08.12.2007r.

Temat: Rośliny naczyniowe

UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI

WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ I ŚRODOWISKA

KIERUNEK INŻYNIERIA ŚRODOWISKA --> [Author:p]

1. Rośliny naczyniowe (Tracheobionta) - podkrólestwo roślin lądowych, u których wykształciła się tkanka przewodząca wodę, tzw. tkanka naczyniowa. Tradycyjnie zaliczano do tej grupy paprotniki i rośliny nasienne. Najnowsze badania wykazały, że podział jest sztuczny, ponieważ grupy te nie są monofiletyczne, a w takim razie nie jest to takson w randze podkrólestwa, ale jedynie polifiletyczna grupa roślin wyróżnianych na podstawie podobieństw morfologicznych.

2. Systematyka

• Gromada: ryniofity (Rhyniophyta) (rośliny kopalne)

• Gromada: trymerofity (Trimerophyta, Trimerophytophyta) (rośliny kopalne)

• Gromada: zosterofilofity, zosterofyle (Zosterophyllophyta) (rośliny kopalne)

• Gromada: kladoksylony (Cladoxylophyta) (rośliny kopalne)

• Gromada: psyloty (Psilotophyta)

• Gromada: paprotniki (Polypodiophyta Cronquist, Filicinophyta, Pteridophyta)

• Podgromada: Polypodiophytina Reveal

• Klasa: paprocie (Polypodiopsida Cronquist, Pteridopsida)

• Klasa: nasięźrzałowe (Ophioglossopsida Thomé)

• Gromada: skrzypy (Equisetophyta B. Boivin, Sphenophyta)

• Podgromada: Equisetophytina Reveal, Sphenophytina

• Klasa: skrzypowe (Equisetopsida C. Agardh, Sphenopsida)

• Gromada: widłaki, widłakowe (Lycopodiophyta D.H. Scott, Lycophyta)

• Podgromada: Lycopodiophytina Tippo ex Reveal

• Klasa: widłaki jednozarodnikowe, widłaki właściwe, widłakowe właściwe (Lycopodiopsida Bartl., Lycopsida)

• Klasa: widłaki różnozarodnikowe (Isoёtopsida J.H. Schaffn.)

• Klasa: widliczki (Selaginellopsida)

• Nadgromada: rośliny nasienne (Spermatophyta, Anthophyta)

• Gromada: paprocie nasienne (Pteridospermatophyta) (rośliny kopalne)

• Gromada: pranagozalążkowe (Progymnospermophyta) (rośliny kopalne)

• Gromada: nagonasienne (Pinophyta, Coniferophyta)

• Podgromada: Cycadophytina Cronquist

• Klasa: sagowcowe (Cycadopsida Brongn.)

• Podgromada: Ginkgoophytina Cronquist

• Klasa: miłorzębowe (Ginkgoopsida Engl.)

• Podgromada: Gnetophytina Cronquist

• Klasa: gniotowe (Gnetopsida Thomé)

• Podgromada: Pinophytina Cronquist

• Klasa: iglaste (Pinopsida)

• Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta, Angiospermophyta)

• Podgromada: Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal

• Klasa: Liliopsida Brongn. (jednoliścienne)

• Klasa: Magnoliopsida Brongn. (dawne dwuliścienne)

• Klasa: Piperopsida Bartl. (dawne dwuliścienne)

• Klasa: Ranunculopsida Brongn. (dawne dwuliścienne)

• Klasa: Rosopsida Batsch (dawne dwuliścienne)

3. Makrofity (makrofitobentos) - (gr. makros + phytón - długi, wielki + roślina) zakorzenione wodne rośliny kwiatowe i duże glony (u nas gł. ramienice) występujące w środowisku wodnym.

Należą tu:

zasiedlające ekoton wodno-lądowy

• amfifity - rośliny ziemnowodne, występujące w strefie wahań poziomu wody, np. ponikło igłowate (Eleocharis acicularis),

• helofity - rośliny wynurzone, tworzące przybrzeżne szuwary, np.: trzcina pospolita (Phragmites australis), pałka szerokolistna (Typha latifolia), oczeret jeziorny (Scirpus lacustris), tatarak (Acorus calamus), manna mielec (Glyceria maxima)

całkowicie wodne

• pleustofity - rośliny unoszące się na powierzchni wody lub w toni wodnej, niezakotwiczone (także oderwane od dna), budujące pleuston

• lemnidy (akropleustofity) - rośliny swobodnie pływające po powierzchni wody, np. rzęsa drobna (Lemna minor), wolffia bezkorzeniowa (Wolffia arrhiza), żabiściek pływający (Hydrocharis morsus-ranae), salwinia pływająca (Salvinia natans). Niektórzy dodatkowo wyróżniają wśród nich wolffieidy i hydrocharidy.

• ceratofyllidy - rośliny podwodne unoszące się swobodnie w toni wodnej (mezopleustofity), czasami przytwierdzone do podłoża wyrostkami pędów, zredukowanymi korzeniami lub chwytnikami (bentopleustofity), np. rogatek sztywny (Ceratophyllum demersum), rzęsa trójrowkowa (Lemna trisulca), pływacz (Utricularia sp.), czasem zaliczane bywają do elodeidów.

• ryzofity - rośliny zakorzenione lub zakotwiczone wyrostkami pędów w podłożu, tworzące bentos

• nymfeidy - rośliny o liściach pływających, np.: grążel żółty (Nuphar lutea), grzybienie białe (Nymphaea alba), rdestnica pływająca (Potamogeton natans). Niektórzy dodatkowo wyróżniają wśród nich stratioidy i trapidy.

• elodeidy (magnopotamidy) - duże rośliny zanurzone pod powierzchnią wody (kwiaty mogą wystawać nad wodę), np. moczarka kanadyjska (Elodea canadensis), ramienicowce (Charales), rdestnica kędzierzawa (Potamogeton crispus), rdestnica przeszyta (P. perfoliatus), rdestnica połyskująca (P. lucens), wywłócznik (Myriophyllum), według niektórych także rogatek (Ceratophyllum).

• parwopotamidy - drobne rośliny zanurzone pod powierzchnią wody, np. rdestnica stępiona (Potamogeton obtusifolius), włosienicznik pędzelkowaty (Batrachium penicillatum). Niektórzy dodatkowo wyróżniają wśród nich batrachidy i peplidy.

• izoetydy (isoetidy) - zimozielone podwodne rośliny rozetkowe, np. poryblin jeziorny (Isoëtes lacutris), stroiczka jeziorna (Lobelia dortmanna), elisma wodna (Luronium natans).

Powyższy podział często jest uproszczony do postaci: rośliny o liściach wynurzonych (helofity), rośliny o liściach pływających (nymfeidy) i rośliny zanurzone (elodeidy).

Makrofity bywają też dzielone na "twarde" (wynurzone, z reguły o sztywnych łodygach) i "miękkie" (zanurzone).

---