PRAWO ADMINISTRACYJNE

dr Jarosław Dobkowski

WYKŁAD I; 07.10.2013

1. Prawo administracyjne powstało dla ochrony przed samą administracją.

2. Administracja – „ministrare” – „zarządzać”, „kierować”. Działalność, urzędy, organizacje. Dotyczy sektora

publicznego.

3. Państwo policyjne przekształciło się w państwo prawa. Był to czas rewolucji francuskiej.

4. XIX wiek – definicje quazi negatywne, gdzie kryterium stanowił monteskiuszowski trójpodział władzy.

5. Wiek XX – wiek rządów. Rola „nocnego stróża”.

6. Lata 60. i 70. XX wieku – rozwój funkcji socjalnej.

7. Typową dla definicji podmiotowych jest definicja W. Dawidowicza (1987), według którego administracja to

system podmiotów utworzonych i wyposażonych w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej i

kierowniczej działalności.

8. Cechy:

a. Związanie prawne,

b. Charakter zarządczy, kierowniczy,

c. Wykonywanie zadań publicznych,

9. Imperium – władztwo – funkcja władcza administracji.

10. Gestia – niewładcza funkcja administracji:

a. Piecza – opieka,

b. Dominium – zarządzanie infrastrukturą,

c. Fiskus – teoria państwa.

11. Administracja:

a. Rządowa,

b. Samorządowa,

c. Pozarządowa.

12. Administracja:

a. Wewnętrzna (interna),

b. Zewnętrzna (eksterna).

WYKŁAD II; 21.10.2013

1. Prawo administracji – całokształt regulacji prawnej, dotyczącej administracji publicznej.

2. Prawo administracyjne – jedna z gałęzi systemu prawa.

3. Dwa rodzaje systemów prawa administracyjnego:

a. System kontynentalny – administracja ,,niewolnik’’ przepisów. Obowiązuje zasada pełnego

związania administracji z prawem. Ograniczona rola zwyczaju np.: publikacja przepisów

porządkowych w sposób zwyczajowo przyjęty w danej jednostce. Prawo pisane, źródła pisane.

b. System anglosaski.

4. Konteksty prawa administracyjnego:

a. Normatywny ( prawo wynika ze źródeł) – ogół norm, zbiór przepisów zawartych w aktach.

b. Prawo w działaniu (w sensie aplikacyjnym) – stosowanie prawa, kontrola nad jego

przestrzeganiem; zajmują się tym organy administracyjne, sąd.

c. Naukowy – prawo administracyjne oznacza odcinek wiedzy, fragment dziedziny naukowej w

obszarze nauki społecznej, dziedziny prawnej.

5. Definicje prawa administracyjnego:

a. Definicja metodologicznie poprawna: prawo administracyjne – gałąź prawa, normy prawne nie

mieszczące się w innych gałęziach systemu prawa

b. Definicja prawa administracyjnego według Maurycego Jaroszyńskiego, Jerzego Langroda.

c. Wacław Dawidowicz – prawo administracyjne właściwe następuje po wydzieleniu z prawa

konstytucyjnego norm administracyjnych.

6. Podział prawa administracyjnego:

a. Materialne i procesowe: ochrona jednostki, obywateli i sprawiedliwość proceduralna.

b. Ustrojowe: dobre zorganizowanie administracji, efektywność w działaniu.

7. Cechy prawa administracyjnego:

a. Gałąź prawa o charakterze podstawowym.

b. Rozległość unormowań – nie jest skodyfikowane, nie można zawrzeć całości w kodeksie, część w

K.P.A., oprócz tego występują też ustawy wiodące.

c. Prawo pozytywne – nie jest oparte na zwyczaju.

d. Zawiera przepisy ius cogens.

e. Zakazy, nakazy, gwarancje i uprawnienia.

f. Prawo powszechne, obywatelskie, państwowe.

8. Zakres podmiotowy:

a. Osoby fizyczne – obywatele, cudzoziemcy.

b. Jednostki społeczne (bardzo szeroko zakres).

c. Organy, instytucje.

d. Grupy osób fizycznych, prawnych, grupy spontaniczne, np. zbiegowisko.

9. Zakres przedmiotowy.

10. Wewnętrzna systematyka prawa administracyjnego:

Najważniejsze jest prawo materialne, zaś prawo prcesowe oraz prawo ustrojowe pełnią wobec niego

charakter służebny.

11. Metody regulacji prawa administracyjnego – metoda władcza, swoista:

a. Stosunki sankcjonowane – możliwość narzucenia woli, kształtowania sytuacji prawnej,

oświadczenie organu ma charakter decydujący.

b. Dominująca nadrzędność organu nad jednostką administracyjną.

c. Domniemanie legalności działania – zasada trwałości decyzji (wzruszenie tylko w szczególnych

przypadkach).

d. Przywilej egzekucji – egzekucja organu i egzekucja sądowa.

e. SANKCJA EGZEKUCJI – nakaz, przymusowe przywrócenie stanu faktycznego– charakter

restytucyjny.

f. SANKCJA KARY – zakaz, sens: spowodowanie dolegliwości:



Kary porządkowe, dyscyplinarne,



Przymus policyjny,



Władztwo przyzakładowe (rozstrzygnięcia ustne).

g. Stosunki sankcjonujące – wdrożenie woli.

