In spek tor pra cy, kon tro lu jąc prze strze ga -

nie obo wiąz ku opła ca nia skła dek na Fun dusz
Pra cy, po wi nien usta lić:

1) czy pod miot kon tro lo wa ny jest zo bo -

wią za ny do opła ca nia skła dek na Fun dusz
Pra cy,

2) je że li tak, to czy zgło sił do Za kła du

Ubez pie czeń Spo łecz nych wy ma ga ne da ne
ma ją ce wpływ na wy miar skła dek,

3) czy do ko nał te go zgło sze nia w usta wo -

wym ter mi nie,

4) czy usta lił i wy ka zał w de kla ra cji ZUS

DRA pra wi dło wą pod sta wę wy mia ru skła -
dek,

5) czy pra wi dło wo ob li czył i wy ka zał w tej

de kla ra cji na le żne skład ki,

6) czy w usta wo wym ter mi nie od pro wa -

dził wy ma ga ne skład ki na ra chu nek ban ko -
wy ZUS.

Kto i za ko go pła ci

skład ki?

Usta la nie i opła ca nie skła dek na Fun dusz

Pra cy od by wa się w try bie i na za sa dach prze -
wi dzia nych dla skła dek na obo wiąz ko we
ubez pie cze nia eme ry tal ne i ren to we, okre -
ślo nych w usta wie z dnia 13 paź dzier ni -
ka 1998 r. o sys te mie ubez pie czeń spo łecz -
nych

1

, da lej zwa nej w skró cie „usta wą o sys -

te mie ubez pie czeń”, z mo dy fi ka cja mi okre -
ślo ny mi w usta wie z dnia 20 kwiet nia 2004
r. o pro mo cji za trud nie nia i in sty tu cjach ryn -
ku pra cy

2

, da lej zwa nej w skró cie „usta wą

o pro mo cji za trud nie nia”.

Ka ta log pod mio tów, na któ rych cią ży

obo wią zek usta le nia i od pro wa dze nia skła dek
na Fun dusz Pra cy na od po wied ni ra chu nek
ban ko wy ZUS, okre śla art. 104 ust. 1 usta -
wy o pro mo cji za trud nie nia. Dzie lą się one
na 3 gru py:

1) pra co daw ców oraz in ne jed nost ki or ga -

ni za cyj ne (pkt 1),

2) spół dziel nie rol ni cze -pro duk cyj ne, kó -

łek rol ni czych, usług rol ni czych (pkt 2),

3) in ne oso by niż wy mie nio ne w pkt. 1 i 2,

pod le ga ją ce obo wiąz ko we mu ubez pie cze -
niu eme ry tal ne mu i ren to we mu lub za opa -
trze niu eme ry tal ne mu (pkt 3).

Zgod nie z art. 104 ust. 1 pkt 1 usta wy

o pro mo cji za trud nie nia pra co daw cy oraz
in ne jed nost ki or ga ni za cyj ne usta la ją i opła -
ca ją skład ki na Fun dusz Pra cy m.in. za oso -
by:

a) po zo sta ją ce w sto sun ku pra cy lub sto -

sun ku słu żbo wym,

b) wy ko nu ją ce pra cę na pod sta wie umo -

wy o pra cę na kład czą,

c) wy ko nu ją ce pra cę na pod sta wie umo -

wy agen cyj nej lub umo wy zle ce nia al bo in -
nej umo wy o świad cze nie usług, do któ rej sto -
su je się prze pi sy ko dek su cy wil ne go do ty czą -
ce zle ce nia, oraz za oso by z ni mi współ pra -
cu ją ce.

Nad to prze pis ten wy mie nia jesz cze do -

dat ko wo pięć szcze gól nych grup osób, za któ -
re pra co daw cy oraz in ne jed nost ki or ga ni za -
cyj ne obo wią za ni są usta lać i od pro wa dzać
skład ki na Fun dusz Pra cy.

Na pod sta wie art. 104 ust. 1 pkt 2 usta -

wy o pro mo cji za trud nie nia spół dziel nie

rol ni cze usta la ją i opła ca ją skład ki na Fun dusz
Pra cy za swo ich człon ków, z wy jąt kiem
tych, któ rzy wnie śli wkład grun to wy o po -
wierzch ni użyt ków rol nych więk szej niż 2 ha
prze li cze nio we.

Spo śród in nych osób, o któ rych mo wa

w art. 104 ust. 1 pkt 3 tej usta wy, ma ją cych
istot ne zna cze nie w prak ty ce kon tro l nej in -
spek to rów pra cy, na le ży za li czyć oso by pro -
wa dzą ce po za rol ni czą dzia łal ność oraz oso -
by z ni mi współ pra cu ją ce (art. 6 ust. 1 pkt 5
usta wy o sys te mie ubez pie czeń).

Uwa ga! No we prze pi sy

Na mo cy tzw. usta wy pro ro dzin nej – od 1

stycz nia br. – obo wią zu je zwol nie nie z obo -
wiąz ku opła ca nia skła dek na Fun dusz Pra cy
za pra cow ni ków po wra ca ją cych z urlo pów ma -
cie rzyń skich i wy cho waw czych. Mia no wi cie,
pra co daw cy oraz in ne jed nost ki or ga ni za cyj -
ne nie opła ca ją skła dek na Fun dusz Pra cy
za za trud nio nych pra cow ni ków po wra ca ją -
cych z urlo pu ma cie rzyń skie go, do dat ko we -
go urlo pu ma cie rzyń skie go lub urlo pu wy cho -
waw cze go w okre sie 36 mie się cy po cząw szy
od pierw sze go mie sią ca po po wro cie z urlo -
pu ma cie rzyń skie go, do dat ko we go urlo pu ma -
cie rzyń skie go lub urlo pu wy cho waw cze go
(art. 104a usta wy o pro mo cji za trud nie nia i in -
sty tu cjach ryn ku pra cy w brzmie niu usta lo -
nym usta wą z dnia 6 grud nia 2008 r. o zmia -
nie usta wy – ko deks pra cy oraz nie któ rych
in

nych ustaw, Dz. U. z 2008 r. Nr 237,

poz. 1654).

