557
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
P R A C A P O G L Ą D O W A
Adres do korespondencji:
Dr farm. Jacek Drobnik
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śl. AM
ul. Ostrogórska 30, 41–200 Sosnowiec
Tel./faks: (+48 32) 292 45 90
e-mail: jacekdr@pro.onet.pl
Annnales Academiae Medicae Silesiensis 2006, 60, 6, 557–577
Copyright © Śląska Akademia Medyczna
ISSN 0208–5607
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei
polskiej
IV, V i VI
Medicinal vascular plants in Pharmacopoeia of Poland No. 4, 5 and 6
A B S T R A C T
The paper lists all vascular plants which herbal stock is mentioned in Pharmacopoeia of Poland No. 4, 5 and 6 (FP IV, V and
VI). We take into account all modifications in these three editions. The greatest changes in the set of medicinal plants
appeared in the 5
th
edition of Pharmacopoeia. FP IV, V and VI enumerate a total of 117 of vascular plants species, which
provide medicinal raw materials (tab. I), and 10 further genera without names of used species (tab. II). Herbal materials
derived from 100 taxa (species and genera) of medicinal vascular plants come from Polish herbalists’ cultivations and/or
from wild growing populations of plants. Stock from 6 other genera and 16 other species is imported.
KEY WORDS: medicinal plants, vascular plants, plant stock, pharmacopoeia, Poland
S T R E S Z C Z E N I E
Niniejsza praca zawiera zestawienie roślin naczyniowych, których surowce lecznicze wymieniono w Farmakopei Polskiej
(FP) IV, V, VI. Uwzględniono wszystkie zmiany, jakie miały miejsce w jej trzech wydaniach. Największe zmiany listy
farmakopealnych roślin leczniczych przyniosło wydanie Farmakopei Polskiej V. Ogółem FP IV, V i VI wymieniają łącznie
117 gatunków roślin naczyniowych, dostarczających surowców leczniczych (tab. I), a ponadto 10 dalszych rodzajów bez
podania nazwy wykorzystywanych gatunków (tab. II). Surowce ze 100 taksonów (gatunków i rodzajów) roślin leczniczych
pochodzą z upraw lub/i zasobów krajowych, natomiast surowce z 6 rodzajów i 16 gatunków pochodzą z importu.
SŁOWA KLUCZOWE: rośliny lecznicze, rośliny naczyniowe, surowce roślinne, Farmakopea Polska
Wstęp
Lista gatunków roślin leczniczych ujętych w Farmako-
pei polskiej (FP) zmienia się w kolejnych jej wydaniach.
Niniejsza praca zestawia rośliny naczyniowe, których su-
rowce lecznicze wymieniono w Farmakopei polskiej IV, V
i VI.
Obecnie obowiązujące VI wydanie FP (z roku 2002)
[1] odwołuje się wielokrotnie do monografii surowców za-
mieszczonych w FP V (wydanej w latach 1992–1995) [2,
3], a oba te wydania powołują się z kolei na opis roślin
i surowców w FP IV (z lat 1965–1970) [4]. W przypadku
jednego gatunku rośliny FP IV odsyła do monografii
surowców roślinnych, mieszanek lub preparatów zamiesz-
czonych tylko w wydaniu III (z lat 1954–1962) [5]. Nato-
miast monografia jednego surowca znajduje się jedynie w FP
II wydanej w 1937 roku i przedrukowanej w 1946 roku [6].
Nomenklatura gatunków i surowców
w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Rośliny dostarczające surowców leczniczych wymienione
w Farmakopei nazywamy roślinami farmakopealnymi. Oma-
wiane farmakopee podają zwykle ich pełne nazwy gatunko-
we (zestawiono je w tabeli I), jednak w przypadku kilku su-
rowców tekst farmakopej ogranicza się do podania jedynie
nazwy rodzajowej rośliny macierzystej. Zdarza się tak w sytu-
acji, gdy surowce lecznicze pozyskuje się z kilku gatunków
roślin o podobnych cechach budowy, podobnej zawartości
substancji czynnych i zbliżonym działaniu farmakologicznym,
więc z punktu widzenia ziołolecznictwa nie zachodzi potrze-
ba dokładnego rozróżniania gatunku (tab. II). Są to:
— rzewień (Rheum) — w omawianych farmakopeach fi-
guruje pod nazwą „Rheum sect. palmatum L.” bez po-
dania przykładowych gatunków dostarczających surow-
ca. Pod nazwą Rhei radix (stosowaną wymiennie z ter-
minem Rhei rhizoma) używa się obecnie w lecznictwie
surowców z Rheum palmatum L., a ponadto z Rh. offi-
cinale Baill. oraz Rh. tanguticum Maxim. [7];
558
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
— sosna (Pinus L.) — żywicę sosnową (Pini resina) pozy-
skiwano, według FP IV i V, z różnych gatunków sosen
[2–4]. Surowiec krajowy pochodzi z pospolitej w Polsce
sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) [8];
— traganek (Astragalus L.) — według FP IV wydzielina
z pędów znana pod nazwą tragant pochodzi z kilku egzo-
tycznych gatunków traganków [4], głównie z azjatyckie-
go traganka gumodajnego (A. gummifer Labillardiere),
a także z A. brachycalyx Fisch. ex Boiss. i A. verus Oli-
vier [9];
— bawełna (Gossypium L.) — według FP IV surowiec
pochodzi z kilku egzotycznych gatunków z tego rodza-
ju [4]. W uprawie na cele użytkowe znajdują się nastę-
pujące gatunki bawełny: drzewiasta (= b. afrykańska,
G. arboreum L.), indyjska (G. herbaceum L.), kosmata
(= b. zwyczajna, G. hirsutum L.) i egipska (G. vitifo-
lium Lamarck) — każdy z tych gatunków jest zróżnico-
wany na kilka odmian [9, 10];
— eukaliptus (Eucalyptus L’Hérit) — według FP surowiec
pochodzi z kilku egzotycznych gatunków [1–4, 9].
W uprawie na cele użytkowe znajdują się następujące ga-
tunki eukaliptusa: gałkowy (Eucalyptus globulus Labil-
lardiere) i kamaldulski (E. camaldulensis Dehnh.)
[9, 10];
— kola (Cola Schott et Endlicher) — według FP surowiec
pochodzi z kilku egzotycznych gatunków z tego rodza-
ju [1–4, 9]. Na cele użytkowe uprawia się następujące
gatunki koli: Cola vera Schuman, C. acuminata Palisot
de Beauvois i C. ballayi Cornus [9, 10].
Dzięki postępom w taksonomii roślin, zmieniło się też
ujęcie niektórych taksonów roślin leczniczych (wyróżnio-
no w ich obrębie liczne gatunki), podczas gdy w zielarstwie
i recepturze nadal funkcjonują dawne nazwy (por. [11]).
Również tutaj można spotkać się ze znacznym morfolo-
gicznym i fitochemicznym podobieństwem roślin z dane-
go taksonu, dzięki czemu na potrzeby zielarstwa można
zrezygnować z długotrwałego procesu dokładnej identyfi-
kacji gatunkowej roślin macierzystych. Mamy tu następu-
jące przypadki:
— w obrębie dawnego taksonu o nazwie mniszek pospoli-
ty (Taraxacum officinale Weber) wyróżniono kilkaset
trudnych do oznaczenia gatunków, a stara nazwa T. of-
ficinale stała się obecnie synonimem jednej z sekcji ga-
tunków w obrębie rodzaju Taraxacum Wigg. (por. np.
[12, 13]). We florze Polski wyróżniono co najmniej 370
gatunków mniszków [12].
— nazwa jeżyna krzewiasta (Rubus fruticosus L.) odnosi
się głównie do jeżyny fałdowanej (R. plicatus Weihe et
Nees) i innych pospolitych, podobnych do siebie, trud-
nych do identyfikacji gatunków z sekcji Rubus L. (por.
[14]). We florze Polski wyróżniono 90 gatunków jeżyn,
w tym dwa mieszańcowe [14].
— różnorodne i podobne do siebie krajowe gatunki gło-
gów (Crataegus L.) traktuje się w zielarstwie jak dwa
taksony różniące się podstawowymi cechami blaszek
liściowych i owoców — i określa nazwami głóg dwu-
szyjkowy (Crataegus oxyacantha auct.) i głóg jedno-
szyjkowy (C. monogyna Jacq.). Obecnie w obrębie ro-
dzaju wyróżnia się wiele podobnie wyglądających ga-
tunków, w tym gatunków drobnych (szczególnie w ob-
rębie C. monogyna L. s. lato) oraz mieszańców mię-
dzygatunkowych. Wszystkie te taksony mogą stano-
wić· surowiec zielarski. Gatunkiem dość częstym
w Polsce, a do niedawna niewyróżnianym (nie tylko
przez zielarzy, ale i przez krajowych florystów) jest
też głóg odgiętodziałkowy (C. rhipidophylla Gand.)
[15].
— róże (Rosa L.) — w Polsce pozyskuje się różę dziką (R.
canina L.) oraz inne bardzo podobnie gatunki dziko
rosnące. W krajowym obiegu zielarskim noszą one na-
zwę Rosa canina L. Dla potrzeb zielarskich z pewno-
ścią nie odróżnia się róży dzikiej (R. canina L.) od kil-
ku podobnych do niej, pospolitych gatunków: róży si-
nej (R. dumalis Bechst.), róży Sherarda (R. sherardii
Davies) i innych (por. [16]).
— wierzba (Salix L.) — jako wierzba biała (Salix alba L.)
zbierana jest prawdopodobnie w Polsce także bardzo
pospolita, a nie zawsze odróżniana przez początkują-
cych zielarzy wierzba krucha (S. fragilis L.). Nie można
też wykluczyć, że na surowiec zielarski pozyskuje się
w Polsce również inne, podobne wąskolistne gatunki
wierzb oraz bardzo rozpowszechnione różnorodne mie-
szańce międzygatunkowe. Tak samo jest w przypadku
krzewiastej wierzby purpurowej (S. purpurea L.) (por.
[15]).