12. Prawo administracyjne a inne gałęzie prawa:

a. PRAWO KARNE:

różnice: podmioty i metody regulacji.

podobieństwa: przedmiot regulacji.

b. PRAWO WYKROCZEŃ:

sankcja, gwarancja ukarania za niedopełnianie obowiązków administracyjnych.

c. PRAWO CYWILNE:

różnice: przedmiot regulacji – prawo administracyjne reguluje stosunki osobiste, zaś prawo

cywilne reguluje stosunki majątkowe; prawo cywilne – dychotomiczny podział na publiczne i

prywatne.

d. PRAWO KONSTYTUCYJNE:

różnice: prawo administracyjne – gałąź podstawowa, prawo konstytucyjne – gałąź kompleksowa;

normy prawa konstytucyjnego są bardziej ogólne, normy prawa administracyjnego, bardziej

szczegółowe.

e. PRAWO PRACY I PRAWO URZĘDNICZE.

f. PRAWO MIĘDZYNARODOWE:

prawo administracyjne międzynarodowe

13. Prawo administracyjne jako dyscyplina naukowa dzieli się na część ogólną i część szczegółową.

WYKŁAD III; 04.11.2013

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

1. Mimo, że obowiązuje zasada administrowania przez prawo, to jednak nie da wyprowadzić się zasady

pełnego związania z administracją.

2. Pojawia się wymóg podstawy prawnej.

3. W zależności od płaszczyzny działania pojawia się tytuł szczegółowy lub ogólniejszy. Muszą one wynikać z

określonych aktów normatywnych.

4. Normy prawne mogą wynikać z precedensu, prawa zwyczajowego, prawa stanowionego.

5. Prawo administracyjne jest głównie prawem pozytywnym (pisanym).

6. Od źródeł prawa należy odróżnić źródła poznania prawa:

a. Dzienniki Ustaw,

b. Monitor Polski,

c. Dzienniki Urzędowe.

7. Źródła prawa w sensie formalnym:

a. KONSTYTUCJA:



Jako ustawa zasadnicza o szczególnym trybie uchwalania.



Jest to także pewna obligatoryjna treść.



Hierarchiczny układ źródeł prawa.



Posłużenie się katalogiem.

b. USTAWA:



Idzie zaraz po Konstytucji, chyba że jest ratyfikowana umowa międzynarodowa, która w

razie kolizji ma pierwszeństwo.



Zasada nadrzędności ustaw.



Zasada ustawowego związania.



Obowiązki prawne, ograniczenia praw i wolności.

c. ROZPORZĄDZENIA:



Rada Ministrów może uchylić rozporządzenie ministra.



TK sprawuje kontrolę.

d. UMOWY MIĘDZYNARODOWE.

e. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO:



Rada Gminy / Zarząd Gminy.



Rada Powiatu / Zarząd Powiatu.



Wojewoda / Sejmik Województwa.

Art. 94. „Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej,

na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa

miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania

aktów prawa miejscowego określa ustawa.”

8. Stary podział prawa:

a. Ustawowe – te akty normatywne, które pochodzą od organów władzy ustawodawczej (wyjątkowo

wykonawczej).

b. Pozaustawowe.

c. Podustawowe.

d. Ponadustawowe – źródła prawa w sensie materialnym. Czynniki, które kształtują treść prawa.

WYKŁAD IV; 18.11.2013

1. Źródła prawa wewnętrznego:

a. Uchwały:



Jest to forma pracy organu kolegialnego.



Zasada konsensusu – uzgodnienie stanowisk.



Nie zawsze zawiera przepisy prawa (nie ma charakteru normatywnego).



Uchwały RM:

 Uchwały nienormatywne, również w sprawach indywidualnych.

 Uchwały normatywne wydawane na podstawie upoważnień: szczególnych

(rozporządzenia) i generalnych (akty kierownictwa wewnętrznego).

b. Zarządzenia:



Nazwa wieloznaczna:

 Akty kierownictwa wewnętrznego,

 Akty prawa powszechnie obowiązującego,

 Akty procesowe (egzekucja).



Charakter normatywny – upoważnienia szczegółowe i generalne. Podlegają one

publikacji.



Wydawane przez organ monokratyczny lub organy administracji samorządowej (np.:

starosta).



Czy jest możliwe, by zarządzenie rodziło określone uprawnienia dla obywatela? TAK –

np.: zaniechanie poboru jakiegoś podatku.



# Decyzje – mają charakter wewnętrzny. Mogą je wydawać upoważnieni pracownicy,

zastępcy organów.



Prawo powielaczowe – termin ten odnosi się do aktów wydawanych z reguły przez

naczelne organy administracji państwowej w formie okólników, wytycznych, instrukcji

itp. Są przesyłane bezpośrednio organom i urzędom danego resortu, nie publikowane.

„Prawo” to w świetle postanowień konstytucyjnych w ogóle nie jest prawem!