Z ko lei 1 lip ca br. wej dzie w ży cie no wy

prze pis, któ ry wpro wa dzi zwol nie nie z opła -
ca nia skła dek na Fun dusz Pra cy za oso by
w wie ku 50+, któ re by ły za re je stro wa ne ja -
ko bez ro bot ne i zo sta ły za trud nio ne, oraz
za wszyst kie oso by, któ re ukoń czy ły 60 lat
(mę żczyź ni) i 55 lat (ko bie ty). Pra co daw cy
oraz in ne jed nost ki or ga ni za cyj ne nie bę dą
opła cać skła dek na Fun dusz Pra cy przez
okres 12 mie się cy, po cząw szy od pierw sze -
go mie sią ca po za war ciu umo wy o pra cę,
za oso by za trud nio ne, któ re ukoń czy ły 50. rok
ży cia i w okre sie 30 dni przed za trud nie niem

18

IP 4/2009

Fun dusz Pra cy

Kon tro la opła ca nia skła dek

Wło dzi mierz Fu da li

Kon tro la obo wiąz ku opła ca nia skła dek na Fun dusz Pra cy jest za gad nie niem zło żo nym. Prze -
pi sy re gu lu ją ce ten obo wią zek za war te są w licz nych ak tach praw nych, w tym w usta wie o pro -
mo cji za

trud nie nia i in

sty tu cjach ryn

ku pra

cy oraz w usta

wie o sys

te mie ubez

pie czeń

spo łecz nych wraz z roz po rzą dze nia mi wy ko naw czy mi. W sy tu acji usta le nia pod sta wy wy mia -
ru skła dek ko niecz ne jest rów nież się gnię cie do prze pi sów usta wy o po dat ku do cho do wym
od osób fi zycz nych oraz za sad ewi den cji księ go wej, okre ślo nych w usta wie o ra chun ko wo ści.

Prze pi sy art. 104 ust. 1 pkt 3 lit. a – h i art. 105 usta wy o pro mo cji za -
trud nie nia za wie ra ją dwie gru py wy łą czeń pod mio to wych z obo wiąz -
ku opła ca nia skła dek na Fun dusz Pra cy za okre ślo ne oso by. Na le -
ży zwró cić uwa gę, że na mo cy wy mie nio nych prze pi sów obo wiąz -
ku opła ca nia skła dek na FP nie ma ją w szcze gól no ści oso by pod -
le ga ją ce ubez pie cze niu spo łecz ne mu rol ni ków. Nie opła ca ją ich ta -
kże za kła dy ak tyw no ści za wo do wej – za pra cow ni ków o znacz nym
lub umiar ko wa nym stop niu nie peł no spraw no ści.

po zo sta wa ły w ewi den cji bez ro bot nych po wia -
to we go urzę du pra cy. Po za tym zo bo wią za -
ne pod mio ty bę dą opła cać skład ki na Fun dusz
Pra cy tyl ko za oso by, któ re nie osią gnę ły wie -
ku wy no szą ce go co naj mniej 55 lat dla ko biet
i co naj mniej 60 lat dla mę żczyzn (art. 104b
usta wy o pro mo cji za trud nie nia i in sty tu cjach
ryn ku pra cy w brzmie niu usta lo nym usta wą
z dnia 18 grud nia 2008 r. o zmia nie po wy ższej
usta wy oraz o zmia nie nie któ rych in nych
ustaw, Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33).

Zgła sza nie da nych

Sto sow nie do art. 36 ust. 1 i 2 usta wy

o sys te mie ubez pie czeń ka żda oso ba ob ję ta
obo wiąz ko wy mi ubez pie cze nia mi spo łecz ny -
mi pod le ga zgło sze niu do tych ubez pie -
czeń. Czyn no ści tej na le ży do ko nać w ter mi -
nie 7 dni od da ty po wsta nia obo wiąz ku
ubez pie cze nio we go (art. 36 ust. 4 ww. usta -
wy). Po zo sta łe prze pi sy te go ar ty ku łu okre -
śla ją szcze gó ło we za sa dy zgła sza nia do ubez -
pie czeń spo łecz nych, w tym wska za nie osób,
na któ rych cią ży ten obo wią zek, za kres wy -
ma ga nych da nych, tryb zgła sza nia zmian
w do ko na nych zgło sze niach, a ta kże za sa dy
i ter mi ny wy re je stro wa nia z ubez pie czeń spo -
łecz nych.

W isto cie nie jest mo żli we prze pro wa dze -

nie rze tel nej kon tro li opła ca nia skła dek
na Fun dusz Pra cy bez ana li zy da nych za war -
tych w na stę pu ją cych for mu la rzach:

1) zgło sze nio wych płat ni ka skła dek (ZUS

ZPA, ZUS ZFA, ZUS ZI PA),

2) zgło sze nio wych oso by ubez pie czo nej

(ZUS ZUA, ZUS ZIUA, ZUS ZWUA).

Wzo ry tych i in nych for mu la rzy, sto so -

wa nych w sys te mie ubez pie czeń spo łecz -
nych, okre śla roz po rzą dze nie Mi ni stra
Pra cy i Po li ty ki So cjal nej z dnia 24 czerw -
ca 2008 r.