Opisane przyczyny sprawiają, że trudno jest jednoznacz-
nie odpowiedzieć na pytanie o liczbę gatunków farmako-
pealnych stosowanych w Polsce. Są nimi rośliny z tabeli I
oraz grupy roślin z tabeli II.
Gatunki rodzime we florze Polski, antropofity oraz efe-
merofity, a także rośliny u nas uprawiane wyróżniono w
tabeli I i II według prac [12] i [15] oraz cytowaną tam lite-
raturą. Nazwy naukowe łacińskie i polskie roślin podano
na podstawie pracy [12], a w przypadku roślin egzotycz-
nych — zgodnie z pracami: [9, 10, 17, 18]. Rośliny leczni-
cze zbierane ze stanu naturalnego w Polsce lub też upra-
wiane u nas w plantacjach zielarskich wyróżniono według
pracy [19].
Uwagi na temat zakresów nazw surowców roślinnych
Należy zwrócić uwagę na następujące nazwy surowców
roślinnych zamieszczone w tabeli I:
— Nazwa aloë capensis jest łacińską nazwą apteczną lub
handlową (lecz nie naukową!) nazwą aloesu kolczaste-
go (Aloë ferox Miller) [20, 21] oraz alony otrzymywa-
nej z tego gatunku, dlatego zdecydowano się ją zapi-
sać z małej litery, jako określenie zwyczajowe (nomen
vulgare).
— Herniariae herba — ziele połonicznika, pochodzi z po-
łonicznika nagiego (Herniaria glabra L.), przy czym do-
puszczalny jest w tym surowcu dodatek połonicznika
kosmatego (H. hirsuta L.) [4]. Sam połonicznik kosma-
ty nie jest jednak gatunkiem farmakopealnym w FP.
559
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
— Violae tricoloris herba — według FP V surowiec zapisy-
wany pod tą nazwą może zawierać ziele fiołka trój-
barwnego (Viola tricolor L.) lub równorzędnie ziela
fiołka polnego (V. arvensis Murray) — albo też mie-
szaninę ziela obu tych gatunków [2, 3]. W FP V bra-
kuje jednak nazwy Violae arvensis herba dla surowca
z fiołka polnego.
Podsumowanie
Farmakopee polskie IV, V i VI wymieniają łącznie na-
zwy 117 gatunków roślin naczyniowych dostarczających
surowców leczniczych (tab. I), a ponadto 10 taksonów
w randze rodzaju, bez podawania nazw wykorzystywa-
nych gatunków leczniczych (tab. II). W FP IV zamiesz-
czono 85 gatunków. W przypadku jednego z nich mo-
nografia surowca znajduje się w FP III — jest to malina
właściwa Rubus idaeus L. Farmakopea polska IV wymie-
nia też 8 dalszych rodzajów roślin leczniczych.
Farmakopea Polska V wymienia 78 gatunków i 7 rodza-
jów, a FP VI — 78 gatunków i 5 rodzajów.
Najwięcej zmian w zestawie krajowych farmakopeal-
nych roślin leczniczych wprowadzono w wydaniu V FP. Wy-
cofano wówczas 31 gatunków i 4 rodzaje z FP IV (brak ich
również w FP VI). Natomiast w FP V wprowadzono 25
nowych gatunków i 2 rodzaje (figurują one nadal w FP VI).
W FP VI nie zamieszczono 1 rodzaju i 2 gatunków poda-
wanych w FP IV i V, natomiast wprowadzono 2 gatunki nowe:
Oenothera paradoxa Hudziok i Plantago ovata Foksal.
Spośród wymienionych w niniejszej pracy gatunków
i rodzajów roślin farmakopealnych, krajowy przemysł zie-
larski zaspokaja zapotrzebowanie na surowce pochodzą-
ce z 95 gatunków (tab. I) i 5 rodzajów (tab. II). Z tego
38 gatunków i 3 rodzaje pozyskiwane są w Polsce wyłącz-
nie ze stanu naturalnego, 44 gatunki pochodzą wyłącznie
z upraw zielarskich, a 13 gatunków i 2 rodzaje pozyskuje się
z obu tych źródeł. Surowce z 16 gatunków i 6 rodzajów
pochodzą z importu.
P I Ś M I E N N I C T W O
1.
Farmakopea polska. Wyd. 6. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne,
Warszawa 2002.
2.
Farmakopea polska. Wyd. 5. tom 5. Polskie Towarzystwo Farmaceu-
tyczne, Warszawa 1999.
3.
Farmakopea polska. Wyd. 5. Supl. Polskie Towarzystwo Farmaceutycz-
ne, Warszawa 1995.
4.
Farmakopea polska. Wyd. 4. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekar-
skich, Warszawa 1965 (tom 1), 1970 (tom 2).
5.
Farmakopea polska. Wyd. 3. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej.
Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1954.
6.
Farmakopea polska II. Pharmacopoea Polonica II. Towarzystwo Przyja-
ciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych przy Uniwersytetach
w Polsce, Warszawa 1946.
7.
Smolarz H. D., Wegiera M. Antrachinony — składniki roślinne o właści-
wościach nie tylko przeczyszczających. Postępy Fitoterapii 2004; 14
(4): 169–172.
8.
Kohlmünzer S. Farmakognozja. Wyd. 5. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2000.
9.
Strzelecka H., Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wy-
dawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2000.
10. Podbielkowski Z., Sudnik-Wojciechowska B. Słownik roślin użytkowych.
Wyd. 7. PWRiL, Warszawa 2003.
11. Drobnik J., Bacler B. Pochodzenie tradycyjnych łacińskich nazw zielar-
skich surowców leczniczych. Część I. Ann. Acad. Med. Siles. 2005; 59:
198–208.
12. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. Flowering Plants and
Pteridophytes of Poland, a Checklist. Krytyczna lista roślin naczynio-
wych Polski. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences,
Kraków 2002.
13. Øllgard H., Głowacki Z., Krechowski J. Species of genus Taraxacum
(Asteraceae) in Poand. Part 1. Pomorze, Mazowsze and Podlasie re-
gions. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 2000; 7: 5–62.
14. Zieliński J. The genus Rubus (Rosaceae) in Poland. Polish Bot. Stud.
2004; 16: 1–300.
15. Rutkowski L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej.
Wyd. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
16. Popek R. Róże dziko rosnące Polski. Wydawnictwo Plantpress, Kraków 2002.
17. Anioł-Kwiatkowska J. Wielojęzyczny słownik florystyczny. Wydawnic-
two Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003.
18. Szweykowska A., Szweykowski J. (red.). Słownik botaniczny. Wyd. 2.
Wiedza Powszechna, Warszawa 2003.
19. Senderski M. E. Prawie wszystko o ziołach. Nakład autora. Podkowa
Leśna 2004.
20. WHO Monographs on selected medicinal plants. World Health Organiza-
tion, Geneva 1999.
21. Jędrzejko K. Medicinal Plants and Herbal Materials in Use in Poland.
A Checklist — Wykaz roślin i surowców leczniczych stosowanych
w Polsce. Wydawnictwo Śląskiej Akademii Medycznej, Katowice 2001.
560
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
PL
O
bow
iązują
ca n
a
zw
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FPV
FP VI
In
n
e
n
a
zw
y
sur
o
w
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
o
ls
ce
Na
zw
y
Ach
il
le
a
mi
lle
fo
li
u
m
L
.,
kr
w
aw
n
ik
p
o
sp
o
lity
St
an
n
at
u
ra
ln
y
Su
r.
H
e
rb
a
M
ille
fo
lii
Mi
lle
fol
ii
herba
Ya
rr
o
w
(a
ng.
)
Ac
h
illé
e
m
ille
fe
u
ille
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
e
s
ad
gargar
is
m
a
S
p
e
cies
ad
vu
la
n
tes
Spe
ci
e
s
c
hol
ago
gae
Spe
ci
e
s
st
om
achi
c
ae
Spe
ci
e
s
ant
ip
yret
ic
ae
Na
zw
y
Ac
orus cal
a
m
u
s
L.
,
tat
ar
a
k
zw
yc
za
jn
y
S
tan
n
at
ur
aln
y
Su
r.
Rh
iz
o
m
a
C
al
am
i
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
amar
a
Tiinc
tur
a
C
ala
m
i
Ti
nc
tu
ra
R
h
ei
c
o
m
posi
ta
Na
zw
y
Adon
is
v
e
rn
al
is
L.,
mił
ek
w
io
sen
n
y
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
H
e
rb
a
A
don
idi
s
ve
rnal
is
A
doni
di
s
ve
rn
ali
s
h
e
rba
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
A
don
idis
ve
rnal
is
titr
at
a
Na
zw
y
Al
oë
fe
ro
x
Mille
r,
alo
es
ko
lc
zas
ty
„
al
oë
c
ape
n
si
s”*
—
Su
r.
Al
ona
Al
ona
(w
ysus
zo
n
y
z liści)
so
k
Ca
p
al
o
es
(a
n
g
.)
Al
o
es
d
u
ca
p
(f
r.
)
Na
zw
y
Al
o
ë ve
ra
(L
.)
B
u
rm
.
fil.
,
alo
es
zw
yc
zaj
n
y
Al
oë
bar
b
a
d
e
n
si
s
Mil
l.
—
Su
r.
Al
ona
(w
ysus
zo
n
y
z liści)
so
k
B
ar
b
ad
o
s
alo
es
(a
n
g
.)
A
lo
es
de
s
B
a
rb
a
do
s
(f
r.
)
Na
zw
y
Alth
a
e
a
o
ff
icin
a
lis
L.,
p
ra
w
oś
la
z
le
ka
rs
ki
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fo
liu
m
A
lt
hae
ae
Alt
h
ae
ae
fo
liu
m
Ma
rs
h
m
allo
wle
af
(a
n
g
.)
Fe
u
ille
d
e
g
u
imau
ve
(f
r.
)
Pr
ep
.
A
lt
hae
ae
si
rupus
Msz
.
Spe
ci
e
s
ex
pe
c
tor
an
te
s
Spe
ci
e
s
ant
ib
ec
h
ica
e
Su
r.
R
adi
x
A
lt
ha
eae
A
lt
hae
ae
radi
x
Ma
rs
h
m
allo
wr
o
o
t
(a
n
g.
