przeslanki oraz skutki ograniczenia i pozbawienia wladzy rodzicielskiej wstep

background image

13

Przedmowa

Niniejsza monografia

1

stanowi próbę udzielenia odpowiedzi m.in. na

pytanie, gdzie przebiega granica między zakresem zastosowania in-
stytucji ograniczenia władzy rodzicielskiej w trybie art. 109 k.r.o. i po-
zbawienia władzy rodzicielskiej na podstawie art.  111 k.r.o. Jest to
jedno z  najważniejszych pytań, jakie pojawia się przy analizie tych
dwóch instytucji. W przypadku art. 109 k.r.o. istotę ingerencji we wła-
dzę rodzicielską stanowi bowiem obowiązek wydawania przez sąd
opiekuńczy stosownych zarządzeń zawsze wówczas, gdy dochodzi do
zagrożenia dobra dziecka. Skorzystanie z  instytucji określonej
w art. 111 k.r.o. jest uwarunkowane natomiast wystąpieniem trwałej
przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej, nadużywaniem tej
władzy, rażącym zaniedbywaniem obowiązków względem dziecka
(§  1) oraz przedłużającym się stanem zagrożenia dobra dziecka,
umieszczonego w  środowisku, stanowiącym jedną z  form rodzinnej
lub instytucjonalnej pieczy zastępczej (w  trybie art.  109 § 2 pkt 5
k.r.o.), który nie ustaje mimo udzielonej rodzicom pomocy (§ 2). Roz-
ważania zawarte w niniejszej monografii pozwalają dostrzec subtelną
granicę, przebiegającą między dwiema instytucjami prawnymi, tj.
ograniczeniem i  pozbawieniem władzy rodzicielskiej, widoczną –
szczególnie wyraźnie dzięki połączeniu metody teoretycznej z metodą
empiryczną – zwłaszcza w aspekcie znacznego podobieństwa przesła-
nek oraz skutków zastosowania obu tych form ingerencji we władzę
rodzicielską.

1

Jest to uzupełniona i uaktualniona wersja rozprawy doktorskiej o tym samym tytule,

napisanej pod moim kierunkiem i  obronionej 27 października 2011 r. w  Akademii
Leona Koźmińskiego w Warszawie.

background image

14

www.lexisnexis.pl

Przedmowa

W dotychczasowej literaturze przedmiotu brak było publikacji poświę-
conych wyłącznie analizie przesłanek oraz skutków ograniczenia i po-
zbawienia władzy rodzicielskiej rozpatrywanych łącznie, w  celu
uchwycenia ich wzajemnych różnic i podobieństw. Niniejsza monogra-
fia wypełnia tę lukę.
Punktem wyjścia w  rozważaniach Autorki stało się przeprowadzenie
wnikliwej oceny charakteru prawnego władzy rodzicielskiej. Cenne
w tym zakresie okazało się wyjaśnienie wątpliwości w zakresie termi-
nologii dotyczącej pieczy. Autorka przeprowadziła pogłębione rozwa-
żania, dotyczące przesłanek oraz skutków ograniczenia i pozbawienia
władzy rodzicielskiej. Rozważania te prowadzą do wniosku, że ogólny,
elastyczny i  niepenalny charakter ingerencji we władzę rodzicielską
w trybie art. 109 i 111 k.r.o., który nie stwarza obowiązku korzystania
ze ściśle określonych i  sztywnych procedur postępowania, stanowi
optymalny sposób zabezpieczenia dziecka przed zagrożeniami zarów-
no ze strony rodziców (działających w sposób zawiniony lub niezawi-
niony), jak i innych osób.
Niewątpliwą zaletą prezentowanej Czytelnikowi monografii jest za-
warte w  niej interdyscyplinarne spojrzenie na funkcjonowanie insty-
tucji ograniczenia i  pozbawienia władzy rodzicielskiej. Korzystanie
bowiem wyłącznie z metody egzegezy tekstu prawnego, który normu-
je bardzo złożone z  natury relacje zachodzące między rodzicami
i dziećmi i w którym zawarte są liczne odwołania do – pełniącej funk-
cję przesłanki ingerencji we władzę rodzicielską – klauzuli generalnej
ochrony dobra dziecka, nie pozwoliłoby na dokonanie prawidłowej
oceny funkcjonowania instytucji określonych w  art. 109 i  111 k.r.o.
w takim zakresie, w jakim umożliwia to zastosowanie metody empi-
rycznej i skorzystanie ze specjalistycznej wiedzy pozaprawnej.
Uzupełnienie teoretycznych rozważań poświęconych analizie instytu-
cji ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej stanowi prezenta-
cja wyników badań empirycznych, które polegały na analizie akt 300
spraw sądowych dotyczących ingerencji sądu we władzę rodzicielską
w  trybie art.  109 i  111 k.r.o. Analiza tych wyników jest szczególnie
cenna, zwłaszcza w kwestii ustalenia rzeczywistych przyczyn i rodza-