In nym klu czo wym wa run kiem prze pro -

wa dze nia rze tel nej kon tro li opła ca nia skła -
dek jest zna jo mość ko dów sto so wa nych
w for mu la rzach ubez pie cze nio wych, okre -
śla je za łącz nik nr 17 do po wo ła ne go roz po -
rzą dze nia.

Ce lem usta le nia, czy pod miot kon tro lo wa -

ny pra wi dło wo wy peł nił obo wiąz ki do ty czą -
ce zgło szeń, in spek tor pra cy po wi nien po rów -
nać da ne za war te w for mu la rzach zgło sze nio -
wych z da ny mi okre ślo ny mi w umo wach
o pra cę oraz w umo wach cy wil no praw nych
ro dzą cych obo wią zek zgło sze nia da nych
do ubez pie czeń spo łecz nych.

Oprócz osób ob ję tych obo wiąz ko wy mi

ubez pie cze nia mi spo łecz ny mi, zgło sze niu
do ZUS pod le ga ją płat ni cy skła dek. Sto sow -
nie do art. 43 ust. 1 usta wy o sys te mie ubez -
pie czeń po win ni oni speł nić ten obo wią zek
w ter mi nie 7 dni od da ty:

1) za trud nie nia pierw sze go pra cow ni ka

lub po wsta nia sto sun ku praw ne go uza sad -
nia ją ce go ob ję cie obo wiąz ko wym ubez pie -

cze niem eme ry tal nym i ren to wym pierw szej
oso by,

2) po wsta nia obo wiąz ku ubez pie cze nia

eme ry tal ne go i ren to we go dla ubez pie czo -
nych wy łącz nie zo bo wią za nych do pła ce nia
skła dek na wła sne ubez pie cze nie al bo skła -
dek na ubez pie cze nie osób z ni mi współ pra -
cu ją cych.

Pod sta wa wy mia ru

Zgod nie z art. 104 ust. 1 usta wy o pro mo -

cji za trud nie nia pod sta wą wy mia ru skła dek
na Fun dusz Pra cy są kwo ty sta no wią ce pod -
sta wę wy mia ru skła dek na ubez pie cze nia
eme ry tal ne i ren to we, wy no szą ce w prze li -
cze niu na okres mie sią ca co naj mniej mi ni -
mal ne wy na gro dze nie za pra cę

4

, o któ rym

mo wa w prze pi sach usta wy z dnia 10 paź -
dzier ni ka 2002 r. o mi ni mal nym wy na gro dze -
niu za pra cę

5

. Wy jąt ko wo, w przy pad ku pra -

cow ni ka w okre sie je go pierw sze go ro ku pra -
cy, pu łap ten wy no si 80% wy so ko ści mi ni mal -
ne go wy na gro dze nia, a w przy pad ku osób wy -
ko nu ją cych pra cę w okre sie od by wa nia ka -
ry po zba wie nia wol no ści lub tym cza so we go
aresz to wa nia – 50 % mi ni mal ne go wy na gro -
dze nia

6

.

Szcze gó ło we za sa dy usta la nia pod sta wy

wy mia ru skła dek na ubez pie cze nia eme ry tal -
ne i ren to we ubez pie czo nych bę dą cych pra -
cow ni ka mi okre śla roz po rzą dze nie Mi ni -
stra Pra cy i Po li ty ki So cjal nej z dnia 18 grud -
nia 1998 r

7

. Z prze pi sów § 1 i 2 te go roz po -

rzą dze nia wy ni ka za sa da: „wszyst ko, z wy jąt -
kiem wy szcze gól nio nych przy cho dów”.
W przy pad ku pra cow ni ków pod sta wę wy mia -
ru skła dek na ubez pie cze nia eme ry tal ne
i ren to we, jak i skład ki na Fun dusz Pra cy
– sta no wi przy chód w ro zu mie niu prze pi sów
o po dat ku do cho do wym od osób fi zycz nych,
osią ga ny u pra co daw cy z ty tu łu za trud nie nia
w ra mach sto sun ku pra cy, z wy łą cze niem wy -
na gro dze nia za czas nie zdol no ści do pra cy
wsku tek cho ro by lub od osob nie nia w związ -
ku z cho ro ba za kaź ną oraz za sił ków (art. 18
ust. 2 usta wy o sys te mie ubez pie czeń).
Nad to nie sta no wią pod sta wy wy mia ru tych
skła dek przy cho dy wy mie nio ne w § 2 wspo -
mnia ne go roz po rzą dze nia.

Z ko lei pod sta wę wy mia ru skła dek opła -

ca nych za sie bie przez ubez pie czo nych pro -
wa dzą cych po za rol ni czą dzia łal ność sta no wi
za de kla ro wa na przez nich kwo ta. Nie mo że
ona jed nak być ni ższa od 60% pro gno zo wa -
ne go prze cięt ne go wy na gro dze nia mie sięcz -
ne go, przy ję te go do usta le nia kwo ty ogra ni -
cze nia rocz nej pod sta wy wy mia ru skła dek
na ubez pie cze nia eme ry tal ne i ren to we,
przy czym skład ka w no wej wy so ko ści obo -
wią zu je od 1 stycz nia do 31 grud nia da ne go
ro ku (art. 18 ust. 8 usta wy o sys te mie ubez -
pie czeń)

8

.

