© Jerzy Lewandowski

2006

1

Opis i analiza przypadku rozpoznania i rozwi zania problemu edukacyjnego

1 IDENTYFIKACJA PROBLEMU

Wi kszo uczniów grupy pocz tkuj cej w pierwszej klasie liceum ma du e problemy z

wymow angielsk .
Dokumentacja szkolna oraz przeprowadzona na pocz tku roku szkolnego ankieta wykazała, e
wi kszo uczniów z grupy w gimnazjum uczyła si j zyka niemieckiego lub francuskiego.
Pozostali uczniowie uczyli si j zyka angielskiego od trzech do sze ciu lat. Rezultaty testu
diagnostycznego potwierdziły, e poza kilkoma wyj tkami uczniowie reprezentuj poziom
podstawowy. Wynik testu predyspozycji j zykowych był równie stosunkowo niski.

2 DANE Z OBSERWACJI I WYWIADU

Ju pierwsze lekcje wiadczyły o tym, e najsłabszym punktem uczniów w grupie jest angielska
wymowa oraz rozumienie tekstu ze słuchu. Co ciekawe, prawie wszyscy uczniowie, którzy uczyli
si j zyka angielskiego w gimnazjum wymawiali angielskie samogłoski gorzej ni uczniowie
rozpoczynaj cy nauk od podstaw. Bł dna wymowa cz sto prowadziła do całkowicie
niekomunikatywnych wypowiedzi.
Uczniowie negatywnie reagowali na korekty, utrzymuj c, e takiej wymowy nauczyła ich
poprzednia nauczycielka.
Przeprowadzony z uczniami wywiad wykazał, e wi kszo uczniów kontynuuj cych nauk
uczyła si w tym samym gimnazjum i ich nauka j zyka sprowadzała si głównie do czytania i
tłumaczenia tekstów oraz wicze pisemnych. Uczniowie rzadko słuchali na lekcji nagra , i nigdy
nie mieli do czynienia z transkrypcj fonetyczn .

3 GENEZA ZJAWISKA

Na podstawie danych z wywiadu, ankiety, obserwacji oraz testów stwierdziłem, e problemy
uczniów wynikaj , z jednej strony z ich niskich predyspozycji j zykowych, a z drugiej strony – w
przypadku uczniów kontynuuj cych nauk -ze zbyt tradycyjnych metod stosowanych w

© Jerzy Lewandowski

2006

2

poprzedniej szkole, oraz z faktu, e głównym modelem wymowy była dla nich nauczycielka, a nie
autentyczne nagrania.

4 ZNACZENIE PROBLEMU

Problem ten wydał mi si bardzo istotny z nast puj cych powodów:

•

prawidłowa wymowa jest niezb dna w sytuacjach komunikacyjnych - bez opanowania

poprawnej wymowy uczniowie mog by nie zrozumiani przez osoby mówi ce po angielsku

•

problemy z wymow zniech caj uczniów do udziału w wiczeniach typu „role play”

•

uczniowie liceum maj zamiar zdawa matur , a bł dna wymowa mo e znacznie obni y wynik

matury ustnej

5 PROGNOZA

W przypadku zaniechania oddziaływa problemy uczniów z mówieniem w j zyku angielskim
mogłyby si pogł bia wraz z wprowadzaniem nowego słownictwa i nowych struktur j zykowych

Po wdro eniu oddziaływa oczekiwałem na popraw wymowy uczniów, a w zwi zku z tym
zwi kszenie stopnia komunikatywno ci ich wypowiedzi. Oczekiwanie na uzyskanie pełnej
poprawno ci byłoby nierealistyczne bior c pod uwag ich niskie predyspozycje j zykowe i nawyki
utrwalone podczas dotychczasowej nauki.

6 PROPOZYCJE ROZWI ZANIA

CELE

Głównym celem jaki sobie postawiłem była poprawa wymowy samogłosek i dyftongów, która ma
zasadnicze znaczenie dla zrozumiało ci wypowiedzi. Dodatkowym celem była poprawa
rozumienia ze słuchu.

ZADANIA KOREKCYJNE

Korekta złych nawyków j zykowych sprowadza si do zwi kszenia ilo ci wicze rozumienia ze
słuchu w trakcie lekcji, wprowadzenia wicze wymowy polegaj cych na indywidualnym i
chóralnym powtarzaniu fragmentów nagra oraz systematycznej pracy nad poprawn wymow
poszczególnych głosek poł czonej z nauk symboli fonetycznych (IPA).

ZADANIA PROFILAKTYCZNE
Zapobieganie powrotowi złych nawyków j zykowych wymaga wdro enia uczniów do
samodzielnej pracy przy wykorzystaniu nagra przedstawiaj cych wzór poprawnej wymowy.

© Jerzy Lewandowski

2006

3

7 WDRA ANIE ODZIAŁYWA

Oddziaływania na lekcjach

•

Po analizie dost pnych na rynku podr czników licealnych zdecydowałem si na wybór

podr cznika, „English File 1”, który kładzie nacisk na nauk j zyka mówionego,
systematycznie wiczy wymow i stopniowo zapoznaje uczniów z symbolami IPA –
mi dzynarodowego alfabetu fonetycznego, niezb dnego przy samodzielnym korzystaniu ze
słownika

•

Wychodz c z zało enia, e uczniowie musz osłucha si z angielskim zanim wyrobi w sobie

wyczucie angielskich d wi ków, na lekcjach cz sto wykorzystywałem nagrania do podr cznika
oraz dodatkowe nagrania autentycznych audycji radiowych, piosenek i dialogów filmowych

•

Poza stosowaniem tradycyjnych metod wiczenia wymowy, takich jak powtarzanie chóralne i

indywidualne, na lekcjach wprowadziłem „jazz chants” – rytmiczn recytacj ułatwiaj c nauk
wła ciwego akcentowania i intonacji.