)
Ra
ci
n
e
de
gu
im
auv
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
A
lt
hae
ae
si
rupus
Msz
.
S
p
e
cies
an
tib
ech
ic
ae
Tabela
I.
Gatunki
leczniczych
roślin
naczyniowych
w
Farmakopei
Polskiej
IV,
V
i
VI.
(por.
też
tab.
II.)
Skróty
i
symbole:
A
—
antropofit
we
florze
Polski;
ang.
—
angielski;
fr.
—
francuski;
E
—
efemerofit
we
florze
Polski;
for.
—
form
a;
F
P
—
Farmakopea
polska
;
monogr.
—
monografia;
Msz.
—
mieszanki
farmakopealne;
PL
—
status
gatunku
we
florze
Polski;
Prep.
—
preparaty
farmakopealne;
sp.
—
nieoznaczony
gatunek;
subsp.
—
podgatunek;
Sur.
—
surowce
lecznicze;
U
—
gatunek
uprawiany
w
Polsce
(roślina
ozdobna
lub
przemysłowa);
var.
—
odmiana;
—
składnik
flory
Polski;
O
—
brak
we
florze
Polski
Table I.
Medical
vascular
plants
listed
in
Pharmacopoea
of
Poland
No.
4,
5
and
6
561
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Na
zw
y
Amm
i vis
n
a
g
a
(L
.)
La
m
.,
ami
n
ek
eg
ipsk
i
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fruct
us
A
m
mi
vi
sn
agae
Na
zw
y
A
rac
hi
s
hy
pog
e
a
L.
,
orz
ac
h
a
po
dz
ie
m
na
—
Su
r.
O
leu
m
A
ra
c
hid
is
(r
afin
ow
an
y
ol
ej
wy
to
cz
on
y
z
na
si
on
)
Na
zw
y
An
g
e
lica
a
rch
a
n
ge
lica
L.
su
bs
p
.
ar
c
h
an
ge
li
ca
,
dz
ię
gi
el li
tw
or
Ar
c
h
an
ge
li
ca
of
fi
cinal
is
Ho
ff
m
.
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
A
rc
han
ge
lic
ae
radi
x
(R
adi
x
Ang
el
ic
ae
)
A
n
g
el
ic
a
root
(a
n
g.)
Ra
ci
n
e
d’
an
gé
lique
(f
r.
)
Pr
ep
.
G
u
tta
e
se
d
at
iva
e
Msz
.
Spe
ci
es
dig
es
tiv
ae
Na
zw
y
Ar
c
to
saph
ylos
u
va-u
rs
i
(L
.)
S
pr
en
g
el
,
m
ą
c
zn
ic
a
lek
ar
sk
a
St
an
n
at
ur
aln
y
Su
r.
Fo
liu
m
U
va
e
urs
i
Uv
ae
ursi
fo
liu
m
Be
ar
be
rr
y
le
af
(a
n
g.
)
Fe
uille
d
e
bu
ss
er
ol
e
(f
r.
)
Na
zw
y
Ar
n
ica
mo
nt
a
n
a
L.
,
arni
ka
gó
rska
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
An
th
od
ium
Ar
nica
e
A
rni
ca
e
A
nt
hod
iu
m
A
rnic
a
flo
we
r
(a
ng
.)
Fl
eu
r
d
’a
rn
ic
a
(f
r.
)
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
A
rni
ca
e
Ar
nic
ae
Ti
nc
tur
a
Msz
.
S
p
ec
ies
ad
vu
la
nt
es
Na
zw
y
Arni
c
a
c
h
a
m
isso
ni
s
Le
ss
.,
arni
ka
łąko
w
a
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
An
th
od
ium
Ar
nica
e
A
rni
ca
e
A
nt
hod
ium
A
rnic
a
flo
we
r
(a
ng
.)
Fl
eu
r
d
’a
rn
ic
a
(f
r.
)
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
A
rni
ca
e
Ar
nic
ae
Ti
nc
tur
a
Msz
.
S
p
ec
ies
ad
vu
la
nt
es
Na
zw
y
Ar
te
mis
ia
a
b
si
nt
h
iu
m
L.
,
by
lic
a
p
io
łu
n
St
an
n
at
ur
aln
y
Su
r.
H
er
b
a
A
bs
in
thi
i
A
b
si
nt
hi
ih
er
ba
Wo
rm
wo
od
(a
n
g
.)
Ab
sy
nt
he
(f
r.
)
Pr
ep
.
Spe
ci
es
dig
es
tiv
ae
Ti
nct
ur
a
A
bs
in
th
ii
Ab
si
nt
hi
it
in
ctu
ra
Ti
nc
tu
ra
R
h
ei
co
m
posi
ta
Na
zw
y
At
ropa
be
ll
a
do
n
n
a
L.
,
p
ok
rz
yk w
ilc
za
ja
go
da
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fo
liu
m
B
el
la
donna
e
B
el
lado
nnae
fo
lium
Be
llad
on
n
a
le
af
(a
n
g.
)
Fe
uille
d
e
be
llad
on
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
B
el
lado
nnae
ex
tra
ct
um
si
cc
um
Msz
.
Suppos
itaria
ant
is
past
ic
a
Su
r.
R
adi
x
B
el
la
donna
e
Pr
ep
.
E
xtra
ct
um
Be
llado
nnae
flu
id
um
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
PL
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
562
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
PL
E
xtra
ct
um
Be
llado
nnae
siccu
m
Ti
nc
tu
ra
B
ell
ado
nna
e
Na
zw
y
Be
tula p
e
n
d
u
la
R
ot
h
,
br
zo
za
br
odaw
ko
w
ata
St
an
n
at
ur
aln
y
Su
r.
Fo
liu
m
B
et
ul
ae
Bet
ula
e
fo
lium
Bi
rc
h
le
af
(a
n
g.
)
Fe
uille
d
e
bo
ul
ea
u
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ir
he
um
at
ic
ae
Spe
ci
es
diur
et
ic
ae
Na
zw
y
Be
tu
la pu
b
e
sc
e
n
s
Eh
rh
.,
br
zo
za
om
sz
on
a
St
an
n
at
ur
aln
y
Su
r.
Fo
liu
m
B
et
ul
ae
Bet
ula
e
fo
lium
Bi
rc
h
le
af
(a
n
g.
)
Fe
uille
d
e
bo
ul
ea
u
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ir
he
um
at
ic
ae
Spe
ci
es
diur
et
ic
ae
Na
zw
y
U
Bra
ssi
c
a
na
p
u
s
L.
va
r.
ol
e
if
era
DC
.,
ka
pu
st
a
rz
epa
k
(=
rz
ep
ak)
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
O
leum
Rap
ae
(o
le
jt
oc
zo
n
y
na
zi
m
n
o
z
)
na
si
on
Pr
ep
.
M
el
ilo
tu
s
em
p
la
st
ru
m
O
leum
cam
ph
or
atum
Sapo
m
edi
catu
s
U
ngue
ntum
le
ni
en
s
Na
zw
y
A
Bra
ssi
c
a
ni
g
ra
(L
.)
K
oc
h
,
kapus
ta
cza
rna
—
Su
r.
O
le
um
Sina
pi
s
Si
nap
is
ol
eu
m
(o
le
j
de
st
yl
ow
an
y
z
na
si
on
)
Pr
ep
.
Spi
ri
tu
s
S
inapis
Na
zw
y
E
Cal
e
ndu
la
o
ffi
c
in
al
is
L.,
n
ag
iet
ek
le
ka
rs
ki
Cal
e
ndu
la
o
ffi
c
in
al
is
L.
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Cal
en
dul
ae
ant
hodi
um
(=
)
Fl
os
Cal
endu
la
e
Ca
le
n
d
ul
a
flo
ve
r
(a
n
g.
)
So
uc
i
(f
r.
)
Na
zw
y
U
Caps
ic
um
a
nn
um
L.,
p
ie
pr
zo
w
iec
ro
cz
n
y
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fr
uctus
C
ap
si
ci
C
aps
ic
if
ru
ct
us
Pr
ep
.
Li
ni
m
en
tum
re
st
aur
an
s
Ti
nc
tu
ra
Ca
ps
ic
i
Na
zw
y
Car
u
m
c
a
rv
i
L.
,
km
ine
k
zw
yc
za
jny
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fr
uctus
C
ar
vi
C
ar
vi
fr
uctu
s
Ca
ra
wa
y
fr
ui
t
(a
ng.
)
Ca
rv
i(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
dig
es
tiv
ae
S
p
ec
ies
la
xan
tes
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Prep.
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
563
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Na
zw
y
Cas
si
a
a
n
g
u
st
ifo
li
a
V
ahl.
,
st
rą
cz
yn
ie
c
w
ąs
ko
lis
tn
y
Cas
si
a
a
n
g
u
st
ifo
li
a
Vah
lv
ar
.b
-Ro
yl
e
ana
Bi
sc
h
of
f
—
Su
r.
Se
nna
e
fol
iu
m
Se
nn
a
le
af
(an
g.
)
Fe
uille
d
e
S
én
é
(f
r.
)
Na
zw
y
C
a
ss
ia
acu
ti
fo
lia
D
el
ile
,
st
rą
cz
yn
ie
c
os
tr
olis
tn
y
(=
s
en
es
)
C
a
ssi
a
se
nna
L.
(=
C
a
ss
ia
ac
u
ti
fo
lia
Delile
)
—
Su
r.
Se
nna
e
fol
iu
m
Se
nn
a
le
af
(an
g.
)
Fe
uille
d
e
S
én
é
(f
r.
)
Na
zw
y
C
e
n
tau
ri
um
er
yth
ra
e
a
R
af
n
,
ce
n
tu
ria
po
sp
olita
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
He
rb
a
C
en
ta
ur
ii
Na
zw
y
Ce
ph
aë
li
s
ac
um
in
at
a
K
ar
ste
n
—
Su
r.
R
adi
x
Ipe
ca
cuanha
e
Ipe
ca
cu
anhae
radi
x
Ip
eca
cu
an
ha
ro
ot
(a
n
g.
