PEDAGOGIKA

„

NOWEGO

WYCHOWANIA

”

POD

KONIEC XIX w. I W

PIERWSZEJ POŁOWIE

XX w.

PEDAGOGIKA „ NOWEGO

WYCHOWANIA „

• Ruch pedagogiczny narastający

lawinowo, głównie w Europie i ST.

Zjednoczonych

• Zmierzający do odnowy szkoły i

radykalnej zmiany w wychowaniu

• Krytykujący szkołę tradycyjną

NA ROZWÓJ „NOWEGO

WYCHOWANIA” SKŁADAŁY SIĘ TRZY

NURTY:

• 1. NATURALIZM (ojcem duchowym naturalizmu

pedagogicznego

Nowego wychowania był J. J.Rosseau)

•

2. SOCJOLOGIZM (A. Comte , E. Durkheim)

•

3. KULTURALIZM (Pedagogika kultury – J. Kant ,

W. Dilthey)

PEDAGOGIKA „NOWEGO

WYCHOWANIA”

• Głoszono postulat pajdocentryzmu

(pedagogiki wychodzącej od dziecka)

• Uwzględniano fazy rozwojowe dziecka

• Domagano się zarzucenia

pierwszoplanowości nauczyciela

• Wychowanie miało być samo w sobie

życiem , a szkoła chciała w tym życiu tkwić

, akceptując indywidualne różnice.

PEDAGOGIKA

NATURALISTYCZNO –

LIBERALNA

• Rozwój nauk biologicznych i

psychologicznych przełomu XIX i XX

wieku przyniósł krytykę szkoły

tradycyjnej oraz odchodzenie myśli

od wychowania tradycyjnego .

NATURALIZM

PEDAGOGICZNY

• Odkrywał dziecko , jego potrzeby ,

zainteresowania

• Dziecko powinno uczyć się wtedy , gdy

poczuje potrzebę zdobywania wiedzy

• Nauczyciel ma stwarzać warunki do

rozwoju potrzeb poznawczych i moralnych

dzieci …

• Szkoła ma pobudzać aktywność

dziecka

• Udział uczniów w planowaniu programu

• Nie przywiązywanie znaczeń do

nagród i kar z zewnątrz , poleganie na

wewnętrznej motywacji dziecka

• Położenie nacisku na pracę zespołową

…

PEDAGOGIKA

NATURALISTYCZNA ->

PROGRESYWIZM

W Stanach Zjednoczonych na początku

XX w pedagogika naturalistyczna

przyjęła nazwę „PROGRESYWIZMU” ,

Którego inicjatorem był John Dewey.

JOHN DEWEY- ur. 20.X.1959 – filozof

, pedagog , przedstawiciel

amerykańskiego progresywizmu ,

twórca koncepcji szkoły pracy w

Chicago

PROGRESYWIZM – stał się początkiem

dużego ruchu nowatorskiego zwanego

NOWYM WYCHOWANIEM

, a razem

z nim zaczęły powstawać liczne szkoły

eksperymentalne.

SYSTEM PEDAGOGICZNY

DEWEYA

• oparty na instrumentalizmie , kierunku

pragmatyzmu

• prawdziwe jest to co sprawdza się w działaniu jako

prawdziwe

• doświadczenie jest źródłem zdobywania i

weryfikowania wiedzy

• w jego szkole pracy rozwijane było hasło :

UCZENIE SIĘ PRZEZ DZIAŁANIE

DEWEY-

wyodrębnił

etapy

myślenia

prowadzące do

rozwiązywania

problemu

:

1. Odczucie trudności
2. Określenie trudności-

sformułowanie problemu

3. Szukanie rozwiązań
4. Logiczna jej weryfikacja
5. Empiryczna ich weryfikacja

DEWEY- pragnął aby filozofia była

„praktycznym przedsięwzięciem” ,

aby stała się częścią codziennego

życia ludzi . (funkcja filozofii)

- Uważał istoty ludzkie za integralna

część natury (był zwolennikiem

empirycznego naturalizmu)

PRACE DEWEY’A

- „Moje pedagogiczne crego” (1897)

- „Szkoła a społeczeństwo” (1899)

- „Szkoła i dziecko” (1902)

GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE

RUCHU

„

NOWEGO

WYCHOWANIA

”

MARIA MONTESSORI

(187 – 1952)

pierwsza kobieta – lekarz we Włoszech ,

studiowała w latach 1892- 1896

- 1907 rok – założyła pierwszy „

DOM

DZIECIĘCY”

[Przedszkole Casa Dei

Balbini ]

- 1913 rok – otworzyła Ośrodek Badań

Pedagogicznych

MONTESSORI – dążyła do przygotowania

dzieci do swobodnego i samodzielnego

życia , przygotowania ich do swobodnej

ekspresji i nieograniczonego ruchu

„

zasada swobodnej czynności

M. MONTESSORI

Stworzyła system wychowania dzieci w

wieku przedszkolnym – nazwanym

później metodą Montessori.