Od 24 sierp nia 2005 r. obo wią zu je ulga

w opła ca niu skła dek na ubez pie cze nie spo -

łecz ne i Fun dusz Pra cy dla osób roz po czy -
na ją cych po za rol ni czą dzia łal ność go spo -
dar czą. Po le ga ona na tym, że – sto sow nie
do art. 18a usta wy o sys te mie ubez pie czeń
– oso by roz po czy na ją ce tę dzia łal ność mo gą,
pod wa run ka mi okre ślo ny mi w po wy ższym
prze pi sie, w okre sie pierw szych 2 lat opła -
cać te skład ki od pre fe ren cyj nej pod sta wy wy -
mia ru, wy no szą cej nie mniej niż 30% mi ni -
mal ne go wy na gro dze nia.

Spo sób usta la nia pod sta wy wy mia ru skła -

dek na ubez pie cze nia eme ry tal ne, ren to we
i Fun dusz Pra cy w przy pad kach in nych
osób okre śla ją sto sow ne prze pi sy art. 18 usta -
wy o sys te mie ubez pie czeń, np. ust. 3 okre -
śla tę pod sta wę w przy pad ku zle ce nio bior -
ców.

Przy usta la niu pod sta wy wy mia ru skła dek

na Fun dusz Pra cy nie sto su je się ogra ni cze -
nia rocz nej pod sta wy wy mia ru skła dek
na ubez pie cze nia eme ry tal ne i ren to we
okre ślo ne go w art. 19 ust. 1 usta wy o sys te -
mie ubez pie czeń

9

. Ozna

cza to, że je

że

li

przy cho dy pra cow ni ka li czo ne na ra sta ją co
od po cząt ku ro ku prze wy ższa ją 30-krot ność
prze cięt ne go wy na gro dze nia okre ślo ne go
w usta wie bu dże to wej, to od te go mo men tu
nie na li cza się skła dek na ubez pie cze nie eme -
ry tal ne i ren to we, ale na dal na li cza się i od -
pro wa dza skład ki na Fun dusz Pra cy.

Nie za le żnie od wy na gro dze nia za pra cę

wy pła ca ne go w go tów ce pra cow nik mo że
otrzy my wać od pra co daw cy świad cze nia
w na tu rze, sta no wią ce przy chód, od któ re go
na le ży opła cać skład ki na Fun dusz Pra cy. Wy -
jąt kiem od tej za sa dy jest war tość świad czeń
rze czo wych wy mie nio nych w § 2 ust. 1
wspo mnia ne go roz po rzą dze nia MIPS z 18
grud nia 1998 r., a to:

a) wy ni ka ją cych z prze pi sów bhp (pkt 6),
b) ubio ru słu żbo we go (pkt 10),
c) fi nan so wa nych przez pra co daw cę po sił -

ków udo stęp nia nych pra cow ni kom do spo ży -
cia bez pra wa do ekwi wa len tu z te go ty tu łu
– o war to ści do kwo ty 190 zł mie sięcz nie
(pkt 11),

d) fi nan so wa nych ze środ ków za kła do we -

go fun du szu świad czeń so cjal nych (pkt 19),

e) ko rzy ści ma te rial ne wy ni ka ją ce z ukła -

dów zbio ro wych pra cy, re gu la mi nów wy na -
gra dza nia lub prze pi sów o wy na gra dza niu,
a po le ga ją ce na upraw nie niu do za ku pu
po ce nach ni ższych niż de ta licz ne nie któ rych
ar ty ku łów, przed mio tów lub usług oraz ko -
rzy sta niu z bez płat nych lub czę ścio wo od płat -
nych prze jaz dów środ ka mi lo ko mo cji
(pkt 26).

W przy pad ku prze ka zy wa nia pra cow ni kom

tych świad czeń bez płat nie usta la się ich war -
tość we dług za sad ob li cza nia war to ści świad -
czeń nie pie nię żnych

10

. Spo sób jej usta la nia

okre śla ją prze pi sy art. 11 ust. 2, 2a i 2b oraz
art. 12 ust. 2 i 3 usta wy z dnia 26 lip ca 1991
r. o po dat ku do cho do wym od osób fi zycz -
nych

11

.

19

4/2009 IP

20

IP 4/2009

§

Na le ży zwró cić uwa gę, że wy ni ka ją ce

z cy to wa ne go roz po rzą dze nia MPiPS wy łą -
cze nia świad czeń nie pie nię żnych z pod sta -
wy wy mia ru skła dek na ubez pie cze nia eme -
ry tal ne i ren to we oraz Fun dusz Pra cy – do -
ty czą je dy nie pra cow ni ków (czy li osób po zo -
sta ją cych w sto sun ku pra cy). W przy pad ku
osób za trud nio nych na pod sta wie umo wy cy -
wil no praw nej, pod le ga ją cej obo wiąz ko wi
ubez pie cze nia spo łecz ne go, w szcze gól no ści
umo wy zle ce nia, ist nie je za tem obo wią zek
opła ca nia skła dek od wszyst kich świad czeń
nie pie nię żnych, ja kie da na oso ba otrzy mu je
w związ ku z wy ko ny wa ną umo wą

12

.

Ob li cza nie skła dek

Wy so kość skład ki na Fun dusz Pra cy okre -

śla usta wa bu dże to wa. Nie zmien nie od 1999
r. wy no si ona 2,45% pod sta wy wy mia ru.