)
Ra
cin
e
d’i
p
éca
cu
an
h
a
(f
r.
)
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
Ip
ec
ac
ua
nhae
Ipe
ca
cu
anhae
tinc
tu
ra
E
xtra
ct
um
Ip
ec
ac
ua
nhae
siccu
m
Na
zw
y
C
e
p
h
a
ëlis
ip
eca
cu
a
n
h
a
(B
ro
t.)
A
.
R
ic
h.
(=
P
sy
cht
ri
a
ip
ec
a
cu
a
nha
St
ok
es
;
=
U
ra
goga
ip
e
ca
cu
anh
a
Baill.)
wymiotnica pra
w
dz
iw
a
—
Su
r.
R
adi
x
Ipe
ca
cuanha
e
Ipe
ca
cu
anhae
radi
x
Ip
eca
cu
an
ha
ro
ot
(a
n
g.
)
Ra
cin
e
d’i
p
éca
cu
an
h
a
(f
r.
)
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
Ip
ec
ac
ua
nhae
Ipe
ca
cu
anhae
tinc
tu
ra
E
xtra
ct
um
Ip
ec
ac
ua
nhae
siccu
m
Na
zw
y
Cer
a
su
s
av
iu
m
(L
.)
Mo
en
ch,
cz
er
eś
ni
a
pt
asia
—
Su
r.
Si
rupus
C
er
as
i
(z
ow
oc
ów
)
Pr
ep
.
Suc
cu
s
C
er
as
inigri
Na
zw
y
A
C
h
amo
mil
la
recu
ti
ta
(L
.)
R
au
sc
h
er
t,
ru
mi
an
ek
po
sp
olity
Su
r.
An
th
od
ium
C
ha
m
o
m
illa
e
Cham
om
illa
e
an
thod
iu
m
Ma
tr
ic
ar
ia
flo
we
r
(a
ng.
)
Fle
ur
de
m
at
ri
ca
ir
e
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ad
gargar
is
m
a
Spe
ci
es
ant
ip
yret
ic
ae
S
p
ec
ies
se
da
tivae
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n.
w
P
ol
sc
e
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
P
runus
av
iu
m
(L
.)
L.
var
.
a
viu
m
(=
C
e
ra
sus
ni
g
ra
Mill
.)
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
564
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Na
zw
y
C
h
eli
d
on
iu
m
m
a
ju
s
L.
,
g
lis
tn
ik
jas
kóc
ze
zie
le
C
h
eli
d
on
iu
m
m
a
ju
s
L.
Su
r.
Che
lidon
ii
he
rb
a
Msz
.
Spe
ci
e
s
c
hol
ago
gae
Spe
ci
e
s
dig
e
st
iv
ae
Na
zw
y
A
Ci
c
hor
iu
m
int
ybus
L.,
cy
ko
ri
a
p
od
różni
k
Ci
c
hor
iu
m
int
ybus
L.
U
p
raw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
C
ich
o
rii
ra
d
ix
Msz
.
Spe
ci
e
s
dig
e
st
iv
ae
Spe
ci
e
s
m
et
abol
ic
ae
Na
zw
y
Cin
c
h
on
a
su
c
ci
ru
br
a
P
av
o
n
,
ch
in
o
w
ie
c
s
o
cz
ys
toc
ze
rw
o
n
y
—
Su
r.
Cor
te
x
C
in
c
hona
e
(=
C
or
te
x
C
hi
nae
)
Pr
ep
.
E
xtra
c
tum
C
inc
hona
e
fl
ui
dum
(=
E
xtr
actum
C
h
in
ae
flu
id
u
m
)
Ti
nc
tu
ra
C
inc
hona
e
(=
Ti
nc
tura
Chi
nae
)
Ti
nc
tu
ra
C
inc
hona
e
c
o
mp
o
sit
a
Na
zw
y
C
it
ru
s
a
u
ra
nti
um
L
.
su
bsp.
am
ara
L.
(=
C
itr
u
s
vu
lga
ris
R
isso
),
p
o
m
ar
ań
cz
a
go
rz
ka)
—
Su
r.
P
e
ri
c
ar
p
iu
m
A
ur
ant
ii
am
ar
i
Au
ra
n
tii
am
ar
ip
er
ica
rp
iu
m
Pr
ep
.
A
u
rant
ii
am
ar
ip
e
ri
c
ar
p
ii
si
rupus
Sul
fo
guai
ac
o
li
si
rupus
A
u
rant
ii
am
ar
ie
xtra
c
tum
flui
du
m
Ti
nc
tu
ra
A
u
rant
ii
amar
a
A
u
rant
ii
am
ar
it
in
ct
ur
a
A
u
rant
ii
ex
oc
arpi
si
rupus
Ti
nc
tu
ra
C
inc
hona
e
c
o
mp
o
sit
a
Ti
nc
tu
ra
amar
a
A
m
ar
a
ti
nc
tur
a
Na
zw
y
Ci
tr
us
li
m
o
n
(L
.)
B
ur
m
an
,
cy
tr
yn
a
wł
aściwa
—
Su
r.
O
leum
C
itr
i
C
it
ri
ae
th
e
ro
le
u
m
Le
mo
n
o
il
(a
n
g
.)
H
ui
le
essen
ti
el
le
d
e
ci
tr
o
n
(f
r.
)
Na
zw
y
Conv
al
la
ri
a
m
aj
a
li
s
L.
,
ko
n
wa
lia
m
a
jo
w
a
Su
r.
H
e
rb
a
C
onv
al
la
riae
Conv
al
la
ri
ae
h
e
rb
a
Pr
ep
.
G
u
tt
ae
c
ar
d
iac
ae
G
u
tt
ae
c
ar
d
iac
ae
c
u
m
C
o
lae
e
xtra
c
tum
flui
dum
PL
O
bow
iązują
ca n
a
zw
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
a
zw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
o
ls
ce
(olejek tłoczony ze świeżych
)
owocni
C
it
ru
s
a
u
ra
nti
um
Ci
tr
us
li
m
o
n
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
565
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Ti
nc
tu
ra
Co
nv
al
la
ri
ae
tit
rat
a
G
ut
ta
e
ca
rd
iac
ae
Na
zw
y
U
Cor
ian
dr
um
sa
ti
vu
m
L.
,
ko
le
nd
ra
si
ew
na
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fruct
us
Cor
iandr
i
Cor
iandr
ifru
ct
us
Co
ri
an
d
er
(an
g.
)
Co
ri
an
dr
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
C
inc
hona
e
co
mp
o
sit
a
Msz
.
Spe
ci
es
st
om
achi
ca
e
Na
zw
y
Cr
at
ae
gu
s
la
e
vi
gat
a
(P
oir
.)
D
C.
,
gł
óg
dw
us
zy
jk
ow
y
Cr
at
ae
gu
s
oxy
ac
an
th
a
L.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Inf
lo
re
sc
enti
a
C
ra
tae
gi
(=
Fl
os
Cr
at
aeg
i,
Fl
os
cu
m
fo
lio
Cr
at
ae
gi
)
C
ra
ta
eg
iin
flo
res
cen
tia
(=
Fl
os
Cr
at
aeg
i,
Fl
os
cu
m
Fo
lio
Cr
at
ae
gi
)
H
awt
h
or
nl
ea
fa
n
d
flo
w
er
(a
n
g.
)
Fe
uille
et
fle
ur
d’a
ub
ép
in
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
Cr
at
ae
gi
tin
ct
ur
a
G
ut
ta
e
ca
rd
iac
ae
G
utta
e
car
di
ac
ae
cu
m
C
o
la
e
ex
tr
ac
tu
m
flu
id
um
Msz
.
S
p
ec
ies
se
da
tivae
Na
zw
y
Cr
at
ae
gu
s
m
on
og
yn
a
Ja
cq
.,
gó
g
jed
n
os
zyjk
o
w
y
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Cr
at
ae
gi
fr
uc
tus
Ha
wth
or
n
be
rri
es
(a
n
g.
)
Bai
e
d’aub
ép
in
e
(f
r.
)
Su
r.
Inf
lo
re
sc
enti
a
C
ra
tae
gi
(=
Fl
os
Cr
at
aeg
i,
Fl
os
cu
m
fo
lio
Cr
at
ae
gi
)
C
ra
ta
eg
iin
flo
res
cen
tia
(=
Fl
os
Cr
at
aeg
i,
Fl
os
cu
m
fo
lio
Cr
at
ae
gi
)
H
awt
h
or
nl
ea
fa
n
d
flo
w
er
(a
n
g.
)
Fe
uille
et
fle
ur
d’a
ub
ép
in
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
Cr
at
ae
gi
tin
ct
ur
a
G
ut
ta
e
ca
rd
iac
ae
G
utta
e
car
di
ac
ae
cu
m
C
o
la
e
ex
tr
ac
tu
m
flu
id
um
Msz
.
S
p
ec
ies
se
da
tivae
Na
zw
y
A
Dat
u
ra s
tr
am
on
iu
m
L.,
bi
el
uń
dz
ię
dz
ie
rzaw
a
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fo
liu
m
S
tramoni
Na
zw
y
E
, U
Dig
it
alis
la
n
ata
L.
,n
apa
rs
tn
ic
a
w
ełn
is
ta
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fo
liu
m
D
ig
ital
is
lanat
ae
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
Di
gi
ta
lis
la
nat
ae
titr
at
a
Na
zw
y
A
Dig
it
alis
p
ur
p
ur
ea
L.
,n
ap
ar
st
n
ica
pu
rp
ur
ow
a
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fo
liu
m
D
ig
ital
is
purpur
ea
e
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
Di
gi
ta
lis
purpur
ea
e
titr
at
a
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Prep.
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
566
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Na
zw
y
El
ym
us
re
pe
ns
(L
.)
G
oul
d,
pe
rz
ci
wy
wł
aś
Agr
opy
ro
n
re
p
e
n
s
(L
.)
P
.
B
eau
v.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
R
hi
zom
a
A
gro
py
ri
(=
Rh
iz
om
a
G
ra
m
in
is
)
A
g
ropy
ri
rh
iz
om
a
G
ra
m
inis
rh
iz
om
a
R
hi
zom
a
Agropyr
i
(=
)
C
ou
ch
gra
ss
rh
iz
om
e
(a
n
g.