Uważała , że głównym zadaniem

pedagogiki jest wspieranie

spontaniczności i twórczości dzieci.

„DOMY DZIECĘCIĘCE”

MONTESSORI

Jej zdaniem powinny:

- dawać dzieciom poczucie ciepła rodzinnego

- wprowadzać w życie codzienne i czynności

z nim związanych np. :

mycie się , sprzątanie , ubieranie ,

gotowanie, nabywanie dobrych manier i

kultury osobistej

- wprowadziła wyposażenie i przedmioty

niekrępujące ruchy dzieci, ale im

przyjazne [ meble, zabawki zrobione z

materiałów naturalnych ;wielkością

odpowiadały wymiarom dzieci]

GŁÓWNE IDEE I

DZIAŁANIA MONTESSORI

- badania z psychologii i socjologii
- liberalny styl wychowania
- rozpoznanie medyczne dziecka
- brak kar cielesnych
- rozwój zmysłów
- zasada współpracy rodziców z

przedszkolem

…

…

-zasada współpracy rodziców z przedszkolem

- odczyty i pogadanki dla rodziców

- wychowanie przez nauczanie

- pobudzanie dzieci do samorządnej

aktywności

- ćwiczenia fizyczne, gry, zabawy

- zminiaturyzowany świat dorosłych, na

potrzeby dziecka: meble, zabawki

- uprawa, hodowla roślin

Metodyka pracy opiekuńczo-

wychowawczej Marii Montessori przyjęła

się w wielu instytucjach, zakładach i

przedszkolach. Działa tam do dziś.

CELESTYN FREINET

(1896- 1966)

Francuski pedagog, twórca francuskiej

szkoły nowoczesnej, zaliczany do

przedstawicieli pedagogiki

naturalistycznej. Interesował się on

głównie rozwojem dziecka.

C. FREINET

Wyodrębnił trzy fazy :

1. Szukanie po omacku

2. Urządzanie się w świecie
3. Zamiana zabawy w pracę

C. FREINET

Stworzył także techniki pedagogiczne, które

miały pomóc w organizacji pracy

nauczyciela i działaniach ucznia:

1. techniki swobodnego tekstu

2. korespondencja międzyszkolna

3. Fiszki autokreatywne

4. gazeta szkolna

5. swobodna ekspresja plastyczna,

muzyczna i teatralna

6. doświadczenia poszukujące

HELENA PARKHURST

(1892-1973)

Będąc nauczycielka uczniów o różnych

możliwościach umysłowych zaczęła

szukać sposobów wyrównywania

poziomu.

PLAN DALTONSKI HELENY

PARKHURST

To opracowany w latach 20 XX wieku

system nauczania. Wprowadzony został

początkowo w szkole dla

niepełnosprawnych w Berkshire , a

następnie w szkole średniej w Dalton.

SYSTEM H. PARKHURST

- nie ma podziału na klasy szkolne, ani rozkładu

zajęć

- nauka odbywa się indywidualnie

- na początku roku szkolnego nauczyciel

przedstawiał plan pracy całorocznej, a tempo

nauki dostosowane było do możliwości ucznia

- uczniów wdrażano do samodzielności, pobudzano

inicjatywę

- wyrabiano poczucie odpowiedzialności za

wykonanie zadań podjętych w drodze umowy

W organizowaniu szkolnej pracy

wychowawczej i dydaktycznej zasłynęły

rozmaite odsłony SZKOŁY PRACY.

SZKOŁY PRACY

- w Niemczech

„szkoła pracy”

Georga

Kerschensteinera

- w Rosji „szkoła pracy produkcyjnej”

(trudowaja szkoła) Pawła Błońskiego

- w Ameryce „szkoła pracy” Johna

Deweya

- w Polsce „szkoła twórcza” Henryka

Rowida

GEORG

KERSCHENTEINER

Pedagog niemiecki.
Kierował szkolnictwem w Monachium. Jeden z

twórców koncepcji szkoły pracy , którą

wdrażał w życie w eksperymentalnej szkole

elementarnej. Uważał, że osobowość

wychowanka można kształtować

wykorzystując odpowiednio w procesie

wychowania dobra kultury.

BŁOŃSKI PAWEŁ

Pedagog i psycholog radziecki.
Szkoła wg. Błońskiego ma nie tylko uczyć , ale

organizować życie komuny dziecięcej , w

ramach której odbywać się powinno

wychowanie jej członków. Dużą uwagę

zwracał na wychowanie poprzez włączenie

młodzieży do pracy produkcyjnej w

różnych gałęziach przemysłu.

SZKOŁA PRACY – JOHNA DEWEYA

„ UCZENIE SIĘ PRZEZ

DZIAŁANIE”

-Powstała na wzór samowystarczalnego

gospodarstwa domowego

- Dzieci wykonywały różne zajęcia

rzemieślnicze i gospodarcze

- Akcent położony był na aktywność

praktyczną i moralną

GŁÓWNY CEL SZKOŁY

DEWEYA

- pobudzenie wrodzonych zdolności dzieci,

zainteresowań

- wzbogacanie doświadczeń

- samodzielna praca

- wiedze zdobywało się przy okazji

- w szkole nie było lekcji i przedmiotów

- ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w

codziennym życiu i jego rozwiązanie mające

doprowadzić do nabywania wiadomości .