Przy usta la niu obo wiąz ku opła ca nia skład -

ki na Fun dusz Pra cy uwzględ nia się przy chód
w prze li cze niu na okres mie sią ca. Ozna cza
to, że je że li ubez pie czo ny uzy skał przy chód
tyl ko za część mie sią ca, to na le ży do ko nać
sto sow nych prze li czeń i do pie ro na ich pod -
sta wie usta lić ist nie nie bądź nie ist nie nie obo -
wiąz ku opła ca nia skład ki

13

. Sy tu acja ta ka bę -

dzie mia ła miej sce w szcze gól no ści, gdy:

1) za trud nie nie da nej oso by trwa przez

nie peł ny mie siąc z po wo du roz po czę cia lub
usta nia sto sun ku pra cy w trak cie te go mie -
sią ca,

2) pra ca jest wy ko ny wa na przez nie peł ny

mie siąc, gdyż przez część mie sią ca ubez pie -
czo ny po bie ra wy na gro dze nie za czas nie zdol -
no ści do pra cy lub za si łek cho ro bo wy,

3) pra cow nik prze by wa przez część mie -

sią ca na urlo pie bez płat nym lub jest nie obec -
ny w pra cy z in nych po wo dów i nie otrzy mu -
je za ten okres wy na gro dze nia sta no wią ce -
go pod sta wę wy mia ru skład ki,

4) ubez pie czo ny wy ko nu je po za rol ni czą

dzia łal ność przez część mie sią ca

14

.

W ta kich przy pad kach na le ży usta lić po -

ten cjal ny przy chód sta no wią cy pod sta wę
wy mia ru skła dek na ubez pie cze nie eme ry -
tal ne i ren to we za peł ny mie siąc. Je że li prze -
li cze nie to wy ka że, że przy chód wy niósł by co
naj mniej mi ni mal ne wy na gro dze nie za pra -
cę, to od otrzy ma ne go (a nie po ten cjal ne go)
wy na gro dze nia ob li cza się na le żną skład kę
na Fun dusz Pra cy.

Przy kład: Umo wa o pra cę w peł nym wy -

mia rze cza su pra cy ze sta łym mie sięcz nym
wy na gro dze niem w wy so ko ści 1300 zł zo sta -
ła roz wią za na z dniem 10 li sto pa da 2008 r.
Za prze pra co wa ną część mie sią ca (6 dni ro -
bo czych, tj. 48 go dzin pra cy) pra cow nik otrzy -
mał wy na gro dze nie w wy so ko ści 433,33 zł.
Gdy by pra co wał ca ły mie siąc, to do dat ko wo
otrzy mał by jesz cze 866,67 zł (za 12 dni ro -
bo czych, tj. 96 go dzin pra cy), czy li w su mie
za peł ny mie siąc 1300 zł. A za tem w tej sy -
tu acji ist nie je obo wią zek opła ce nia skład ki

na FP, po nie waż kwo ta 1 300 zł jest wy ższa
niż mi ni mal ne na tę da tę wy na gro dze nie
za pra cę (1 126 zł w 2008 roku). Ob li cze nie
na le żnych skła dek na stę pu je od osią gnię te -
go przy cho du, a nie od kwo ty prze li czo -
nej: 433,33 zł x 2,45% =10,62 zł.

Przy usta la niu obo wiąz ku opła ca nia skład -

ki na Fun dusz Pra cy od przy cho dów pra cow -
ni ka za trud nio ne go na część eta tu nie wol -
no prze li czać przy cho du z tej czę ści eta tu
na po ten cjal ny przy chód z peł ne go eta tu. Je -
że li za tem pra cow nik za trud nio ny np. na 1/3
eta tu otrzy mu je wy na gro dze nie w wy so ko -
ści 500 zł mie sięcz nie, to skład ka na Fun dusz
Pra cy nie jest na le żna.

Zgod nie z po glą dem wy ra żo nym w li te ra -

tu rze nie prze li cza się ta kże przy cho dów uzy -
ska nych z ty tu łu umo wy cy wil no praw nej.
Przy usta la niu obo wiąz ku opła ce nia skład ki
przyj mu je się kwo tę fak tycz nie wy pła co ną.
Mo że się zda rzyć – np. przy umo wie zle ce -
nia – że stro ny usta lą in ną niż mie sięcz na czę -
sto tli wość wy pła ty wy na gro dze nia. W ta kim
przy pad ku ewen tu al ne na li cze nie i opła ce nie
skład ki bę dzie mia ło miej sce tyl ko w mie sią -
cach, w któ rych do ko na no wy pła ty

15

.

Je że li kwo ty sta no wią ce pod sta wę wy mia -

ru skła dek na ubez pie cze nie eme ry tal ne
i ren to we po cho dzą z ró żnych źró deł (np.
od pra co daw cy i in ne go pod mio tu go spo dar -
cze go, w któ rym da na oso ba do dat ko wo pra -
cu je), to – zgod nie z art. 104 ust. 3 usta wy
o pro mo cji za trud nie nia – obo wią zek opła -
ca nia skład ki na Fun dusz Pra cy po wsta je wte -
dy, gdy łącz na kwo ta sta no wią ca pod sta wę wy -
mia ru skła dek na ubez pie cze nia eme ry tal ne
i ren to we tej oso by w ka żdym z miejsc pra -
cy wy no si co naj mniej mi ni mal ne wy na gro -
dze nie za pra cę. Oso ba ta ma obo wią zek zło -
że nia oświad cze nia o ta kich przy cho dach ka -
żde mu pra co daw cy lub w te re no wej jed no -
st ce ZUS, je że li sa ma opła ca za sie bie skład -
ki na ubez pie cze nia spo łecz ne.

Przy kład: Pra cow nik za trud nio ny w wy -

mia rze 1/4 eta tu otrzy mu je wy na gro dze nie
w wy so ko ści 800 zł mie sięcz nie. W grud -
niu 2008 r. za warł umo wę zle ce nia z in nym
pod mio tem niż ten pra co daw ca, za wy ko na -
nie któ rej otrzy mał w tym mie sią cu wy na gro -
dze nie w wy so ko ści 900 zł. Za rów no pra co -
daw ca, jak i zle ce nio daw ca obo wią za ni są
opła cić skład ki na Fun dusz Pra cy za tę oso -
bę od kwot przez sie bie wy pła co nych, gdyż
su ma wy ka za nych wy na gro dzeń jest wy ższa
niż mi ni mal ne wy na gro dze nie za pra cę
(1 126 zł).