)
Rh
izo
m
e
de
ch
ie
n
de
n
t
(f
r.
)
Msz
.
S
p
ec
ies
la
xan
tes
Spe
ci
es
m
et
abol
ic
ae
Spe
ci
es
re
du
ce
nte
s
Na
zw
y
Eq
ui
se
tu
m
a
rv
e
nse
L.
,
skr
zy
p
po
ln
y
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Her
ba
Eq
ui
se
ti
E
qui
se
ti
he
rb
a
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ir
he
um
at
ic
ae
Spe
ci
es
diur
et
ic
ae
Spe
ci
es
re
du
ce
nte
s
Na
zw
y
E,
U
Fo
en
ic
u
lu
m
vu
lg
a
re
Mil
l.
Fo
en
ic
u
lu
m
vu
lg
a
re
Mi
ll
var
.
(M
ill.)
Th
elli
ng
vu
lga
re
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fr
uctus
Fo
en
icu
li
Fo
en
ic
ul
if
ru
ctu
s
Fe
n
n
el
bi
tte
r
(an
g.
)
Fr
ui
t
d
e
fe
n
ouil
am
er
(f
r.
)
Msz
.
S
p
ec
ies
an
tib
ech
ic
ae
Su
r.
O
leum
Fo
eni
cu
li
Fo
en
ic
ul
ia
eth
er
ol
eu
m
(o
le
je
k
ot
rzy
m
yw
an
y
prze
z
de
st
yl
ac
ję
z p
ar
ą
w
o
d
ną
)
ow
oc
ów
Na
zw
y
Fr
an
gu
la
al
n
u
s
Mi
ll.
,
kr
us
zy
na
po
sp
olita
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Cor
te
x
Fr
angu
lae
(=
C
o
rt
ex
R
ham
ni f
rangu
lae)
Frangulae
co
rt
ex
(=
R
ham
ni f
rangu
la
e
cor
te
x)
Fr
an
g
ul
a
bar
k
(an
g.
)
Bo
ur
da
in
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
E
xtra
ct
um
Fr
angul
ae
flui
du
m
E
xtra
ct
um
Fr
angul
ae
si
ccum
Msz
.
Spe
ci
es
ch
ol
ago
gae
S
p
ec
ies
la
xan
tes
Spe
ci
es
re
du
ce
nte
s
Na
zw
y
U
Ge
n
ti
a
na
lu
te
a
L.
,
go
ry
cz
ka
żółta
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
R
adi
x
G
en
tiana
e
G
ent
ianae
ra
di
x
G
en
tia
n
root
(a
n
g.
)
Ra
ci
n
e
de
ge
n
tia
n
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
A
m
ar
a
tin
ct
ur
a
Ti
nc
tu
ra
Ge
nt
iana
e
G
ent
ianae
tin
ct
ur
a
E
xtra
ct
um
G
ent
iana
e
spi
ss
um
Ti
nc
tu
ra
C
inc
hona
e
co
m
pos
itae
Msz
.
Spe
ci
es
dig
es
tiv
ae
Na
zw
y
E
G
ly
cy
rrh
iza
gl
abr
a
L.
,
luk
re
cj
a
ga
dka
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Ra
di
x
G
ly
cyr
rhiz
ae
Gl
yc
yrrh
iz
ae
ra
di
x
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
567
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Pr
ep
.
Eli
xir
G
lyc
yr
rh
iz
ae
(=
El
ix
ir
pe
ct
o
ral
e
Reg
is
D
ani
ae
)
E
xt
ra
ct
um
G
ly
cy
rrh
iz
ae
siccu
m
Msz
.
Spe
ci
es
ex
pe
ct
or
an
te
s
Spe
ci
es
re
du
ce
nte
s
Na
zw
y
He
lich
rys
u
m
a
ren
a
riu
m
(L
.)
Mo
en
ch
,k
oc
an
ki
p
ia
sk
ow
e
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
In
flor
es
ce
nt
ia
H
eli
ch
ry
si
H
eli
ch
ry
si
in
flo
res
ce
nt
ia
(=
Fl
o
s
S
to
ec
hados
ci
tr
in
i)
Msz
.
Spe
ci
es
ch
ol
ago
gae
Na
zw
y
Her
n
ia
ri
a
gla
b
ra
L.
,
poł
on
ic
zn
ik
nagi
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
He
rba
H
ern
ia
ri
ae
**
Na
zw
y
Hu
mu
lu
s
lu
p
u
lu
s
L.
,c
hm
ie
lz
w
yc
za
jn
y
Su
r.
Lupul
istr
ob
ilu
s
Pr
ep
.
G
utta
e
se
da
tiva
e
Msz
.
S
p
ec
ies
se
da
tivae
Su
r.
Lupul
in
um
(=
G
landu
la
e
Lupul
i,
gr
uc
zoł
y
w
osk
ów
w
yd
zie
ln
iczy
ch
ot
ar
te
z
ow
oc
os
ta
n
ó
w
)
Na
zw
y
H
yp
e
ric
um
p
e
rf
ora
tum
L.
,
dziu
raw
ie
c
zw
yc
zaj
n
y
Su
r.
He
rb
a
H
yp
er
ic
i
Hy
p
eric
ih
er
b
a
Hy
p
er
icu
m
(a
n
g.
)
M
ill
ep
er
tu
is
(f
r.
)
Msz
.
S
p
ec
ies
ad
vu
la
nt
es
Na
zw
y
A
In
u
la
h
el
en
iu
m
L.,
om
an
w
iel
ki
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
R
adi
x
Inul
ae
Na
zw
y
Juni
p
e
rus
co
m
m
uni
s
L.,
jal
ow
ie
c
po
sp
olity
Juni
p
e
rus
co
m
m
uni
s
L.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Jun
ip
er
if
ru
ct
us
(=
)
Juni
pe
ri
bac
ca
Jun
ip
er
(a
ng.
)
Bai
e
de
ge
ni
èv
re
(f
r.
)
Pr
ep
.
Li
ni
m
en
tum
sapona
to-c
am
phor
at
um
Su
r.
Juni
pe
ri
ol
eu
m
Na
zw
y
U
La
va
ndu
la
of
fi
ci
na
li
s
L.
,
la
w
en
d
a
le
kar
sk
a
La
va
n
d
ula angu
st
ifo
li
a
Mil
l.
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
La
vandu
lae
flos
La
ve
n
de
r
flowe
r
(a
n
g.
)
Fl
eu
r
de
la
ven
d
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
G
utta
e
se
da
tiva
e
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
568
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Saponi
s
ka
lin
is
pi
ri
tu
s
U
ngue
ntum
le
ni
en
s
Su
r.
La
vandu
lae
ae
th
er
ol
eu
m
Na
zw
y
E,
U
Le
vis
ti
cu
m
o
ff
ic
in
a
le
K
oc
h,
lub
cz
yk
og
ro
dow
y
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Ra
d
ix
Lev
is
tici
Le
vis
tic
ir
ad
ix
Lova
g
e
root
(a
n
g.
)
Ra
cin
e
de
liv
èch
e
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
diur
et
ic
ae
Na
zw
y
E,
U
Li
nu
m
u
si
ta
ti
ss
im
um
L.
,
len
zw
yc
za
jn
y
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Se
m
en
Li
ni
Li
ni
semen
Li
n
se
ed
(a
ng.
)
Gra
in
e
de
lin
(f
r.
)
Pr
ep
.
Sapo
ka
linus
Msz
.
S
p
ec
ies
la
xan
tes
Su
r.
O
leu
m
Lin
i
Li
ni
ol
eu
m
(tło
cz
on
y
na
zi
m
n
o
z
na
si
on
)
Pr
ep
.
Sapo
ka
linus
Na
zw
y
Lobe
li
a
in
fl
at
a
L.
,
st
ro
ic
zk
a
ro
zdę
ta
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
He
rb
a
Lo
be
lia
e
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
Lob
el
ia
e
Na
zw
y
Ly
copod
ium
clav
at
u
m
L.
,
w
id
ła
k
goź
dzis
ty
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
Ly
copo
di
um
(za
ro
dn
ik
i
zebr
an
e
w
po
czą
tk
ow
ym
ok
re
si
e
żół
kn
ię
ci
a
kł
os
ów
)
Na
zw
y
E,
U
Ori
ga
num
m
ajo
rana
L.
,
lebi
od
ka
m
aje
ra
n
ek
Ma
jo
ra
na
ho
rt
e
nsi
s
Mo
en
ch,
m
aj
er
ane
k
og
ro
do
w
y
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Maj
or
ana
e
he
rba
Pr
ep
.
Maj
or
ana
e
ungu
en
tu
m
Na
zw
y
M
Wal
lr
.,
a
lva
n
e
gl
ecta
śla
z
za
nie
db
an
y
M
a
lva
n
e
gl
ecta
Wal
lr.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Mal
va
e
fo
liu
m
Ma
llo
wf
lo
w
er
(a
n
g.
)
Fle
ur
de
m
auv
e
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ib
ec
hi
ca
e
Na
zw
y
Ma
lva
sy
lv
es
tr
is
W
al
lr.
,śla
z
dz
iki
M
alva
sy
lv
es
tr
is
Wa
llr
.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Mal
va
e
fo
liu
m
Ma
llo
wf
lo
w
er
(a
n
g.
)
Fle
ur
de
m
auv
e
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ib
ec
hi
ca
e
Na
zw
y
Me
li
lo
tu
s
a
lt
iss
im
u
s
Thui
ll.
,n
os
trz
yk
w
yn
iosł
y
Su
r.
H
er
b
a
M
el
ilo
ti
Me
lil
ot
ihe
rba
Pr
ep
.
Em
pla
st
ru
m
M
el
ilo
ti
M
el
ilo
ti
em
pl
as
tr
um
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
Prep.
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
569
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Msz
.
S
p
ec
ies
ad
vu
la
nt
es
Spe
ci
es
ant
ip
yret
ic
ae
Na
zw
y
Me
li
lo
u
s
of
fic
in
al
is
(L
.)