SZKOŁA TWÓRCZA

HENRYKA

ROWIDA

[ nauczyciel polski,

teoretyk pedagogiki, działacz

oświatowy]

CECHY SZKOŁY

TWÓRCZEJ

- Oparta na systemie klasowo- lekcyjnym

(placówka siedmioklasowa, klasy trzyosobowe

podzielone),

- Każda klasa była jednocześnie pracownia

- Zasada działania zgodna z ideą kooperacji i

solidarności,

- Nastawienie na samodzielna pracę dziecka

(zamiast podręczników korzystano z tekstow

źródłowych, co zmuszało do samodzielnej

interpretacji) .

SOCJOLOGIZM

PEDAGOGICZNY

Kierunek przeciwstawny teoriom

naturalistycznym traktujący zjawiska

pedagogiczne wyłącznie w realiach

oddziaływania środowiska społecznego.

Na jej ukształtowanie największy wpływ

wywarły teorie wybitnych socjologów.

EMIL DURKHEIM (1858-

1917)

Przedstawiciel socjologizmu pedagogicznego,

wywodzi się od niego tzw socjologiczna

szkoła francuska

- Uważał że społeczeństwo stanowi swoista

całość

- Łączył perspektywę poznawczą socjologii z

perspektywą poznawczą pedagogiki

PRZEKONANIA I TEZY

DURKHEIMA

- Krytyka trzech największych ideologii :

konserwatyzmu, liberalizmu, socjalizmu

- Uważa, że nauka ma możliwości wskazania

strategii skutecznego rozwiązywania

ważnych problemów społecznych

- Opowiedzenie się za badaniem „faktów

społecznych”

PEDAGOGIKA KULTURY

Powstała w Niemczech na początku XX

wieku pod wpływem recepcji

filozoficznych idei Wilhelma Diltheya,

F. Hegla i innych

Jej głównymi przedstawicielami byli :

E. Spranger, T. Litt , H. Pohl .

PEDAGOGIKA KULTURY

Pełniła w Niemczech aż do lat sześćdziesiątych

XX w. rolę ważnego paradygmatu w refleksji

edukacyjnej

Wywarła istotny wpływ na ówczesne koncepcje

dydaktyczne [teoria dydaktyczna W. Klafki]

Współczesnymi przejawami pedagogiki kultury są

m. In. Koncepcje hermeneutyczne i krytyczno –

konstruktywistyczne .

Wg. Diltheya podstawowym zadaniem

systemu edukacyjnego jest kształcenie

jednostki poprzez jej spotkanie z

obiektywnymi dobrami kultury.

Jednostka może doświadczać

obiektywnych wartości, zrozumieć siebie.

Najwybitniejszym reprezentantem tego

nurtu w Polsce był Bogdan Nawroczyński ,

autor „Życie duchowego”. To m. In. Za

jego sprawa w drugiej połowie XX w.

przyjęło się w Polsce utożsamianie

terminologiczne pedagogiki ludzkiej z

pedagogiką kultury.

PEDAGOGIKA RELIGII

Tendencje do łączenia refleksji pedagogicznej i

teologicznej pojawiły się w XX w. wraz z

powstaniem pedagogiki jako dyscypliny naukowej

Refleksję pedagogiczno-religijną zaczęto rozwijać

w środowiskach chrześcijańskich, głównie

ewangelickich i katolickich.

ROZWÓJ PEDAGOGIKI

RELIGII NA ŚWIECIE

Jako pierwszy nazwę „pedagogika religii”

wprowadził do użycia naukowego niemiecki teolog i

filozof Max Reische w swojej rozprawie,

twierdząc, że wśród nauk o religii należy wymienić

pedagogikę religii, która jest związana nie tyle z

obiektywnym religioznawstwem ile z konkretnymi

postaciami religii.

PEDAGOGIKA RELIGII

Została uznana za naukę stosowana i

nową subdyscyplinę teologii

pastoralnej (praktycznej),

wykorzystującą wiedze pedagogiczna .

Pojęcie „pedagogika religii” przyjęło się

w Polce dopiero w latach

dziewięćdziesiątych XX w.

Mimo to już na początku XX w.

salezjanin Walenty Gadowski, m. In.

Pod wpływem tzw. Metody

monachijskiej , postulował metodyczne

pogłębienie katechezy

Charakterystycznymi cechami rozwoju

PEDAGOGIKI RELIGII było

rozszerzenie przedmiotu badań z

katechezy i nauczaniu religii uczniów na

całość procesów edukacji i socjalizacji.

Bibliografia

•

HISTORIA WYCHOWANIA WIEK

XX

- J. Miąso

•

PEDAGOGIKA Tom I

- Z. Kwieciński,

B. Śliwerski.