1

w w w. o p e r o n . p l

Poziom rozszerzony

Modele odpowiedzi do przyk∏adowego arkusza
egzaminacyjnego z j´zyka polskiego

Arkusz II

I. Rozwini´cie tematu (0–26 pkt)
1. Rozpoznanie wst´pne (0–3 pkt)

2. Poetycka koncepcja rozumu (0–5 pkt)

Na przyk∏ad:
a) wymyka si´ wszelkim cenzurom i ograniczeniom
b) stanowi êród∏o moralnoÊci (pozwala odró˝niç dobro od z∏a)
c) tworzy Êwiat idei
d) w obliczu rozumu tracà racj´ bytu wszelkie uprzedzenia – rozum uczy tolerancji
e) jest nieustajàcym narz´dziem poznania
f) stawia ciàg∏e pytania, podaje w wàtpliwoÊç skostnia∏e sàdy
g) zwyci´ski
h) sprzymierzony z poezjà
i) motywuje cz∏owieka do doskonalenia si´ (ponad to, co jest, wynosi, co byç powinno; mówi nam, ˝e wszystko
jest ciàgle nowe pod s∏oƒcem)
j) nak∏ada na cz∏owieka odpowiedzialnoÊç za Êwiat (w zarzàd oddajàc nam wspólne gospodarstwo Êwiata)
k) porzàdkuje Êwiat

Na przyk∏ad:
a) tematyka wiersza – pochwa∏a rozumu
b) liryka refleksyjna (filozoficzna)
c) podmiot liryczny wypowiada si´ w imieniu zbiorowoÊci
d) podmiot liryczny – humanista, m´drzec
e) utwór ma charakter ody

3. Ukszta∏towanie wypowiedzi (0–5 pkt)

Na przyk∏ad
a) utwór ma kompozycj´ rozprawy (traktatu, wyk∏adu): teza i argumenty
b) inwersja i wyliczone epitety budujà patos (podnios∏oÊç) wypowiedzi
c) wyliczenia i anafora podkreÊlajà prezentowanà wizj´ rozumu
d) dokonano personifikacji Êwiata idei (Prawda, SprawiedliwoÊç, Dobro)
e) wielkie litery zosta∏y u˝yte jako znak wartoÊciujàcy
f) rozbicie s∏owotwórcze wyrazu „filozofia” wydobywa jego pierwotne znaczenie
g) u˝ycie symboliki religijnej wp∏ywa na wysoki rejestr wypowiedzi

4. Wykorzystanie kontekstu (0–5 pkt)

Na przyk∏ad:
a) nawiàzanie do czasu powstania wiersza i panujàcej wówczas sytuacji politycznej
b) wychwycenie symboli totalitaryzmu (drut, banicja, oddanie ksià˝ek na przemia∏)
c) nawiàzanie do oÊwieceniowego racjonalizmu
d) przywo∏anie klasycznej etyki (jednoÊç dobra, pi´kna i prawdy)
e) omówienie znaczenia parafrazy maksymy Koheleta Nic nowego pod s∏oƒcem
f) interpretacja symboliki jednoro˝ca
g) funkcjonalne przywo∏anie innych utworów Czes∏awa Mi∏osza

5. Interpretacja tytu∏u (0–4 pkt)

Na przyk∏ad:
a) wieloznacznoÊç s∏owa „zakl´cie” – goràca proÊba, b∏aganie i magiczna formu∏a
b) sprzecznoÊç mi´dzy racjonalizmem wywodu a znaczeniem tytu∏u
c) zakl´cie jako formu∏a majàca ucieleÊniç idealnà wizj´ Êwiata, w którym zwyci´˝a rozum
d) zakl´cie jako wyraz wiary w sprawczà moc s∏owa
e) zakl´cie jako wyraz nadziei na lepszy Êwiat

2

w w w. o p e r o n . p l

■

J ¢ Z Y K P O L S K I – P O Z I O M R O Z S Z E R Z O N Y

6. Wnioski (0–4 pkt)

Pe∏ny wniosek:
NiejednoznacznoÊç tytu∏u pozwala interpretowaç wiersz jako wyraz goryczy i rozczarowa-
nia poety-moralisty, wyznawcy klasycznych idei, zmuszonego ˝yç w Êwiecie pe∏nym cha-
osu, przemocy i niesprawiedliwoÊci, którym wcale nie rzàdzi rozum. Bardziej optymistyczna
interpretacja dostrze˝e w wierszu wiar´ w ocalenie Êwiata wartoÊci. Logika kompozycji
i klarownoÊç monologu przystajà do kreowanej wizji upragnionego Êwiata – pe∏nego ∏adu
i sprawiedliwoÊci.

4

Cz´Êciowy wniosek:
Mo˝liwoÊç dwóch przeciwstawnych (pesymistycznej i optymistycznej) interpretacji wiersza
wynika z niejednoznacznoÊci tytu∏u.

Próba podsumowania:
Próba podsumowania: Istnieje dwojaka: pesymistyczna lub optymistyczna mo˝liwoÊç inter-
pretacji utworu zwiàzana ze znaczeniem tytu∏u.

1

2

Uwaga: JeÊli powy˝sze kryteria nie zosta∏y spe∏nione, nie przyznaje si´ punktów.

II. KOMPOZYCJA (0–2 pkt)

– podporzàdkowana zamys∏owi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewn´trznie, przej-
rzysta i logiczna; pe∏na konsekwencja w uk∏adzie graficznym

2

– uporzàdkowana wobec przyj´tego kryterium, spójna; graficzne wyodr´bnienie g∏ównych
cz´Êci

1

Uwaga: Kompozycj´ wypracowania ocenia si´ wtedy, gdy przyznane zosta∏y punkty za rozwini´cie tematu.

Uwaga: JeÊli powy˝sze kryteria nie zosta∏y spe∏nione, nie przyznaje si´ punktów.

III. STYL (0–2 pkt)

– jasny, ˝ywy, swobodny, zgodny z zastosowanà formà wypowiedzi; urozmaicona leksyka

2

– zgodny z zastosowanà formà wypowiedzi, na ogó∏ jasny; wystarczajàca leksyka

1

Uwaga: JeÊli powy˝sze kryteria nie zosta∏y spe∏nione, nie przyznaje si´ punktów.

IV. J¢ZYK (0–8 pkt)

– j´zyk w ca∏ej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona sk∏adnia, poprawne: s∏ownic-
two, frazeologia i fleksja

8

– j´zyk w ca∏ej pracy komunikatywny, poprawne: sk∏adnia, s∏ownictwo, frazeologia i fleksja

5

– j´zyk w ca∏ej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wi´kszoÊci poprawne: sk∏adnia,
s∏ownictwo i frazeologia

3

Uwaga: JeÊli powy˝sze kryteria nie zosta∏y spe∏nione, nie przyznaje si´ punktów.

V. ZAPIS (0–2 pkt)

– bezb∏´dna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne b∏´dy)

2

– poprawna ortografia (nieliczne b∏´dy ró˝nego stopnia), na ogó∏ poprawna interpunkcja

1

VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY (0–4 pkt)