P
all
.,
n
os
tr
zy
k
żółty
Su
r.
H
er
b
a
M
el
ilo
ti
Me
lil
ot
ihe
rba
Pr
ep
.
Em
pla
st
ru
m
M
el
ilo
ti
M
el
ilo
ti
em
pl
as
tr
um
Msz
.
S
p
ec
ies
ad
vu
la
nt
es
Spe
ci
es
ant
ip
yret
ic
ae
Na
zw
y
E,
U
Melis
sa
offi
ci
na
li
s
L.
,
m
el
is
a
le
kar
sk
a
M
e
li
ss
a
offi
ci
n
ali
s
L.
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Me
lis
sae
fo
liu
m
Me
lis
sa
le
af
(a
ng.
)
M
él
isse
(f
r.
)
Pr
ep
.
G
utta
e
se
da
tiva
e
Msz
.
S
p
ec
ies
se
da
tivae
Spe
ci
es
ex
pe
ct
or
an
te
s
Na
zw
y
E,
U
Me
n
th
a x
ci
tr
ata
Ehrh.
su
bs
p.
citr
at
a
,mięt
a
p
ie
pr
zo
w
a
M
e
nt
h
a
pi
pe
ri
ta
(L
.)
H
uds
.
va
r.
off
ic
in
al
is
So
le
fo
r.
rub
e
sce
ns
C
amus
Me
nt
ha
pi
pe
ri
ta
(L
.)
H
uds
.
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Me
nt
hae
pi
pe
ri
tae
ae
th
erol
eu
m
(o
tr
zy
m
yw
an
y
pr
ze
z
de
st
yl
ac
ję
z p
ar
ą
w
o
d
ną
)
zi
el
a
Pe
ppe
rm
in
t
oi
l(a
n
g.
)
H
ui
le
essen
tiel
le
de
m
ent
h
e
po
iv
ré
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
G
ar
garism
a
p
roph
yl
ac
tic
um
Me
nt
hae
pi
pe
rit
ae
tin
ct
ur
a
Su
r.
Fo
liu
m
Men
th
ae
piper
ita
e
Me
nt
hae
pi
pe
ri
tae
fo
lium
Pe
ppe
rm
in
t
le
af
(a
n
g.
)
Fe
uille
de
me
n
th
e
p
oiv
ré
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
M
ent
hae
pi
pe
ri
ta
e
Me
nt
hae
pi
pe
rit
ae
tin
ct
ur
a
Msz
.
Spe
ci
es
ant
id
ia
rrhoic
ae
Spe
ci
es
ch
ol
ago
gae
Spe
ci
es
ex
pe
ct
or
an
te
s
S
p
ec
ies
se
da
tivae
Spe
ci
es
st
om
achi
ca
e
Su
r.
O
le
um
Men
th
ae
pi
pe
ri
ta
e
(o
tr
zy
m
yw
an
y
pr
ze
z
de
st
yl
ac
ję
z p
ar
ą
w
o
d
ną
)
liści
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n.
w
P
ol
sc
e
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
570
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Na
zw
y
Men
yan
th
es
tr
ifo
liata
L.
,
bobr
ek
tr
ój
lis
tk
ow
y
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Fo
liu
m
M
en
ya
nh
id
is
Me
ny
ant
hi
di
s
fo
liu
m
B
og
b
ean
le
af
(a
ng.
)
Mé
n
ya
nt
h
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
amar
a
A
m
ar
a
tin
ct
ur
a
Ti
nc
tu
ra
R
he
ic
o
m
posi
ta
Msz
.
Spe
ci
es
st
om
achi
ca
e
Na
zw
y
My
roxy
lon
ba
ls
am
um
(L
.)
H
arm
s
va
r.
pe
re
ir
ae
Ro
yl
e,
ma
zi
zia
rn
sk
i
pe
ru
w
iań
—
Su
r.
B
al
sam
um
pe
ru
vi
anum
(ba
ls
a
m
w
yci
ek
aj
ąc
y
p
o
m
ech
an
ic
zn
ym
lu
b
te
rm
ic
zn
ym
us
zko
dze
n
iu
ko
ry
pn
ia
)
Na
zw
y
A
O
e
n
o
th
e
ra
par
ado
xa
H
udz
io
k,
w
ie
si
ołe
k
dziw
n
y
(p
at
rz
też
ta
b.
II)
O
e
n
o
th
e
ra
par
ado
xa
H
udz
io
k
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
O
enot
he
ra
e
ole
um
vi
rg
inum
(o
le
jw
ie
si
oł
kow
y
dz
ie
w
ic
zy
,
tło
cz
on
y
z
na
si
on
)
Na
zw
y
O
n
onis
spinos
a
L.
,
w
ilży
na
ci
ern
is
ta
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
R
adi
x
O
noni
di
s
Na
zw
y
E,
U
Pa
p
aver
so
mn
if
er
um
L.
,m
ak
le
ka
rs
ki
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
O
p
iu
m
cr
udum
(s
ok
m
leczn
y
ot
rz
ym
yw
an
y
pr
ze
z
na
cię
ci
e
ni
ed
oj
rzały
ch
ow
oc
ów
(m
ak
ów
ek
);
Laudanum
,
Me
co
nin
um
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
Op
ii
si
mple
x
Na
zw
y
E,
U
Ph
as
e
o
lu
s
vu
lgaris
L.,
fa
so
la
zw
yc
zaj
na
P
h
as
e
o
lu
s
vu
lgar
is
L.
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
P
haseol
iper
ic
ar
pium
(=
Fruc
tu
s
P
hase
ol
is
in
e
semin
e
)
Msz
.
Spe
ci
es
m
et
abol
ic
ae
Spe
ci
es
diur
et
ic
ae
Na
zw
y
E,
U
Pi
m
p
in
e
ll
a
an
is
um
L.,
bi
ed
rz
en
ie
c
an
yż
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Fr
uctus
An
is
i
An
is
if
ru
ctu
s
An
isse
d
(an
g.
)
Fr
ui
t
d
’a
n
is
(f
r.
)
(w
klim
ac
ie
Po
ls
ki
tr
ud
n
e)
Msz
.
Spe
ci
es
ex
pe
ct
or
an
te
s
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n.
w
P
ol
sc
e
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
571
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Su
r.
O
leum
An
is
i
An
is
ia
eth
er
ol
eu
m
(otrzymywany przez destylację
An
is
e
oi
l(a
ng
.)
Hu
ile
esssen
ill
e
d’
an
is
(f
r.
)
Pr
ep
.
A
m
m
oni
anisa
tu
s
sp
ir
itu
s
Na
zw
y
Pin
u
s
sy
lv
es
tr
is
L.
,
so
sn
a
zw
yc
zaj
n
a
(p
or
.
też
ta
b.
II
)
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
O
le
um
Te
re
bi
nthin
ae
(o
tr
zy
m
yw
an
a
pr
ze
z
de
st
yl
ac
ję
)
ba
ls
am
u
Na
zw
y
Pl
an
tago l
an
ce
ol
at
a
L.,
ba
bk
a
lan
cet
ow
at
a
P
la
n
tago
la
n
ce
ol
at
a
L.
St
an
n
at
ur
al
n
y
i
up
ra
wy
zi
el
ar
sk
ie
Su
r.
P
la
nt
ag
in
is
la
nceo
la
ta
e
fo
liu
m
Msz
.
S
p
ec
ies
an
tib
ech
ic
ae
Spe
ci
es
diur
et
ic
ae
Na
zw
y
Pl
an
tago ov
at
a
Fo
ks
al,
ba
bk
a
jaj
ow
ata
P
la
n
tago
ov
at
a
Fo
ks
al
( =
P
.
ispa
gh
ula
R
ox
bur
g)
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
P
lat
agi
ni
s
ov
at
ae
se
m
en
Na
zw
y
Pl
an
tago psyl
li
um
L.,
ba
bk
a
p
es
zn
ik
P
la
n
tago
ps
yl
li
um
L.
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
P
sylli
is
em
en
Ps
ylliu
m
se
ed
(a
n
g.
)
Gr
ai
n
e
de
ps
ylliu
m
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
id
ia
rrhoic
ae
Na
zw
y
Pl
an
tago arenar
ia
Wal
d
st.
et
K
it.,
ba
bk
a
pi
as
ko
w
a
Pla
n
ta
g
o
in
d
ica
L.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
P
sylli
is
em
en
Ps
ylliu
m
se
ed
(a
n
g.
)
Gr
ai
n
e
de
ps
ylliu
m
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
id
ia
rrhoic
ae
Na
zw
y
Pol
ygon
um
av
ic
ul
ar
e
L.
,
rde
st
p
ta
si
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
H
er
b
a
P
ol
ygon
ia
vi
cu
laris
P
o
ly
gon
i a
vi
cu
la
ris h
er
ba
Na
zw
y
Pol
ygon
um
bi
stor
ta
L.,
rd
es
t
węż
ow
ni
k
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
Rh
iz
o
m
a
B
is
to
rt
ae
Na
zw
y
Pol
ygon
um
h
ydr
op
ip
e
r
L.,
rd
es
t
os
tr
og
or
zk
i
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
H
er
b
a
P
ol
ygon
ih
yd
ro
pipe
ri
s
Pr
ep
.
Ex
tr
ac
tu
m
P
ol
ygo
nii
hy
dr
opi
pe
ri
s
flu
idum
Na
zw
y
Popu
lu
s
ni
g
ra
L.,
to
p
ol
a
czar
n
a
Po
p
ulu
s
nig
ra
L.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
P
opul
if
ol
iu
m
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ir
he
um
at
ic
ae
Su
r.
P
opul
ig
em
m
a
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ir
he
um
at
ic
ae
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n.
w
P
ol
sc
e
z parą wodną
)
owoców
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
572
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Na
zw
y
Po
te
n
ti
lla
er
ec
ta
(L
.)
H
am
pe
,
pi
ę
cio
rn
ik
ku
rze
zie
le
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Rh
iz
o
m
a
Tor
m
en
til
la
e
To
rm
enti
lla
e r
hi
zo
m
a
Tor
m
en
til
(a
ng
.)
To
rm
en
til
le
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
id
ia
rrhoic
ae
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
To
rm
en
til
la
e
.
