Webb
Na podstawie: powieści Ethel Liny White
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1946
Obsada: Rhys Williams, Sara Allgood, Elsa Lanchester, Rhonda Fleming, Kent Smith, Ethel
Barrymore

● Niewielkie miasteczko jest wstrząsane informacjami o kolejnych morderstwach.

Od pewnego czasu w niewyjaśnionych okolicznościach giną młode dziewczyny.
Morderca jest nieuchwytny, trudno ustalić motywy zbrodni. Zapewne kolejną
ofiarą będzie miła dziewczyna - Helen, która w charakterze pokojówki pracuje
w pałacu profesora Warrena. Trudny do sprecyzowania lęk narasta i wkrótce
zmieni się w panikę, gdy bohaterka nie będzie mogła opuścić zamkniętej
posiadłości.

● Jedna z legend amerykańskiego kina, wzór filmowego dreszczowca
● Doskonałe operowanie światłem i cieniem