Od pro wa dza nie skła dek

Sto sow nie do prze pi su art. 47 ust. 1 usta -

wy o sys te mie ubez pie czeń płat nik skła dek
ma obo wią zek prze ka zać do ZUS de kla ra cję
roz li cze nio wą ZUS DRA, imien ne ra por ty
mie sięcz ne o na le żnych skład kach i wy pła -
co nych świad cze niach ZUS RCA, ra por ty

imien ne o wy pła co nych świad cze niach i prze -
rwach w opła ca niu skła dek ZUS RSA oraz
opła cić na le żne skład ki za da ny mie siąc, nie
póź niej niż:

1) do 5. dnia na stęp ne go mie sią ca

– w przy pad ku jed no stek sek to ra fi nan sów
pu blicz nych,

2) do 10. dnia na stęp ne go mie sią ca

– w przy pad ku osób fi zycz nych opła ca ją cych
skład ki wy łącz nie za sie bie,

3) do 15. dnia na stęp ne go mie sią ca

– w od nie sie niu do po zo sta łych płat ni ków.

Skład kę na Fun dusz Pra cy opła ca się – co

do za sa dy – w for mie bez go tów ko wej
przy uży ciu na stę pu ją cych do ku men tów
płat ni czych:

a) ban ko we go do ku men tu płat ni cze go

16

,

b) do ku men tu elek tro nicz ne go – z pro gra -

mu in for ma tycz ne go udo stęp nio ne go płat ni -
kom przez Za kład Ubez pie czeń Spo łecz nych
(pro gra mu „Płat nik”) bądź z opro gra mo wa -
nia, któ re go zgod ność z wy ma ga nia mi okre -
ślo ny mi przez ZUS zo sta ła po twier dzo na
w dro dze od po wied nie go ba da nia – lub wy -
dru ku z ta kie go pro gra mu,

c) do ku men tu elek tro nicz ne go z pro gra -

mu in for ma tycz ne go udo stęp nio ne go przez
bank,

d) do ku men tu uzgod nio ne go z in sty tu cją

ob słu gu ją cą wpła ty skła dek (art. 47 ust. 4a
usta wy o sys te mie ubez pie czeń).

W ban ko wym do ku men cie płat ni czym

skła dek na Fun dusz Pra cy i Fun dusz Gwa ran -
to wa nych Świad czeń Pra cow ni czych (oba te
ro dza je skła dek wpła ca się łącz nie na jed no
kon to pro wa dzo ne przez ZUS) w ru bry -
ce 01 – nr ra chun ku ban ko we go ZUS
w dwóch pierw szych krat kach wpi su je się
licz bę 73, zaś w dwu dzie stej pierw szej krat -
ce – cy frę 3.

Ce lem spraw dze nia pra wi dło wo ści re ali -

za cji obo wiąz ków do ty czą cych usta le nia pod -
sta wy wy mia ru skład ki na Fun dusz Pra cy
oraz jej ob li cze nia i od pro wa dze nia, in spek -
tor pra cy po wi nien po rów nać da ne za war te
w wy żej po da nych do ku men tach roz li cze nio -
wych z da ny mi uję ty mi w ewi den cji cza su pra -
cy pra cow ni ka, zbior czych li stach wy na gro -
dzeń oraz imien nych kar tach wy na gro dzeń
i in nych świad czeń zwią za nych z pra cą.

Ewi den cja księ go wa

W zło żo nych sta nach fak tycz nych nie zwy -

kle po moc na dla in spek to ra pra cy mo że oka -
zać się ana li za ewi den cji po dat ko wej al bo ewi -
den cji księ go wej, pro wa dzo nej przez pod miot
kon tro lo wa ny. Zda niem au to ra ni niej sze go ar -
ty ku łu, in spek tor pra cy mo że – sto sow nie
do upraw nie nia wy ni ka ją ce go z art. 23 ust. 1
pkt 5 usta wy o Pań stwo wej In spek cji Pra cy
(zwa nej da lej „usta wą o PIP”) – za żą dać przed -
ło że nia mu, oprócz imien nych kart (list) wy -
na gro dzeń i in nych świad czeń zwią za nych
z pra cą

17

, ta kże po dat ko wej księ gi przy cho dów

21

4/2009 IP

i roz cho dów al bo ewi den cji księ go wej, pro wa -
dzo nej sto sow nie do obo wiąz ku okre ślo ne go
w art. 4 ust. 2 usta

wy z dnia 29 wrze

-

śnia 1994 r. o ra chun ko wo ści

18

.

Roz cho dy z ty tu łu wy na gro dzeń i in nych

świad czeń zwią za nych z pra cą uj mo wa ne są
w ko lum nie 13 po dat ko wej księ gi przy cho dów
i roz cho dów. W ewi den cji księ go wej pod sta -
wo we zda rze nia go spo dar cze uj mu je się
na kon tach księ gi głów nej, okre ślo nych
w za kła do wym pla nie kont, w na stę pu ją cy
spo sób19:

a) za księ go wa nie wy na gro dzeń brut to

(li sta płac):

Wn – 400 „Kosz ty we dług ro dza jów”,
Ma – 230 „Roz ra chun ki z ty tu łu wy na gro -

dzeń”,

b) prze ka za nie pra cow ni ko wi świad cze nia

rze czo we go za li cza ne go do pod sta wy wy mia -
ru skła dek na ubez pie cze nia spo łecz ne i FP:

Wn 231 „Po zo sta łe roz ra chun ki z pra cow -

ni ka mi”,

Ma 300 „Ma te ria ły” al bo 600 „To wa ry”,
c) wy pła ta wy na gro dze nia za pra cę do rąk

pra cow ni ka:

Wn 230 „Roz ra chun ki z ty tu łu wy na gro -

dzeń”,

Ma „Ka sa”.
Kwo tę, od któ rej na le ży na li czyć skład ki

na Fun dusz Pra cy, sta no wi przy chód pra cow -
ni

ka, czy

li su

ma kwot (brut

to) uję

tych

po stro nie Wn kont 230 i 231, po nie waż skład -
ki te opła ca się od przy cho du uzy ska ne go
przez pra cow ni ka.