E
xt
rac
tu
m
To
rm
ent
ill
ae
siccu
m
To
rment
ill
ae
ungu
en
tu
m
co
m
pos
itum
Na
zw
y
Pr
imu
la
ver
is
L.,
pi
er
wi
os
n
ek
le
kar
sk
i
P
ri
m
ul
a
offi
ci
n
al
is
(L
.)
H
ill
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
R
adi
x
P
rimu
la
e
Na
zw
y
Pr
imu
a
elat
io
r
(L
.)
H
ill
,
pi
er
w
io
sn
ek
wy
n
io
sł
y
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
R
adi
x
P
rimu
la
e
Na
zw
y
Q
u
er
cu
s
lu
si
ta
n
ic
a
Lam.
(=
Q
u.
infe
ct
o
ri
a
O
liv
ie
r)
,
dąb
ga
la
so
wy
—
Su
r.
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
G
al
la
e
Na
zw
y
Q
u
rcus
robu
r
L.
,
dą
b
sz
yp
uł
kow
y
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
C
o
rt
ex
Qu
er
cu
s
Q
uer
cu
s
cor
te
x
Pr
ep
.
Spe
ci
es
ad
gargar
is
m
a
Msz
.
S
p
ec
ies
ad
vu
la
nt
es
Na
zw
y
Q
u
er
cu
s
p
et
ra
ea
(Mat
t.)
Li
eb
l.,
dąb
ł
be
zs
zy
pu
kowy
Que
rc
u
s
se
ssi
li
s
Eh
rh
.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
C
o
rt
ex
Qu
er
cu
s
Q
uer
cu
s
cor
te
x
Msz
.
Spe
ci
es
ad
gargar
is
m
a
S
p
ec
ies
ad
vu
la
nt
es
Na
zw
y
U
pal
m
at
u
m
Rhe
um
L.
,
rz
ew
ień
dło
n
ia
st
y
Rhe
um
sect
.
L.
p
alma
tu
m
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Ra
di
x
R
he
i
(=
Rh
iz
o
m
a
R
he
i
)
R
hei
ra
di
x
Rh
ub
ar
b
(an
g.
)
Rh
ub
ar
be
(f
r.
)
Pr
ep
.
Sapo
m
edi
catu
s
O
leum
cam
ph
or
atum
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Galla
Andricus
(narośl z wybujałej tkanki
merystematycznej
powstała po
złożeniu w nim jaj przez
galasownika
sp.)
pąka
liściowego
Oa
k
ba
rk
(an
g.
)
É
co
rc
e
d
e
ch
ene
(f
r.
)
^
Oa
k
ba
rk
(an
g.
)
É
co
rc
e
d
e
ch
ene
(f
r.
)
^
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
573
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Ex
tr
ac
tu
m
Rhe
is
ic
cu
m
Ti
nc
tu
ra
R
he
ic
o
m
posi
ta
R
he
ir
ad
ic
is
tabul
et
ta
e
Msz
.
S
p
ec
ies
la
xan
tes
Spe
ci
es
m
et
abol
ic
ae
Spe
ci
es
st
om
achi
ca
e
Na
zw
y
E,
U
Ric
in
u
s
co
m
m
u
ni
s
L.,
rą
cz
ni
k
zw
yc
zaj
ny
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
O
leum
Ri
ci
ni
(o
le
jt
ło
cz
on
y
z
na
si
on
)
Na
zw
y
Ro
sm
a
ri
nus
of
fi
ci
na
li
s
L.,
ro
zm
ar
yn
le
ka
rs
ki
Ros
mar
in
u
s
sp
.
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
R
osm
ari
ni
ae
th
er
o
le
um
(m
on
ogr
.
w
FP
II
)
Pr
ep
.
Spi
ri
tu
s
sapon
at
o-
camphor
at
us
Na
zw
y
Rub
us
id
ae
us
L.
,
m
al
in
a
w
ła
śc
iw
a
Su
r.
Fruct
us
R
ubi
id
ae
i
(m
on
og
r.
w
FP
III)
Pr
ep
.
Si
rupus
R
ub
ii
dae
i
Na
zw
y
S
a
lix
a
lb
a
L.
,
w
ie
rz
ba
biał
a
(p
or
.
te
ż
ta
b.
II)
S
a
lix
a
lb
a
L.
Willo
wb
ar
k
(a
n
g.
)
É
co
rc
e
d
e
saule
(f
r.
)
S
tan
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Sal
ic
is
cort
ex
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ip
yret
ic
ae
Spe
ci
es
ant
ir
he
um
at
ic
aa
e
Na
zw
y
Sa
lv
ia
o
ffi
ci
na
li
s
L.
,
sz
ałw
ia
le
ka
rska
up
raw
y
zie
la
rs
kie
Su
r.
Fo
liu
m
S
al
via
e
Sal
vi
ae
fo
lium
Sa
ge
le
af
(a
ng,
)
fe
uille
de
sa
ug
e
off
ic
in
al
e
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ad
gargar
is
m
a
Spe
ci
es
ant
id
ia
rrhoic
ae
Na
zw
y
Sa
m
b
uc
us
ni
g
ra
L.,
dz
ik
ib
ez
cz
ar
n
y
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Fl
os
Sambu
ci
Sam
buc
if
lo
s
El
d
er
flo
wer
(a
n
g.
)
Fle
ur
de
su
re
au
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ip
yret
ic
ae
Su
r.
Fruct
us
Samb
uc
i
Na
zw
y
S
a
pon
ar
ia
offi
ci
n
ali
s
L.
,m
yd
ln
ic
al
ek
ar
sk
a
St
an
na
tu
ra
ln
y
i
Su
r.
R
adi
x
Saponar
ia
e
Saponar
ia
e
ra
d
ix
upra
wy
zi
el
ar
sk
ie
Pr
ep
.
Ti
nc
tu
ra
Sa
ponar
ia
e
Msz
.
Spe
ci
es
ex
pe
ct
or
an
te
s
PL
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
FPI
V
FP
V
F
P VI
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n.
w
P
ol
sc
e
Stan naturalny
i uprawy zielarskie
Pr
ep
.
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
574
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
PL
FPI
V
FPV
FP VI
Na
zw
y
E,
U
So
la
num
tube
ro
su
m
L.
,
zi
emn
ia
k
Su
r.
Am
yl
um
S
ola
ni
(skr
ob
ia
z
bu
lw
)
Na
zw
y
S
o
li
dag
o
vi
rgau
re
a
L.
,
na
wł
oć
po
sp
olita
S
o
li
dag
o
vi
rgau
re
a
L.
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
V
ir
gaureae
herba
(=
Sol
idag
inis
vi
rg
aur
ea
e
he
rba
)
Go
lde
nr
od
(a
ng.
)
So
lida
ge
(f
r.
)
Msz
.
Spe
ci
es
diur
et
ic
ae
Na
zw
y
St
ry
chno
s
nux
-v
o
m
ic
a
L.
,
ku
lc
zy
ba
w
ro
n
ie
ok
o
—
Su
r.
Se
m
en
Str
yc
hn
i
(=
N
ux
vo
m
ica
)
Pr
ep
.
Ext
ra
ct
um
S
tr
yc
hn
is
iccum
Na
zw
y
Sy
m
p
hy
tu
m
o
ff
ic
in
a
le
L.
,
ży
w
okost
le
ka
rs
ki
Su
r.
R
adi
x
S
ym
ph
yt
i
Na
zw
y
Th
eob
ro
ma
ca
cao
L.
,
ka
ka
owi
ec
w
łaś
ci
w
y
—
Su
r.
O
leum
C
ac
ao
(o
le
j
w
ytł
oc
zo
ny
na
ci
ep
ło
z
jąde
r
n
a
si
e
nny
c
h
)
Na
zw
y
Th
ymu
s
vu
lga
ri
s
L.
,
m
ac
ie
rz
an
ka
ty
mia
n
ek
(=
ty
mia
n
ek
)
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
He
rb
a
Th
ymi
Th
ym
ih
er
b
a
Th
ym
e
(an
g.
)
Th
ym
(f
r.
)
Pr
ep
.
Extr
ac
tu
m
Th
ym
ifl
uid
um
Th
ym
is
ir
upus
compos
itus
Msz
.
Spe
ci
es
ad
gargar
is
m
a
Spe
ci
es
ant
ib
ec
hi
ca
e
Spe
ci
es
ex
pe
ct
or
an
te
s
Su
r.
O
leum
Th
ym
i
Th
ym
e
oli
(a
n
g.
)
H
ui
le
essen
tiel
le
de
th
ym
(f
r.
)
Pr
ep
.
Spi
ri
tu
s
sapon
at
o-
ca
m
phor
at
us
Msz
.
Spe
ci
es
ad
gargar
is
m
a
Spe
ci
es
ant
ib
ec
hi
ca
e
Spe
ci
es
ex
pe
ct
or
an
te
s
Na
zw
y
Til
ia
cor
da
ta
Mil
le
r,
lip
a
dr
ob
n
olis
tn
a
Lime
flo
we
r
(a
n
g.
)
Fle
ur
de
til
le
ul
(f
r.
)
S
tan
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
In
flor
es
ce
nt
ia
Ti
lia
e
Tilia
e
in
flo
re
scen
tia
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ip
yret
ic
ae
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Uprawy zielarskie
St
an
na
tu
ra
ln
y
Thym
ia
et
he
ro
leu
m
(o
tr
zy
m
yw
an
y
pr
ze
z
de
st
ylac
ję
z
pa
rą
w
o
d
ną
kw
itną
ceg
o
)
zie
la
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
575
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Na
zw
y
Til
ia
p
la
ty
p
hyl
lo
s
Sco
p.
,
lip
a
sz
er
ok
ol
is
tn
a
Lime
flo
we
r
(a
n
g.
)
Fle
ur
de
ti
lle
ul
(f
r.
)
S
tan
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
In
flor
es
ce
nt
ia
Ti
lia
e
Tilia
e
in
flo
re
scen
tia
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ip
yret
ic
ae
Na
zw
y
E
Tr
igo
n
ella
fo
en
u
m
-g
ra
ecu
m
L.