background image

15

Przedmowa

ju trudności, zachodzących w funkcjonowaniu instytucji ograniczenia
i pozbawienia władzy rodzicielskiej pod względem dokonywania przez
sąd wyboru optymalnego rozstrzygnięcia, stanowiącego właściwą od-
powiedź na pytanie: „ograniczyć, czy pozbawić rodziców władzy ro-
dzicielskiej”.
Złożony charakter relacji zachodzących między rodzicami i  dziećmi
wymaga uwzględnienia wiedzy z  zakresu pedagogiki i  psychologii.
Przeprowadzone w tym względzie rozważania doprowadziły Autorkę
do wniosku, że na gruncie wspomnianych dyscyplin naukowych for-
mułowane są bardzo precyzyjne i konkretne zasady, które warunkują
skuteczność procesu wychowania. Cenny i interesujący z teoretyczne-
go i praktycznego punktu widzenia w ramach tych rozważań wydaje
się być zaproponowany przez Autorkę model skuteczności wychowa-
nia. Nie pełni on roli tylko „ozdobnika” dla omawianych w niniejszej
dysertacji problemów, ale może stanowić „wartość użytkową”, jako
kryterium niezbędne do dokonywania wykładni przepisów dotyczą-
cych przesłanek ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej. Ta-
kiego kryterium wyboru oczekują ze strony doktryny sędziowie orze-
kający w  tego rodzaju sprawach (mówią o  tym m.in. na różnych
konferencjach i okresowych szkoleniach).
Rozważania przeprowadzone w niniejszej monografii mogą w prakty-
ce ułatwić sędziemu podjęcie decyzji w  przedmiocie wyboru rodzaju
ingerencji w  zakres przysługującej rodzicom władzy rodzicielskiej,
zwłaszcza przez właściwe zrozumienie istoty i  funkcjonowania klau-
zuli generalnej dobra dziecka na gruncie art. 109 i 111 k.r.o. oraz do-
strzeżenie konieczności i przydatności korzystania z wiedzy pozapraw-
nej, której przedmiotem jest ocena relacji zachodzących w  rodzinie.
Wiedza ta bowiem połączona z bardzo wnikliwie i precyzyjnie prowa-
dzonym postępowaniem dowodowym w  sprawach opiekuńczych po-
winna stworzyć warunki umożliwiające postawienie właściwej dia-
gnozy w kwestii oceny stopnia zagrożenia dobra dziecka i dokonanie
przez sąd wyboru najbardziej adekwatnego i optymalnego w konkret-
nym przypadku sposobu ingerencji we władzę rodzicielską.

background image

www.lexisnexis.pl

Przedmowa

Na uwagę Czytelnika zasługuje również analiza prawno-porównaw-
cza, tj. porównanie polskich rozwiązań prawnych dotyczących inge-
rencji we władzę rodzicielską z analogicznymi regulacjami przyjętymi
w  niemieckim i  rosyjskim systemie prawnym. Na wyeksponowanie
zasługuje sposób przedstawienia istotnych zmian niemieckiego prawa
rodzinnego wprowadzonych w  2008 r., dotyczących między innymi
problematyki ograniczenia i  pozbawienia rodziców władzy rodziciel-
skiej.
Dokonane w  monografii ustalenia umożliwiły sformułowanie wnios-
ków de lege lata de lege ferenda. Wnioski te stanowią wkład Autorki
w  sferę właściwego rozumienia i  stosowania zasady ochrony dobra
dziecka w praktyce sądowej.
Warto podkreślić, że niniejsza monografia uwzględnia zmiany przepi-
sów Kodeksu rodzinnego i  opiekuńczego, będące wynikiem wejścia
w  życie ustawy z  9 czerwca 2011 r. o  wspieraniu rodziny i  systemie
pieczy zastępczej. Na szczególną uwagę Czytelnika zasługuje zwłasz-
cza ocena wprowadzonych tą ustawą zasad funkcjonowania rodzinne-
go i instytucjonalnego systemu pieczy zastępczej oraz krytyczna oce-
na nowelizacji art. 109 § 2 pkt 1 k.r.o.
Wszystkie te doniosłe społecznie zagadnienia, których rozwiązania
podjęła się Autorka niniejszej monografii, zasługują na ich polecenie
szerszemu gronu Czytelników, w tym zwłaszcza pracownikom resortu
wymiaru sprawiedliwości, pracownikom naukowym, aplikantom, stu-
dentom, a także rodzicom małoletnich dzieci.

Prof. dr hab. Wanda Stojanowska


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
przeslanki oraz skutki ograniczenia i pozbawienia wladzy rodzicielskiej wstep
Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej
13 Prawa i obowiązki rodziców wynikające z władzy rodzicielskiej, ograniczenie, zawieszenie i pozba
Wniosek o wydanie dziecka i pozbawienie władzy rodzicielskiej wzór
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej
Pozbawienie władzy rodzicielskiej
wniosek o pozbawienie wladzy rodzicielskiej
Wniosek o pozbawienie wladzy rodzicielskiej
Pozew o rozwod z winy pozwanego z orzeczeniem pozbawienia wladzy rodzicielskiej
wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej wzór
Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej
Wniosek o ograniczenie wladzy rodzicielskiej, Sprawy rodzinne
Wniosek o ograniczenie wladzy rodzicielskiej, Sprawy rodzinne

więcej podobnych podstron