Na li cze nie skład ki na Fun dusz Pra cy ewi -

den cjo nu je się na stę pu ją co:

Wn – 400 „Kosz ty we dług ro dza jów”,
Ma – 221 „Roz ra chun ki – Fun dusz Pra cy”,
zaś prze lew na le żnych kwot na ra chu nek

ban ko wy:

Wn – 221 „Roz ra chun ki – Fun dusz Pra cy”,
Ma – 130 „Ra chu nek ban ko wy”

20

.

Je że li kon to 221 „Roz ra chun ki – Fun dusz

Pra cy” wy ka zu je na ko niec da ne go mie sią -
ca sal do po stro nie Ma, to ozna cza, że na le -
żne skład ki na Fun dusz Pra cy nie zo sta ły
opła co ne w kwo cie sta no wią cej to sal do.

Po stę po wa nie

po kon trol ne

Je że li w wy ni ku kon tro li in spek tor pra cy

stwier dzi, że za ist nia łe nie pra wi dło wo ści
wy czer pu ją zna mio na wy kro czeń z art. 122
usta wy o pro mo cji za trud nie nia, w szcze gól -
no ści gdy:

1) nie do peł nio no obo wiąz ku opła ce nia skła -

dek na Fun dusz Pra cy lub nie opła co no ich
w prze wi dzia nym prze pi sa mi ter mi nie,

2) nie zgło szo no wy ma ga nych da nych lub

zgło szo no nie praw dzi we da ne ma ją ce wpływ
na wy miar skła dek na Fun dusz Pra cy,

to – na pod sta wie art. 37 ust. 1 usta wy

o PIP – ma obo wią zek wy stą pić z wnio skiem
do są du o uka ra nie osób od po wie dzial nych

za te nie pra wi dło wo ści. W przy pad kach
mniej szej wa gi mo że za sto so wać wo bec
spraw cy środ ki od dzia ły wa nia wy cho waw cze -
go, o któ rych mo wa w art. 41 Ko dek su wy -
kro czeń

21

.

Wy żej wska za ne oraz in ne nie pra wi dło wo -

ści do ty czą ce opła ca nia skła dek na FP
– stwier dzo ne w za kre sie wła ści wo ści rze czo -
wej PIP – in spek tor pra cy po wi nien po nad -
to ure gu lo wać w for mie wy stą pie nia, sto sow -
nie do art. 11 pkt 8 usta wy o PIP.

W przy pad ku stwier dze nia na ru szeń

prze pi sów na in spek to rze pra cy cią żą też,
okre ślo ne w art. 37 ust. 2 pkt 1 i 2 usta wy
o PIP, obo wiąz ki po wia do mie nia ZUS oraz
urzę du kon tro li skar bo wej, a na okrę go wym
in spek to rze pra cy – w myśl art. 37 ust. 4
tej usta wy – obo wią zek za wia do mie nia
sta ro sty.

Po za tym w przy pad ku stwier dze nia nie -

opła ce nia lub nie ter mi no we go opła ce nia
skła dek na Fun dusz Pra cy przez jed nost kę
sek to ra fi nan sów pu blicz nych in spek tor pra -
cy ma obo wią zek za wia do mie nia wła ści we go
rzecz ni ka dys cy pli ny fi nan sów pu blicz nych.
Nie pra wi dło wo ści te sta no wią bo wiem
– w myśl art. 14 pkt 3 usta wy z dnia 17 grud -
nia 2004 r. o od po wie dzial no ści za na ru sze -
nie dys cy pli ny fi nan sów pu blicz nych

22

– zła -

ma nie tej dys cy pli ny. Obo wią zek po wia do mie -
nia rzecz ni ka wy ni ka z art. 93 ust. 1 pkt 5 po -
wy ższej usta wy; a na grun cie usta wy o PIP
prze są dza o nim sfor mu ło wa nie „w szcze gól -
no ści”, za war te w art. 37 ust. 2.

Na le ży jesz cze zwró cić uwa gę na prze pis

art. 122 ust. 1 pkt 2 usta wy o pro mo cji za -
trud nie nia, któ ry za wie ra opis wy kro cze nia
po le ga ją ce go na udzie la niu nie praw dzi wych
wy ja śnień w za kre sie da nych ma ją cych
wpływ na wy miar skła dek na Fun dusz Pra -
cy al bo na od mo wie ich udzie le nia: Kto

(…)

udzie la w tym za kre sie nie praw dzi wych wy -
ja śnień lub od ma wia ich udzie le nia pod le ga
ka rze grzyw ny nie ni ższej niż 3 000 zł. Wy -
kro cze nie to do ty czy ło wy ja śnień skła da nych
w ra mach po stę po wa nia ad mi ni stra cyj ne go,
pro wa dzo ne go przez in spek to rów kon tro li le -
gal no ści za trud nie nia, dzia ła ją cych w ra -
mach urzę dów wo je wódz kich. Zgod nie
z art. 116 ust. 5 usta wy o pro mo cji za trud -
nie nia w po przed nim brzmie niu kon tro lo wa -
ni mie li obo wią zek udzie la nia wy ja śnień
w spra wach ob ję tych za kre sem tych kon tro -
li. W związ ku z prze ję ciem kon tro li le gal no -
ści za trud nie nia przez PIP prze pis ten zo stał
skre ślo ny, jed nak w wy ni ku nie do pa trze nia
usta wo daw cy nie zo sta ła uchy lo na ana lo gicz -
na część art. 122 ust. 1 pkt 2.