,
ko
zie
ra
dk
a
po
sp
olita
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
S
em
en
Fo
en
ug
ra
ec
i
Na
zw
y
Tr
it
icu
m
ae
st
iv
u
m
Lam
.,
p
sz
en
ica
zw
yc
zaj
na
Tr
it
icu
m
vu
lga
re
Vi
ll.
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Am
yl
um
Tr
itic
i
Tr
itic
ia
m
yl
um
(sk
ro
bi
a
z
zia
rn
ia
kó
w
)
Pr
ep
.
G
ly
ce
rol
iu
ngue
ntum
Zi
nc
io
xyd
iet
am
m
o
ni
i
bi
tu
m
inos
ul
fona
tu
s
pas
ta
Zinci
oxid
ip
as
ta
Zi
nc
is
al
ic
yla
tis
un
ge
nt
um
Na
zw
y
T
u
ss
il
ago
far
far
a
L.
,
po
db
iał
po
sp
olity
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
Folium
Fa
rfar
ae
Na
zw
y
Urt
ic
a
d
io
ic
a
L.
,
zw
yc
zaj
n
a
p
ok
rzy
w
a
Urt
ic
a
d
io
ic
a
L.
St
an
na
tu
ra
ln
y
iu
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
U
rtica
e
fo
liu
m
Msz
.
Spe
ci
es
ant
ir
he
um
at
ic
ae
Spe
ci
es
m
et
abol
ic
ae
Na
zw
y
Va
cc
in
iu
m
m
yr
ti
ll
u
s
L.
,
bor
ówk
a
cz
ar
n
a
S
tan
na
tu
raln
y
Su
r.
Fr
uc
tu
s
M
yr
ty
lli
Na
zw
y
V
a
ccin
iu
m
vit
is
-i
da
e
a
L.,
bo
ró
w
ka
br
us
zn
ica
St
an
na
tu
ra
ln
y
Su
r.
Fo
liu
m
V
itis
id
ae
ae
Vi
tis
id
aea
e
fo
liu
m
Na
zw
y
V
ale
ri
an
a
offi
ci
n
a
li
s
L.
,
ko
zek
le
ka
rski
U
pr
aw
y
zie
la
rs
ki
e
Su
r.
Ra
d
ix
V
aler
ia
na
e
V
al
er
iana
e ra
di
x
Va
le
ri
an
root
(an
g
.)
R
ac
ine
d
e
va
lé
ri
an
e
(f
r.
)
Pr
ep
.
G
ut
ta
e
ca
rd
iac
ae
G
utta
e
car
d
ia
ca
e
cu
m
col
ae
ex
tr
ac
tum
fluid
um
G
utta
e
se
d
at
iva
e
Ti
nc
tu
ra
Va
le
ri
an
ae
V
al
er
iana
e
ti
nct
ur
a
Ti
nc
tu
ra
V
al
er
iana
e
ae
the
re
a
Msz
.
S
p
ec
ies
se
d
ati
vae
Na
zw
y
V
iol
a
a
rv
e
n
si
s
Mur
ra
y,
fio
łe
k
pol
n
y
V
iol
a
a
rv
e
n
si
s
Mur
ra
y
Su
r.
V
iol
ae
tr
ic
ol
or
is
he
rb
a
**
*
Msz
.
Spe
ci
es
m
et
abol
ic
ae
Na
zw
y
V
iol
a
tr
ic
ol
o
r
L.
,
fiołe
k
tró
jb
ar
w
n
y
V
iol
a
tr
ic
ol
o
r
L.
Su
r.
V
iol
ae
tr
ic
ol
or
is
he
rb
a
Msz
.
Spe
ci
es
m
et
abol
ic
ae
P
L
FP
IV
FP
V
F
P VI
O
bow
iązują
ca n
az
w
a n
au
ko
w
a
In
n
e
n
azw
y
sur
ow
ców
wFP
V
I
Źró
dł
o
su
ro
w
ca
le
cz
n
.
w
P
ol
sc
e
Stan naturalny
i uprawy
zielarskie
Tabela I.
Ciąg dalszy
Table I.
Continaution
576
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Obowiązują
ca nazwa naukowa
FP IV
FP V
FP VI
Inne nazwy sur.
w FP VI
Pozyskiwanie
w Polsce
Nazwy
Acacia
Miller, akacja (różne afrykańskie gat., głównie
(L.) Willd., akacja senegalska)
A.senegal
—
Sur.
Gummi arabicum
(stwardniała
wydzielina wyciekająca z naciętych pni
i gałęzi)
Nazwy
Astragalus
L., traganek (różne gat., głównie
Lab., traganek gumodajny)
A. gummifer
—
Sur.
Tragacantha
(=
Gummi Tragacantha)
Skrzepła wydzielina wyciekająca
z
nacięć i pęknięć pni)
Nazwy
Cola
Schott et Endlicher, kola (różne gat., głównie
Schuman,
Palisot de Beauvois i
Cornus)
C. vera
C. acuminata
C. ballayi
—
Sur.
Embryo Colae
(=
Semen Colae)
Colae embryo
(nasiona pozbawione łupiny)
Extractum Colae fluidum
Colae extractum fluidum
Extractum
Colae siccum
Prep.
Guttae cardiacae cum
Colae extractum fluidum
Nazwy
—
Sur.
Oleum Eucalypti
Eucalyptus oil
(ang.)
Huile esentielle
d’eucalyptus
(fr.)
Prep.
Gargarisma
prophylacticum
Nazwy
Gossypium
L., bawełna, (różne gat., głównie
L., bawełna drzewiasta,
L., b. indyjska,
L., b. kosmata oraz
Lamarck,
b. egipska — wszystkie w licznych odmianach — (patrz [10])
G. arboreum
G. herbaceum
G. hirsutum
G. vitifolium
—
Sur.
Nazwy
Oenothera biennis
Oenothera biennis
Oenothera
L. s. str.,
wiesiołek dwuletni (i inne pospolite krajowe gat.
L.)
Oenothera biennis
L. i inne
gat.
Oenothera
L.
Stan naturalny
i uprawy
zielarskie
Sur.
Oenotherae oleum virginum
(olej wiesiołkowy
dziewiczy, tłoczony
z
nasion
)
PL
Gossypium depurativum
(odtłuszczone i wybielone włoski
)
nasion
Eucalypti aetheroleum
(otrzymywany przez destylację
z parą wodną świeżych
i ulistnionych
)
liści
gałązek
Eucalyptus
L’Heritier de Brutelle (różne gat., Głównie
Labillardière, eukaliptus gałkowy)
E. globulus
^
Tabela
II.
Rodzaje
leczniczych
roślin
naczyniowych
w
Farmakopei
Polskiej
IV,
V
i
VI.
Surowce
pozyskiwane
z
więcej
niż
jednego
gatunku
rośliny
w
danym
rodzaju
(objaśnienia
w
tekście).
Skróty
i
symbole:
gat.
—
gatunek;
pozostałe
jak
w
tabeli
I
Table II.
Medical
vascular
plants
listed
in
Pharmacopeia
of
Poland
No.
4,
5
and
6
577
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Tabela 2, strona 1
(po korekcie)
Nazwy
Pinus
L., sosna (różne gat., w Polsce
P. sylvestris
L, sosna zwyczajna)
Stan naturalny
Sur.
Colophonium
(kalafonia — jest to
żywica
zatrzymana z balsamami przez
oddestylowanie olejku)
(P. sylvestris
)
Prep.
Meliloti emplastrum
Nazwy
Rosa
L., róża (różne pospolite gat. krajowe, głównie
R. canina
L, róża dzika)
Stan naturalny
Sur.
Fructus Rosae
(=
Fructus Cynosbati,
Hypanthium
Rosae)
Nazwy
Rubus
L., jeżyna (różne pospolite gat. krajowe,
głównie
R. plicatus
W. et N., jeżyna fałdowana)
Stan naturalny
Sur.
Rubi fruticosi folium
Msz.
Species antidiarrhoicae
Nazwy
Salix
L., wierzba (różne pospolite gat. krajowe,
głównie
S.
purpurea
L., wierzba purpurowa)
Willowbark
(ang.)
É
corce
de
saule
(fr.)
—
Sur.
Salicis cortex
Msz.
Species antipyreticae
Species antirheumaticaae
Nazwy
Taraxacum
Wigg.
sect.
Taraxacum
, mniszek,
różne gat. krajowe objęte dawną nazwą
T. officinale
Weber
Taraxacum officinale
Weber
Stan naturalny
i Uprawy
zielarskie
Sur.
Taraxaci radix cum herba
Taraxaci herba
Msz.
Species antirheumaticae
Species diureticae
Species reducentes
Sur.
Radix Taraxaci
Taraxaci radix cum herba
Taraxaci radix
Msz.
Species antirheumaticae
Species cholagogae
Species diureticae
Species reducentes
PL
Obowiązują
ca nazwa naukowa
FP IV
FP V
FP VI
Inne nazwy sur.
w FP VI
Pozyskiwanie
w Polsce
Rubus fruticosus
L.
Salix purpurea
L. i inne gat.
krajowe
Salix purpurea
L.
Tabela II.
Ciąg dalszy
Table II.
Continaution
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Substancje lecznicze w roślinach, egzamin
Związki występujące w roślinach, Farmacja, Farmakognozja, Farmakognozja
Rośliny naczyniowe, Studia, Biologia
roślinki, FARMACJA, Farmakognozja
05 Wlasciwosci lecznicze roslin Nieznany (2)
Koci Pazur lecznicza roslina
RUS Wasiliew A W Połoz T P Lecznicze rośliny Rosji niewyczerpane źródło wysokowydajnych preparatów
ZIELNIK ROŚLIN NACZYNIOWYCH instrukcja
Charakterystyka ważniejszych surowców leczniczych roślin dziko rosnących
Lista Roslin Leczniczych, Farmacja, Farmakognozja
Mak lekarski opium, 1. ROLNICTWO, Rośliny lecznicze
Ruszczyk kolczasty, 1. ROLNICTWO, Rośliny lecznicze
Rośliny lecznicze w kosmetykach
więcej podobnych podstron