2. Swoiste źródła prawa:

a. Akty planowania,

b. Akty techniczne,

c. Akty zakładowe.

3. Niezorganizowane źródła prawa:

a. Ogólne zasady prawa,

b. Preambuła,

c. Zwyczaj,

d. Doktryna,

e. Prawo sędziowskie (orzecznictwo),

f. Normy pozaprawne.

4. Czy dopuszczalna jest analogia? TAK – jeśli chodzi o przysporzenie uprawnień.

5. Cechy źródeł:

a. Wielość i różnorodność składników gatunkowych,

b. Brak terminów narodowych.

6. Teoria organów administracyjnych:

a. Organy państwowe,

b. Organy rządowe,

c. Organy samorządowe.

WYKŁAD V; 02.12.2013

1. Koncepcja personalizacji administracji – działa przez organ.

2. ORGAN:

a. Organ osoby prawa publicznego,

b. Kierownik organu administracyjnego.

3. Organ w znaczeniu ustrojowym: ten, kto posiada ustawową kompetencję  pochodna = urzędnik.

4. ORGANY:

a. Naczelne,

b. Pozostałe.

5. ORGANY:

a. Centralne,

b. Terenowe.

6. ORGANY:

a. Podział ogólne,

b. Podział specjalny.

7. Wszystkie organy naczelne są organami centralnymi; lecz nie wszystkie organy centralne są naczelnymi.

8. ORGANIZACJA STRUKTURALNA:

a. Monokratyczne,

b. Kolegialne.

9. ADMINISTRACJA:

a. Biurokratyczna (zawodowa),

b. Obywatelska (społeczna).

10. KOMPETENCJA:

a. Decydujące,

b. Pomocnicze.

11. ORGANY:

a. Władzy generalnej,

b. Władzy szczególnej.

12. Zasady:

a. Pomocniczości pionowej i poziomej,

b. Kompetencyjności,

c. Koncentracji i dekoncentracji.

WYKŁAD VI; 17.12.2013

1. Zasada specjalizacji.

2. Zasada zespolenia: organy zespolone podlegają układowi terytorialnemu, z jednej strony

podporządkowane są wojewodzie lub staroście, z drugiej kierownictwu.

3. Ogólne wspomnienie o koncentracji, dekoncentracji, centralizacji, decentralizacji.

4. Zależność służbowa: kierownictwo w administracji rządowej

5. Kierownictwo: wszystkie środki oddziaływania, których prawo nie zabrania. Ma charakter blankietowy.

6. Środki kierownictwa:

a. możliwość stanowienia przepisów wewnętrznych,

b. wytyczne, instrukcje, okólniki – generalne akty administracyjne,

c. polecenia służbowe (co do zasady w formie ustnej, w formie pisemnej – dekretacja).

7. Nadzór:

a. ma miejsce w przypadku decentralizacji w administracji rządowej,

b. tworzą go kontrola + środki nadzoru.

8. Zastosowanie środków nadzoru:

a. przeciwko organom ,,ad personam’’ np. rozwiązanie organu,

b. przeciwko działaniu, czynnościom organu, np. stwierdzenie niezgodności z prawem, nieważności

decyzji.

9. Środki nadzoru są więc represyjne i prewencyjne (mają charakter odstraszający)

Koordynacja:

Więź koordynacji ma zakres funkcjonalny. Celem jest ujednolicenie, zharmonizowanie działań podmiotów

koordynowanych.

A ( podmiot koordynacji)

B

C

10. Środki koordynacji:

a. wydawanie koordynatów,

b. co do celu, co do kierunku ( zebrania koordynacyjne),

c. klany, programy, strategie.

11. Kontrola:

Nie można kontrolować celowości. Wskazanie środków do realizacji określonego celu jest niemożliwe, bo

wtedy traktowane to jest jak polecenie.

Przykład: protokół kontroli Policji

12. Współdziałanie: dowolna współpraca.

13. Budowa administracji rządowej:

a. model egzekutywy monistycznej, np. USA

b. model egzekutywy dualistycznej

Kompetencja Rady Ministrów: inkluzyjna

Kompetencja Prezydenta: ekskluzywna

14. Rada Ministrów:

a. Funkcja administracyjna – naczelny organ administracji rządowej.

b. Funkcja polityczna – w sprawach polityki państwa organ władzy wykonawczej.

Administracja rządowa w ujęciu przedmiotowym: szerzej od organizacji rządowej, zadania publiczne o

charakterze państwowym.

Administracja rządowa w ujęciu podmiotowym: organ administracji rządowej, zadania w zakresie

administracji rządowej – wydawanie rozporządzeń, akty rządzenia.

Przedstawicielstwo rządu w terenie – wojewoda.

15. Prezes Rady Ministrów:

Po pierwsze szef rządu, po drugie naczelny organ administracji rządowej.

W sferze polityki Premier posiada uprawnienia do kierowania Radą Ministrów.

W sferze administracji posiada funkcje nadzorcze i sprawuje koordynację.

16. Wicepremier – nie jest organem administracji!

17. Ministrowie:

a. resortowi,

b. „bez teki” – podporządkowani decyzjom Premiera, traktowani są jako urzędnicy.