Ak tu al ny stan praw ny zda je się za tem wska -

zy wać, że art. 122 ust. 1 pkt 2 usta wy o pro -
mo cji za trud nie nia prze ła mu je kar dy nal ną za -
sa dę po stę po wa nia kar ne go oraz po stę po wa -
nia w spra wach o wy kro cze nia mó wią cą, że
nikt nie mo że być zmu sza ny do oska rża nia i ob -
wi nia nia sa me go sie bie (ne mo se ip sum ac -

cu sa re te ne tur). Po zo sta je na dzie ja, że
przy naj bli ższej no we li za cji tej usta wy rze czo -
na nie sto sow ność zo sta nie usu nię ta.

Ra my te go ar ty ku łu po zwo li ły na ogól ne tyl -

ko za ry so wa nie pro ble ma ty ki kon tro li opła ca -
nia skła dek na Fun dusz Pra cy. Nie któ re za gad -
nie nia zo sta ły je dy nie za sy gna li zo wa ne (np.
wza jem ne obo wiąz ki in for ma cyj ne or ga nów
PIP i in nych pod mio tów pu blicz nych), a nie -
któ re po mi nię te. Wy da je się, że mo gą one być
przed mio tem od ręb nych opra co wań.

Wło dzi mierz Fu da li

OIP Lu blin

Współ pra ca me ry to rycz na:

Ja ro sław Ci choń

Dep. Le gal no ści Za trud nie nia GIP

Przy pi sy

1

Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, ze zm.

2

Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, ze zm.

3

Dz. U. Nr 112, poz. 717.

4

W 2009 r. mi ni mal ne wy na gro dze nie za pra -

cę wy no si 1 276 zł (M. P. Nr 55, poz. 499).

5

Dz. U. Nr 200, poz. 1679, ze zm.

6

W 2009 r. kwo

ty te wy

no

szą od

po

wied

-

nio: 1 020,80 zł i 638 zł.

7

Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.

8

Wy so kość te go wy na gro dze nia po da je Pre zes

GUS, kwo ta ogło szo na na 2009 r. wy no si 3 193 zł
(M. P. z 2008 r. Nr 97, poz. 850).

9

W 2009 r. kwo ta ogra ni cza ją ca rocz ną pod sta -

wę wy mia ru skła dek na ubez pie cze nia eme ry tal -
ne i ren to we wy no si 95 790 zł (M. P. z 2008 r.
Nr 97, poz. 850).

10

M. Ja ro sik,

Od świad czeń nie pie nię żnych też

trze ba pła cić skład ki, „Ga ze ta Praw na” nr 201
(1566)/2005 z 14 paź dzier ni ka 2005 r., s. 27.

11

Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.

12

M. Ja ro sik, op. cit.

13

B. Za bie gliń ska,

Za sa dy opła ca nia skła dek

na Fun dusz Pra cy (cz. I), „Ser wis Praw no – Pra -
cow ni czy”, nr 13 (645)/2008, s. 23.

14

B. Za bie gliń ska,

Za sa dy opła ca nia i roz li cza -

nia skła dek na Fun dusz Pra cy i Fun dusz Gwa ran -
to wa nych Świad czeń Pra cow ni czych, „Słu żba Pra -
cow ni cza”, nr 3 (337)/2001, s. 17, 18.

15

B. Za bie gliń ska,

Za sa dy opła ca nia skła -

dek…, s. 23.

16

Wzór te go do ku men tu okre śla roz po rzą dze -

nie Mi ni stra Fi nan sów z dnia 4 wrze śnia 2003 r.
w spra wie wzo ru ban ko we go do ku men tu płat ni cze -
go na le żno ści z ty tu łu skła dek, do któ rych po bo -
ru zo bo wią za ny jest ZUS (Dz. U. Nr 164, poz. 1586
ze zm.).

17

Obo wią zek pro wa dze nia tych do ku men tów

okre śla § 8 pkt 2 roz po rzą dze nia MPiPS z dnia 28
ma ja 1996 r. w spra wie za kre su pro wa dze nia przez
pra co daw ców do ku men ta cji w spra wach zwią za -
nych ze sto sun kiem pra cy oraz spo so bu pro wa dze -
nia akt oso bo wych pra cow ni ka (Dz. U. Nr 62,
poz. 286 ze zm.).

18

Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.

19

Dla po trzeb te go ar ty ku łu przy ję to, że po -

szcze gól ne ope ra cje księ go we ewi den cjo no wa ne
są na na stę pu ją cych kon tach księ gi głów nej: 100
„Ka sa”, 130 „Ra chu nek ban ko wy”, 221 „Roz ra -
chun ki – Fun dusz Pra cy”, 230 „Roz ra chun ki
z ty tu łu wy na gro dzeń”, 231 „Po zo sta łe roz ra chun -
ki z pra cow ni ka mi”, 300 „Ma te ria ły”, 400 „Kosz -
ty we dług ro dza jów”, 600 „To wa ry”.

20

Por. np. Z. Ko ła czyk,

Ra chun ko wość fi nan -

so wa, Po znań 1999, s. 209 i nast.

21

Usta wa z dnia 20 ma ja 1971 r. – Ko deks wy -

kro czeń (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 ze zm.).

22

Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 ze zm.