Wdra anie uczniów do samodzielnej pracy

•

Wykorzystuj c materiał kilku pierwszych modułów podr cznika i opieraj c si na zało eniach

metody audiolingwalnej opracowałem materiały dydaktyczne umo liwiaj ce uczniom
samodzielne wiczenie wymowy oraz prac we własnym tempie.

•

Pod koniec pierwszego półrocza w ramach projektu uczniowie samodzielnie wykonywali

materiały do wiczenia rozumienia ze słuchu i wymowy w oparciu o tekst ulubionej piosenki.

•

W drugim półroczu uczniowie tworzyli podobne materiały w oparciu o fragment dialogu

ulubionego filmu angielskoj zycznego wykorzystuj c przy tym napisy do filmów w angielskiej i
polskiej wersji j zykowej

•

Uczniowie wykorzystywali program komputerowy Elan Sayso TTS evaluator do zamiany tekstu

pisanego na mow i sprawdzali w ten sposób wymow trudniejszych słów

•

Uczniowie mieli tak e okazj sprawdzi swoj wymow stosuj c program IBM Via Voice, który

w wypadku poprawnej wymowy umo liwia zamian wypowiedzi dyktowanej przez mikrofon na
tekst zapisany na ekranie komputera.

•

Zaznajomienie si z alfabetem fonetycznym umo liwiło uczniom poprawne wymawianie

znalezionych w słowniku wyrazów

8 EFEKTY ODDZIAŁYWA

zamierzone skutki oddziaływa .

•

Podj te działania zgodnie z pozytywn prognoz doprowadziły do znacznej poprawy

rozumienia tekstu ze słuchu oraz wymowy wi kszo ci uczniów.

© Jerzy Lewandowski

2006

4

•

Obiektywny test wymowy przeprowadzony przy pomocy programu Via Voice na pocz tku i pod

koniec roku szkolnego wykazał wyra n popraw wymowy –wzrósł odsetek poprawnie
rozpoznanych przez program wyrazów.

•

Dodatkowym, pozytywnym efektem moich działa było wdro enie uczniów do samodzielnej

pracy i samodzielnego opracowywania materiałów dydaktycznych. Wa ne było u wiadomienie
im korzy ci wynikaj cej z wykorzystania do nauki autentycznych nagra , mo liwo ci
powi zania nauki j zyka z własnymi zainteresowaniami oraz zasadniczego znaczenia jakie ma
samodzielna praca przy opanowaniu j zyka obcego.

niezamierzone skutki oddziaływa .

•

Dzi ki podj tym działaniom rozwin łem mój warsztat metodyczny. Zainteresowałem si

teoretycznymi podstawami metody audiolingwalnej i zasadami opracowywania kursów
j zykowych w oparciu o t metod .

•

Poznałem du e mo liwo ci programów komputerowych słu cych zamianie tekstu na mow

oraz mowy na tekst. Programy te zostały opracowane do zada biurowych, i w literaturze nie
znalazłem adnych informacji na temat wykorzystania ich w nauce j zyka angielskiego, jednak
z moich do wiadcze wynika, e programy te doskonale sprawdzaj si w nauce wymowy
angielskiej i rozumienia ze słuchu. Mog by wykorzystywane zarówno w pracy grupowej jak i
samodzielnej nauce uczniów.

•

Zdobyłem nowe do wiadczenia przy opracowywaniu materiałów dydaktycznych. Niestety

okazało si , e wydawnictwa j zykowe nie s zainteresowane publikacj materiałów
audiolingwalnych poniewa metoda ta zbyt odbiega ona od obowi zuj cego obecnie podej cia
komunikacyjnego (communicative approach).

Osobi cie uwa am, e ze wzgl du na bardzo dobre efekty jakie przynosi metoda audiolingwalna,
powszechnie wykorzystywana w ró nego typu samouczkach, materiały tego typu oraz
towarzysz ce im nagrania powinny uzupełnia ka dy kurs j zykowy na poziomie podstawowym i
umo liwi uczniom samodzieln nauk , zwłaszcza w pocz tkowym okresie nauki.

BIBLIOGRAFIA:
Anthony Howatt „Zasady opracowywania kursów j zyka obcego”
Anthony Howatt i Julian Dakin „Materiały do pracy w laboratorium j zykowym”
Pit Corder „Analiza Bł du j zykowego”
Andrew Wright „Pomoce audiowizualne w nauczaniu j zyków”
Gillian Brown „Praktyczna fonetyka i fonologia”
Alan Davies „Konstruowanie testów j zykowych”
Bronisława Bałutowa „Wymowa angielska dla wszystkich”
Program Elan Sayso TTS evaluator dost pny jest na stronie: www.elanspeech.com
Program IBM ViaVoice dost pny jest na płycie doł czonej do PC World Komputer 12/2000